87
біріктірілген
сөздер
ғана
қарастырылады.
Бұлар
Алтай
диалектісінде:
Рī-tura (Вijа-Stаdt =
Вiisk), taš-üі (тас үй), аłtуп =
jüzuk (алтын жүзік) және Абақан диалектісінде:
аł-käl-tǐr (алып
кел), küräs-šаdуr (күрес). Көптеген бірге қолданылған сөздердің сөз
басы мен аяғындағы дауыстылар кейбір сөздерде
бір-бірімен кірігіп
немесе өзгеріп кетеді. Мысалы,
рäž-оп (Төлеуіт (елу),
аłt-оп =
аłtу-
оп (алпыс) немесе
аqkäl =
аł-kаl (әкел). Бұл жерде нақты күрделі сөз
туралы әңгіме айту қиын, өйткені бұндағы дауыстылар
диалектілердің үндестік заңына сай келмейді. Нағыз күрделі сөз
түркі тілдерінде кездесетін сирек құбылыс, олай дейтін себебіміз
түркі түбірлерінде дауысты дыбыстың тұрақтылығы басым және
сыртқы әсерге бағынбайды.
Құрамында дауысты дыбыстары не палаталь (езулік), не
лабиалды (еріндік)-аффинитеті жағынан әр түрлі топқа
жататын екі
сөздің бірігуі үш жолмен іске асады:
1) Бірігу барысында бірінші сөздің дауысты дыбысы күрделі
сөздің түбіріндегі дауыстының қызметін қабылдайды, ал екінші
компонент ретінде қолданылатын сөздің дауысты дыбыстары
түбірге жалғанған қосымшаның дауысты дыбысы тәрізді түбір
сөзге бағынады. Соның нәтижесінде келесі сөздер жасалады:
Достарыңызбен бөлісу: