292-сурақ. Көздің қүрылысы қандай және көру түйсігі қалай пайда
болады ?
Көру талдағышы ең жақсы дамыған құрылым. Оның қызметі
нәтижесінде организм қоршаған ортаны бағдарлап, айналасындағы
заттардың түсін, пішінін, көлемін жөне оларға дейінгі ара қаш ы қ-
тықты ажыратады.
Эволюциялық даму барысында көру мүшесі жарық пен түсті ажы-
ратуға бейімделген. Адам мен сүт қоректі жануарларда ол дамудың
ең жоғары деңгейіне жеткен.
Көру талдағышының негізгі мүшесі-көз алмасы. Ол бас сүйектің
алдынғы жағындағы екі ойықта - көз шарасында, орналасқан. Көру
мүшесі оптиқалық, фоторецепциялық жүйелерден жөне қосымша қор-
ғағыш аппаратган құралады.
Көз алмасы шар пішінді құрылым. Оның алдына қарай шығыңқы
келген бөлігін көздің алдынғы полюсі, ал артқы жағын - артқы полюсі
деп атайды. Сырт жағынан көз алмасы үш қабықпен қапталған. Ең
сыртқы фибриозды қабық -
ақ қабық, ортаңғы
-тамырлы қабық жөне
ішкі -
торлы қабық.
Сыртқы қабы қты ң алдынғы бөлігін
“қасаң қабық“ деп атайды.
Ол түссіз, мөлдір,
дөңгелек, дөңес, сағат өйнегіне үқсас келеді. Қасаң
қабы қ арқылы көздің ішіне ж арық сөулесі сындырылып өткізіледі.
Осы фиброзды қабы қты ң артқы бөлігін а қ қабы қ деп атайды. Ақ
қабы қ көз алмасының артқы жағынан шыққан көру жүйкесінің сыр-
тын қаптап, нерв қабы н түзеді.
А қ қабықты астарлай тамырлы қабы қ орналасады. Бұл қабатга
көзді қоректендіретін қан тамырлары орын тебеді.
Тамырлы қабық-
тъщ қасаң қабықты астарлай орналасқан алдыңгы бөлігін
нүрлы қабық
деп атайды. Көздің түсі осы нүрлы қабықтағы бояғыштарға (пиг-
менттерге) байланысты болады. Нұрлы қабықтың ортасында
қара-
шық деп аталатын тесік болады. Ол арқылы жарық сөулесі көздің
ішіне өтіп, торлы қабы ққа жетеді. Нұрлы қабықта сақиналы жөне
сөулелі бағытта орналасқан ет талшықтары болады.
Сақиналы еттер
жиырылғанда көз қараш ығы тарылады,
сәулелі еттер жиырылған-
да - ол кеңейеді. Осының нөтижесінде көз алмасының ішіне өтетін
ж арық сөулесінің шоғыры көбейіп, не азайып отырады да, көз жа-
р ы қ күшіне бейімделеді -
көз адаптациясы жүреді.
Қ араш ы қты қ артында екі беті дөңес линза пішінді мөлдір дене -
Достарыңызбен бөлісу: