«Қазгидромет» қызметі толық тай тегін болуы керек. Ауа райы өз



Pdf көрінісі
бет1/6
Дата08.01.2017
өлшемі3,16 Mb.
#1393
  1   2   3   4   5   6

ИӘ

– «Қазгидромет» қызметі толық-

тай тегін болуы керек. Ауа райы өз-

герісі халықтың тыныс-тіршілігіне 

тіке лей қатысты дүние болғандықтан 

және бұл жерде халық қауіпсіздігі 

сөз болып отырғандықтан, мұндай 

қыз меттер тегін болуы тиіс. Мәсе-

лен, жедел көмектің кез келген түрі 

әр қашан тегін болып жатады ғой. 

Ен деше, «Қазгидромет» қызметі де 

те гін, халық игілігіне жұмыс жасай-

тын дай қолжетімді қызмет түрі бол-

ғаны дұрыс.

Егер «Қазгидромет» қызметі те гін 

болса, оның халыққа қолжет ім ді лігі де 

арта түсер еді. Тегін дүниені кез келген 

интернет, БАҚ жариялауға бейім тұ ра-

ды. Ал онымен құлақтан ған халық, 

«сақ тансаң  сақтаймын»  де ген дей,  ауа 

ра йының күрт өзге рі сінен алдын ала 

сақ танып үлгеретін еді.  



Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет      

Балғынбек ИМАШЕВ, 

айтыскер ақын:

– «Аллаһ» деген кезде «һ» ай-

тыл маса, онда ол Алла Пугачева 

де ген сияқты адамның есімі болып 

қа лады.

(«Алаш айнасы» журналисте рі-

нің сұрағына берген жауабынан) 

№34 (486) 

25 ақпан

жұма


2011 жыл

...де

дiм-ай, а

у!

3-бетте

Камал БҰРХАНОВ, 

Мәжіліс депутаты:

Белгібай ШАХМЕТОВ, 

медицина ғылымының докторы, 

профессор:

3-бет

3-бет

5-бет

ОЙ-КӨКПАР 

Қасым тойы қалай 

өткізілмекші?

Жаһандық дағдарыстың 

келесі толқынының 

тууына қандай факторлар 

әсер етуі мүмкін?

Қызылордада 

қара жұмысшы қат 

болып барады

«Қазгидромет» қызметі тегін болуы керек» деген пікірге қосыласыз ба?

Негізінен, тау ағашы болып 

есептелетін аршаны бүгінде 

ірі қалаларымызды көркейту 

үшін де егетін болды. Яғни 

ауылдық ағаш қалалық 

атанып, жерсіндірілуде. Оның 

үстіне шетелден будандастыру 

амалымен өндірілген неше 

түрлі ағаш егіліп жатыр. 

Оны жаңа жылдың ажарын 

ашатын бір күндік ағаш деп 

есептейтіндер қатты қателеседі. 

ДАТ!

6-б

етте

Нәйлә ТОҚТАРҚЫЗЫ:

Бізде есірткілік заттарды 

таратуға рұқсат беретін 

заңдық база жоқ



www.аlashainasy.kz

e-mail: info@аlashainasy.kz

146,02

200,97

5,01

22,21

1,37

12105,78

1888,36

1801,84

115,21

1413,40

Аршаға да араша керек!

Қысы-жазы бір түсте болатын арша мен шыршаның 

қоршаған ортаға тигізер пайдасы мол. Мәселен, 

ғалымдардың мәліметіне сүйенсек, арша жылына 

орта есеппен 1 тоннадан аса шаңды жұтып, айнала-

сы на 1,5 мың литр оттегі бөліп шығарады екен. Арша 

ор ма нының 1 гектары жылына 18 миллион м

3

 ауа ны 



көміртегі газынан тазартып, 50-65 тоннаға де 

йін 


шаң-тозаңды зиянды газдардан арылтып, сүзіп оты-

ратын көрінеді. Осыдан-ақ арша ағашының адам зат-

қ а тигізер пайдасын бағамдай беруге болар. Одан 

бө лек, дәл осы арша ағашынан тұрмысқа қажетті не ше 

түрлі бұйымдар жасалынады. Музыкалық аспап жа -

салса, дауысы әуезді болып шығады. Қолөнер бұ йым-

дарын жасауда да кеңінен пайдаланылады. Әсі ресе 

таулы ауданның тұрғындарының арша ағашына деген 

«махаббаттарында» тіптен шек жоқ. Оның се бебі төрт 

түлік малмен күн көріп отырған халық сол төрт 

тұяқтыларының сүтін айранға айналдырып, пісу үшін 

арша ағашынан күбі жасайды. Бұл ағаштың бе рік тігі 

сонша – аптап ыстықта да арасы ашылып, қаң сып 

кетпейді. Иісі көпке дейін сақталады. Дәл осы ар шадан 

жасалған күбіде пісілген қымыз бал татиды. 

Жалғасы 2-бетте 

ЖОҚ 

– «Қазгидромет» қызметі ақы-

лы болғаны дұрыс. Өйткені алдын 

ала болжам жасау үшін кететін шы-

ғындарды ақтау оңай емес. Метео-

ро 


логиялық болжам жасайтын 

аспап тардың өзі қымбат тұрады. 

Жалпы, әлемде тегін нәрсе жоқ. 

Әсі ресе алдын ала зерттеу жасау 

жұ мыстары оңай емес. «Қазгидро-

мет тің» қызметіне елімізде көптеген 

ме кемелер жүгініп жатады. Себебі 

олардың іс-қимылдары үшін атал-

мыш мекеменің қызметі ауадай 

қажет. Мұндай жағдайда өздеріне 

керек мәліметті олардың сатып 

алуының несі айып?

Мәселен, аэропорт қызметкер-

лері ұшақтарды ұшыру үшін, ди-

қан дар егінді жинау кезінде алдын 

ала болжау қызметіне жү 

гінуге 

мәжбүр болады.  



Ауа райының күрт өзгеруі, аяқасты сан түрлі құбылуы 

салдарынан төтенше жағдайлар тіркеліп жатады. Кейде 

материалдық шығынды айтпағанда, алдын ала ауа райы 

болжамын білмегендіктен, балықшылардың мұз үстінде 

жоғалуы, ауыл арасында жолаушылардың адасып кетуі 

немесе тұрғындардың боранды күні жолға шығып, қар 

құрсауында қалуы секілді төтенше жағдайлардың соңы 

адам шығынына әкеліп соғады. Қарап отырсақ, мұның 

бәрі «Қазгидромет» қызметінің дұрыс жолға 

қойылмағанынан, алдын ала болжамдарының халыққа 

қолжетімсіздігі салдарынан орын алып отырғандай. 

Өйткені «Қазгидромет» қызметі – ақылы. Осыдан кейін 

халық интернеттегі жалған ақпаратқа алдануға мәжбүр. 

Тіпті қазіргідей интернетте ауа райын болжайтын сайттар 

қаптап тұрғанда, «Қазгидромет» қызметі коммерциялық 

тұрғыдан табысты бола алмасы да белгілі. Ендеше, 

«Қазгидромет» қызметі тегін, жұмысы жариялы мекеме 

болуы керек пе? 

ТАБИҒИ АПА

Т

ҚР Білім және ғылым министрлігі Ғылым комитеті, 



«Сейсмо логиялық тәжірибелік-әдістемелік экспеди-

ция» мемлекеттік мекемесінің мәліметінше, жер сағат 

16:15 шамасында сілкінді. Жерасты дүмпулерінің 

эпицентрі Алматы облысындағы Жетісу жотасында 

болған. Бұл шамамен Алматы қаласынан 239 шақы-

рым жерде. Текелі қаласында жер сілкінісі MSK-64 

шка 

ласы бойынша 2-3 балл деңгейінде білінген. 



Мұның алдында ғана Тәжікстанда 4 балдық жер 

сілкінісі болған еді. Ел астанасы Душанбеден 80 

шақырымдай жерде болған зілзаланың айтарлықтай 

әсері байқалмаған. Дегенмен дәл осы жерде 1,5 ай 

бұрын 5,5 балдық жер сілкінісі болды. Сол кезде 600-

дей баспана қирап, 1000-ға жуық ғимараттың қабыр-

ғаларына сызат түсті. Бұл зілзаланың әсері Қазақстанға 

да жеткен болатын. Әлсіз жерасты дүмпуін тараздықтар 

сезінген еді. Жалпы, Памир мен Алтай аралығындағы 

жоталарда сейсмикалық құбылыстар ай сайын болып 

тұрады. Қуатты зілзалалардың әсері Қытай, Ресей мен 

Орталық Азия елдерін бірдей қамтиды. Айта кетейік, 

«Сейсмология институты» ЖШС мамандары наурыз-

дың 2-сіне дейінгі аралықта Алматы облысында қуат-

ты жер сілкінісі болмайтынын хабарлайды.

Болатбек МҰХТАРОВ

Жетісуда 

жер сілкінді

Алматы облысының Текелі қаласында жер 

сілкінісі байқалды. Ақпанның 23-і күні түс ауа 

жерасты дүмпулерінің қуаты екі-үш балға 

жеткен. Төтенше жағдайлар министрлігінің 

мәліметінше, зілзаланың адамдар мен 

ғимараттарға айтарлықтай әсері болған жоқ.

Ф

У



ТБО

Л

Ана тіліміздегі алғашқы спорттық сайт ашылды 



Қазақстан футбол федерациясы өздерінің ресми сайтының редизайнын аяқтап, 

осыған орай кеше Алматыда арнайы баспасөз мәжілісін өткізді. Онда ресми 

сайттарының қазақ тіліндегі жаңа үлгісінің тұсауы кесілді.

Нұрғазы САСАЕВ

Аталмыш сайттың қазақ тіліндегі жаңа үлгісінің 

тұсаукесер рәсіміне барып, бір жағынан қуанып, 

екінші жағынан, жерге кірердей болып ұялып 

қайттық. Бірінші қуанғанымыздан бастайық, сайттың 

негізгі нұсқасы қазақ тілінде жасалған. Мамандар 

сапасына өте жоғары баға беруде. Ал Қазақстан 

футбол федерациясының бас хатшысы Саян 

Хамитжанов:

– Сайтымыздың негізгі нұсқасын қазақ тілінде 

жасадық. Бұл – біздің басты бағыттарымыздың бірі. 

Болашақ – қазақ тілінікі. Мұны Елбасы Нұрсұлтан 

Әбішұлы да баса айтуда. Сондықтан қазақ тілін 

көпшілікке түсінікті оңай және тиімді жолдармен

яғни спорт, мәдениет, өнер арқылы насихаттай және 

дамыта беруіміз керек, – деді.

Риза болдық. Айтыңыздаршы, дәл қазір сайт-

тары ның негізгі нұсқасын қазақша жасаған қандай 

спорттық федерация бар? Ал футбол феде рациясы 

алғашқылардың бірі болып осы бастаманы көтеріп 

отыр. Жалпы, Саян Жақсыгел діұлының өзінің де 

қа зақ шасы түзеліп келеді. Осындай жиындарда әлі 

қазақша сөйлеуге қысылатындай. Алайда жеке 

тілдескенде бар ойын ана тілімізде жеткізуге ты-

рысады, негізінен, қазақша сөйлейді. Кім біледі, 

ал дағы уақытта көпшілік алдында да қазақша 

сөй лер. 

Енді бір көңіл аударарлық жайт, қазір футбол 

федерациясының баспасөз қызметін Измаил Бзаров 

деген жігіт басқарып жүр. Өткен жылы Ресейден 

шақыртылды. Басында «осындай адам өзімізде жоқ 

па?» деп тулағанбыз. Ашығын айт қанда, федера-

цияның шешімін хош көрмей, қабақ шытқанбыз. 

Бірақ осы жігіт іскерлігімен және білімімен өзін-өзі 

мойындатуда. Ең бастысы, қазақ тіліне деген көңілі 

алабөтен. Өткенде пре мьер-лига клубтарының бар-

лы ғы ның баспасөз хатшылары (пресс-атташелері) 

то лық жинал ған да, соларға және орыстілді журна-

листерге: «Елбасы «2017 жылы Қазақстан халқының 

95 пайызы қазақша сөйлеуі керек» деген, сондықтан 

қазақ тіліне қазірден бастап айрықша көңіл бөле 

бастау керек», – деп, пресс-атташелерге сайт тары-

ның қазақ тіліндегі нұсқасын жетілдіру ке рек тігін 

қадап-қадап айтқан. Содан бері әлгі «95 пайызы-

мыз қазақша сөйлеуіміз керек» деген сө зін бір емес, 

бірнеше рет естідік. Көбіне орыстілді журна листер 

ортасында айтады. Шыны керек, осындай сөздерді 

біздің елдегі орыстілді жур налис теріміз айтпайды. 

Ал қазақтілді журналистер айтса, «ұлт шыл» атанады. 

Осының бәрін тара зылай отырып, «Қазақстан фут-

бол федера ция сының қазақ тілін жек көрмейтін 

бас пасөз қыз меткерін шетелден әкелгені дұрыс бол-

ған екен» де ген ойдың құша ғында жүрген жайымыз 

бар.


Жалғасы 7-бетте 

Гүлжан КӨШЕРОВА

А

б



ай ОМАРОВ (к

о

лла



ж)

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№34 (486) 25.02.2011 жыл, жұма



www.alashainasy.kz

2

e-mail: info@alashainasy.kz



?

Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

Б I Л Г I М   К Е Л Г Е Н   Б I Р   С Џ Р А Ћ

ҚОҒАМ


ТҮЙТКІЛ

БЕЗБЕН


Сондай-ақ арша бөліп шығаратын 

шайырды жоғары технологиялық өңдеуден 

өткізіп, лак жасап шығарады. Медицинада 

да кеңінен қолданылады. «Арша орманы 

орналасқан аймақ түрлі қауіп-қатерден 

аулақ болады» дейді мамандар. Себебі 

әртүрлі дәрумендер, химия үшін шикізат, 

емге лайық таза ауамен қамтамасыз ететін 

оның пайдасы шаш етектен десе де 

болады. Оның тау беткейіндегі топырақты 

тұрақтандырып, ылғалды сақтап қалуға да 

тигізер септігі мол. Арша ағашы ауаға от-

те гімен қоса ұшпалы заттар – фитиноцидтер 

бөліп шығарады. Олар айналасындағы 

ауру тудыратын микробтарды жойып 

жібереді. Яғни бактериялар мен саңы рау-

құлақтарды өлтіретін фитиноцидтік қасиеті 

бары дәлелденді. Сондықтан да биолог 

ғалымдардың арша ағашы өскен жерді 

нағыз жұмақ деп санауы тегін емес. Тянь-

Шянь тауларының беткейінде тұтаса өскен 

Іле Алатауының шыршалы, аршалы ор-

мандарын ғылыми тілде шөлдегі оазис 

деп атайды. 

Бүгінде елімізде тұтастай арша аға шы-

нан тұратын мұндай ормандар аз. Оң-

түстіктегі Сайрам-Өгем мемлекеттік ұлттық 

табиғи паркінің аймағына кіретін Төле би, 

Түлкібас, Қазығұрт аудандарының таулы 

аймақтарының аумағында 4934,0 гектар 

тек арша ағашынан ғана тұратын орман 

бар. Қазіргі таңда парктегі тұқымбақта 

арша көшеттерін көбейтіп өсіру қолға 

алын ған. Осы мақсатта парктің Сайрамсу 

шатқалында аршаның тұқым учаскесі 

ашылған. Бұл өз кезегінде арша ағашының 

көбеюіне кепілдік береді. Алайда арша 

ағашына ынтық жандардың қатары 

азаймай отыр. Әсіресе жаз бен қыс 

маусымында аршаны арқалап кететіндер 



ЛИВИЯ – ӘЛЕМДЕГІ ЖАЛҒЫЗ 

ЖАМАХИРИЯ 

Ливия – өзінің саяси жүйесімен тек қа-

на Африка құрлығында емес, бүкіл дүние-

жү зінде ерекшеленетін мемлекет. Бұл елдің 

толық атауы – Ұлы Социалистік Халықтық 

Ливия Араб Жамахириясы. Жамахирия – 

қоғамдық басқару түрі. Ливияның ата 

заңына айналған Муаммар Каддафидің 

«Жасыл кітабының» бірінші бөлімінде 

«Жамахирия – демократияның ең жоғарғы 

формасы» деп толық түсінік берілген. 

МУАММАР КАДДАФИ: 

«НЕ БЕЛ КЕТСІН, НЕ БЕЛБЕУ КЕТСІН»

Иә, Муаммар Каддафи тақтан оңайлық-

пен кете қоймайтынын танытты. Яғни Три-

по лидегі толқудың ұзаққа созылар түрі 

бар. Адам құқығын қорғайтын Халықа ра-

лық Human Rights Watch ұйымының мә-

ліметтеріне қарағанда, 1969 жылдан бері 

билікте отырған Муаммар Каддафи құрған 

саяси жүйеге наразы бұқара мен мемле-

кет тік арнайы қызметтің жасақтары ара-

сын дағы қақтығыстан 300-ге жуық, кей 

деректерде 2000-ға таяу адам қаза тапты. 

Уа қ ыт өткен сайын наразылардың қатары 

сағат санап көбейіп келеді. Оған Муаммар-

дың мұрагері Сейф әл-Исламның «билік 

өзін соңғы оғы қалғанша қорғайды» деген 

көп. Ара мен балтадан арашалау үшін әр 

аршаның түбіне қарауыл қоюға мүмкіндік 

жоқ. Маман жетіспейді. Бұған азғана 

айыппұлмен бөгет бола алмасымыз тағы 

анық. Мәселен, Швецияда бір арша мен 

шыршаны кескені үшін 5000 доллар 

айыппұл салады екен. Осыдан кейін 

аршаны кеспек түгіл, көргеннің өзінде 

айналып қашатыны анық. Көрші Ресей 

елінің де орман туралы заңы қатал. Бүгінде 

орман-тоғай мәселесі ғаламдық 

проблемаға айналып отыр. Сондықтан да 

аршаны аман сақтап қалу үшін қазірден 

мәлімдемесі де ықпал еткені анық. Яғни 

азамат соғысы отының тұтану мүмкіндігі 

жоғары. Әскерилердің халыққа оқ атуы 

осы кезге дейін Муаммар Каддафидің ең 

сенімді кадрларының қызметтерінен бас 

тартып, бұқара жағына шығуына итерме-

ле ді. Ливияның Араб мемлекеттерінің Ли-

га 

с 

ындағы елшісі Әбдел әл-Хони, Қы-



тайдағы өкілі Хусейн Садик әл-Мустафи, 

Үн діс тандағы елшісі Али әл-Ассауи отстав-

каға кетіп, төңкерісшілердің қатарына қо-

сыл ды. Сонымен қатар Индонезия, Син-

гапур және Брунейдегі елшілер де өкілет-

ті ліктерінен бас тартты. Саяси салмағы бар 

тұлғалардың қатарға қосылуы қалың 

бұқараны одан әрі қуаттандырып жіберді. 

Олар алдымен үкімет ғимараттарына от 

қойып, министрліктердің мекемесін өртеді. 

Бұдан кейін Каддафидің кетуіне тілеулестер 

Бенгази қаласындағы әскери базаны басып 

алды. Әскери техникалар мен қару-жарақ-

қа қол жеткізген көтерілісшілер Каддафиді 

кетірмей тынбайтынын ашық айтуда. Тіпті 

кейбір мемлекеттер Ливиямен дипломатия-

лық қатынастарын үзуге бел байлады. 

Аласапыран кезінде 23 жыл тақта отырған 

Тунис басшысы Бен Әли мен «Мысырдың 

мызғымастығы үшін қызмет етемін» деп, 

30 жыл табан аудармай президент болған 

Хосни Мүбәрәк та биліктен бас тартқан-

ды. Алайда кіші Каддафи «Ливия – Мысыр 

да, Тунис те емес» деп өзеуреді. «Не бел 

кетсін, не белбеу кетсін» деп шарт-шұрт 

мінезіне салып Муаммар Каддафи отыр. 

Ол апта ортасында халыққа үндеу арнап, 

қам жасау қажет-ақ. 2004 жылдары орман 

комитетінің маманы «жылына 100 мың 

түптей арша мен шырша Жаңа жылдың 

сәнін кіргізу үшін қырқылады» деген дерек 

келтіргені бар еді. Бүгінде қаншасы Жаңа 

жылдың құрбандығына шалынатындығы 

өз сөзінде: «Мен өміріме қауіп төніп тұрса 

да, елде қалатын, азаппен өлтірілсем де, 

қа сық қаным қалғанша айқасатын револю-

ционермін», – деп мәлімдеді. Ал аймақта-

ғы дағдарыс одан әрі шиеленісіп барады. 



ӘЛЕМДІК ЭКОНОМИКАҒА 

ЫҚПАЛ ЕТЕ МЕ? 

16 ақпаннан бергі жағдай Ливияға 

қаржы салып отырған еуропалық мұнай 

және газ компанияларын да ойландыра 

бас тады. Африканың теріскейіндегі мемле-

кет тердегі жағдайлар әлем экономикасына 

ы қпал етпей қоймайды. Бірақ Батыс инвес-

тор лары Мысыр мен Тунистегі оқиғаларға 

қа рағанда, Ливиядағы толқудан қатты қа-

уіп теніп отыр. Себебі Ливиядағы әрекет-

тер ден кейін мұнайдың бағасы 12 пайызға 

күрт қымбаттап, доллар күшейген. 



ЛИВИЯДАҒЫ ЖАҒДАЙҒА 

АЛАҢДАМАЙТЫН ЕЛ КЕМДЕ-КЕМ

Айта кететіні, мұнай өндіруден әлемде 

сегізінші орындағы Ливияның тұрақтылы-

ғына мүдделілер жоқ емес. Өйткені Ливия 

қара алтынының 9/10-ы Еуропа елдеріне 

жө нелтіледі. Атап айтар болсақ, Жамахирия 

мұ найының Италияға – 32, Германияға – 

13,4, Францияға – 10, өзге Еуропа елде рін е 

13 пайызы жіберіледі. Ал Қытайдың үлес 

салмағы – 10, АҚШ – 6, Малайзия, Үн діс-

туралы нақты дерек жоқ. Яғни ешкім де 

есепке алып, санаққа іліктіріп жатқан жоқ 

деген сөз. «Қызыл кітаптың» төрінен орын 

алуы керек демегенмен де, аршаға араша 

керек-ақ. Табиғатқа да, адамзатқа да 

тигізер пайдасы шаш етектен болатын 

арша ағашына қамқорлық қажет. Ол үшін 

нақты бағдарлама дайындалып, мемлекет 

тарапынан қамқорлыққа алынуы тиіс. 

