л ы қ дерекгерге сөйкес ОЖ Ж-нен келген импульстер әсерінен туын-
даған өрекетгің салдарынан сол эффекгордың өзіңце орналасқан ре-
цепторлар тіііркенеді. Одан әрі атқарушы мүшеден кері бағытгалған
афферентгік импульс өсерінен осы эффектор әрекетін реттейтін қоз-
ғағыш орталық қайта қозады да,
атқарылған әрекет сарапталады,
қажет
болса түзетулер енгізіледі.
262-сурақ. Н ерв орталыгы деген не, оган қандай қасиеттер
т ән?
Нерв орталыгы деп организмнің белгілі бір қызметін ретгейтін
ОЖЖ-дегі нейрондар жиынтығын айтады. Организмде қанш а реф
лекс түрінде атқарылатын қызмет болса, сонша нерв орталығы бола-
ды. Мысалы, тыныс алу, қан айналым, ас қорыту, сілекей бөлу,
жылу реттеу т.с.с.
Нерв орталықтарына бірнеше физиологиялық
қаситеттер төн.
Қозуды бір багытта өткізу. ОЖЖ-де қозу тек бір бағытта -
афференттік нейронан аралық нейрондар арқылы эф ф еренпік ней-
рондарға өткізіледі. Бұл қасиеггі
Белл-Мажанди заңы деп атайды, ол
орталық синапстың болуымен байланысты.
Қозудың өтуін бөгеу. Орталық синапстардың болуымен байланыс
ты нерв орталықтарында қозудың өтуі бөгеледі. Оның себебі - қозу
толқы ны н өткізуді қамтамасыз ететін процестерді (медиатордың
бөлініп, синапстық сандаудан өтуін, Қ П С П туындауын) атқару үшін
белгілі уақыт қажет. Сүт қоректілер жүлынының қозғағыш нейрон-
дарында тітіркеніс келіп жеткеннен соң қоздырушы постеинапстық
потенциалдың пайда болуьша дейін 0,3-0,5 мс уақыт қажет. Ал, ҚПСП
пайда болып, таралатын өрекет потенциалы туындағанға дейін тағы
да 1,2 мс уақыт өтеді. Осыдан қозу толқынын бір синапстан өткізу
үш ін 1,5-2,0 мс уақыт қажет, демек, осынша уақытқа қозудың өтуі
бөгеледі. Синапстық бөгелу мөлшері тітіркендіргіш күшіне, рефлекс
доғасының күрделілігіне, организмнің физиологиялық күйіне бай
ланысты. Тітіркендіргіш күші артса, рефлекс уақыты қысқарады,
ОЖ Ж -сі қажыса, ол үзарады.
Достарыңызбен бөлісу: