66
Кептіргіштен түскен сырттан келген ауа
L
X
J
0
- ге тең L
X
J
3
жылуын кептіргіш камерасынан алады. Астыққа берілген жылу
мөлшері:
(89)
Астық ылғалымен қоса суыту камерасына жылу беріледі
(одан кейін суыту камерасында буланады) W
X
Ө
2
С тең, бұнда
С=4,19кДж/(кг град).
Q
х
о.ср
=0 деп алса болады, сондықтан
L
X
шамасы (86) жəне (88) теңдеулерімен қанағаттандырылады.
Суыту камерасының аналитикалық есебі (81) жəне (82)
теңдеулерімен сəйкес келеді. Суыту камерасын есептеу кезінде
J-d диаграммасы мынадай тəртіппен болады. Диаграммада
(5-сурет) А нүктесін белгілейді (сыртқы ауаның жағдайына
сəйкес) (t
0,
φ
0
) ол арқылы
J
0
=соnst сызығын жүргізеді.
е
3
еркін нүктесі арқылы осы сызықта жоғары тік кесінді
белгілейміз (мм):
,
2500
3
3
3
3
f
e
E
e
(90)
мұндағы: е
3
f
3
– перпендикуляр шамасы(мм); ∆ – мына
теңдеуден анықтаймыз
x
cp
o
x
пр
q
C
q
.
2
(91)
q
х
пр
жəне q
х
о.ср
шамаларын кептіргіш камерасы үшін де солай
анықтаймыз. Одан əрі А жəне Е
3
нүктелері арқылы сызық
жүргіземіз, яғни t
3
жəне
3
берілуі бойынша С
3
нүктесінде
қиылысқанша жүргіземіз. Одан кейін С
3
нүктесінен С
3
D
3
перпендикулярын жібереді d
0
= соnst сызығына кептіру үшін ауа
мөлшері:
3
3
5000
D
C
l
x
(92)
теңдеуімен анықтайды.
С
3
D
3
- кесіндісі J – d диаграммасының бойында, мм.
Бақылау сұрақтары
1. Академик П.А. Ребиндердiң классификациясына сəйкес
дəндердегі ылғалдылық капилляр – кеуектi коллоид денесінде
қандай байланыс түрлері бар?
67
2. Кептіру үдерісі кезінде қыздырылған астық ұзақ уақыт
бойы суымауы қандай үдерістерге алып келеді?
3. Кептірудің конвекциялық əдiсі қандай функцияларды
орындайды?
4. Елімізде кеңінен қолданылатын кептіру агенті?
5. Астықтағы ылғалдылықты сипаттайтын негізгі көрсет-
кіштер?
6. Кептіргіштің астықты кептіру жылдамдығы неге
байланысты?
7. Кептіру тəртібі неге байланысты?
8. Астықты кептірудегі негізгі есептеулерде қандай əдістер
қолданылады?
9. Буланған ылғал мөлшерін анықтау үшін не құрастырады?
10. Кептіруге қажет жылу мөлшерін қалай анықтайды?
68
IV тарау. Гидростатика негіздері
4.1. Дəндердегі ылғал
Дəндер ылғалдылығы оның тамырда пісіп жетілуінен кейін
тасымалдау кезінде ашық алаңда сақтаукезінде екі жолмен:
ауадағы су буларын сору жəне сұйық фазада судың сіңірілуі
арқылы жауын немесе шықтың түсуі кезеңінде жүреді.
Жүгері жəне күнбағыс дақылын кеш мерзімде жинау
нəтижесінде, көбінесе, жоғары ылғалдылықта болып, яғни
30…36% жəне 25%-ға жеткенде егістен жинайды. Бұл сондай-ақ
дəндердің жетілуі кезеңінде төмен температураға жəне ауадағы
ылғалдылққа əбден қанығуына байланысты. Тіпті, бір тəулік
ішінде жиналған дəндердің ылғалдылығы 10-32%-ға дейін
ауытқиды. Комбайынмен жиналған астық дəндерінің ылғал-
дылығы бірдей болмайды.
Астық массасында осыған байланысты ылғалдың таралуы
əртүрлі болып кездеседі. Дəндер əртүрлі кемелденіп пісу
дəрежесіне жəне əртүрлі ылғалдылыққа ие: дəндердің орташа
ылғалдылығы 22% кезінде кейбіреуінің ылғалдылығы 10%, 17%
жəне 20% жəне одан да жоғары 25% ылғалдылықта болуы
мүмкін. Сондай-ақ орташа ылғалдылығы 15% астықта
ылғалдылығы 10…12%, тіпті, ылғалдылығы 40…50% дəндер
кездеседі.
Дəндердің құрылымдық бойында да ылғалдылық бірдей
таралмайды: ең көп ылғал көбінесе, ұрықта, орташа эндоспермде,
ал одан аз қабығында болады. Сонымен қатар дəндердің орташа
ылғалдылығында 17%- те ұрық 19,4%, ал эндосперм - 16,7%
ылғалдылыққа ие.
Достарыңызбен бөлісу: