Саясаттану
Халық - қоғамның негізгі саяси субъектісі
жүктеу/скачать 15,5 Mb. Pdf көрінісі
|
otemisov karabala saisat
| 3. Халық - қоғамның негізгі саяси субъектісі
Әлеуметтік-этникалық қауымдастықтар мен олардың өзара қарым- қатынастарын дамыту мәселесі қоғам өміріндегі аса қиын да күрделі құбылыс. Өйткені, дүние жүзінде үш мыңнан астам ұлттар, халықтар мен этникалық топтар өмір сүреді. Әлеуметтік-этникалық қауымдастықтың әртүрлі сатысында тұрған халықтардың арасында азаттық пен бостандыққа қол жеткізгендері де, оған жете алмай тәуелді болып отырғандары да бар. Дүние жүзіндегі халықтардың 90 процентінен астамы көпұлтты мемлекет құрамында өмір сүруде. Әлем халықтары 220-дан астам мемлекеттерде топтасқан. Олардың ішіндегі 190-ға жуығы Біріккен Ұлттар Ұйымының мүшесі, ал 70-тен астамы ғана жоғары деңгейдегі демократиялық қоғам орнатқан елдер. Бұл келтірілген мысалдар саясаттың субъектісі ретіндегі әлеуметтік- этникалық қауымдастықтың дамуы жөніндегі мәселенің айрықша назар аударуды талап ететін, күрделі де аса маңызды мәселе екенін көрсетеді. Бұл мәселе ұзақ жылдар бойы белсенді түрде талқыланып келгеніне қарамастан қазіргі уақытта жаңаша ой толғаулар, жаңа талаптар тұрғысынан қарау міндетін алға тартуда. “Әлеуметтік-этникалық қауымдастықтың” мәнін зерттеуде ең алдымен оның саясаттың өзекті субъектісі ретіндегі ерекшелігін, адамзаттың қоғамдық өркениеттің дамуындағы алар орны мен ролін айқындаумен қажет. Әлеуметтік-этникалық қауымдастықтар көпұлтты мемлекеттер шеңберінде құрылады. Осындай қауымдастықтың түрі, әсіресе, отаршылдық және жартылай отаршылдықтан азаттық алған елдерге тән болып отыр. Сондай қауымдастықтың қалыптасуы кезінде осы елдерде тиісінше саяси, әлеуметтік- экономикалық және мәдениет саласында бірігу біртіндеп етек ала бастады. Көпұлтты халықтары бар мемлекеттер Азия мен Африканың көптеген елдерінде, соның ішінде Қазақстанда да орын алған. Ал “Қазақстан халқы” деген немесе «қазақстандықтар», Қазақстандық халық ұғымы өмір шындығына, заман талабына орайлас туындағаны белгілі. Қазақстандық этносаясат мәселесі жөнінде айтатын болсақ, бұл мәселе саяси әдебиетте, теориялық және қоғам өмірі практикасында әлі толық шешілді деп санауға болмайды. Сондықтан Қазақстан болмысы негізінде осы этникалық саяси қауымдастықтың әлеуметтік 121 мәнін кеңірек талдап, белгілі деңгейде теориялық тұжырым жасап, әртүрлі нәсілдер, халықтар мен этнотілділік компоненттерінің ерекшелігін айқындауымыз жөн. Қазақстан халқы қауымдастығы ұлттық-миграция сияқты аса күрделі тарихи даму барысында қалыптасуда. Осы қауымдастықтың қалыптасуы кезінде халықтардың біртіндеп саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени топтасуы байқалып отыр. Олардың өмір-тіршілігінде қоғамдастық, сана-сезім бірлігі өріс жайып келеді. Көпұлтты, әртүрлі нәсілдік және әртүрлі конфессиялық қоғам «Қазақстан халқын» құрайды. Ол дүниежүзілік қоғамдастықтың ажырамас бір бөлігі бола отырып, қазақ мемлекетінің бірлігін қалыптастырады. Бүгіндегі Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше болған 190-ға жуық мемлекеттің ішінде Қазақстан жерінің аумағы жөнінен (2724,9 мың шаршы шақырым) әлемде тоғызыншы, ал халқының саны жағынан елуінші орын алады. Қазақстанда көпұлттық, әртекті этносаяси қоғамдастықтың қалыптасуы өзінің әлеуметтік өрісі жағынан жалпы адамгершілік рухтағы мазмұнды байыта түсуде. Сөйтіп, Қазақстан халықтарының этносаяси қауымдастығы жалпықазақстандық рухани күш сипатында, өзінің әсері, табиғаты жалпы адамзаттық және интернационалдық сипатта болса, екінші жағынан, көп ұлтты халықтардың қазіргі қоғамдық дамуына сәйкес ұлттық ерекшеліктерімен бой көрсетіп отыр. Қазақстан халықтарының этносаяси қауымдастығының айрықша ерекшелігі сол, азаматтарды ұлт құраушы белгілерімен емес, халықтардың этносаяси қауымдастығының ерекшелігін берік ұстану, қолдау негізінде, олардың экономикалық, мәдени мүдделі мақсаттарының негізінде, тарихи тағдырдың ортақтастығы негізінде бірігу. Жинақтай айтқанда, өркениетті қоғам құру, осы негізде көпжақты, жалпыадамзаттық белгілер: мәдениетте, тұрмыста, әлеуметтік-экономикалық өмірде, тіл саласында өзіне тән әрбір этносқа сай қасиеттер қалыптастыру. Сайып келгенде, осы ерекшеліктердің бәрі Қазақстан халықтарының сана-сезімі мен бірлігін нығайтудың, мемлекетке топтасудың негізі болып табылады. Қазақстан Республикасының әрбір халқы мен этникалық тобы - мемлекетіміздің этносаяси қауымдастығының құрамды бөлігі болып табылады. Осы қауымдастықтағы әрбір халық Қазақстанның жалпы дамуына белсенді үлес қосуда. Ал Қазақстан мемлекеті, өркениетті республика халықтарының әрқайсысының жан жақты дамуын тездетеді. Біртұтас Қазақстан халқын қалыптастырудағы жоғарыда көрсетілген Қазақстан халқы Ассамблеясының маңызы орасан зор. Қазақстан халқының қауымдастық ретінде қалыптасу процесінде “қазақстандық”, “қазақстандық патриотизм”, “жалпы қазақстандық мақтаныш”, “қазақ тілі – мемлекеттік тіл”, “қазақстандық ғылым”, “қазақстандық әскер” және басқа да факторлар пайда болып, ол жаңа теория жағынан толыға түсуде. Бұған нақтылы дәлелдің бірі – Мәжілістің 9 депутатын Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын болуы. 1991жылдан бастап Қазақстанда қоғамдық өмірдің жаңаруы нәтижесінде азаматтардың сана-сезімі мен рухында жалпы қазақстандық мақтаныш сезімі 122 қалыптасып, кең өріс жайып, өз табиғатына жаңа мазмұн мен толық та терең түсінік ретінде бой көрсетіп отыр. Жаңа жағдайда орнығушы осы мақтаныш сезімі Қазақстан Республикасын мекендеуші әр халықтың ұлттық сана-сезіміне терең бойлай бастады. Бұл жетістік Республика халықтарының демократиялық қоғам құру мақсатын жаппай қолдауы мен мемлекетіміздің тәуелсіздігі нәтижесінде қалыптасуда. жүктеу/скачать 15,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|