black water fever [,blækwɒtə(r)’fi və(r)] n безгек
ауруының аса қатерлі түрі
204
205
black widow [,blæk’widəu] n өте улы қарақұрт
(реңі қара қызыл, үстінде нүктелері бар
өрмекшіге ұқсас жəндік)
blacky [‘blæki] adj 1.қарасымал (түс) 2.
(ауызекі) қара неме, негр
bladder [‘blædə(r)] n 1.қуық 2.ауаға, суға
толтыруға болатын резина, былғары қап (м:
футбол добының камерасы)
blade [bleid] n 1.жүз (пышақтың, семсердің)
2.ұстара, лезвие 3. (көне қолд) семсер;
семсерші 4.ескектің, вентилятордың қалағы
5.қияқ шөп, гүлдің күлі, т.с.с.
blaeberry [‘bleibri; US -beri] = bilberry
blah [blα:] n (ауызекі) былпыл, балпыл, балп-
балп ету (яғни, мағынасыз сөйлеу) ♦That’s just a lot of ~. – Ол жай əшейін бір балпыл. ♦There he goes, ~, ~, ~, talking nonsense as usual. - Əне ол келе жатыр, балп-балп етіп, əдеттегісіндей əр нəрсені бір шатып. blame [bleim] A.v 1.~ smb (for smth)/ ~ smth on smb кінəлау, айыптау, кінə тағу, мін тағу,
біреуден бірнəрсені көру ♦I don’t ~ you. – Мен сені кінəламаймын. ♦(мақал) A bad workman ~s his tools. –Жаман жұмыскер сайманын кінəлайды. ♦If you fail the exam you’ll only have yourself to ~. – Емтиханнан құласаң, өзіңді ғана кінəлауың керек. ♦She ~d him for the fail- ure of their marriage/~d the failure of their mar- riage on him. – Ол (əйел) некелерінің бұзылуын күйеуінен көрді. 2. (idm) *to be to ~ (for smth) кінəлі болу, айыпты болу♦Which driver was to ~ for the accident? – Жол апаты үшін қай жүргізуші кінəлі екен. ♦She was in no way to ~. – Ол мүлде кінəсіз. B.n~ (for smth) 1.кінə,
айып, мін ♦to bear/take/accept the ~ (for smth) – (бірнəрсе үшін) кінəлі болу/кінəні көтеру/ мойнына алу ♦Where does the ~ for our failure lie? – Сəтсіздікке ұшырауымыздың себебі неде? 2.сын, мін, сынау ♦He incurred much ~ for his srubborn attitude. – Ол тоңмойындығы үшін талайлардың сынына ілікті. 3. (idm)
*to lay/put the ~ (for smth) on smb (бірнəрсе
үшін) кінəні біреуге тағу
blameful [‘bleimful] = blameworthy
blameless [‘bleimlis] adj мінсіз, кінəсіз ♦a ~ life – мінсіз өмір ♦None of us is ~ in this mat- ter. – Бұл мəселеде ешқайсымыз да мінсіз емеспіз. blamelessly [‘bleimlisli] adv blameworthy [‘bleim,wə:ði] adj кінəлауға
тұрарлық, татитын
blanch [blα:nʧ; US blænʧ] v 1.(тамақты,
көбінесе жемісті) сəл қайнатып дайындау ♦You ~ almonds to remove their skins. – Бадамның қабығын сылу үшін суға сəл қайнат. 2. ~ (with smth) (at smth) (тоңа не қорқа) бозару, ағару
♦He ~ed (with fear) at the sight of the snake. – Ол жыланды көргенде (қорыққанынан) боп-боз болып кетті. 3.өсімдікті күн түсірмей бозарту
4.реңін кетіріп ағарту = bleach ♦Women were ~ing linen in the sun. - Əйелдер жуылған кірді күн астында ағартып отырды. blancmange [blə’mɒnʒ] n блəмонж (желеге
ұқсас, сүт қосып қалыпқа салып жасалған
пудиң)
bland [blænd] adj (-er, -est) 1.биязы, жайдары,
жұмсақ (мінез) 2.жеңіл; дəмсіз, құнарсыз
♦He eats only ~ food because of his ulcer. – Асқазанында жара болғандықтан ол тек жеңіл тағам жейді. ♦This cheese is rather ~. – Мына сыр (ірімшік) дəмсіздеу екен. 3. қызық
емес; селсоқ ♦He has a ~ appearance. – Ол сырт көзге селсоқ көрінеді. blandish [‘blændi∫] v жалбарыну, сұрағыштау,
жарамсақтану, айналдыру, алдап-сулау ♦They ~ed the guard into letting them through the gate. – Олар күзетшіні алдап-сулап қақпадан өтті. blandishment [‘blændi∫mənt] n жалбарыну,
сұрағыштау, жарамсақтану, алдап-сулау
(əрекеті) ♦She resisted his ~s. – Ол оның айналдырғанына илікпеді. blandly [‘blændli] adv биязы, жайдары [қ-з: bland]
blandness [‘blændnis] n биязылық,
жайдарылық[қ-з: bland]
blank [blæŋk] A.adj (-er, -est) 1.(a) таза,
бос, жазылмаған, сызылмаған ♦a ~ sheet, page – таза арақ (қағаз), таза бет (парақ) ♦Write on the one side of the page and leave the other side ~. – Парақтың бір жағына жазып, екінші жағын бос қалдыр(ыңыз). ♦a ~ form – бос бланк (мекеме қағазы) (b) бос,
жалаң, жалаңаш♦a ~ wall – жалаң қабырға 2.ойсыз, сүлесоқ, селсоқ, состиған, абдыраған;
мелшиген, мəңгірген, меңіреу ♦a ~ expression/ face/gaze – ойсыз жүз/селсоқ түр/абдыраған қарас ♦Her questions drew ~ looks all round. – Оның сұрақтарына айналадағылар абырай қарады. ♦Suddenly my mind went ~. – Аяқ астынан мəңгірдім де қалдым. 3. түбегейлі,
мүлде ♦a ~ denial – мүлде терістеу ♦a ~ refusal – түбегейлі бас тарту B.n 1.(a)
бланк, құжат қағаз (b)(мекеме қағазындағы,
бланктегі) бос жер ♦to fi ll in the ~s on the ques- tion paper – сауалнамадағы бос жерлерді толтыру ♦If you can’t answer the question, leave a ~. – Сұраққа жауап бере алмасаң, бос қалдырып кет. 2.бос, жоқ ♦My mind was a (complete) ~ - I couldn’t think of a single an- swer. – Менің ойымда түк те жоқ болды – бір сұраққа да дұрыстап ойлана алмадым. 3. =
blank cartridge 4. (idm) *to draw a ~ draw C.v (phr v) *~ smth out жою, өшіру
blank cartridge [,blæŋk ‘kα:(r)triʤ] бос патрон,
оғы жоқ патрон (оқдəрісі бар, бірақ оғы жоқ
пистон)
blank cheque [,blæŋk ‘ʧek] (a)бос чек (қол
қойылған, бірақ сумма көрсетілетін жері
алушы қажетіне сай өзі толтыруы үшін бос
қалдырылған чек) (b) (ауысп. мағ.) біреуге
толық өкілет, билік беру, не істеймін десе да
толық ерік беру ♦The architect was given a ~ to design a new city centre. – Жаңа қаланың орталығын жобалау үшін архитектор толық еркіндік алды. blanket [‘blæŋkit] A.n 1.көрпе, жамылғы,
одеяло ♦It’s cold – I need another ~. – Сыуқ – маған тағы бір көрпе керек. 2. (ауысп. мағ.)
қалың қабат ♦a ~ of fog/cloud/smoke/snow – қою тұман/қою бұлт/қою түтін/қалың қар 3.жалпы, жан-жақты, бəрін қамтитын ♦a ~ agreement/rule – жан-жақты келісімшарт/ жалпы ереже 4. (idm) *to be born in the wrong side of the ~ born * a wet ~ wet B.v ~ smth (in/with) smth) жабу, бүркеу, басу♦The countryside was ~ed with snow/fog. – Ауылды аймақты қар бастады/тұман бүркеді. blanketing [‘blæŋkitiŋ] n [қ-з: blanket B.v]
blankly [‘blæŋkli] adv 1.селсоқ, абдырай,
состия 2.мүлде, түбегейлі
blank verse [,blæŋk ‘vз:(r)s] (сөзбе сөз: ақ
өлең) əр жолы он буыннан тұратын əрі
жолдары ұйқаспайтын тақпақ, өлең ♦Many Elizabethan plays are written in ~. – Көптеген Елизавета дəуірінің пьесалары ақ өлеңмен жазылған. blare [bleə(r)] A.v 1. ~ (out) ащы, гүжілдей,
бажылдай, өкіре шығу, естілу ♦Car horns ~d. – Машина кернейі гүж ете бипілдеді. ♦The trumphets ~d out. – Кернейлер ышқына дыбыстады. 2. ~ smth (out) (бірнəрсені)
жаңғырта, гүжілдете шығары, естірту ♦The radio ~d out pop music. – Радио эстрадалық музыканы барылдатты. B. n жаңғырған
дыбыс, гүжіл, бажыл, барыл, ышқыныс, өкіріс ♦the ~ of police sirens/brass band – полиция сиренасының ысқырысы/керней тобының гүжілі blarney [‘blα:ni] n (ауызекі) жағымпаздық,
жылбырау, қылымсу
blasé [‘blα:zei; US blα: ‘zei] adj ~ (about smth) қаныққан, тойған, мезі болған, ығыры
шыққан, жалыққан ♦a ~ attitude/manner – мезі болған қарас/жүріс-тұрыс ♦She is very ~ about parties. – Ол жиын-тойдан жалықты. blaspheme [blæs’fi :m] v ~ (against smb/smth) күпіршілік істеу, құдайға, əулиеге я қасиеттіге
тіл тигізу; қарғану, сілену ♦to ~ against the name of God – құдайға тіл тигізу (құдай жайлы жаман айту) ♦He always swears and ~s when he’s drunk. – Ішіп алса ол ылғи да қарғанып-сіленеді. blasphemer [blæs’fi :mə(r)] n құдайға тіл
тигізуші; қарғанып-сіленуші, күпіршілік етуші
blasphemous [‘blæsfəməs] adj құдайға тіл
тигізетін, күпіршілікпен істелген
blasphemously [‘blæsfəməsli] adv blasphemy [‘blæsfəmi] n күпіршілік, күнə,
құдайға тіл тигізу
blast [blα:st; US blæst] A.n 1.жарылыс,
қопарылыс ♦a bomb ~ - бомба(ның) жарылысы ♦Several passers-by were killed by (the) ~. – Жарылыстан маңынан өтіп бара жатқан бірнеше адам мерт болды. 2.толқын, леп, ызғар ♦the wind’s icy ~s – желдің сүйектен өтер ызғары ♦a ~ of hot air from the furnace – пештен келген ыстық леп 3.ышқыныс, жаңғырған дыбыс, гүжіл, бажыл,
барыл, өкіріс 4.(пештегі қызуды өршіту үшін)
үрленген леп, ауа 5. (idm) *full ~ full B.v 1.жару, қопару, талқан ету ♦The village was ~ed by enemy bombs. – Ауылды жау бомбалары талқан етті. 2.бұзу, қирату, жою, зақымдау
♦buds/crops ~ed by frost/wind – үсіктен/ желден зардап шеккен бүршіктер/егін 3.ащы
дауыстау, бажылдау 4.қатты сынға алу, сынау
♦The fi lm was ~ed by the critics. – Фильмді
206
207
сарапшылар ащы сынға алды. 5. (phr v) *~ smth away/down/in, etc. жарып талқандау,
құлату, т.с.с. ♦The explosion ~ed the door open/ down/in. – Жарылыс есікті ашып жіберді/ құлатты/ішке тепті. *~ off (м: ракетаны)
ату, ұшыру, ытқыту ♦The rocket ~ off at noon. – Ракета түс кезінде ұшты. C.interj құрығыр!
сайтан алғыр! ♦Blast! I’ve burnt the toast. – Құрығыр! Нанды күйдіріп алдым. blasted [‘blα:stid] adj 1.жарылған, қопарылған;
жойылған, құрыған, талқандалған, зардап
шеккен 2.құрығыр, сайтан алғыр ♦This ~ pen never did work properly. – Мына құрығыр қалам ешқашан дұрыс жазған емес. blastema [blæs’timə] n (биол) бластема (жас
эмбриондағы өсу барысында органдарға
айналатын (тармақталатын) клеткалар
жиынтығы)
blast furnace [‘blα:st,fə:(r)nis] домна пеші
(темір рудаларын ерітетін пеш)
blasting [‘blα:stiŋ] n (ауызекі) ащы сын ♦to give his work a terrifi c ~ - оның жұмысын өте ащы сынға алу blast-off [‘blα:st’ɒf] n ғарыш кемесін ұшыру,
ытқыту ♦Blast-off in 30 seconds. – Ғарыш кемесі 30 секундта ұшады. blatancy [‘bleitnsi] n жүгенсіздік,
именбеушілік
blatant [‘bleitnt] adj жүгенсіз, (көпе-көрнеу)
именбеген, шімірікпеген ♦a ~ lie – баттиған өтірік ♦a ~ disobedience – көпе-көрнеу бағынбау ♦a ~ disrespect – көпе-көрнеу бағынбаушылық ♦a ~ insolence – нағыз бетсіздік ♦the ~ colours of her dress – оның көйлегінің баттиған реңдері blatantly [‘bleitntli] adv именбестен,
шімірікпей
blather [‘blæðə(r)] (кейде blether [‘bleðə(r)])
A.v (көбінесе Scot) былшылдау, былжырау,
оттау, көку B.n былшыл, көку, бос сөз
blatherskite [‘blæðə(r)skait] (кейде blether- skite [‘bleðə(r)-]) n 1.былшыл, көку, бос
2.былжырақ, көкігіш адам
blaze I [bleiz] A.n 1.(a) жалын, алау, от ♦Dry wood makes a good ~. – Құрғақ отын лаулап жанады. (b)өрт ♦Five people died in the ~. - Өртте бес адам өлді. 2. a ~ of smth (a)
түрлі реңге толған ♦The garden is a ~ of col- our. – Түрлі-түсті реңге малынған бақ. ♦The street is a ~ ofl ights in the evening. – Көше кешке əртүрлі оттармен алаулайды. (b)
(ауысп. мағ.) жалын, алау, толқын ♦a ~ of glory – табыс толқыны (жалыны) ♦a ~ of anger – ашу-ыза кернеген B.v 1.алаулап,
маздап жану; жалындау ♦A good fi re was ~ing in the hearth. – Ошақта от алаулап жанып жатты. ♦When the fi remen arrived the whole building was ~ing. - Өртшілер келгенде бүткіл ғимарат жалындап жатқан болатын. 2.жарқырау ♦Bright lights ~d all along the street. – Шамдар көше бойы жарық түсіріп жарқырап тұрды. ♦The sun ~d down on the desert. – Күн шөлді алқапқа сəулесін төкті. 3. ~ (with smth) (ауысп. мағ.) толқу, ашу кернеу,
т.с.с. ♦She was ~ing with indignation. – Оны наразылық оты толқытып тұрған еді. ♦His eyes ~d (with anger). – Оның көздері (ашудан) қанталады. 4. (phr v) *~ away оқборату,
бүрку ♦Our guns kept ~ing away at the enemy. – Біздің мылтықтарымыз жауға оқ боратып жатты. *~ up (a) лау ету, лап ету ♦The fi re ~d up when he added paraffi n. – Керосин құйғанда от лау ете қалды. (b) (ауысп. мағ.) ашу қысып
(кернеп) кету, аларып, шақшиып кету
blaze II [bleiz] A.n 1.(a) малдың бетіндегі ала,
ақ 2.кертпе, шаппа (ағашқа кертіп салынған
белгі) B.v 1. ағашқа кертіп белгі салу 2. (idm)
*~ a trail жол бастау, бірінші болып жүру
♦~ a trail in the fi led of laser surgery – лазерь хирургиясы саласында жол салу (яғни, түңғыш жаңалық ашу, тəжірибе жасау) blaze III [bleiz] (кейде blazon) v жария ету,
мəлім болу ♦The news was ~d all over the daily papers. – Хабар барлық күнделікті газеттердің бетінен жарық көрді. blazer [‘bleizə(r)] n 1.жеңіл спорт жакеті
2.жалындайтын, жарқырайтын нəрсе
blazes [‘bleiziz] n [pl] (slang) 1.(ашуланғанды,
таңырқағанды білд) тозақ ♦Who/What the ~ is that? - Əй, анау неме кім өзі/не нəрсе? ♦What the ~ are you doing? – Не бытыстырып жүрсің өзі? ♦Go to the ~! – Тозаққа түскір! 2.
(idm) *like ~ жан ұшыра, тез ♦to run/work like ~ - жан ұшыра жүгіру/тер төгу blazing [‘bleiziŋ] adj 1.жанып тұрған,
жалындаған ♦a ~ August afternoon – тамыздың аптап күні 2.ашу кернеген, ашу қысқан ♦He jumped to his feet in a ~ fury. – Ол орнынан ашу қыса атып тұрды. ♦~ raw – ашулы кикілжің blazon [‘bleizn] A.n белгі, таңба, эмблема, герб
B.v 1. = emblazon 2. = blaze III
blazonry [‘bleiznri] n 1.əсем көрініс, керемет
безендіру 2.(a) таңбалау, таңба, белгі салу (b)
гербтер, таңбалар
bleach [bli:ʧ] A.v (күннен я хим-қ əсерден)
ағару, бозару; ағарту, бозарту ♦bones of the animals ~ing in the desert – шөл далада күнге қақталып жатқан аң сүйектері ♦to ~ cot- ton – мақтаны ағарту ♦hair ~ed by the sun – күнге күйген шаш B.n 1.(хим-қ) ағартқыш,
тазартқыш, агент 2.боздық, ақтық (деңгейі)
3.ағарту, бозарту (əрекеті) ♦Put the towels back in the machine and give them another ~. – Сүлгілерді кір жуғышқа (машинаға) кері салып, тағы бір рет ағарт(қын). bleacher [‘bli:ʧə(r)] n 1.ағартқыш, тазартқыш
(адам не зат) 2.ағартуға, бозартуға арналған
ыдыс (дегер, леген, шылапшын)
bleachers [‘bli:ʧəz] n [pl] (US) стадиондағы
үсті ашық арзан орындар
bleaching powder [‘bli:ʧiŋ,paudə(r)] ағартатын
ізбес (известь), əк; ағартқыш ұнтақ
bleak I [bli:k] adj (-er, -est) 1.(a) ашық жатқан,
жалаңаш, жел қағатын, қорғансыз ♦~ hills, mountains – мүлгіген жоталар, таулар (b)
тымырсық, түнерген, сүреңсіз (ауа-райы) ♦a ~ winter day – қыстың суық та сүреңсіз күні 2. (ауысп. мағ.) абдыраған, сүреңсіз, күңгірт,
солпиған ♦The future looks ~. – Болашақ күңгірттеніп көрінеді. bleak II [bli:k] n (европалық тұщы су балығы)
bleakly [‘bli:kli] adv [қ-з: bleak I]
bleakness [‘bli:knis] n [қ-з: bleak I]
blear [bliə(r)] A.v (көз, жанар ж) қарауыту,
тұмандану, күңгірттену ♦a biting wind that ~ed the vision – жанарды тұмандандырған шымшыма жел B.adj күңгірт, тұманданған,
көмескі ♦His eyes were ~ with tears. – Парлаған жастан оның көзі тұманданды. C.n тұмандану(шылық), күңгірттік
blearedness [‘bliəridnis] n тұмандану(шылық),
күңгірттік
blear-eyed [‘bliəraid] = bleary-eyed blearily [‘bliərili] adv тұмандана, күңгірт ♦to look ~ at smb – біреуге тұманды көзбен қарау bleary [‘bliəri] adj 1.қарауытқан, тұманданған;
көмескі, күңгірт 2.қалжыраған, қажыған
bleary-eyed [,bliəri’aid] adj 1.(көзі) қарауытқан,
тұманданған 2.ортаңғол, таяз, саяз ойлы ♦a ~ attitude to life - өмірге деген таяз көзқарас bleat [bli:t] A.n маңырас, маңырау, мөңірес,
мөңіреу (қодың, бұзаудың) B.v 1.маңырау,
мөңіреу 2.~ (smth) (out) міңгірлеу,
бейшаралана айту, мөлие айту ♦What are you ~ing about? – Не деп міңгірлеп тұрсың? ♦He ~ed out a feeble excuse. – Ол міңгірлей кешірім өтінді. bleb [bleb] n (сирек қолд) 1.күлбіреу, күлібрей
ойылу (күюден, қажалудан не үсуден пайда
болған дененің ойылған тұсы) 2.көпіршік
bled [bled] pt and pp of bleed
bleed [bli:d] v (pt and pp bled [bled]) 1.(a) қанау,
қансырау, қан жоғалту, қан ағу ♦to ~ to death - өлімші болып қансырау (қан жоғалтқанынан өлу) (b) ~(for smth) (ауысп. мағ.) (белгілі
мақсатта) қан төгу, жанын пида ету ♦those who bled for the revolution – революция үшін қан төккендер 2.қан алу, қан ағызу ♦Doc- tors used to ~ people when they were ill. – Дəрігерлер адамдар ауырған кезде олардың қанын алатын (тексеруге). 3.~ smb (for smth) (ауызекі) күштеп я бопсалап ақшасын
алу ♦The blackmailers bled him for every penny he had. – Бопсалаушылар (шантаж жасаушылар) оның соңғы тиынына дейін алды. 4.(өсімдік ж) сөлін, нəрін жоғалту
5.суын, сұйықтықты ағызу ♦We need to ~ the radiators. – Бізге радиаторлардың суын ағызу керек. 6. (idm) *to ~ smb white (сөзбе сөз:
жаны шыққанша қанату) соңғы ақшасына
дейін алу, тонау *one’s heart ~s for smb heart
bleeder [‘bli:də(r)] n 1.гемофилик (ұюының
нашарлығынан қаны тоқтамай ауыратын
адам) 2.флеботомист (ауру адамның қанын
алушы дəрігер) 3. (slang) біреудің ақшасын
күштеп, бопсамен алушы 4.тетік, клапан, кран
(суды, т.с.с. жіберуге арналған) 5. (Britslang жақтырм) неме ♦You stupid ~! - Өй, есуас неме! bleeding I [‘bli:diŋ] adj (Britslang) = bloody
bleeding II [‘bli:diŋ] A.n 1.қанау, қан ағу, қан
жоғалту 2.(хирургиялық жолмен) қанату B.adj қансыраған, қан аққан, қанап жатқан
bleeding heart (кейде bleeding heart liberal)
кедейлерге я қылмыскерлерге (жөні жоқ)
жаны ашығыш адам
208
209
bleep [bli:p] A.n бипіл (дыбыс) B.v 1.бипілдеу,
бип-бип деген сигнал беру 2.бипілмен, сигнал
беріп шақыру ♦Please ~ the doctor on duty immediately. – Дəрігерді тез сигнал беріп шақырыңыз. 3. ~out (телерадиода)жаман, т.б.
сөздерді электрондық бипілмен естіртпеу
bleeper [‘bli:pə(r)] n пейджер, бипілдек
(байланыс құралы)
blemish [‘blemi∫] A.n 1.дақ, сатпақ ♦a ~ on a carpet, table-cloth – кілемдегі, дастархандағы дақ, сатпақ ♦She has a ~ above her right eye. – Оның оң көзінің үстінде дақ бар. 2. (ауысп. мағ.) дақ, бетке салық, таңба, кір ♦His repu- tation is without (a) ~. – Оның беделінде бір де (бір) дақ жоқ. B.v дақ түсіру, кірлеу, əрін
қашыру, сатпақ ету ♦The pianist’s performance was ~ed by several wrong notes. – Пианистің өнерінің шырайын бірнеше қате нота бұзды. ♦a ~ed peach – кірленген шабдал blench I [blenʧ] v шегіншектеу, жалтару, қорқу,
үрку, жалтару, қашқақтау ♦an unsteady eye that ~ed under another’s faze – біреуге тура қарай алмайтын жалтақ көз blench II [blenʧ] = blanch 2
blend [blend] A.v (pt, pp blended, blent 1.араластыру, шылау, қосу ♦~ed whiskey/ tea/ coffee/tobacco – араластырылған виски/шай/ кофе/темекі 2.(a) ~with smth/ ~ together араластыру, қоспа жасау ♦Oil does not ~ with water. – Май сумен араласпайды. (b) ~A with B/ ~ A and B (together) (бір затты екіншісіне)
қосып араластыру ♦Blend the eggs with milk. – Жұмыртқаны сүтке араластыр. ♦Blend the eggs and milk together. – Жұмыртқа мен сүтті қосып араластыр. 3. (a) ~with smth/ ~