4.3.2.
Қолдану нұсқаларының диаграммалары
Ақпараттық
жүйе
ерекшеліктерін
әзірлеу,
техникалық
тапсырмада көрсетілген атқарымдарға қатысты талаптарды
талдаудан басталады. Осы талдау барысында, әзірленген АЖ
бағдарламалық қамтамасыз етудің сыртқы қолданушылары және
оның нақты қолданушылармен өзара әрекет ету тәртібінің
жекелеген аспектілер тізбесін атап көрсетеді. Бағдарламалық
қамтамасыз ету тәртібінің аспектілері «қолдану нұсқасы» немесе
«үлгілі оқиға» (usecases) деп аталды.
Қолдану нұсқасы, кейбір сыртқы нысанмен (әрекет ететін
тұлғамен) бастамашылық етуімен оқиғаға жауап ретінде жүйемен
орындалатын әрекеттер тізбектілігін білдіреді, олар адамдар ретінде
ғана емес, сонымен бірге басқа да жүйелер мен құрылғылар ретінде
алға тартылады. Қолдану нұсқасы қолданушы мен жүйе арасындағы
қалыпты өзара іс-әрекетті сипаттайды.
Қолданудың әрбір нұсқасы, дербес мәні бар кейбір мақсаттармен
байланысты. Мысалы, мәтіндік редактор ретінде, «Мазмұнды
құрастыру» — бұл қолдану нұсқасы, ал «Тақырыпты арнайы
стилмен байланыстыру» — мазмұнды автоматты түрде құру мүмкін
болатындай орындау қажет операциялар.
Рәсімдерді орындау мақсаттарына байланысты келесі қолдану
нұсқаларын бөліп көрсетеді:
—
негізгі (базалық) — әзірленетін ПҚталап етілген атқарымын
қамтамасыз етеді;
—
қосымша— жүйенің қажетті баптауын орындауды және оған
қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді (мысалы, ақпараттарды
мұрағаттандыру және т.б.);
—
қосымша — қолданушылар үшін қосымша жайлылықты
қамтамасыз етеді (әдетте, егер әзірлеуде де, пайдалану кезінде де,
қандай да бір ресурстарды маңызды шығындарды талап етпеген
дағдайларда жүзеге асырылады).
UML тілінің талаптарының бірі, жобаланатын жүйе үлгілері
туралы ақпараттарды ұсынуға арналған диаграммалардың
дербестілігі болып табылатындығын атап өткен жөн. Алайда, UML
тілдерінің
бейнелеу
құралдары,
қолдану
нұсқаларының
диаграммаларында
күрделі
жүйенің
атқарымдық
тәртіп
116
ерекшеліктерін ескеру үшін жеткіліксіз. Осы мақсатта диаграмма
типін мәтіндік қойылымдармен толықтыруға кеңес беріледі, ол
арқылы оның қолдану нұсқаларын пайдалану кезінде жүйемен
жасалатын, әрекеттердің тізбектілігін айқындайды немесе егжей-
тегжейлі түрде ашып көрсетеді.
UML тілдерінің мәнмәтінінде, қойылым әртістер мен қолдану
нұсқасының өзара іс-әрекетінің қосымша суреті үшін қолданылады.
Осы тәрізді қойылымдарды ұсыну немесе жазу үшін әртүрлі
тәсілдер ұсынылады. Осындай үлгітүрлердің бірі төменде
қарастырылған және тұжырымдамалық үлгілеудң бастапқы
кезеңдерінде қолдану үшін ұсынылуы мүмкін. Деркесіздік
деңгейіне байланысты қолдану нұсқасы қысқа немесе неғұрлым
толығырақ сипатталуы мүмкін. Қысқаша сипаттау нысаны қолдану
нұсқалары атауынан, оның мақсаты, әрекет ететін тұлғалардан,
қолдану нұсқасы типінен (негізгі, екінші дәрежелі немесе қосымша)
және оның қысқаша сипаттамасынан тұрады. Төменде жеке қолдану
нұсқаларының қойылымын жазуға арналған үлгісі келтірілген. (4.2-
кесте).
4 . 2 - к е с т е
Қолдану нұсқасы
атауы
Қолдану
нұсқасын
табысты
орындауға
әкелетін қалыпты
оқиғалар барысы
1 -ерекшелік
1 -ерекшелік
Әртістер
2-ерекшелік
лллллллл2-
ерекере
2-ерекшелік
лллллллл2-
ерекере
Мақсаты
3-ерекшелік
3-ерекшелік
Қысқаша
сипаттамасы
Типі
Басқа
қолдану
нұсқаларына
сілтемелер
n ерекшелік
n ерекшелік
117
4.15-сурет. Қолдану нұсқаларының негізгі шартты белгілері:
Достарыңызбен бөлісу: |