Дағдыландыру. Төмендегі түбір сөздерге «-лас», «-лес»,
«-дас», «-дес», «-тас», «-тес» жұрнақтарын жалғатып туынды
сөз еткізу.
Бас, бауыр, бу, тізе, өкше, ата, қайын, құда, тоғай, сабақ,
табақ, су, егін, туыс, заман, әріп, қарын, тұқым, қара, әлек, одақ,
ақыл, пайда, жарна, қырман, соқа, үн, жайлау, суат, көңіл, бата,
аяқ, отан, ру, енші, ен, таңба, ірге, сыбай, ұл, өріс, құдық, тек,
дәм, олжа, аман, тілеу, от, шабын, қоныс, бөлік, сыбаға, кіндік.
5. Жұрнақ «-лы» – түбір сөздің аяғы дауысты я жарты дауы-
сты дыбыс болса яки «рң болса, осы «-лы» күйінде жалғасады.
Мәселен: бала-балалы, тay- таулы, тай-тайлы, қар-қарлы.
Түбір сөздің аяғы ұяң дыбыс болса, «-лы» орнына «-ды» бо-
лып жалғасады. Мәселен: мал-малды, саз-сазды, мұң-мұңды,
сан-санды.
Түбір сөздің аяғы қатаң дыбыс болса, «-лы» орны на «-ты»
болып жалғасады. Мәселен: caп-сапты, ат-атты, тac-тасты,
құлақ-құлақты, бұрыш-бұрышты.
Түбір сөз жіңішке болса, жұрнақтар да жіңішке болып
жалғасады. Мәселен: шеге-шегелі, түйе-түйелі, тіреу-тіреулі,
кегей-кегейлі, үрей-үрейлі, тек-текті, жел-желді, жер-жерлі,
күш-күшті, ес-есті.
Достарыңызбен бөлісу: |
