Республикасы білім және ғылым министрлігі ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығЫ

ҚАЗАҚСТАН
 
РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
 
ҰЛТТЫҚ
 
БІЛІМ БЕРУ
 
СТАТИСТИКАСЫ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ ОРТАЛЫҒЫ
 
 
 
 
 
 
 
TIMSS-2011 
Халықаралық зерттеу нәтижелері
 
 
 
 
 
 
 
 
Ұлттық
 
есеп
 
 
 
 
 
 
АСТАНА  2013
 

                  
УДК 371 
 
 
ББК 74.204 
 
 
Н 35
 
Н 35
 
Қазақстанның
 
жалпы білім беретін мектептердің 4 
 
және 8 сынып оқушыларының оқу 
жетістіктерін бағалаудың ғылыми зерттеу нәтижелері. 
 
Ұлттық
 
есеп. 
- 
Астана: ҰББСО, 2013. 
- 
237 бет
 
 
ISBN 978-601-7080-71-6 
 
Ұлттық
 
есепте  IEA  (International  Association  for  Evaluation  of  Educational  Achievement)  Білім 
беру жетістіктерін бағалау Халықаралық ассоциациясымен ұйымдастырылған TIMSS 
- 2011 
(TIMSS  - 
Trends  in  International  Mathematics  and  Science  Study)  мектептік  математика  мен 
жаратылыс ғылымдарынан  білім беру сапасын халықаралық зерттеуінің негізгі нәтижелері 
қолданылған. 
 
 
Басылымға  Қазақстан  Республикасы  Білім  және  Ғылым  министрлігі  Ұлттық  білім  беру
 
статистикасы  және  бағалау  орталығының  Ғылыми
-
әдістемелік  кеңесімен  ұсынылған  (2013 
жылғы 7 ақпандағы №1 хаттама) 
 
 
 
ISBN 978-601-7080-71-6 
 
 
ББК 74.204 УДК 371
 
 
 
© ҰБСБО Редакциялық қызметі, 2013
 
 
 
 
 
 

МАЗМҰНЫ 
 
КІРІСПЕ .....……………………………………………………………....…………………… 
5 
 
 
1 БӨЛІМ. TIMSS ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЗЕРТТЕУІ ......................………..........……………… 
7 
 
 
1.1. 
Зерттеудің концептуалды моделі ..……………………………......………………………  9 
1.2. 
Оқушыларды іріктеуді қалыптастыру …………………………............................………  12 
 
 
2 БӨЛІМ. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СӘЙКЕСТЕНДІРУ  БОЙЫНША 4 ЖӘНЕ 8 СЫНЫП 
ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ НӘТИЖЕСІ …………...……………………........................ 
 
17 
 
 
2.1. 
Оқушылардың жаратылыстанудан дайындық деңгейі. Жаратылыстану бойынша 
тест тапсырмаларының орындалуына талдау ..…………………………...........…………… 
 
19 
2.2. 
Оқушылардың математикадан дайындық  деңгейі. Математикадан тест 
тапсырмаларының орындалуына талдау …............................................................................. 
64 
 
 
3 
БӨЛІМ. ОҚУ ЖОСПАРЫ: МАЗМҰНЫ МЕН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ……............................  124 
 
 
3.1.Зерттеуге  қатысушы жетекші елдердің оқу бағдарламалары .......................................…  126 
3.2. 
Қазақстандық мектептердің оқу бағдарламасы ……………….........................………  141 
 
 
4 
БӨЛІМ. ОҚУШЫЛАРДЫҢ АЙМАҚ ШЕГІНДЕГІ КӨРСЕТКІШТЕРІ ….....................  170 
 
 
4.1. 4-
сынып оқушыларының нәтижелері ..…….......…….....................................................  172 
4.2. 8-
сынып оқушыларының нәтижелері ………...................................................…………  181 
 
 
5 БӨЛІМ. ОҚУШЫЛАРДЫҢ НӘТИЖЕЛЕРІНЕ ӘСЕР ЕТУШІ ФАКТОРЛАР …..........  194 
 
 
5.1. 
Оқушылардың білім ресурстары ……………………….................................................  196 
5.2. Мектептің білім ресурстары ………................................................................................  205 
 
