Экспериментте талдап қана қоймай, алға қарай жылжимыз

2-суретте  келтірілген  мысалда  мұғалімнің  мақсаты  тәжірибені  анағұрлым  тереңірек 

талдау  және  дамыту  болды.  Мұғалім  өз  сабақтарын  қадағалау  және  талдау  арқылы, 

сондай-ақ  алынған  ақпарат  негізінде  әрекет  ету  арқылы  зерттеді.  Бұл  араласу  мұғалімді 

тым көп тәуекелге баруға немесе түбегейлі өзгерістер жасауға мәжбүр етпеді. 

Іс-әрекеттегі  зерттеудің  басқа  формалары  зерттеу  жұмыстары  арқылы  жүзеге 

асырылатын  әлеуметтік  өзгерістермен  байланысты.  Мұндай  жағдайлар  мұғалімдерден 

немесе  басқа  зерттеушілерден  теңдік,  адамның  әл-ауқаты,  басқаларды  тереңірек  түсіну 

және  құрметтеу  идеалдарына  байланысты  өте  қауіпті  өзгерістер  жасауды  талап  етуі 

мүмкін. Мұндай жағдайларда сыныптардағы іс-әрекеттегі зерттеу жүргізетін зерттеушілер 

ұсынылған  экспериментті  жүзеге  асыруға  қатты  қызығушылық  танытуы  керек,  сонымен 

қатар,  зерттеу  жағдайында  өз  қалауы  бойынша  әрекет  етуге  құқылы.  Сондықтан, 

әлеуметтік  өзгерістерді  қамтитын  іс-ірекеттегі  зерттеу  сыныптағы  ерекше,  көбінесе 

айырықша  жағдайда қалай әрекет ету керектігі туралы қолайлы тәуекел мен практикалық 

шешімдер  қабылдауды  білдіреді.  Іс-әрекеттегі  мұндай  зерттеулердің  негізгі  мақсаты 

әдістерді  олардың  жағдайында  жетілдіру  мақсатында  басқа  тәжірибешілер  алуы  және 

бейімдеуі мүмкін білімді немесе теориялық схемаларды қалыптастыру болып табылады. 

Осылайша,  зерттеудің  кең  мақсаттарына  байланысты,  іс-әрекеттегі  зерттеу  ғылыми 

зерттеулердің  маңызды  түрі  екенін  дәлелдеуге  тура  келді.  Көптеген  сұрақтардың 

63 

 

туындауы жалғасуда, мысалы мынадай: практиктер өз нәтижелерін зерттеу мен талдауда 

теориялық  негіздерді  алады  ма,  егер  алатын  болса,  қалай?  Тәжірибешілер  өздерінің 

эксперименттік  зерттеулерінің  нәтижесі  ретінде  жаңа  білім  қалыптастырады  ма?  Олай 

болса,  бұл  қандай  білім?  Бұл  білімді  сенімді  деп  санауға  бола  ма?  Бұл  сұрақтар  келесі 

бөлімде қарастырылады. 

 

жүктеу/скачать 1,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: