do one’s ~ өзіне тиісті тапсырманы орындау, өз
бөлігін тындыру ♦We can fi nish this job on time if everyone does his ~. – Егер əркім өз бөлігін дер кезінде бітірсе, біз жұмысты уақытында тындыра аламыз. *every ~ as good, bad, etc (as smb/smth) дəп сондай, бірдей ♦Rome is every ~ as beautiful as Paris. – Рим дəл Париж сияқты əдемі. ♦He is as clever as she is; every ~ as. – Ол (жігіт) дəп сол (қыз) сияқты ақылды – айнымайды. *not a ~; not one (little) ~ мүлде,
тіпті де ... емес♦«Are you cold?» «Not a ~.» – «Тоңдың ба?» «Е, жоқ-ə». ♦I don’t like that idea one little ~. – Ол ойға тіпті де бүйрегім бұрмайды. . *not a ~ of it! Тіпті де олай емес!
Керісінше! *thrilled to ~s thrill *to ~s парша-
парша қыла, быт-шытын шығара ♦to pull/tear smth to ~s – бірнəрсені парша-парша қыла айыру/жырту bit II [bit] A.n 1.ауыздық (аттың) 2.бұрғы
3.кілттің тісі, шапқысы 4.балтаның, т.б. жүзі
5. (idm) *champ at the ~ champ *to get/take the ~ between one’s/the teeth мəселені батыл
шешу B.v ауыздықтау, ауыздық салу
bit III [bit] pt of bite
bitch [biʧ] A.n 1.қаншық (м: ит-қасқырдың,
т.с.с. ұрғашысы) 2. (slang) (a)(өте дөрекі қолд)
жалап, қаншық, жезөкше (əйел) (b)қиын
мəселе, жағдай 3. (idm) *son of a ~ (сөзбе сөз:
жалаптан туған) иттен туған, (т.с.с. дөрекі
қолданыс) B.v 1. ~ (about smb/smth) оттау,
көку, аузына келгенін айту, қақсау ♦She’s al- ways ~ing about the people. – Ол ылғи да елдер жайлы оттайды да жүреді. 2.бұзу, бүлдіру
bitchy [‘biʧi] adj 1.көргенсіз, ұятсыз 2.ашушаң,
шақар
bitchiness [‘biʧinis] n [қ-з: bitchy] bite [bait] A.v (pt bit [bit], pp bitten [‘bitn]) 1. ~ (into smth) тістеу, қыршу; қабу ♦Does your dog ~? – Итің қаба ма? ♦She bit into the apple. – Ол алманы бір тістеді. ♦The dog just bit me in the leg. – Ит аяғымнан қауып алды. ♦Stop ~ing your nails! – Тырнағыңды тістеме (кемірме)! 2.шағу (жылан, жəндік ж), талау (шыбын-
шіркей ж) ♦badly bitten by mosquitoes – масаға таланған ♦We were bitten to death by fl ies while camping. – Сапарға шыққанда шыбын-шіркей бізді өлтіре талады. 3.тұзақжемді тістеу,
қабу (балық ж), қармаққа түсу ♦The fi sh won’t ~ today. – Бүгін балық қармаққа түспей тұр. ♦(ауысп. мағ.) I tried to sell him my old car, but he wouldn’t ~. – Оған ескі машинамды сатайын дегенмін, бірақ ол көнбей тұр. 4.тызылдау, тыз ету; тыз етіп ашу, ауыру,
күйдіру ♦Her fi ngers were bitten by the frost/ were frost-bitten. – Оның саусақтары аязға
200
201
үсіді. 5.нық тұру, мықты ұстау ♦Wheels won’t ~ on a slippery surface. – Дөңгелектер тайғақ жерде нық тұра алмайды. 6.жайсыз əсер ете
бастау ♦The miners’ strike is really starting to ~. – Шахтерлар ереуілі əсерін тигізе бастады. 7. (idm) *to be bitten by smth бірдеңеге аса
қызыққан, берілген ♦John’s taken up stamp- collecting: he seems realy bitten by it. – Джон марка жинауды ермекке айналдырыпты: есіл-дерті сол бопты. *the biter bit біреуге
ор қазамын деп өзі түскен адам *to ~ the bul- let ащы шындықты мойындау *to ~ the dust (a)құлап мерт болу (сөзбе сөз: шаң қабу) (b)
сəтсіздікке ұшырау ♦Another of my great ideas ~s the dust! – Тамаша идеяларымның тағы бірі шаң қабуда! *to ~ the hand that feeds one су ішкен құдығына түкіру *to ~ smb’s head off біреуді қатты сынау, сөгу ♦I was only fi ve minutes late but she really bit my head off. – Небəрі бес минутқа ғана кешіксем де, ол менің ит терімді басыма қаптады. *to ~ off more than one can chew тыраштану (əліне қарамай
өзеуреу) *to ~ one’s lip (сөзбе сөз: ернін тістеу)
(жыламас я сыр бермес үшін) ернін тістеу,
тістену, ернін жымқыру *to ~ one’s tongue (сезімін, ойын жасыра я опық жеп) ернін,
тілін тістеу, тістену *once bitten twice shy аузы күйген үріп ішер *what’s ~ing him, you, etc? оны, сені не абыржытуда? 8. (phr v) *~ at smth тістелеу, тістеу♦dogs ~ing at each other’s tails – бірінің құйрығына бірі жармасып жатқан иттер *~ smth off тістеп жұлып алу ♦to ~ off a larcge chank of apple – алманың үлкен бөлігін тістеп бөліп алу B.n 1.(a) тістеу,
тістес, қыршу, қабу ♦The dog gave me a play- ful ~. – Ит мені ойнап тістеді. (b) үзім,
тістем ♦A ~ had been taken out from my sand- wich. – Сəндуичімді біреу бір тістепті. 2.(бір
тістем) тағам, ас ♦I haven’t had a ~ all morn- ing. – Ертелі бері нəр татпадым. 3.(шыбын-
шіркей, т.б.) шаққан тұс, бөртпе, жара ♦in- sect ~s – шіркейдің шаққаны 4.балықтың
тұзақжемді тістеуі, қармаққа түсуі ♦anglers waiting for a ~ - балықтың қабуын күтіп отырған қармақшылар 5.тызыл, уыт, шаншу;
əсер, өткірлік ♦There is a ~ in the air. –Аяз шымшылаған ауа. ♦His words had no ~. – Оның сөзінің мəні болмады. 6.тесу, кесу күші ♦Thi drill has no ~. – Мына дрельдің (бұрғының) түк күші жоқ. 7. (idm) *to have/get two ~s at the cherry бірнəрсені қайта істеуге талпыну я
осылай етуге мүмкіндігі болу *smb’s bark is worse than his ~ bark
biter [‘baitə(r)] n 1.тістеуші, шағушы (адам,
жəндік, т.с.с.) 2.(idm) *the ~ bit bite
biting [‘baitiŋ] adj өткір, ащы; ызғарлы,
қаритын, шымшыма, зəрлі, түрпідей тиетін,
уытты ♦A ~ wind blew down from the hills. – Ызғарлы жел жотадан төмен қарай соқты. ♦~ criticism – уытты сын bitsy [‘bitsi] adj (US) титтей, құртақандай
bitten [‘bitn] pp of bite bitter [‘bitə(r)] A.adj 1.кермек, ащы, өткір
(дəм) ♦Black coffee leaves a ~ taste in the mouth. – Қара кофе ауызда кермек дəм қалдырады. ♦(ауысп. мағ.) to learn from ~ experience – ащы тəжірибеден үйрену 2.бітіспес, өшіккен;
зəрлі, ащы ♦~ quarrels, words – зəрлі ұрыс- керіс ♦~ enemies – бітіспес жаулар ♦to shed ~ tears – көз (ащы) жасын төгу ♦She feels/is ~ about her divorce. – Ол (əйел) ажырасқанына күйініп жүр. 3.ызғарлы, сүйектен өтетін ♦a ~ wind – ызғарлы суық жел 4. (idm) *a ~ pill (for smb) (to swallow) (сөзбе сөз: жұтатын
ащы таблетка) іші күйгенде жалайтын тұз, іш
күйік, запыран ♦Defeat in the election was a ~ pill for him to swallow. – Сайлаудағы жеңіліс оған у ұрттағанмен бірдей болды. *to the ~ end соңына, ақырына дейін, демі таусылғанша
♦to fi ght/struggle to the ~ end – дымы құрығанша соғысу/күресу B.n ащы, кермек
дəмді сыра ♦A glass of ~, please. – Бір стакан сыра берсеңіз. bitter-ender [‘bitə(r),endə(r)] n қайтпас, қыңыр
адам
bitterish [‘bitə(r)i∫] adj ашқылтым, ащылау;
жылымық
bitterly [‘bitə(r)li] adv, adj [қ-з: bitter] (a) ♦to be ~ disappointed – күйіне ренжу ♦She wept ~. – Ол қыстыға жылады. ♦He is ~ opposed to nuclear weapons. – Ол атом қаруына үзілді- кесілді қарсы. (b) ♦a ~ cold – сүйектен өтетін ызғар (суық) bittern I [‘bitə(r)n] n (зоол) биттерн, оқпақ
(Амер. мен Европада ылғалды алқаптарды
мекендейтін сарғыш қоңыр құтан)
bittern IІ [‘bitə(r)n] n (хим) биттерн, кермек
тұзды сұйық (тұз өндіргенде қалатын, бромид,
йод, т.б. тұздардың көзі болып табылатын
сұйық)
bitterness [‘bitə(r)nis] n [қ-з: bitter]
bitters [‘bitə(r)z] n pl 1.(ащы шөп я оның
тамыры қосылған) алкогольді тұнба 2. (Brit)
кермек дəмді сыра 3. (медиц) ащы сұйық дəрі
bittersweet [,bitə(r)’swi:t] adj кермек тəтті,
ащы-тəтті ♦(ауысп. мағ.) ~ experiences/memo- ries – қызық та шыжық өмірлік тəжірибелер/ естеліктер bitty [‘biti] adj шашыраңқы, қиқы-жиқы, қиық-
қиық ♦I thought the fi lm was rather~. – Фильм шашыраңқы шыққан сияқты болып көрінді. bittiness [‘bitinis]n[қ-з: bitty] bitumen [‘bitjumən; US bə’tu:mən] n битум,
асфальт, қара май
bituminous [bi’tju:minəs; US -’tu:-] adj битум(ды), битумы бар ♦~ coal – битумды көмір bivalent [‘bai,veilənt] adj (хим) қос валентті
bivalve [‘baivælv] n (зоол) қос қабыршақты
моллюск
bivouac [‘bivuæk] A.n (алпинистердің, т.б.)
уақытша лагері, қосыны, бивуак B.v (-ck-)
бивуак жасау не сонда тұру♦The climbers ~ked halfway up the mountains. – Тауға шығушылар шыңға дейінгі жарты жолда бекет құрды. biweekly [bai’wi:kli] adj, adv 1.екі жетіде
бір болатын, шығатын ♦a ~ magazine – екі аптада бір шығатын журнал 2.жетісіне екі
рет болатын, шығатын ♦a ~ television drama – жетісіне екі рет болатын теледрама biz [biz] (ауызекі) бизнес, əсіресе көңіл көтеру
бизнесі ♦show-biz – шоу-бизнес bizarre [bi’zα:(r)] adj 1.оғаш, ерсі, көзге
қораш, біртүрлі, бірқысым, бірқызық ♦a ~ co- incidence – оғаш сəйкестік ♦~ clothing and be- haviour – көзге қораш киім жəне жүріс-тұрыс bizonal [b(a)i’zɒunl] adj қос зоналы, қос
аймақты
blab [blæb] A.v (-bb-) оттау, көку, аузына
кегенді айту B = blabber v, n blabber [‘blæbə(r)] (кейде blab) v, n оттау, көку,
былжырау
blabbermouth [‘blæbə(r)mauθ] n жайынауыз,
оттағыш, көкігіш, былжырақ
black [blæk] A.adj 1.(a) қара (түс, рең) ♦~ shoes – қара аяқ киім ♦~ tea – қара(дай) шай (яғни, сүтсіз) (b) (қап-)қараңғы ♦a ~ starless night – жұлдызсыз қап-қараңғы түн (c)қара,
түнерген (су, бұлт, т.б.) ♦The sky looks ~ and threatening. – Аспан түнеріп əрі қаһарланып тұр. 2.қара (адам), негр ♦Britain’s ~ minor- ity/population. – Британияның қара (нəсілді) азшылық тұрғындары. ♦~ culture – қаралар (негрлер) мəдениеті 3.кір, лас, қап-қара
♦My hands were ~ from working on the car. – Машинамен жұмыс істеп қолым қап-қара болды. 4. (ауысп. мағ.) үмітсіз, қайғылы,
нашар ♦The future looks ~. – Күңгірт болашақ. ♦~ news – жайсыз хабар ♦~ despair – ешбір үмітсіз торығу (жанталасу) ♦a ~ day – қаралы күн 5.ашулы, наразы ♦a ~ look – ашулы қарас ♦a ~ mood – наразы күй 6.жиіркенішті,
қараниет ♦a ~ lie – шімірікпестен алдау ♦a ~ deed – жиіркенішті іс 7.пасық, шымшыма,
əжуаға толы, арам, алалайтын ♦a ~ humor - əжау, шымшыма əзіл ♦a ~ joke – арам (пасық) қалжың 8.(товар, жүк ж) «қара» (басқалар
ереуілде болғандықтан кəсіподақ мүшелері
тасымайтын, айналыспайтын) ♦The strikers declared the cargo ~. – Ереуілшілер жүкті «қара» деп жариялады (яғни, келіспеушілік туған соң жүкпен айналыспайтындығын мəлімдеді). 9. (idm) *(to beat smb) ~ and blue біреуді бет-аузын көкпеңбек ете ұру *(as) ~ as ink/pitch сиядай/қарамайдай қара *not as ~ as it/one is painted айтылғандай, хабарланғандай
соншалықты жаман емес *of the ~est/deep- est dye dye *the pot calling the kettle ~ pot B.n 1.қара түс, рең, өң ♦Black is not my favourite colour. – Қара – мен ұнататын түс емес. 2.қара киім, мата ♦The mourners were dressed in ~. – Аза тұтушылар қаралы киім киіпті. 3.(əдетте Black) (бұрын дөрекі, қазір
оң қолданыстағы сөз) қара (нəсілді), негр
♦Discrimination against Blacks is still com- mon. – Қараларды (нəсілділерді) кемсіту əлі де кең етек алып отыр. 4. (idm) *to be in the ~ (банктегі есеп-шотында) ақшасы болу
*~ and white ақ-қара түсті ♦~ and white TV set – ақ-қара етіп көрсететін телевизор *in ~ and white (нақты) жазылған я басылған ♦I want to see the contract in ~ and white. – Мен контрактың өзін (мəтінін) көргім келеді. *(in) ~ and white ақ пен қара, не өте жақсы,
не өте жаман ♦to see the issue in ~ and white – мəселені не ақ, не қара қылып (яғни, байыппен
202
203
емес) көру *to work like a ~/Trojan өліп-талып
жұмыс істеуC.v 1.қара қылу, ету; қара жағу
2.жұмыстан бас тарту, «қара» ету, байкот
жариялау ♦The lorry had been ~ed by strik- ers and couldn’t be unloaded. – Ереуілшілер жұмыстан бас тартып, жүк машинасынан жүк түсірілмей қалды. 3.(phr v) *~ out уақытша есінен тану♦The plane dived sud- denly, causing the pilot to ~ out. – Ұшақ кенет құлдилап біраз уақытқа ұшқыш есінен танып қалды. *~ smth out (a)өшіру я көрінбес үшін
тұмшалау ♦houses ~ed out during an air raid. - Əуе шабуылы кезінде үйлер тұмшаланды. (b) (жазылған я басылған нəрсені оқи алмас үшін)
үстінен қара сия жағу
blackamoor [‘blækəmɔ: (r); -muə(r)] n (көне қолд кемсіту) негр, қара неме
black art = black magic
black ball [‘blækbɔ:l] n 1.қарсы дауыс
(кандидатқа берілген) 2.(сайлау жəшігіне
салынатын, қарсы дауысты білдіретін) қара
шар
blackball [‘blækbɔ:l] v (кандидатты) сайламай
тастау ♦to ~ a candidate – кандидатты сайламай тастау black-beetle [,blæk’bi:tl] n қара тарақан, бүйі
black belt [,blæk’belt] n қара белдік (карате,
дзюдодағы жоғары дəреже)
blackberry [‘blækbri:, -beri] n қарақат, бөрткен,
қара бүлдірген
blackbird [‘blækbə:(r)] n қара торғай
blackboard [‘blækbɔ:d] n (USchalkboard)
сынып тақтасы
black book [‘blækbuk] n 1. = black-list 2. (idm)
*in (someone’s) ~s біреудің қара тізімінде
(яғни, жақпай жүру
black box [‘blækbɒks] n «қара жəшік»
(ұшақтың ұшу кезіндегі күйін таспаға жазып
алатын құрылғы, аппарат)
black cap [‘blækkæp] n (тарих) өлім жазасына
кесетін үкімді оқыған кезде судья киетін қара
бас киім
blackcap [‘blækkæp] n 1.қара бас торғай 2.қара
таңқурай
blackchalk [‘blækʧɔ:k] n (мин) графит
black-cock [‘blækkɒk] n құр
black comedy қара комедия (өмірдің күңгірт
жақтарын күлкілі етіп көрсететін комедия
жанры)
Black Country, the бұрынғы кездерде
Англияның орталық-батысындағы өнеркəсіпті
аймақ
black currant [,blæk’kʌrənt] n қара қарақат
(жидек)
Black Death, the (тарих) XIV ғ-да халықтың
ширек бөлігін өлтірген оба (ауру)
black earth [‘blæk,ə:(r)θ] n құнарлы қара
топырақ
blacken ['blækən] n қара түске бояу, қара қылу,
қара болу ♦(ауысп. мағ.) to ~ a person’s name – жаманатты ету, біреуді қаралау black economy көлеңке экономика
(экономикадағы заңсыз əрекеттер)
Black English қара нəсілді американдықтар
тілі
black eye [‘blæk,ai] соққыдан көгерген көз
black fl ag [‘blæk,fl æg] n теңіз қарақшылары
туы
Black Frier Доминикан (орденінің) монахы
black goldn «қара алтын», мұнай
black guard [‘blægα:d] n, adj оңбаған,
жексұрын
blackguardedly [‘blægα:dli] adj оңбаған,
жексұрын ♦a ~ trick – арсыз айла-шарғы blackhead [‘blækhed] n 1.безеу (беттегі) 2.теңіз
қасқалдағы (сүңгуір үйрек)
black-hearted [‘blæk’hα:tid] adj қаражүрек,
қараниет
black hole [,blæk ‘həul] n қара тұңғиық
(ғарыштың алыс түпкіріндегі гравитациялық
өрісі күшті, тіпті радиация мен сəуле де
қашып құтыла алмайтын тұс, объект)
black ice [,blæk ‘ais] n жолға қатқан мұз
♦The lorry skidded on a stretch of ~. – Жүк машинасы жолға қатқан мұздың өне бойымен сырғанады. blacking [‘blækiŋ] n вакса, аяқ киім майы
blacking out [‘blæk ‘aut] = black out 2
blackish [‘blæki∫] adj қарасымал (рең)
blackjack [‘blækʤæk] A.n 1.таяқ (қару ретінде
қолд) 2.сыра ішуге арналған құты, құмыра
3.= black fl ag 4. (мин) сфалерит (тұрі қара,
темірге бай мырыш сульфиді) 5. (қабығы қара)
кішкене емен ағашы B.v таяқтау, таяқпен ұру
blacklead [,blæk’led] A.n графит
(қарындаштың стержені, сондай-ақ
жалтыратуда қолд) B.v графитпен жалтырату,
өңдеу
blackleg [‘blækleg] A.n (жақтырм)
штрейкбрехер, ереуіл бұзушы (strike-
breaker) (басқалары ереуілде болғанда өзі
елден ерекше жұмыс істеуші) B.v ереуіл
бұзу (басқалар ереуілге шыққанда оларға
қосылмау)
black letter [‘blæk ‘letə(r)] n, adj Европадағы
алғашқы кітаптар басылған семіз һаріп,
шрифт
black-letter day [‘blæk,letə(r)dei] n сəтсіз күн,
қайғылы, қаралы күн ♦The day Poland was in- vaded was a ~ for the world. – Польшаны басып алынған күн əлем үшін қаралы күн болды. blacklist [‘blæklist] A.n қара тізім (хауіпті
я жазалануға тиіс делінген адамдар тізімі)
♦The police drew up a ~ of wanted terrorists. – Полиция ұсталуға тиісті террористердің тізімін жасады. B.v қара тізімге енгізу,
іліктіру♦He was ~ed because of his extremist views. – Ол өзінің экстремистік көзқарасы үшін қара тізімге ілікті. blacklisting [‘blæk,listiŋ] n қара тізімге алу
[қ-з: blacklist]
black lung [,blæk’lʌŋ] n қара өкпе (жылдар
бойы жұмыс істеп көмір тозаңын жұтқаннан
пайда болатын өкпе ауруы)
blackly [‘blækli] adv (кітаби) ашулы,
үрей төндіре ♦clouds ~ looming – түнере түйдектелген бұлттар black magic [,blæk’mæʤik] n қара сиқыр
(зұлым мақсаттарға Сайтанның күшін
қолданады-мыс желінетін сиқыр)
blackmail [‘blækmeil] A.n бопса(лау), шантаж,
қорқытып мəжбүр ету ♦to be found guilty of ~ - бопсасы үшін қылмысты болып табылу B.v~ smb (into doing smth) бопсалау, шантаж
жасау, қорқытып мəжбүр ету ♦He was ~ed by an enemy agent (into passing on state secrets). – Оны жау агенті бопсалап (шантаж жасап) (мемлекеттік құпияларды беруге) мəжбүр етті. blackmailer [‘blæk,meilə (r)] n бопсалаушы
[қ-з: blackmail]
black market [,blæk ‘mα:(r)kit] n қара базар
(заңсыз сауда, яғни, салық төлемей) ♦~ goods – қара базар товарлары ♦There is a thriving ~ in vehicle parts. – Ол жерде көлік бөлшектерін сататын қара базар бар. ♦The exchange rate for dollars was much higher on the ~. – Доллардың айырбас бағамы қара базарда əлдеқайда жоғары болды. black marketeer [,blækmα:(r)ki’tiə(r)] n қара
базаршы, қара базар саудагері
Black Monk бенедиктік (Бенедикт орденінің)
монах
Black Muslim қара (негр) мұсылман (Ислам
дініне сеніп, АҚШ-та негрлерге арнап жеке
қоғам қалайтын негр мұсылманы)
blackness [‘blæknis] n қараңғылық, түнек
black-out [‘blækaut] n 1.(əуе шабуылынан
сақтану үшін) жарықты сөндіру, тұмшалау
2.(театрда) пьесадағы кһріністер ауысар
кезде зал мен сахнадағы жарықты сөндіру
3.уақытша есінен танып қалу; уақытша
көрмей қалу ♦He suffered a ~ from the sud- den dive. – Ұшақтың күрт шүйілісінен ол есінен танып қалды. 4.электр жарығы сөніп
қалған кез 5.байланыс жүйесінің істен шығуы
6.цензура, (жариялануға) тиым ♦The gov- ernment imposed a news ~ during the crisis. – Үкімет дағдарыс кезінде цензура енгізді. black pepper [,blæk’pepə(r)] қара бұрыш
black pudding [,blæk’pudiŋ] қара пудиң
(пудинг) (малдың қаны мен майынан
жасалатын колбаса, қан колбасасы)
black sheep [,blæk’∫i:p] (отбасының, топтың
бетіне салық, таңба болатын адам) көзге
шыққан сүйел, сор, т.с.с. ♦My brother is the ~ of the family. – Бауырым – отбасымыздың соры. black shirt [‘blæk∫з:(r)t] n фашист, қара жейде
blacksmith [‘blæksmiθ] n (кейде smith) ұста
black spot ['blækspɒt] жолдың апат көп бола-
тын тұсы ♦(ауысп. мағ.) the worst unemploy- ment ~s - өте ауыр жұмыссыздыққа душар болған жерлер blackstrap molasses [,blækstræpmə’læsiz] n қант өсімдіктерінен қантты бөлгенде қалатын
қою тəтті сұйықтық
blackthorn [‘blækθɔ:(r)n] n (бот) қара тікен
(Европада өсетін бұта)
black tie [,blæk'tai] (a) қара көбелек-галстук
(ресми костюммен бірге тағылатын) (b) осын-
дай галстук тағып ресми киім киілетін ♦a ~ dinner – ресми киім киілетін кешкі ас blacktop [‘blæktɒp] n 1.битум, қара май
2.жолдың қара маймен жабылған тұсы