 
ҚОРЫТЫНДЫ …………………........................................................................................…. 
217 
 
 
ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ ………...............................………………………………………. 
218 
 
 
ГЛОССАРИЙ ……………………............................................................……………………  219 
 
 
БИБЛИОГРАФИЯ ………………...................……………………………………………….  220 
 
 
ҚОСЫМША …………………………...............................................…………………………  224 
 
 

 
 
 
 

 
5
 
TIMSS 

 PIRLS 
International  Study  Center 
TIMSS-
2011 Ұлттық есебі 
 
 
Кіріспе
 
 
Білім  берудің  ұлттық  жүйесінің  барлық  деңгейлерінде  білім  беру 
қызметтерінің 
қол 
жетімділігі 
бойынша 
Қазақстан 
әлемдік 
көшбасшылардың  қатарына  кіреді.  Білім  беру  сапасы  саласында 
жетекші  орындарға  қол  жеткізу    зор  (амбициялық)  мақсаттардың  және 
даму қозғалтқышының бірі болып табылады. 
 
Білім  беру  жүйесін  дамыту  нәтижесі  ретінде  оқып  үйренушілердің 
білім  және  қабілет  сапасының  білім  беру  деңгейін  ұлттық  емтихандар 
ғана  емес,  сонымен  қатар  еліне  тәуелсіз  халықаралық  мониторингтік 
зерттеулер анықтайды. 
 
Оқып  үйренушілердің  білім  беру  жетістіктерін  сырттай  бағалау 
нәтижелері бойынша алынған ақпарат білім беру мазмұнын жетілдірудің 
шынайы құралдарының бірі болып табылады.  
 
IEA  -  International Association for the Evaluation of Educational 
Achievement    білім  беру  жетістіктерін  бағалау  бойынша  халықаралық 
ассоциациямен әр төрт жылда өткізілетін TIMSS 
-  Trends in International 
Mathematics  and  Science  Study  Халықаралық  мониторингтік  зерттеу 
әлемнің  50
-
ден  астам  елдерінде  математикадан  және    жаратылыстану 
ғылымдары бойынша  даму тенденциясын бақылауға мүмкіндік береді
 
Осылайша біз мектептегі білім беру жүйесін жаңғыртудың ғана емес, 
сонымен  қатар  халықаралық  практикалық  тәжірибесі  туралы  бірігей 
материалын  аламыз.  Мектепте  балаларды  оқытудың  табыстылығы 
– 
ауқымды  жұмыс  нәтижесі  және  білім  беру  жүйесіне  қатысты    барлық 
адамдарың  тығыз  өзара  әрекеттестігі:  мұғалім 
– 
ата
-
ана 
– 
жоо 
оқытушысы 
– 
стандарттар мен оқулықтарды жасаушы және т.б. 
 
TIMSS-
2011  құралдары көпшілік елдер үшін ортақ болып табылады, 
тест  тапсырмаларының  ауқымды  банкінен  құралған,  көптеген 
халықаралық  сарапшылардың  пікірі  бойынша  оларды  шешу  қазіргі 
әлемде оқушының алған білімдерін сәтті жүзеге асыру үшін қажет.    
 
Ұлттық  есептің  ақпараттық  аналитикалық  материалы  қазақстандық 
оқушылардың  TIMSS 
– 
2011    қатысу  нәтижелерін  тарату  стратегиясын 
жүзеге  асыруға  бағытталған.    Қатысушы  елдердің  мектеп 
бағдарламаларына  салыстыру  жүргізілді,  оқушылардың  білім  беру 
жетістіктерін  бағалаудың  негізгі  тәсілдері  көрсетілген,  зерттеудің 
құрамдас  бір  бөлігі  ретінде  қатысушылар  сауалнамаларын  өндеу 
нәтижелері ұсынылған.  
 

 

TIMSS ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЗЕРТТЕУІ
1 БӨЛІМ

 

 
TIMSS-
2011 Ұлттық есебі  
 
9 
 
 
  
 
 
1 
БӨЛІМ. TIMSS халықаралық зерттеуі 
 
1.1.
 
Зерттеудің концептуалды моделі 
 
TIMSS - 
Trends in International Mathematics and Science Study мектептегі білім 
беру  сапасын  халықаралық  зерттеуі  әлемнің  60-тан  астам  елінің  жаратылыстану-
математика бағытындағы даму тенденциясы туралы ақпаратты ұсынушы жетекші 
мониторингтік жоба болып табылады.  
TIMSS  халықаралық  зерттеуінің  әдістемелік  негізі  К.Трэверс  және  А. 
Вестбэримен  құрастырылған  оқушылардың  білім  берудегі  жетістіктерін 
бағалаудың концептуалды моделі болып табылады.  ( 1.1.1 сурет). 
 
 
 
1.1.1 сурет. TIMSS  концептуалды моделі 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Дерекнама: Концептуалды  тәсілі , Ресей білім беру академиясы, Мазмұн мен әдістер институты   
 
 
 
IEA Білім беру жетістіктерін бағалау бойынша халықаралық қауымдастықтың 
зерттеу  моделіне  білім  беру  сапасын  бағалау  саласында  зерттеу  жүргізу 
нәтижесінде аталған ұйыммен жинақталған тәжірибе кіреді. Аталған Модель білім 
беру  жүйесінің  түрлі  элементтері  арасындағы  күрделі  өзара  байланысты  түсінуге 
көмектеседі.    Ұсынылған  Модельде  Білім  беру  үш  деңгей  позициясында 
қарастырылады. 
Білім беру саласындағы 
сарапшылардың 
сауалнамасы 
Мектеп әкімшілігінің 
сауалнамасы
 
 
Оқушылардың 
сауалнамасы
 
Білім берудің жүзеге 
асырылатын деңгейі
 
Білім берудің 
жоспарлы деңгейі
 
Білім берудің қол 
жеткен деңгейі
 
Математика және 
жаратылыстану 
ғылымдарынан білім беру 
саласы сарапылыарының 
 
Пән мұғалімінің 
сауалнамасы
 
Оқушылардың 
оқудағы 
жетістіктерін 
бағалайтын тест 
 
Оқушыны 
сипаттайтын 
көрсеткіштер
 
 
Мектепті және оның 
ортасын, оқу үдерісін 
сипаттайтын 
көрсеткіштер
 
 
 
Білім беру жүйесін 
және жалпы елді 
сипаттайтын 
көрсеткіштер
 
 

 
TIMSS-
2011 Ұлттық есебі  
 
10 
 
жоспарлаушы  –  мектепке  әлеуметтік  тапсырыс,  жүзеге  асырылатын  – 
мектептің нақты оқу үдерісі қол жеткізген – осы мектеп оқытуының нәтижелері. 
Жоспарлаушы  деңгейде,  макро-деңгейде,  білім  берудің  ресми  мақсаттары 
қалыптасады.    Қоғамда  жинақталған  педагогикалық  және  әдістемелік  идеялар 
жиынтығы  бағдарламаларда,  оқулықтарда  және  әдістемелік  нұсқаулықтарда 
көрініс табады.  Мектеп және сынып деңгейінде мұғалім нақты оқу үдерісінде білім 
берудің  жоспарланған  мазмұнын  жүзеге  асырады  –  білім  берудің  жүзеге 
асырылатын  деңгейі.    Қол  жеткізген  деңгейде  оқушы,  оның  білімі,  қабілеті  және 
қатынасы бағаланады.  Осылайша, көрсетілген деңгейлердің сұрақтар тобы TIMSS 
зерттеуінің құралардын жасауға негіз болып табылады. 
TIMSS зерттеу  моделі оқушылардың жетістіктерін бағалау саласында бұрын 
жүргізілген  халықаралық  зерттеулерге  айтылған  сыни  ескертулерді  есепке  ала 
отыра жасалды.  TIMSS моделі оқушылардың  оқудағы жетістіктерін бағалаудың 
жаңа  тәсілдерін  ғана  анықтамайды,  сонымен  бірге,  алынған  мәліметтердің 
талдауына  басты  назар  аударады.  Факторлардың  ауқымды  көлемін  зерттеу 
қажеттілігі талданатын жүйеніің элементтерін біршама ұлғайтуға және білім беру 
жүйесінде өзара әрекеттестік факторлардың нәтижелі модельдерін жасауға әкелді.  
Осылайша, жетілдірілген TIMSS моделі мектептегі бар білім беру сапасын бағалау 
тәсілдерінің барлық негізгі талаптарына жауап береді. 
TIMSS    жобасын  жүзеге  асыруда  танымал  ғылыми-зерттеу  орталықтары 
қатысады:  білім  беру  саласындағы  тестілеу  қызметі  (ETS  -  Educational Testing 
Service,  АҚШ),  Канадалық  статистика  орталығы  (Statistics  Canada),  Білім  беру 
жетістіктерін  бағалау  бойынша  халықаралық  (IEA,  Нидерланды),  Білім  беру 
жетістіктерін бағалау бойынша Халықаралық қауымдастықтың мәліметтерін өндеу 
орталығы (DPC IEA - Data Processing Center IEA, Германия). 
TIMSS  жобасының  кеңес  комитеттерінің  құрамына  әлемнің  50-ден  астам 
елдерінен  білім  беру  сапасын  бағалаудың  жетекші  сарапшылары  кірді.    TIMSS 
зерттеуінің халықаралық үйлестіру  орталығы Бостон колледжі (ISC  - International 
Study Center, Boston College, АҚШ) болып табылады. 
Зерттеуге танымал беделді ұйымдардың қатысуы жүргізіліп жатқан зерттеудің 
жоғары сапасын қамтамасыз етіп қана қоймай, эксперименталды тексеруден өткен 
халықаралық  стандарттар  негізінде  оқушылардың  білім  алатын  жетістіктерін 
бағалудың инновациялық тәсілдерін жасауға көмектесті. 
«TIMSS  Assessment  Frameworks»  арнайы  шекті  құжатында  жаратылыстану-
математика циклі пәндері бойынша оқып үйренушілердің білім беру жетістіктерін 
бағалаудың ортақ тәсілдері анықталды – тестілерді және тест тапсырмаларын құру, 
сыртқы ақпараттың нақты өлшемдерін анықтады. 
TIMSS халықаралық зерттеу құралдары: 
оқушылар жетістіктерінің тестілері; 
респонденттер  сауалнамалары  (оқушылардың  және  пән  мұғалімдерінің, 
мектеп  әкімшілігінің,  ұлттық  үйлестіруші,  зерттеуді  жүргізу  сапасының 
халықаралық бақылаушысы); 
әдістемелік  кешен  (зерттеуді  ұйымдастыру  және  жүргізу,  іріктеулерді 
қалыптастыру,  тестілерді  жүргізу,  еркін  жауапты  тапсырмаларды  тексеру, 
мәліметтерді енгізу бойынша ұлттық және мектеп үйлестірушілерінің нұсқаулығы); 
бағдарламалық  кешен  (мектептер,  сыныптар  және  оқушылардың,  зерттеу 
нәтижелерінің халықаралық және ұлттық дерекқоры). 

 
TIMSS-
2011 Ұлттық есебі  
 
11 
 
 
  
 
 
TIMSS  зерттеуінің  негізгі  компоненттері  төменде  берілген  принциптер 
негізінде жасалған білім алу жетістіктерінің тестілері болып табылады: 
тексерілетін мазмұн мен оқу-танымдық іс-әрекет түрлерін сәйкес қамту; 
қатысушы елдердің оқыту материалдарына максималды сәйкестік; 
тексерілуі  тиіс  оқу  материалының  математика  және  жаратылыстану 
ғылымдарынан білім беруді дамыту тарапынан маңыздылығы; 
тест тапсырмаларының оқушылардың жас ерекшелігі жетістіктерін бағалауға 
сәйкестігі. 
Төртінші  сынып  оқушыларына  арналған  TIMSS-2011  зерттеу 
тестілерінде  математикадан  175  тапсырма  және  172-жаратылыстанудан.  8- 
сынып  оқушыларына  математика  мен  жаратылыстанудан  217  тапсырмадан 
ұсынылған. 
4-
сынып оқушысының тест буклетінің әр нұсқасы 44-тен 50-ге дейін, сегізінші 
сынып  оқушысында  55-тен  60-қа  дейін  жауаптардың  әр  түрлі  түрлері  болуы 
мүмкін. 4-сыныптарда барлық тест буклетін орындауға 72 минут бөлінеді, сегізінші 
сынып оқушыларына тест тапсырмаларын орындауға 90 минут бөлінеді. 
Білім  беру  жетістіктерін  бағалау  бойынша  халықаралық  қауымдастықтың 
Мәліметтерді  өңдеу  орталығы  (DPC  IEA,  Германия)  TIMSS  диапазонымен 
белгіленген  Халықаралық  стандарттарға  сәйкес  нәтижелерді  0-ден  1000  баллға 
дейін бағалау арқылы есепке алады. Орта статистикалық балл 500. 
TIMSS бағалау технологиясы тесттік тапсырмаларды оқушылардың дайындық 
деңгейі  бойынша  төрт  деңгейге  бөледі  –  ілгерілеу,  жоғары,  орта  және  төмен, 
олардың әрқайсысына белгілі бір мөлшерде балл тағайындалған – сәйкесінше 625-
550-475-400. 
Жабық түрдегі тапсырмалардың дұрыс жауаптарын халықаралық сарапшылар 
1 
баллға  бағалайды.  Ашық  түрдегі  тапсырмалардың  әр  жауабы  Бағалау  бойынша 
нұсқаулыққа сәйкес арнайы код беру арқылы бағаланады. Осы нұсқаулық арнайы 
екі  мағыналы  кодты  беру  механизмін  анықтайды  –  «дұрыс  жауап»,  «жартылай 
дұрыс жауап», «қате жауап». 
Ұлттық үйлестіруші кодтау жұмыстарын жүзеге асыру үшін жаратылыстану-
математика  циклі  бойынша  сарапшылар  тобын  қатыстырады.    Жұмыс 
қорытындысы  іріктеу  талаптарына  сәйкес  WinDEM    халықаралық  мәліметтер 
қорына енгізіледі. 
TIMSS  концепциясының  ерекшелігі  тесттен  өтушілердің  нәтижелері 
концептуалды  факторлар  призмасы  арқылы  өтеді.  Ол  шетелдік  құрастыру 
сарапшылардың  пікірінше,  алынған  қорытындылардың  кейбір  себептерін 
түсіндіріп  береді.  Мұндай  қосымша  сыртқы  ақпаратты  респонденттердің 
сауалнамаларын өндеу барысында алуға болады. Ұлттық үйлестірушіге жіберілген 
ақпараттық  сауалнамалар  бастауыш  және  негізгі  мектептегі  ұлттық  математика 
және  жаратылыстану  ғылымдары  бойынша  білім  берудің  мазмұны  мен 
ұйымдастырылу  мәселелерін  қарастырады  (бағдарламалар,  стандарттар, 
оқулықтар, білім беру жетістіктерін бағалау жүйесі және т.б.) 
4-
сынып  және  8-сынып  оқушылары  олардың  мектеп  пәндеріне,  мұғалімдер 
тарапынан  сабақтардың  ұйымдастырылуына,  отбасын  сипаттайтын  сұрақтарға 
жекелей  жауап  береді.    Пән  мұғалімінің  сауалнамасында  бастауыш  және  негізгі 
мектепте  математика  мен  жаратылыстану  сабақтарын  жүргізу  ерекшеліктері, 
мұғалімнің кәсіби мәліметтері, педагогикалық қызметке олардың көзқарасы туралы  
ақпарат болады. 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі  
 
12 
 
Зерттеуге  қатысушы  мектеп  әкімшілігі  басқарып  отырған  білім  беру 
мекемелеріндегі оқу үдерісін жүргізуге байланысты сұрақтарға жауап береді.  Әр 
сауаланаманы толтыруға 30 минут беріледі. 
TIMSS-
ге  қатысушы  елдің  тестілеу  сипатына  зерттеу  құралдарын  ауыстыру 
зерттеудің  Ұлтық  үйлестірушісімен  жүзеге  асырылады.  Содан  соң  Халықаралық 
консорциумға 
халықаралық 
дәрежедегі 
аудармашылардың 
қатысуымен 
сараптамадан өтуге бағытталады. 
TIMSS  зерттеулері  барлық  қатысушы  елдер  үшін  бірыңғай  Халықаралық 
үйлестіру орталығымен жасалған нұсқауға сәйкес жүргізіледі. Зерттеудің әр кезеңі 
қатысушыларды  іріктеуді  қалыптастырудан,  оның  тәсілдерін  аудару  және 
бейімдеу,  тестілеуді  және  сауалнамаларды  жүргізу  бастап  мәліметтерді  тексеру 
мен  өндеуге  дейін    халықаралық  сарапшылардың  тікелеу  қадағалуымен  жүзеге 
асырылады. Қатысушы елдер мектептеріндегі зерттеу Білім беру министрілігі және 
Білім  беру  жетістіктерін  бағалау  бойынша  Халықаралық  қауымдастық  (IEA) 
арасындағы  Әріптестік  туралы  келісім  шегінде  анықталған  Ұлттық  үйлестіруші 
арқылы жүзеге асырылады. 
Осылайша мемлекет әлем елдеріндегі 4-сынып және 8-сынып оқушыларының 
математика  мен  жратылыстану  ғылымдары  бойәынша  білім  деңгейлеріне 
салыстырмалы бағалау  жүргізу  үшін сәйкес қол жетімді инфроқұрылыммен және 
ресурстармен қамтамасыз етуге кепілдік береді. 
 
1.2.
 
Оқушыларды іріктеуді қалыптастыру 
 
Оқушылардың  білім  алудағы  жетістіктерін  бағалау  бойынша  алынған 
мониторингтік  зерттеу  нәтижелерінің  нақтылығы  тікелей  қатысушыларды  іріктеу 
процедурасын жүргізуге байланысты. 
Әлемнің 63 елінің бастауыш және негізгі мектебінен 600 мыңнан астам оқушы 
TIMSS-
2011  зерттеулеріне  қатысты.  34  ел,  соның  ішінде  Қазақстан  зерттеудің 
бірден  екі  бағытына  қатысты  –  4-8  сынып  оқушыларының  математика  және 
жаратылыстану білім беру сапасын бағалау (1.2.1- кестесі). 
 
1.2.1 кестесі. TIMSS-2011 зерттеуіне қатысушылар 
 
№ 
Ел 
4 сынып 
8 сынып 
№ 
Ел 
4 сынып 
8 сынып 
2011  2007  2011  2007 
2011  2007  2011  2007 
1  Австралия 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
31  Марокко 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
2  Австрия 
♦ 
♦ 
 
 
32  Нидерланды 
♦ 
 
♦ 
 
3  Әзірбайжан 
♦ 
 
 
 
33  Жаңа Зеландия 
♦ 
♦ 
♦ 
 
4  Англия 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
34  Норвегия 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
5  Армения 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
35  БАӘ
 
♦ 
 
♦ 
 
6  Бахрейн 
♦ 
 
♦ 
♦ 
36  Оман 
♦ 
 
♦ 
♦ 
7  Бельгия (Фландрия) 
♦ 
 
 
 
37  Палестин 
Автономиясы 
 
 
♦ 
♦ 
8  Венгрия 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
38  Польша 
♦ 
 
 
 
9  Гана 
 
 
♦ 
 
39  Португалия 
♦ 
 
 
 
10  Германия 
♦ 
♦ 
 
 
40  Ресей Федерациясы 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
11  Гонконг 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
41  Румыния 
♦ 
 
♦ 
♦ 
12  Грузия 
♦ 
♦ 
 
 
42  Сауд Арабиясы 
♦ 
 
♦ 
♦ 
13  Дания 
♦ 
♦ 
 
 
43  Солтүстік Ирландия 
♦ 
 
 
 
14  Йемен 
♦ 
♦ 
 
 
44  Сербия 
♦ 
 
 
♦ 
15  Израиль 
 
 
♦ 
♦ 
45  Сингапур 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
16  Индонезия 
 
 
♦ 
♦ 
46  Сирия 
 
 
♦ 
♦ 

TIMSS-
2011 Ұлттық есебі  
 
13 
 
17  Иордания 
 
 
♦ 
♦ 
47  Словакия 
Республикасы 
♦ 
♦ 
 
 
18  Иран 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
48  Словения 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
19  Ирландия 
♦ 
 
 
 
49  АҚШ
 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
20  Испания 
♦ 
 
 
 
50  Таиланд 
♦ 
 
♦ 
♦ 
21  Италия 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
51  Тунис 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
22  Қазақстан
 
♦ 
♦ 
♦ 
 
52  Түркия
 
♦ 
 
♦ 
♦ 
23  Катар 
♦ 
♦ 
♦ 
 
53  Украина 
 
♦ 
♦ 
♦ 
24  Қытай Тайбэйі
 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
54  Финляндия 
♦ 
 
♦ 
 
25  Кувейт 
♦ 
♦ 
 
♦ 
55  Хорватия 
♦ 
 
 
 
26  Ливан 
 
 
♦ 
♦ 
56  Чехия Республикасы 
♦ 
♦ 
 
♦ 
27  Литва 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
57  Чили 
♦ 
 
♦ 
 
28  Македония 
 
 
♦ 
 
58  Швеция 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
29  Малайзия 
 
 
♦ 
♦ 
59  Корея Республикасы 
♦ 
 
♦ 
♦ 
30  Мальта 
♦ 
 
 
♦ 
60  Жапония 
♦ 
♦ 
♦ 
♦ 
Дерекнама : білім жетістіктерін бағалау жөніндегі қауымдастықтың TIMSS-2011 халықаралық есебі  
 
TIMSS  зерттеуінің    қатысушыларын  алдын  ала  сапалы  түрде    теу 
Халықаралық  үйлестіру  орталығының  жоспарына  сәйкес  жүргізіледі.  TIMSS 
Стандарт талаптарына зерттелетін жиынтық сипаттамаларының сәйкес болуы елдің 
зерттеуге  қатысу шарты болып табылады.   
Аумағы үлкен ел әкімшілік бөлінуіне сәйкес страттарға бөлінеді. Страттарды 
іріктеу  үшін  зерттелу  жиынтығы  бойынша  әр  аймақтың  оқушылар  саны  туралы 
ақпарат жиналады.    
Халықралық үйлестіру орталығы ықтималды-үйлесімді әдіс арқылы әр елден 
150-
ден  кем  емес  мектеп-қатысушыға  іріктеу  жүргізеді.    Іріктелген  мектептерге 
төрт  таңбалы  сәйкестендіру  нөмірі  бекітіледі.    Сонымен  бірге  іріктеудің  іріктеу 
көрнекілігі  (репрезанттығы)  бұзылған  жағдайда  (форс-мажорлы  жағдайлар) 
іріктелген  білім  беру  мекемесін  алмастыра  алатын  мектептер  анықталады.  Әр 
мектеп үшін екі алмастырушы мектеп анықталады.    
Осылайша,  Қазақстан  оқушылары  мен  мектептерді  ұлттық  іріктеу 
Халықаралық 
ұйым 
(IEA) 
талаптарына 
сәйкес 
қалыптастырылған. 
Алмастырушылар ретінде келесілер қолданылды: 
•
 
аймақтар бойынша мектептер (16 алмастырушы);  
•
 
тек  4-сынып,  тек  8-сынып,  сондай-ақ  4-сынып  және  8-сыныптар    бойынша 
мектептердің жалпы саны (3 алмастырушы); 
•
 
мектептердің орналасуы (қала/ауыл - 2 алмастырушы); 
•
 
оқыту тілі (қазақ, орыс, аралас - 3 алмастырушы); 
•
 
мектеп типі (бастауыш, негізгі, орта - 3 алмастырушы). 
Зерттеу ұйымдастырушыларымен іріктелген мектеп-қатысушыларының тізімі 
өнделіп, Бас іріктеу талаптарына сәйкес WinW3S дерекнамасына енгізілді.  
Әр қатысушы ел шегінде зерттеу нәтижелерінің сәйкестілігін қамтамасыз ету 
мақсатында  іріктелген  сынып  оқушыларының  жоспарланған  санының  85%  кем 
емес оқушы қатысуы керек. Оқушыларды іріктеуді қалыптастырудың әр бір әрекеті 
арнайы нысандарда бекітіліп,TIMSS үйлестіруші орталығына бағытталады.   
Зерттеудің  тексерілетін  құрамы,  елдің  4-сынып  және  8-сынып  оқушылары, 
оның  басты  жиынтығын  құрайды.  Елмен  ұсынылған  4-сынып  және  8-сынып 
оқушыларының жалпы тізімінен тесттің 10 нұсқасына 400 оқушы іріктеп алынады 
(бастауыш  және  негізгі  мектеп  оқушыларынан  4000  оқушыдан.  Шығарылуға  тиіс