Құрманәлі ЖҮНІСОВ, «Сайрам-Өгем» 

мемлекеттік ұлттық табиғи паркі бас 

директорының ғылыми істер жөніндегі 

орынбасары: 

– Бүгінде арша ағашының өте си-

рек кездесетін бір түрі «Қызыл кітап-

қа» енгізілген. Өсіп-өнуі қиындау 

ағаш қа қамқорлық қажет-ақ. Оны 

одан ары дамыту үшін бірқатар шар а-

лар қолға алынуда. Дегенмен әлі де 

атқарылар шаруалар баршы лық. Ар-

ша ағашын кесуге құмбыл қарақшы-

лар мен күрес тоқтамайды. Парктің 

аума ғына жақын маңдағы елді мекен 

тұрғын дарымен түсінік жұмыстарын 

жүр гізіп  тұрамыз.

тан, Сингапур сияқты үш мемлекетке – 4 жә-

не Бразилияға 3 пайыз қара алтын жөнел ті-

леді. Ливияның мұнайына мүдделі болмаса 

да, Ресейді де естен шығармау қажет. Себебі 

осыдан бір жыл бұрын Ресей мен Ливия 

1,3 млрд евро көлемінде қару сау 

дасы 


бойынша ірі келісім жасаған болатын. 

ЖАМАХИРИЯНЫҢ ЖАҒДАЙЫНА 

КІМ ҚАНДАЙ БАҒА БЕРІП ОТЫР?

БҰҰ-ның Қауіпсіздік кеңесі Ливия би-

лігін халыққа қарсы әрекеттеріне қатысты 

ауыр сынға алды. Алпауыт ұйымның ұйға-

ры мынша, Каддафилер кланы халықтың 

тала бын орындауы қажет. КСРО-ның тұң-

ғыш әрі соңғы Президенті, Нобель сый лы-

ғының иегері Михаил Горбачев та Ливия 

бас шылығын кінәлапты. Ол тіпті қызды-

қыздымен Путин-Медведев тандемін де 

ту-талақайын шығарып, Ресейге де дер 

кезінде демократиялық ұстанымға көшу 

ке ректігін айтуды ұмытпапты. Әлемдегі бе-

делді саясаткерлер әлі де соңғы көз қа-

растарын білдіруге асықпай отыр. Кәрі 

құр лық тұтынып отырған қара алтын мен 

кө 

гілдір отын Каддафилердің қолында 



тұр ған шақта Ливияға қатысты пікірді де-

мократия мен адам құқығын жоғары қоя-

тын құрлық атынан Еуроодақтың екінші 

дең гейлі басшыларының аузымен айтылып 

жатса таңғалуға болмайды. 

Аршаға да араша керек!

Төңкерістер тізбегіне тап болған 

Жамахирияның жағдайы қалай болмақ?

Әлемдегі ең еңбекқор халық қайсы екенін білгім келеді. Еңбекқорлық 

бойынша рейтинг бар ма екен? 

Жұлдыз ЕРЖАНҚЫЗЫ, Талдықорған

Ресейде Иванов деген фамилия ең көп кездеседі екен. Сол 

сияқты әр халықтағы ең көп таралған фамилиялар қандай? 

Сұлтан ЕРГЕНҰЛЫ, Алматы облысы 

«Форбс» журналы жазғандай, жылы-

на 2357 сағат тынбай еңбек ететін, жыл 

он екі айда үш күн ғана демалатын Оңтүс-

тік Корея тұрғындары ең еңбекқор халық 

деген атқа лайық. Корея үкіметі еңбекқор 

халқын сәл де болса демалтпақшы бо-

лып, мектептер мен компанияларға апта-

сына бес күндік жұмыс күнін енгізге німен, 

ди ванға шалқасынан жатып тыным ала 

қоя тын корейлер жоқ. Өз елінде қайта-

қай та ереуілдетіп жүрген гректер де жы-

лы на шамамен 2050 сағат бел жазбай 

жұмыс істейді екен. Одан кейінгі орында 

чехтар, венгрлер, поляктар өкшелеп 

келеді. АҚШ халқы еңбекқорлық жа-

ғынан 9-орында, олар жылына орта 

есеп пен 10 күн байыз табады. Британия-

лық тардың жылына 20 күн заңды дема-

лы сы бар. Норвегтер, немістер, голлан-

дық тардың еңбекқорлығына ешкімнің 

дауы жоқ. Сол сияқты Таиланд, Малайзия, 

Гонконг, Бангладеш және Шри-Ланка, 

Қы тай тұрғындары таңнан кешке дейін 

ты ным таппайды екен. 

ЖИЫН


БРИФИНГ

«20 жылда жете алмаған жетістігіміз 

бен белесімізді Алаш рухымен табысу 

арқылы ғана бағындыра аламыз. Бұл ретте 

Алаш арыстарының көшбасшысы болған 

ұлы тұлға – Әлихан Бөкейхановтың 145 

жылдығын мемлекеттік тұрғыда атап өтуге 

тиіспіз», – деп санайды ол.

Алаш партиясы тарих сахнасына 1917 

жылы шілде-тамыз айларының өлара 

уақытында келіп қосылды. Алғаш рет 

жалпы қазақ құрылтайын өткізді. Діни 

басқарма мемлекеттік құрылымнан тыс 

мекеме деп танылды. Өзінің идеясын 

бекітіп, жеке ел болуға қадам басты. 

Ғалымның айтуынша, Алаштың негізгі 

идеясы бес тұжырымға негізделген. Оны 

өзі жинақтап шығыпты: 

Ең бірінші – Алаш ұлттық демокра-

тиялық мемлекет болуы тиіс. Ол үшін ең 

алдымен «жер, жер және жер» болуы тиіс. 

Жерсіз Отан жоқ. Әлихан Бөкейхановтың 

ұйғарымы бойынша, қазақтың байырғы 

жерін қашан қазақтың өзі ғылым мен 

техникаға сүйеніп, толық игермейінше, 

жер жекеменшікке, қоныс аударушыларға 

берілмеуі тиіс. Жер – Отан. Жерді сатқан 

Отанды сатқанмен бірдей. Осы жерге біреу 

қадам басса, ең бірінші сол ұлттың өкілі 

басуы тиіс. Ал өзінен асып жатса – ғылым 

мен техниканы игерген соң қазақ өз 

еркімен береді. 

Екінші ұстанымы – Алаш жерінің ас-

тындағы, үстіндегі, көгіндегі барлық бай-

лық қазақтың өзіне қызмет етуі тиіс. 

«Бөкейхановтың сөзімен айтсақ, «қазақтың 

әрбір тасы қазақтың өңіріне түйме болып 

тағылуы тиіс», – дейді Жұртбаев мырза. 

Үшінші ұстанымы – Бөкейхановтың 

жобасы бойынша, қазақтың жерінде 

өндірілген бір уыс жүн сол мемлекеттің 

азаматтарының үстіне тоқыма болып 

тоқылып киілуі керек. Яғни мемлекет 

толықтай экономикалық тәуелсіздікке қол 

жеткізуге тиіс болған. «Алаш арыстарының 

төртінші ұстанымы – қазақ мемлекетінде 

мемлекет құрушы ұлттың тілі, діні, 

менталитеті өзге ұлттарға қарағанда үстем 

болуы керек дегенге сайды. Яғни бұл 

идеологиялық ұстаным болатын. Ал 

бесінші – ең негізгі ұстанымы бойынша 

ғылымға, соның ішінде тәуелсіз ғылымға, 

ұлттық дәстүрге негізделген, заңға сүйене 

отырып, Жапония үлгісіндегі ұлттық 

демократиялық мемлекет құрылуы керек 

еді. Алаш қайраткерлерінің бұл ұстаны-

мының дұрыстығына самурайлық дәстүрге 

негізделген жапон ұлтының бар-жоғы 20 

жылдың ішінде біртұтас империяға ай-

налып шыға келуі дәлел болса керек. Дәс-

түрге беріктік деп отырғаны – осы», – дейді 

Тұрсын ағамыз. 

Шараға сонымен қатар танымал қоғам 

қайраткерлері, ғалымдар мен тарихшылар 

қатысты.



Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4   5   6




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет