121
Абай ақындығының өрістеуі, 1886 жылдың нағыз ақындық өнімді еңбек жылы
болуы. Азамат ақынның өткір,
ашулы, сынға толы өлеңдерінің туу себебі (өз ортасындағы
озбырлык, әлеуметтік кемшіліктердін көбеюі).
•
Орыс поэзиясын қазақ даласына аударма аркылы тарата бастауы.
Дала жауыздығы, әділетсіздікпен күрес. Жеке басындағы трагедияларының халық
трагедиясымен ұштасуы. Абай басына жасалған қастандық, оның негізгі себептері.
Абай ұрпақтары, оның тағдыры.
Әрі күрделі, әрі маңызды нәрсе - Абай шығармашылығын, оның мәнін, акынның ащы
үнін, өткір сатирасын терең түсіну үшін, осы монографияның алғашқы бөлімін, яғни ұлы
ақын өмірі, басынан кешкен трагедиялык жағдайларды, олардың ақын көзкарасы,
шығармашылығына әсері туралы шындықты оқушыларға жеткізудің маңызы зор. Әрі бұл
бөлім (X том, 682-бет, «Жазушы», 1985 ж.) бір қарағанда ұзақ көрінгенімен, оқуға жеңіл.
Абай басынан өткен қызықты окиғалар, шешендік қақтығысулар, кейбір аңыздардың орьш
алуы окушыларды қызықтыра түседі. Монографияны әңгіме-дәріс әдісімен түсіндіре
отырып, жоғарыда айтылып кеткен оқиғалардан оқушыларға хабарлама, әңгіме
жасатып, оны сабақта пайда-ланып отырудың да маңызы зор. (Мысалы, Абайдың
Қаратайлармен, әкесімен сөз қағысуы.) Сьн-зерттеу еңбектерін оқытуда да мұғалім конымды,
жеңіл әдіс-тәсілдерден ізденуі қажет, яғни күрделі материалдарды оқытудын қарапайым,
әрі тиімді жолдарын сұрыптап, таңдап ала білуі керек.
1. Соның бір жолы жоғарыда көрсетілді, яғни еңбектің түйінін, дәнін мұғалім екшеп
алып, өз сабағында әңгімесінде оны пайдалана білуі. Оқушы назарын негізгі мәселеге
аударуы.
2. Оқушыларға алдын ала тапсырма беріп, қатыстырып отыру (шешендік сөздер, Абай
басынан өткен кызыкты мәселелер, Қаратайлармен сөз қақтығысуы, т.б.).
3.
Сондай-ақ «Абай жолы» эпопеясының «Қияда» бөліміндегі Абай -
Құнанбай диалогінен инсценировка беруге болады. Негізінде бұл қақтығыс
монографияда
да
айтылған. Міне, осындай әдіс-тәсілдер сабақты, әрлендіріп, оқушыларды оған әрі
қызықтырып, әрі терең білім алуын қамтамасыз етеді. Монография аукымды, калған
бөлімдерін Абай шығармашылығын талдау барысында тақырыпқа сай ішінара, теріп
пайдалану керек.
4. Мұғалім әңгіме-сабағы тұжырымды, әрі жеңіл тілмен жасап, керекті жерлерін
жазғызып, сұрақ-жауап арқылы басты мәселелерге қайта оралып, пысықтап, қайталап,
толықтырулар жүргізгені тиімді.
5. Үйге еңбектің сүбелі-сүбелі жерлерінен сұрақтар беріп, оның нақты, тұжырымды
жауабын тауып, жазып келуін тапсырудың маңызы зор.
Достарыңызбен бөлісу: