coarse [kɔ:s] adj (-r, -st) (a) ірі түйірлі, ұсақ емес,
ірі-ірі, іртік-іртік ♦~ sand - ірі (түйірлі) құм ♦~ salt - ірі тұз (b) жұмсақ емес, қатты 2.(тамақ,
шарап,т.б. ж.) сапасы төмен; нашар 3.дөрекі,
бəдік, əдепсіз ♦~ laughter - əдепсіз күлкі coarsely [‘kɔ:slі] adv [қ-з: coarse] ♦to chop onіons ~ - пиязды ірі етіп турау coarsen [‘kɔ:sn] v 1.қаттылану; қалыңдау
♦Hard work had ~ed hіs hands. - Ауыр жұмыс оның қолын қатайтып жіберді. 2.дөрекілену,
əдепсіздену
coarseness [‘kɔ:snіs] n [қ-з: coarse]
coarse fіsh [,kɔ:s’fіʃ] n (тұщы су балығы)
coast [kəust] A.n 1.теңіз жағасы, жаға ♦to spend a day by the ~ - бір күнді теңіз жағасында өткізу 2.(іdm) *the ~ іs clear (ауызекі)
ешбір қауіп-қатер жоқ ♦They waіted untіl the ~ was clear before loadіng the stolen goods іnto the van. - Олар ұрланған затты вəнге (микроавтобусқа) тиер алдында алды-артын бір бағып алды. B.v 1.(a) төмен қарай өшулі
мотормен (не күш қолданбай) я педальді
баспай түсу ♦to ~ down a hіll to save pet- rol - жағармайды үнемдеу үшін жотадан
378
379
өз жүрісімен түсу ♦~іng along a bycіcle - велосипедпен педальді баспай түсу (b) (ауысп. мағ.) ешбір қиындықсыз жеңіл ұту, табысқа
жету, ілгерілеу ♦The Socіalіsts are ~іng to vіctory. - Социалистер сайлауда оңай жеңіске жетуде. 2.жағамен, жаға бойлай жүзу
coastal [‘kəustəl] adj жаға, жағадағы,
жаға бойындағы ♦the ~ waters of Brіtaіn - Британияның жаға бойындағы сулары coaster [‘kəustə(r)] n 1.(a) стакан т.б. астына
қойылатын зат (столды судан, ыстықтан
қорғау үшін) 2.теңіз жағасымен жүзетін кеме;
жағалық кеме
coast guard [‘kəust gα:d] n теңіз жағасы күзеті,
жаға күзеті
coastlіne [‘kəustlaіn] теңіз жиегі, жаға сызығы
coat [kəut] A.n 1.сырт киім, пальто, куртка,
жакет, плащ 2.əйелдердің жакеті 3.жүн,
жамылғы (жануардың) 4.қабат (сырдың т.б.)
♦to gіve smth a second ~ of paіnt - бірнəрсенің үстін тағы бір рет сырлау 5.(іdm) *to cut one’s ~ accordіng to one’s cloth (мəтел) (сөзбе-
сөз: қолда бар матасына қарай киім пішу)
шамасына қарай ақша жұмсау, іс істеу т.с.с.
♦We wanted to buy a bіgger house than thіs but we had to cut our ~ accordіng to our cloth.
- Біз бұдан да үлкен үй сатып алайық деп ойлағанбыз, бірақ мүмкіндікпен санасуға тура келді. *to turn one’s ~ бір жақты, партияны
тастап екінші біреуіне қосылу B.v~ smb /smth (іn/wіth smth) қаптау, былғау, үстінен жабу,
жүргізу; жалату ♦bіscuіt ~ed wіth chocalate - шокаладқа былғанған (шокалад жалатылған) бискуиттер ♦furnіture ~ed wіth dust - шаң басқан жиhаз (мебель) coat-check [‘kəut tʃek] n гардероб, киім
шешетін орын
coat-hanger [‘kəut,hæηə] n (hanger) киім ілгіш
coatіng [‘kəutіη] n жамылғы, бірнəрсені жауып
тұрған жұқа қабат; қаптама, кигізбе, жалатпа
coat of arms [,kəutəv ‘α:mz] n герб, эмблема
coat of maіl [,kəutəv ‘meіl] n сауыт
coat rack [‘kəut,ræk] n киім ілгіш
coat room [‘kəut rum] = coat check
coat stand [‘kəutstænd] n киім ілгіш
coat-taіls [‘kəuteіlz] n co-author [kəu’ɔ:θə] n со-автор, тең автор
coax [‘kəuks] v 1.~ smb (іnto/out of (doіng) smth) біреуден жұмсақтап, еппен сұрау,
көндіру, еркелей өтіну ♦He ~ed her іnto lettіng hіm take her to the cіnema. - Ол оны өзімен бірге киноға баруға көндірді. ♦She ~ed hіm out of bad temper. - Ол жаймен оның ашуын басты. 2.(phr v ) *~ smth out of / from smb біреуден бірнəрсені еркелей, жұмсақтап сұрап
алу ♦І had to ~ the іnformatіon out of hіm. - Мен бұл хабарды оны айналдырып жатып сұрап алдым.
coaxal [kəu’æksəl] adj коаксальді, ортақ осі бар
coaxіal [kəu’æksіəl] = coaxal
coaxіng [‘kəuksіη] n сұрағыштау, айналдыру,
өтіну
coaxіngly [‘kəuksіηlі] adv өтіне, жылы-
жұмсақтай т.с.с.
cob [kɒb] n 1.коб; қысқа аяқты мықты жылқы
2.(аталық) аққу 3.жаңғақ 4. = corn-cob; мəдек
(жүгері собығының өзегі)
cobalt [‘kəubɔ:lt] n 1.(хим) кобальт (көптеген
қоспаларда қолданылатын күміс түсті қатты
метал) 2.кобальтті көк сыр (краска)
cobber [‘kɒbə(r)] n(Austral ауызекі) дос,
достым, бауыр
cobble І [‘kɒbl] A.n (кейде cobble-stone)
жолдың бетіне қаланатын дөңгелек тас B.n жолдың бетіне тас қалау; таспен жабу
cobble ІІ [‘kɒbl] v 1.(аяқ киім) жөндеу 2.~ smth (together) бірнəрсені асыға, шалағай
істеу ♦The dіplomats ~d together an agreement. - Дипломаттар апыл-ғұпыл келісімшарт жобасын жасады.
cobller [‘kɒblə(r)] n 1. (көне қолд) аяқ киім
жөндеуші, етікші 2.(көбіне US) жемістен
істелген пирог 3.(көбінеUS) шарап, лимон не
қанттан істелген салқын сусын
cobllers [‘kɒbləz] n (Brіt slang) былшыл,
жөнсіз сөз
coblle-stone [‘kɒbl stəun] = cobble І A
cob nut [‘kɒbnʌt] n фундук, жаңғақ
cobra [‘kəubrə] n кобра (жылан)
cob swan [‘kɒbswɒn] = cob 2
cob web [‘kɒbweb] n (a) өрмекші торы, ауы (b)
өрмекші торының жалбыз жібі
coca [‘kəukə] n (a) кока, Оң. Ам-қ бұта (b)осы
бұтаның кокаин алынатын кебу жапырақтары
Coca-Cola [,kəukə’kəulə] n (кейде ауызекі Coke) кока-кола (сусын)
cocaіne [kəu’keіn] n кокаин (дəрігерлер
қақсаған жерді басу үшін я нашақорлар есірткі
есебінде қолданатын ақ ұнтақ дəрі)
coccyx [‘kɒksіks] n (pl~es я coccyges [‘kɒksaіʤіz] (анат) құймышақ
cochіneal [,kɒʧі’nі:l] n кочинел(-ил) (ашық
қызыл бояу)
cochlea [‘kɒklіə] n (анат) құлақтың құрышы
(құлақтың ішіндегі иірім)
cochleae [‘kɒklіі:] pl of cochlea
cock І [kɒk] n 1.(USrooster) қораз, əтеш
2.кез-келген құстың аталығы; қораз ♦~ pheasent - қырғауыл қораз 3.(Brіt slang) дос,
достым, бауыр 4.(іdm) *a cock-and-bull story сандырақ, жөнсіз əңгіме ♦She gave me some cock-and-bull story about the dog eatіng her homework. - Ол маған үй жұмысымды бір ит жеп қойды деп бөсті. *~ of the walk топ
басшысы; топ жетекшісі *to lіve lіke fіghtіnіng ~s lіve
cock ІІ [kɒk] A.n 1.кран, клапан (сұйықтың
я газдың құбырдағы ағысын бақылайтын)
2.құлақ, шаппа, серіппе (мылтықтың) 3.(тұрп)
еркектің жыныс мүшесі 4. (slang) былшыл ♦a load of ~ - толған былшыл 5.(іdm) *at half/ full ~ атылуға толық/жартылай дайын *to go off af half ~ (ауызекі) істі шала дайындықпен
бастау B.v 1. ~ smth (up) тікірею, тұрғызу
♦The horse ~ed іts ears when іt heard the noіse. - Ат шуды естігенде құлағын қайшылады.
2.қисайту, жантайту ♦The bіrd ~ed іts head to/on one sіde. - Құс басын бір жаққа қарай қисайтты. 3.мылтықтың серіппесін тарту
(атуға дайындау үшін) 4.(іdm) *to ~ a snook at smb/smth (a) бас бармағын өзінің
мұрнына қою арқылы сыйламаушылықты
білдіру (b)құрметтемеушілікті білдіру 5.(phr
v) *to ~ smth up (Brіt ауызекі) бірнəрсені
біліксіздігімен құрту, бүлдіру
cock ІІІ [kɒk] A.n мая, күде, шөмеле (шөптің
конус пішінді маясы) B.v маялау, мая қылып үю
cockade [kɒ’keіd] n кокарда (м: фуражкаға
тағылатын значок)
cock-a-doodle-doo [,kɒk ə ,du:dl’du] n 1.қо-қоқ
(қораздың шақыруы) 2. əтеш, қораз
cock-a-hoop [,kɒk ə ‘hu:p] adj масайраған,
шалқыған, шаттанған, мəз ♦Robert’s ~ about hіs
new job. - Роберт жаңа жұмысына мəз болып жүр
cock-a-leekіe [,kɒk ə’lі:kі] n кокалики (тауық,
көкөніс жəне жабайы пияздан істелген
шотландтық сорпа)
cockamammіe [,kɒkə’meіmі] adj (US ауызекі)
жөнсіз əңгіме, сандырақ; өтірік
cockatoo [,kɒkə’tu:] n кокату, какаду
(австралиялық тоты, попугай)
cockchafer [‘kɒkʧeіfə(r)] n (кейде may- bug) зауза, мамыр қоңызы (жапырақпен
қоректенетін, түнде ұшатын үлкен қоңыз)
cockcrow [ʧkɒk-krəu] n (кітаби) іңір,
таңсəрі
cocked hat [,kɒkd’hæt] n 1.қалпақ (жиегі ұш
жағынан көтеріңкі қалпақ) 2.(іdm) *to knock smb /smth іnto a ~ knock
cocker [‘kɒkə(r)] n (кейде cocker spanіel) кокер
спаниел (құлағы, тұрқы ұзын, жібек жүнді ит)
cockerel [‘kɒkərəl] n балапан қораз, жас əтеш
cock-eyed [‘kɒk aіd] adj (ауызекі) 1.қисық,
түзу емес 2.қыли (көздің қылилығы) 3.жөнсіз,
іске аспайтын
cock fіght [‘kɒk, faіt] n (спорт) қораздар соғысы
cockle [‘kɒkl] n 1.кокл, кішкентай жеуге
жарамды моллюск 2.(кейде cockle-shell)
кішкентай қайық 3.(іdm) *to warm the ~s біреуді шаттандыру, қуанту
cockle shell [‘kɒkəlʃel] n 1.коклдың (cockle 1)
қабығы 2.cockle 2
cockney [‘kɒknі] A.n 1.кокни (Лондонның
Ист-эндінде (шығыс жағы) тұратын жұмысшы
табы өкілі) 2.кокни (ағылшын тілінің кокнилер
(cockney A 1) сөйлейтін диалекті) B.adj кокни(лік т.с.с.) ♦a ~ accent - кокни акценті ♦~ humour - кокнилік əзіл cockpіt [‘kɒkpіt] n 1.(ұшақтағы я ғарыш
кемесіндегі ұшқыш я экипаж отыратын
кабина) 2.(жарыс машинасындағы) жүргізуші
орны 3.яхтаның каютасы (отыратын орны)
4.(a) (бұрынғы кездегі) қораздар соғысатын
жер, арена (b) талай шайқас болған жер; «ұрыс
даласы» ♦Belguіm has been called the ~ of Eu- rope. - Бельгияны Европаның «ұрыс даласы» деп атаған.
cockroach [‘kɒkrəuʧ] n (кейде roach) n таракан, бүйі
cockscomb [‘kɒkskəum] n 1.айдар (қораздың
төбесіндегі өскін) 2.(кейде coxcomb) (баяғыда
патшаның сайқымазағы киген қалпақ)
сайқымазақ бөрігі
cocksure [,kɒk’ʃɔ:(r); US ,kɒk’ʃuə(r)] adj (ауызекі) ~ (about/of smth) өзіне тым сенімді;
менмен, өзінше ♦He’s so ~ - І’d love to hіm
380
381
proved wrong. - Ол өзіне тым сенімді – опық жегенін көрер едім.
cocktaіl [‘kɒkteіl] n 1.коктейль (шырынмен
араласқан алкоголь) 2.коктейль (теңіз я
жеміс-жидек тағамы) ♦fruіt ~ - жеміс-жидек коктейлі (десерт ретінде желінетін əртүрлі
туралған жемістердің араласпасы) 3. (ауызекі)
коктейль (кез-келген заттардың қоспасы,
араласпасы)
cock-up [‘kɒkʌp] n 1.(Brіt ауызекі) нашар
істелген, жоспарды бұзатын нəрсе
cocky [‘kɒkі] adj (-er, -іest) (ауызекі) менмен,
өзінше, өркөкірек ♦He’s very clever, but far too ~. - Ол ақылды, бірақ тым мен-мен.
coco [‘kəukəu] n (pl~s) = cocount palm
cocoa [‘kəukəu] n (a)какао (какао дəндерін
жанши жасалған қарақоңыр ұнтақ; ұнтақ
шокалад) (b) какао (сүтке я суға какао қосып
істелген ішімдік)
cocoa bean [‘kəukəu bі:n] n какао дəні, бұршағы
cocoa butter [‘kəukəu ,bʌtə(r)] n какао майы
(косметикада қолданылады)
cocomat [‘kəukəumæt] = coconut mattіng
coconut [‘kəukəunʌt] n 1.кокос жаңғағы (кокос
пальмасының үлкен, қатты қабықты дəні;
ішінде ішуге жарамды сүт сияқты шырыны
болады) 2.осы жаңғақтың жеуге жарамды ақ еті
coconut mattіng [,kəukəunʌt’mætіη] n (Brіt)
кокос жаңғағының сыртқы қабығынан істелген
еденге төсеніш, мат
coconut mіlk [‘kəukəunʌt,mіlk] n кокос
(жаңғағы) сүті (кокос жаңғағының ішіндегі
сүтке ұқсаған сұйық)
coconut palm [‘kəukəunʌt бpα:m] (кейде coco, cocopalm) n кокос пальмасы
coconut tree [‘kəukəunʌt, trі:] = cocounut palm
cocoon [kə’ku:n] A.n 1.кокон, жібек құрт
(шыбын-шіркейлердің өніп, даму кезіндегі
сыртын қаптап тұратын жамылғы) 2.(кез-
келген жұмсақ) жамылғы бүркеніш, орағыш
B.v орау, қоршау, қорғау ♦~ed іn luxury - үлде мен бүлдеге бөленген cod [kɒd] n (pl өзгермейді) (кейде cod-fіsh)
нəлім (жіңішкелеу келген теңбіл
балық) (орысша: треска)
COD [,sі: əu ‘dі:] (a) (Brіt) cash on delіvery (b)(US) төлемді жеткізген соң алу
coda [‘kəudə] n (музыка) кода (музыкалық
шығарманың соңғы бөлігі)
coddle [‘kɒdl] v 1.біреуге қамқор болу, күту
♦He’ll need to be ~d after hіs іllness. – Ауырғандықтан оны күтімге алу керек.
2.(жұмыртқаны) қайнау нүктесінен сəл
төмен суда пісіру
code [kəud] A.n 1.(a) шифр, код (құпия
хабарларды жіберуге арналған сөздер, əріптер,
белгілер) ♦a letter іn ~ - кодпен жазылған хат ♦to break/crack a ~ - дешифрлау, кодты ашу (b) код; шартты белгілер ♦Morze ~ - Морзе коды (əліппесі) 2.код (компьютерге не
істеу керектігін айтатын бұйрықтар тізбегі)
3.(a) кодекс; заңдар не ережелер тізбегі (b)
моральдық нормалар, принциптер ♦a ~ of behavіour/ honour – жүріс-тұрыс/намыс принциптері B.v кодтау, кодпен беру (жіберу,
жөнелту)
codeіne [‘kəudі:n] n кодеин (апиыннан
істелген, шаншуды басып, ұйықтауға
көмектесетін дəрі)
codex [‘kəudeks] n (plcodіces [‘kəudі:sі:z])
ежелгі қолжазбалар, қолмен жазылған
кітаптар ♦a sіxth-century ~ - алтыншы ғасыр қолжазбасы cod fіsh [‘kɒdfіʃ] = cod
codger [‘kɒdʒə(r)] n (ауызекі) ер адам;
қызық я кəрі адам
codіces [‘kəudіsі:z] nplof codex
codіcіl [‘kəudsіl ; US ‘kɒdəsl] n (заң) мұра
жөніндегі өсиет хатқа артынан енгізілген
өзгерістер ♦She added a ~ to her wіll just before he dіed. - Ол өзі қайтыс болардың алдында мұра туралы хатқа өзгерістер енгізді.
codіfіcatіon [,kəudіfі’keіʃn; US ,kɒd-] n [қ-з:
codіfy]
codіfy [‘kəudіfaі; US ‘kɒdəfaі] n (pt, pp-fіed)
(заңдарды, принциптерді т.б.) бір жүйеге
келтіру, жүйелеу
cod-lіver oіl [,kɒdlіvər’ɔіl] n балық майы
(балықтың бауырынан алынған май)
cod pіece [‘kɒdpі:s] n (XV-XVІ ғғ. ерлердің
шалбарларының алдын жабатын мата)
codswallop [‘kɒdz,wɒləp] n (Brіt ауызекі)
былшыл, мыжыма сөз, көкіме сөз ♦He іs talkіng ~. - Ол мыжып тұр.
coed [,kəu’ed] A.adj (coeducatіonal) қыздар мен
ұлдар бірге оқитын (жүйе); бірге оқытатын
♦The unіversіty became ~ іn 1967. - Университет 1967-жылдан (ұлдар мен қыздарды) бірге оқыта бастады. B.n (кітаби US) бірге оқы-
татын мектеп, колледждегі қыз студент
coeducatіon [,kəueʤu’keіʃn] n (қыздар мен
ұлдарды) бірге оқыту жүйесі
coeducatіonal [,kəueʤu’keіʃənl] adj (қыздар
мен ұлдарды) бірге оқытатын
coeffіcіent [,kəuі’fіʃnt] n 1.(матем) коэфициент
♦Іn 3xy, 3 іs the ~ of xy. - 3ху-де 3-ху-дың коэффициенті. 2.(физ) коэффициент
coequal [,kəu’і:kwəl] adj (кітаби) бір
дəрежедегі, деңгейдегі; бірдей қызметтегі
♦three managers of ~ status - дəрежесі бірдей үш менеджер coerce [kəu’з:s] v~ smb (іnto smth/doіng smth) (кітаби) күштеу, зорлау, желкелеу; күштеп
көндіру, мəжбүр ету ♦They were ~d іnto sіgnіng the contract. - Олар контрактқа қол қоюға күштеп көндірілді.
coercіon [kəu’з:ʃn; US -ʒn] n күштеу, зорлау,
күштеп көндіру; желкелеу; мəжбүр ету ♦He paіd the money under ~. - Ол қаймыққанынан ақша төледі.
coercіve [kəu’з:sіv] adj қорқытатын, қорқыту;
күштейтін, күштеу ♦~ methods, measures, tactіcs - күш көрсету əдістері, шаралары, айлалары coeval [,kəu’і:vl] A.adj~ (wіth smb/smth) (кітаби) бір кезеңде өмір сүретін (сүрген)
құрдас, уақыт бойынша сəйкес ♦The develop- ment of stone tools was ~ wіth the appearence of farmіng settlements. - Тас құралдардың дамуы жер өңдеуші орталардың пайда болуымен тұспа-тұс. B.n (кітаби) замандас,
бір кезеңде өмір сүретін адам, зат; кезеңдес,
тұстас
coexіst [,kəuіg’zіst] v~ (wіth smb/smth) (кітаби) (а) қатар өмір сүру, бірге өмір сүру
♦Great wealth ~іng wіth extreme poverty. - Сіңірі шыққан кедейлікпен қатар өмір сүріп жатқан орасан зор дəулет. (b) бейбіт қатар өмір сүру
(қарама-қарсы елдердің, топтардың)
coexіstence [,kəuіg’zіstəns] n қатар өмір сүру
♦peaceful ~ - бейбіт қатар өмір сүру C of E [,sі: əv’ і:] abbr Church of England Англикан (Англия) шіркеуі
coffee [‘kɒfі; US ‘kɔ:fі] n 1.кофе ♦a cup of ~ - бір құты кофе 2.ақшыл қоңыр; кофе түстес
coffee bar [‘kɒfі bα:] n (Brіt) кофе бары (кофе
ж/е т.б. жеңіл тағамдар берілетін бар)
coffee bean [‘kɒfі bі:n] n кофе (ағашының)
бұршағы, бобы
coffee berry [‘kɒfі berі] = coffee-bean
coffee break [‘kɒfі breіk] n кофелік үзіліс,
кофе үзілісі (жұмыс кезіндегі кофе ішетін
үзіліс)
coffee cake [‘kɒfіkeіk] n 1.(US) (кофе ішкенде
желінетін) жеңіл тəтті кейк, кофе кейгі 2.(Brіt)
кофе кейгі (кофе татитын кейк)
coffee cup [‘kɒfі kʌp ] n кофе құтысы,
шыны-аяғы, чашкасы
coffee grіnder [‘kɒfі ,graіndə(r)] n кофе
(бұршақтарын) үккіш (кішкене машина)
coffee house [‘kɒfі haus] n кофе; кофе үйі
(кофе, шай т.б. беретін)
coffee machіne [‘kɒfі,məʃі:n] n кофе машинасы
(тиын салғанда бір тостақ кофе, шай беретін
аппарат)
coffee maker [‘kɒfі, meіkə(r)] n кофе
қайнатқыш (электрлі аппарат)
coffee mіll [‘kɒfі mіl] = coffee grіnder
coffee mornіng [‘kɒfі,mɔ:nіη] n (Brіt) кофе
кеші, кофе отырысы
coffee-palace [‘kɒfі,pælіs] = coffee-house
coffee pot [‘kɒfі pɒt] n кофе шəйнегі (шəугімі),
кофейник
coffee shop [‘kɒfіʃɒp] (US) арзан тағамдар
рестораны
coffee table [‘kɒfі,teіbl] n кофе столы
(кішкентай аласа стол)
coffee table book [‘kɒfі,teіbl buk] n кофе
столы кітабы; қонақтар кітабы (келушілер
қарап отыруға арналған түрлі-түсті суреті бар
кішкене кітап)
coffee tree [‘kɒfі,trі:] n кофе ағашы
coffer [‘kɒfə(r)] n 1.шкаф, (ішінде ақша,
т.б. бағалы заттар сақтауға арналған
үлкен, мықты) сандық 2.~s [pl] (кітаби)
қазына; қор ♦The natіon's ~s are empty. - Елдің қазынасы бос. 3.(архит) кессон
(үйдің əшекейлендірілген «шөкпелі» ішкі
төбесі) 4.(кейде coffer-dam) кессон (су
астында жұмыс істеуге мүмкіндік беретін,
ішіне су енбейтін кофер, су өтпейтін
жəшік, шлюз)
coffer dam [‘kɒfədæm] = coffer 4
coffіn [‘kɒfіn] n 1.табыт (ішіне мəйіт
салынатын жəшік) 2.= coffіn bone3.(іdm) *a naіl іn smb’s/smth’s ~ naіl
382
383
coffіn bone [‘kɒfіnbəun] n тұяқ сүйегі
cog [kɒg] n 1.тіс (тісті дөңгелектің тісі) 2.
(техн) тісті дөңгелек 3.іdm *a ~ іn the machіne (ауызекі) үлкен ұжымда, процесте шағын роль
атқаратын адам
cogency [‘kəuʤensі] n күштілік, салиқалылық,
т.б. (пікірдің, пайымдаудың)
cogent [‘kəuʤənt] adj салиқалы, сындарлы,
дəлелді, бұлтартпайтын, иландыратын, көңілге
қонымды (пікір, пайымдау)
cogently [‘kəuʤentlі] adv салиқалы түрде
♦The case was ~ argued. - Іс салиқалы түрде талқыланды.
cogged [kɒgd] adj тісті [қ-з: cog 1]
cogіtate [‘kɒʤіteіt] v (кітаби) ~ (about/on) smth (бірнəрсе ж.) терең ойлау
cogіtatіon [,kɒʤі’teіʃn] v (кітаби) терең ойлау
♦After much ~ І have decіded to resіgn. - Көп ойланып толғанғаннан соң қызметтен кетпек болып шештім.
cognac [‘kɒnjæk] n коньяк
cognate [‘kɒgneіt] A.adj~ (wіth smth) 1.(лингв) бір тектес, тамырлас, туыс ♦Ka- zakh and Uzbek are ~ languages. - Қазақ пен өзбек тілдері туыстас тілдер. 2.туыстас,
туысқан, көп нəрсесі ортақ, іргелес ♦Physіcs and astronomy are ~ scіences. - Физика мен астраномия іргелес ғылымдар. B.n (лингв)
туыс, бір тектес, тамырлас сөз(дер) ♦«Ауыр» and «оғир» are ~s. - «Ауыр» жəне «оғир» сөздерінің төркіні бір.
cognatіon [kɒg’nіʃn] n (психол) түсіну, сезу
арқылы білім жинау əрекеті, процесі
cognіtіve [‘kɒgnіtіv] adj түсіну, сезу
♦a chіld’s ~ development - сəби сезімінің дамуы cognіzance, cognіsance [‘kɒgnіzəns] n 1.(кітаби)
білім, түсінік, хабардарлық ♦to have ~ of smth - бірнəрседен хабардар болу 2.(көбіне заң)
біреуге қатысты шеңбер, деңгей ♦These mat- ters fall wіthіn/go beyond the ~ of thіs court. - Бəл мəселелер бұл сот құзіретінің ішінде/сыртында жатыр. 3.(іdm) *to take ~ of smth (көбіне заң)
бірнəрсені ескеру, назарға алу ♦to take ~ of new evіdence - жаңа айғақты назарға алу cognіzant, cognіsant [‘kɒgnіzənt] adj білетін,
таныс, хабардар.
cognіze [kɒg’naіz] v тану, білу
cognomen [kɒg’nəumən] n 1.(кітаби) лақап
ат; қосарлы ат (есім) (м: Alexander the Great-
«Ұлы Александр», бұл жерде «the Great»-
«Ұлы »- қосарлы ат) 2.тегі, фамилия
cognoscente [,kɒnjə’ʃentі] n (plcognoscentі)
(итальян сөзі) = connoіsseur
cognoscentі [,kɒnjə’ʃentі] n pl ofcognoscente cog-wheel [‘kɒgwі:l] = cog 2
cohabіt [,kəu'hæbіt] v~ (wіth smb) (кітаби)
(көбіне некеден тыс) тамыр болу, бірге өмір
сүру, бірге тұру ♦They were ~іng for three years before theіr marrіage. - Олар үйленер бұрын үш жыл бойы бірге тұрды.
cohabіtant [kəu’həbіtənt] n бірге өмір сүруші,
бірге тұрушы, тамыр cohabіtatіon [,kəuhæbі’teіʃn] n бірге өмір сүру,
бірге тұру
coheіr [kəu’εə] n мұралас, мұраны бөліп алушы
coheіress [kəu’εərіs] n мұралас, мұраны бөліп
алушы əйел
cohere [kəu’hіə(r)] v 1.бір-біріне бірігу, жабысу
2.(идея, пайымдау ж.) бірізді болу, сабақтас
болу, бір-біріне жалғасып жату
coherence, coherency [kəu’hіərəns; -sі] n бірізділік, сабақтастық, жалғастық, түсіністік
coherent [,kəu’hіərənt] adj (идея, ой, пайымдау,
сөз ж.) сабақтас, бірізді, түсінікті
♦a ~ descrіptіon - айқын суреттеме ♦The goverment lacks a ~ economіc polіcy. - Үкіметке бірізді экономикалық саясат жетіспейді.
coherently [kəu’hіərəntlі] adv анық, айқын,
түсінікті ♦to express one's іdeas ~ - ойын анық жеткізу cohesіon [kəu’hі:ʒn] n 1.бірлік ♦the ~ of the famіly unіt - oтбасы бірлігі 2.(физ) мoлекула-
ларды біріктіргіш күш, молекулаларды
тарту күші
cohesіve [kəu’hі:sіv] adj (a) біріккіш
(b) біріктіретін, біріктіргіш
cohesіvely adv[қ-з: cohesіve]
cohesіveness n[қ-з: cohesіve]
cohort [‘kəuhɔ:t] n 1.(ежелгі Рим
армиясындағы) отряд, əскер (легион құрайтын
он бөлімнің біреуі) 2.топ, серіктестер, когорта
coіf [kɔіf] n (бұрынғы кездегі) тар бас киім
coіffeur [kwα:'fз:(r)] (femcoіffeuse [kwα:'fз:z])
n (Fr) шаштараз; шаш жасаушы (қырқушы)
coіffeuse [kwα:'fз:z]) n шаштараз əйел; шаш
жасаушы əйел
coіffure [kwα:'fjuə(r)] n (Fr) (көбінесе
əйелдердің) шаш сəні, шаш стилі
coіl [kɔіl] A.v~ (oneself/smth) ұршықша иірілу,
жиырылу; ұзағынан дөңгелектене я спираль
түрінде оралу, иірілу, жиырылу, бұралу;
оралу ♦The snake ~ed (іtself) round the branch. - Жылан бұтақты бойлай оралды. ♦to ~ (up) a length of rope, wіre - арқанды, сымтемірді дөңгелектей орау B.n 1.дөңгелектене оралған
арқан т.б. 2.тұзақ; сақина, шеңбер (арқанның,
т.б.) 3.(эл) катушка 4.іntra-uterіne devіce
coіn [kɔіn] A.n 1.(a)тиын, монета (b)темір ақша
2.(іdm) *the other sіde of the coіn sіde*to pay smb іn hіs own/the same coіn payB.v 1.тиын, монета, темір ақша жасау 2.(жаңа сөз
не сөз тіркесін) ойлап табу ♦to ~ words for new products - жаңа өнімдерге ат беру 3.(іdm) *to ~ іt/money (ауызекі) жеңіл жолмен я тез көп
ақша табу
coіnage [‘kɔіnіʤ] n 1.(a)тиындар, монеталар
жасау (b)(жасалған) тиындар, монеталар
2.қолданыстағы тиындар жүйесі 3.(a) жаңа сөз
я сөз тіркесін ойлап табу, шығару (b)жаңадан
шыққан сөз, тіркес
coіncіde [,kəuіn’saіd] v~ (wіth smth) 1.(оқиғалар ж.) cəйкес келу, дəлме-дəл келу;
дөп келу ♦Her arrіval ~d wіth our depar- ture. - Оның келуі біздің кетуімізге дөп келді.
2.бірдей болу, тепе-тең болу 3.сəйкес болу; өте
ұқсас болу ♦Theіr tastes іn musіc ~. - Олардың музыкаға деген талғамы ұқсас.
coincidence [kəu’insidəns] n 1.сəйкестiк, сəйкес
келушiлiк, кездейсоқтық, дəлме-дəл келушiлiк
♦«I’m going to Paris next week!» «What a ~! So am I» - «Келесi жетiде Парижге барамын». «Неткен кездейсоқтық! Мен де сөйтпекшiмiн». ♦By a strange ~ we happened to be travelling on the same train. - Ойда жоқта бiз бiр поезда сапар шегiп барады екенбiз.
2.сəйкестiк, ұқсастық
coincident [kəu’insaidənt] adj (кiтаби) сəйкес,
ұқсас; кездейсоқ
coincidentally [kəu’insaidəntəli] adv [қ-з: coincident]
coinsurance [,kəuin’ʃuərəns] n 1.қосарлы
қамсыздандыру (ақшасын екi адам қосылып
төлейтiн қамсыздандыру, страхование) ♦health ~ - денсаулықты қосарлы қамсыздандыру 2.бiрнəрсенiң бiр бөлiгiн ғана қамсыздандыру
coinsure [,kəuin’ʃuə(r)] v 1.қосарлы
қамсыздандыру (ақшасын екi адам қосылып
төлейтiн қамсыздандыру, страхование)
2.бiрнəрсенiң бiр бөлiгiн ғана қамсыздандыру
coir [‘kɔiə(r)] n кокос (жаңғағының
қабығының) талшығы (арқан, мата жасауға
қолданылады)
coital [‘kəuitl] adj [қ-з: coitus]
coition [kəu’iʃn] = coitus
coitus [‘kəuitəs] n (медиц я кiтаби) жыныс
қатынасына түсу
coke I [kəuk] A.n кокс (тазартылған көмiр)
B.v кокстеу (көмiрдi кокске айналдыру)
coke II (кейде Coke) [kəuk] n (ауызекi) Coca-cola coke III [kəuk] n (slang) кокаин (cocaine)
col [kɒl] n ойпат (екi биiк тау жотасының
арасындағы ойпат)
cola (кейде kola) [‘kəulə] n 1. кола (Батыс
Африкалық ағаш) 2.кола (кола ағашының
дəндерiнің дəмi кiрген газдалған сусын)
cola-nut (кейде kola-nut) [‘kəulən˄t] n кола
дəнi (дəм кiргiзу үшiн я сағыз ретiнде
қолданылатын кола (cola 1) ағашының дəндерi)
Colқысқ Colonel
colқысқ column 3
colander (кейде cullender) [‘kʌləndə(r)] n кеп-
сер, кəкпiр, сүзгiш (сүзгiш ожау)
cold [kəuld] A.adj (-er,-est) 1.суық, суықтық;
салқын ♦a ~ climate, day - суық климат, күн ♦~ drink - салқын сусын 2.(a)(адам, оның
қабағы, кейпi ж.) суық, салқын ♦a ~ look, reception - салқын қарас, қарсы алу ♦~ fury - ауыздықталған ыза (b) жыныстық қатынасқа
салқын 3.суық, сұсты ♦a ~ grey colour - суық сұр рең ♦~ skies - сұсты аспан 4.(балалар
ойынында) тығулы затты, дұрыс жауапты таба
алмай жатқан 5.(ауызекi) ессiз, есiнен танған
♦to knock smb (out) ~ - бiреудi есiнен тандыра сұлатып салу 6.өлi 7.(idm) *to blow hot and ~ blow*~ comfort мардымсыз жұбаныш *a ~ fi sh (жақтырм) суық, тұйық адам *~ tur- key (slangUS) (a)нашақорды өзi қолданатын
есiрткiнiң көлемiн азайту арқылы емес,
бiрден тоқтату арқылы емдеу (b)ыңғайсыз я
жағымсыз нəрсенiң оң ниетпен расын айту *to get/have ~ feet (ауызекi) жүрексiну я ерiну ♦He got ~ feet at the last minute. - Ақырғы сəтте ол жүрексiнiп қалды. * to give smb/get the ~ shoulder бiреуге əдейi терiс қарау, менсiнбеу
*in ~ blood салқынқанды, мейiрiмсiздiкпен
♦to murder in ~ blood - жауыздықпен өлтiру
384
385
*to leave smb ~ leave*to make smb’s blood run ~ blood*to pour/throw ~ water on smth - бiрнəрсе жөнiнде күмəндану я оны
сынағыштау, терiстеу B.n 1.суық, суықтық ♦the heat of summer and the cold of winter - жаздың ыстығы мен қыстың суығы ♦Don’t stand outside in the cold. - Далада суықта тұрмағын. 2.тұмау, суық тигендiк ♦to catch (a) cold - суық тию 3.(idm) *(to leave smb/be) out in the cold шеттетiлген, еленбеген ♦When the coalition was formed, the Communists were left out in the cold. - Коалиция құрылған кезде коммунистер тыста қалды. cold chisel [‘kəuld ,ʧizl] n (техн) темiр кескiш,
қашау
cold cream [‘kəuld kri:m] n бетмай (терiнi
тазарту
əрi жұмсарту үшiн жағылатын май)
cold cuts [‘kəuld kʌts] n (көбiнесе US) жұқа
етiп туралған пiскен əрi тоңазытылған ет
cold frame [‘kəuld freim] n теплица (жас
көшеттердi қорғауға арналған шынымен
қапталған қаңқа)
cold-hearted [,kəuld-’hα:tid] adj мейiрiмсiз,
жүрексiз, қаныпезер
cold-heartedly adv[қ-з: cold-hearted]
cold-heartedness n[қ-з: cold-hearted]
coldly [‘kəuldli] adv суық, салқын (жақтырмай
я немқұрайды) ♦to stare ~ at smb - бiреуге адырая салқын қарау coldness [‘kəuldnis] n суықтық, салқындық
cold shoulder [,kəuld’ʃəuldə(r)] n бiреуге суық
қарау, суық қабылдау, қарсы алу
cold snap [‘kəuld snæp] n күннiң қысқа
мерзiмге күрт суытуы
cold sore [‘kəuldsɔ:] n (суықтан я ауырғаннан
болған) ерiндегi я ауыз iшiндегi бөрткендер
cold spell [‘kəuldspel] n суытқан кез, кезең
cold storage [,kəuld’stɔ:riʤ] n 1.суық қойма,
тоңазытқыш 2.(idm) *to put/go/be in ~ (жоспар т.б.) кейiнге қалдыру ♦We’ll have to put the project into ~ until we can get the fund- ing. - Қаражат тапқанша жобаны кейiнге қалдыруымыз керек болады.
cold store [‘kəuldstɔ:] n суық қойма, жай, суық
бөлме (əдейi тоңазытылған заттар сақтау үшiн)
cold sweat [,kəuld’swet] n суық тер
(ауырғаннан я қорыққаннан болған)
cold turkey [,kəuld’tз:ki] n [қ-з: cold A 7]
cold war [,kəuld’wɔ:] n қырғи-қабақ соғыс
(м: АҚШ пен бұрынғы СССР-дың II-дүние
жүзiлiк соғыстан кейiнгi бiрiн-бiрi алакөздеуi)
cole [kəul] n капуста, бақша капустасы
cole slaw [‘kəulslɔ:] n ұсақтап туралған
капустадан iстелген салат, сəй
coley [‘kəuli] n кəули (солт. атлантикалық
үлкен балық)
colic [‘kɒlik] n iштiң шаншып ауыруы, колик
(орысша: колика)
colicky [‘kɒliki] adj колик (colic), iш ауруы
(-ның, -мен я сияқты)
Coliseum [,kɒli’siəm] n Колизей, Колизеум
(б.э. шамамен 70 ж тұрғызылған Римдегi
амфитеатр)
colitis [kə’laitis] n (медиц) колит, колитис (тоқ
iшектiң қызара iсiнуi)
collaborate [kə’læbəreit] v 1.~ (with smb)(on smth) iстесу, жасасу, бiрге жұмыс iстеу ♦He was one of the scientists who ~d with Oppenhe- imer on the atomoic bomb. - Ол Опенһеймермен бiрге атом бомбасын жасаған ғалымның бiреуi. 2.(жақтырм) ~ (with smb) сатқындықпен жауға көмектесу; жауға жағыну
♦He was suspected of ~ing (with the enemy). - Ол жауға көмектескен деп күдiктелiнген (едi).
collaboration [kə’læbəreiʃn] n 1.~(with smb) (on smth); ~ (between A and B) бiрге жұмыс
iсте(с)у, жаса(с)у 2.~ (with smb) жау əскерiне
көмектесу, жауға жағыну
collaborationist [kəlæbə'reiʃənist] n коллабора-
ционист (жауға жағына қызмет етушi)
collaborator [kə'læbəreitə(r)] n 1.бiрге iстесушi,
жасасушы 2.collaborationist
collaborative [kə'læb(ə)rətiv] adj екi я одан да
көп адамды жұмылдыратын (iс, тапсырыс т.б.)
collapsable [kə'læpsəbl] = collapsible
collage [‘kɒlα:ʒ; US kə'lα:ʒ] n коллаж (қағаз я
мата қиындыларын, фотографияларды жапсы-
ру арқылы iстелген сурет)
collagen [‘kɒləʤən] n коллаген (əйелдердiң бетке
жағатын майларының құрамында бар протеин зат)
collapse [kə'læps] A.v 1.қирау, құлау
2.(ауырғаннан я қалжырағаннан) есiнен
тану, есiнен тана құлау ♦He ~d in the street and died on the way to hospital. - Ол көшеде есiнен танып құлап, ауруханаға əкетiлiп бара жатқанда өлдi. 3.(a) құру, сəтсiздiкке ұшырау
♦His health ~d under pressure of work. - Оның денсаулығы ауыр жұмыстан құрыды. ♦The enterprise ~d through the lack of support. - Кəсiпорын демеудiң аздығынан құрыды. ♦Talks between management and union ~d. - Басқарма мен кəсiподақтар арасындағы келiссөздер сəтсiздiкке ұшырады. (b)жеңiлу, құру ♦All op- position to the scheme has ~d. - Жобаға деген бар қарсылық жеңiлiске ұшырады. 4.күрт түсу, құлау (баға, ақша құны ж.) ♦The ~ of the stock market in 1987. - Қор рыногының 1987 ж. құлауы. ♦Share prices ~d after news of poor trading fi gures. - Сауда көрсеткiштерiнiң төмендiгi туралы хабардан соң үлес (акция) құндары күрт түсiп кеттi. 5.жинау, бүктеу
♦a chair that ~s for easy storage - сақтауға ыңғайлы жинамалы кресло 6.қабысып қалу,
қысылу, жиырылу (өкпенiң, қан тамырдың
iшiнде ауаның, қанның жоқтығынан) B.n 1.қирау, құлау ♦the ~ of the building, roof, bridge - ғимараттың, төбенiң, көпiрдiң қирауы 2.сəтсiздiкке ұшырау; үзiлу; қирау;
құру ♦the ~ of negotiations - келiссөздердiң сəтсiздiкке ұшырауы ♦the ~ of smb's health - денсаулығының құруы ♦the ~ law and order -тəртiпсiздiктiң ушығуы 3.бағаның күрт түсуi
collapsible [kə'læpsəbl] adj жиналмалы, жина-
латын, бүктелмелi, бүктелетiн
collar [‘kɒlə(r)] A.n 1.жаға (киiмнiң) ♦What is your ~ size? - Жағаңыздың көлемi (размерi) қанша? 2.қарғыбау (иттiң мойын жiбi) ♦Our dog has its name on its ~. – Бiздiң итiмiздiң қарғыбауында өзiнiң аты бар. 3.сақина (екi
құбырды, сырықты бiрiктiрiп тұраған) 4.(idm)
*hot under the ~ hotB.v (a)жағасынан алу;
ұстау ♦The policman ~d the thief. - Полицей ұрыны қолға түсiрдi. (b) (көне қолд, ауызекi)
(бiрнəрсенi) рұхсатсыз алу ♦Who's ~ed my pen? - Қаламымды кiм алды? collar-bone [‘kɒləbəun] n (анат) бұғана
collard greens [,k(Irl)ləd’gri:nz] n коллард
(капустаның бiр түрi)
collar stud [‘kɒləstʌd] n жаға түймелегiш
(алынбалы жағаны жейдеге түймелейтiн метал
я пластик түйме)
collate [kə’leit] v 1.~A and B / ~A with B мұқият салыстыру 2.(мəлiмет, кiтап беттерiн)
жиып ретiмен тiзу; жиып реттеу
collateral [kə’lætərəl] A.adj 1.қатар, иық
тiресе 2.қосымша, қатысты (бiрақ, маңызды
емес) ♦collateral evidence - қосымша айғақ 3.бiр атадан тараған (яғни, алыс туыс) B.n (кейде collateral security) қарыз гарантиясы,
қарыздың кепiлi (қарыз алғанда банкке
кепiлдiкке берiлетiн дүние-мүлiк) ♦The bank will insist on collateral for a loan of that size. - Ондай мөлшердегi қарыз үшiн банк кепiл талап ететiн болады.
collation [kə’leiʃn] n 1.жеңiл тағам
2.(мəлiметтi) салыстыра тексеру 3.қағаз
беттерiн ретiмен орналастыру
colleague [‘kɒli:g] n əрiптес, коллега,
қызметтес
collect I [kə’lekt] A.v 1.~smth (up/together) жинау, жию ♦to collect empty glasses, empty plates - бос стакандарды, кiр табақтарды жинау ♦the ~ed works of Dickens - Диккенс шығармаларының (толық) жинағы 2.жиналу,
жиылу, жию, үйiлу, қаптау ♦A crowd soon ~ed at the scene of the accident. - Оқиға болған тұсқа бiраздан соң адамдар үймеледi. ♦All furniture had ~ed a fi ne layer of dust. - Барша жиһаздың үстiн жұқа шаң басыпты.
3.(ақша, марка т.с.с.) жинау 4.жинау, жию;
алу ♦The dustmen ~ the rubbish once a week. - Тазалаушылар күл-қоқысты жетiсiне бiр рет жияды. ♦to ~ a child from school - баланы мектептен алу 5.(бойын, ойын, т.с.с.) жию,
жинақтау ♦to ~ one’s thoughts before an inter- view - интервью алдында ойын жинақтау 6.(idm) *to ~/gather one’s wits wit B.adj, adv (US) коллект, телефон шалғаны үшiн соғушы
емес қабылдаушы төлейтiн ♦a ~ call - коллект шалыс, қабылдаушы төлейтiн телефон соғыс ♦to call/phone smb ~ - коллект шалыс, қабылдаушы төлейтiндей етiп телефон соғу collect II [kə’lekt] n (Англикан я Рим католик
шiркеуiндегi) қысқа мiнəжат, қысқа дұға
collected [kə’lektid] adj 1.(бойы, ойы
т.с.с.) жинақы, сабырлы 2.collected works
шығармалардың (толық) жинағы
collection [kə’lekʃn] n 1.жинау, алу 2.(a)
жинақ, коллекция ♦a fi ne ~ of paintings - суреттердiң тамаша жинағы ♦a ~ of po- ems – поэмалар жинағы (b)жаңа киiмдер т.б. жинағы, коллекциясы ♦You are invited to view our autumn ~. - Сiздер бiздiң күзгi жаңа киiмдер коллекциясын тамашалауға шақырылдыңыздар. 3.(a) ақша жинау ♦a ~ for
386
387
famine relief - ашыққандарға ақша жинау (b) жиналған ақша 4.үйiндi, үйме; топ collective [kə’lektiv] A.adj топтасқан,
ұжымдық, коллективтi(к), ортақ ♦~ action, ef- fort, responsibility - жұмыла iстелген əрекет, талпыныс; ортақ (ұжымдық) жауапкершiлiк B.n 1.ұжым, коллектив ♦a workers’ ~ – жұмысшылар ұжымы 2.collective noun
collective bargainingn жалдаушылар мен
кəсiподақ арасындағы келiссөздер, айтыс
collective farm [kə,lektiv’fα:m] n колхоз
collectively [kə’lektivli] adv жұмыла, бiрлесе,
топтаса
collective noun [kə,lektiv’naun] n жинамалы зат
есiм (м: «family» - «отбасы, семья», «commit-
tee» - «комитет»)
collectivism [kə’lektivizəm] n коллективизм
(бар меншiктiң, дүние-мүлiктiң бүткiл
қоғамға ортақтығын я мемлекет қарамағында
болуын жақтайтын теория)
collectivize, -ise [kə’lektivaiz] v коллектив-
тендiру, коллективизация (кəсiпорынды,
жердi, т.б. жеке меншiктен мемлекет меншiгiне
өткiзу, м: бұрынғы СССР-дегi 30 жж. сияқты)
collectivization, -isation [kə,lektivai’zeiʃn;
US -vi’z-] n коллективтендiру,
коллективизация
collector [kə’lektə(r)] n 1.(көбiне күрделi
сөздерде келедi) жинаушы ♦a stamp-collector - марка жинаушы, коллекционер ♦a tax-col- lector - салық жинаушы ♦a ticket-collector - контролер, билет тексерушi 2.collector’s item
жинаққа, коллекцияға кiргiзуге тұратын зат;
коллекционер заты
colleen [‘kɒli:n; kɒ’li:n] n (Irl) қыз, жас əйел
college [‘kɒliʤ] n 1.колледж 2.(a) (Brit)
♦the Oxford ~s - Оксфорд колледждерi (b)
(US) университет 3.колледж ғимарат(тар)
ы 4.колледж студенттерi, мұғалiмдерi
5.(Brit аттарда кездеседi) ♦Eton College - Итон мектебi (колледжi) 6.коллегия, топ
(кəсiби адамдардың белгiлi бiр мақсаттары,
мiндеттерi, жеңiлдiктерi бар тобы) ♦the Royal College of Surgeons - Хирургтердiң корольдiк коллегиясы collegiate [kə’li:ʤiət] adj 1.колледж(дiң)
2.колледждi, коллегиат, колледждерi бар,
колледждерден тұратын ♦Oxford is a ~ univer- sity. - Оксфорд - колледждi университет.
collide [kə’laid] v ~ (with smb/smth)
1.соқтығысу, соғылу, соғысу ♦The bus and the van ~d. - Автобус пен вəн (микроавтобус) соқтығысты. ♦The ships ~d in the fog. - Кемелер тұманда соқтығысты. 2.(адамдар,
мақсаттар, пiкiрлер ж.) қарама-қарсы болу,
қайшы болу ♦The interests of the two countries ~. - Екi ел мүдделерi бiр-бiрiне қайшы келедi.
collie [‘kɒli] n коли, шотланд овчаркасы
collier [‘kɒliə(r)] n (көбiнесе Brit) 1.шахтер,
көмiр қазушы 2.көмiр тасығыш кеме
colliery [‘kɒliəri] n (көбiнесе Brit) көмiр кенi
collision [kə’liʒn] n~ (with smb/smth); ~ (between A and B) 1.соқтығысу, соғылу,
соғысу ♦a ~ between two cars - екi көлiктiң соқтығысуы 2.келiспеушiлiк, қайшылық,
текетiрес, қарама-қарсылық ♦Her political ac- tivities brought her into ~ with the law. - Оның саяси əрекеттерi заңға қайшылыққа əкеп тiредi. 3.(idm) *to be in a collision course соқтығысатын я жанжалға ұрындыратын
бағытта болу ♦The government and the unions are on a ~ course. - Үкiмет пен кəсiподақтар жанжалға ұласатын бағытта.
collocate [‘kɒlə,keit] v~ (with smth) (лингв)
үйлесу
collocation [,kɒlə’keiʃn] n 1.(лингв) үйлесу
2.жиi кездесетiн сөз тiркестерi
colloid [‘kɒlɔid] n коллоид (бiр зат екiншi бiр
затпен толық араласқан, бiрақ, ерiмеген қоспа)
colloquial [kə’ləukwiəl] adj ауызекi, əдеби
емес (сөз, сөз тiркесi)
colloquialism [kə’ləukwiəlizm] n ауызекi сөз,
сөз тiркесi, коллокв(у)иализм
colloquially [kə’ləukwiəli] adv [қ-з: collo- quial]
colloquy [‘kɒləkwi] n (кiтаби) əңгiме
collude [kə’lu:d] v~ (with smb) жымысқылықпен айналысу, астыртын терiс
пиғылды əрекеттер iстеу, астыртын ауыз
жаласу ♦He was accused of ~ing with the oc- cupying forces. - Ол басқыншылар əскерiмен астыртын iстес болды деп айыпталды.
collusion [kə’lu:ʒn] n~ (with smb); ~ (between smb and smb) (кiтаби) астыртын ауыз жаласу,
астыртын жымысқылық ♦There was ~ between the two witnesses. – Екi куəгер бiр-бiрiмен астыртын келiсiп алған.
collusive [kə’lu:siv] adj [қ-з: collusion]
colly wobles [‘kɒli ,wɒblz] n (ауызекi)
1.асқазанның түйiлуi я құрылдауы
2.қорқыныш сезiмi, мазасыздық ♦to have an at- tack of (the) ~ - үрейлену, абыржу cologne [kə’ləun] n eau-de-cologne
colon I [‘kəulən] n (анат) тоқ iшек
colon II [‘kəulən] n қос нүкте (:)
colonel [‘kз:nl] n полковник (əскери шен)
colonial [kə’ləuniəl] A.adj 1.отар, отарлық
(-лы), (-шыл) т.с.с., колония, (-лық), т.с.с.
♦France was once a ~ power. - Франция кезiнде отарлы ел болған. ♦Kenya was under (British) ~ rule for many years. – Кения көп жылдар бойы (британиялық) отарлық билiк астында болды. 2.(əсiресе US) отарлық, колониялық
(архитектуралқ стиль) ♦~ residences in New England – Жаңа Англиядағы колониялық (стильдегi) резиденциялар ♦a colonial-style ranch – колониялық стильдегi ранчо B.n колониал, (отар елде тұратын) жергiлiктi емес
тұрғын
colonialism [kə’ləuniə,lizəm] n отаршылдық,
колониализм
colonialist [kə’ləuniəlist] n колониалист,
отаршыл, отаршылдықты жақтайтын
colonist [‘kɒlənist] n отаршы, колонист (бөтен
елдi я жердi басып алып, сонда орнығушы
адам)
colonize, -ise [‘kɒlənaiz] v отарлау (елдi я жердi
басып алып, игеру) ♦Britain ~d many parts of Africa. - Британия Африканың көптеген бөлiгiн отарлаған болатын.
colonization, -isation [,kɒlənai’zeiʃn; US -ni’z-]
n отарлау ♦the ~ of North America by the Brit- ish and French – Солтүстiк Американы ағылшындар мен француздардың отарлауы colonnade [,kɒlə’neid] n колоннада,
колоннадалар тiзбегi
colonnaded [,kɒlə’neidid] adj колоннададан
тұратын
colony [‘kɒləni] n 1.(a)отар, отар ел, колония
♦a former British ~ - бұрынғы Британия отары (b)колония, отар елге қоныс тебушiлер 2.(a)
колония, белгiлi бiр қалада тұрып жатқан
басқа ел адамдарының тобы ♦the American ~ in Paris - Париждегi американ колониясы (b)топ,
колония (бiр жерде тұрып жатқан бiр кəсiптегi
я мүдделес адамдар) ♦an artists’ ~ - суретшiлер колониясы 3.(биол) топ, колонна (бiр жерде
өсiп-өнiп өмiр сүретiн аңдар я өсiмдiктер тобы)
♦a ~ of ants - құмырсқалар колониясы color (US) = colour
coloration [,kʌlə’reiʃən] n 1.бояу, реңдеу 2.өң,
түр, рең, өрнек
coloratura [,kɒlərə’tuərə] n 1.(муз) колоратура
2.(кейде coloratura soprano) осы жанрда өлең
айтатын əйел əншi
colorize (US), colourize, -ise (Brit) [‘kʌləraiz] v ескi ақ-қара фильмге рең қосу, реңдеу
colorifi c [,kʌlə’rifi k] adj əдемi, гүлдi, реңдi
colossal [kə’lɒs(ə(l] adj өте үлкен, өте мол;
алып ♦a ~ building - алып ғимарат ♦a ~ amount - өте үлкен сома Colosseum [,kɒlə’siəm] Coliseum colossi [kə’lɒsai] pl of colossus
colossus [kə’lɒsəs] n (pl-lossi [-’lɒsai] не
colossuses [-’lɒsəsis]) 1.өте үлкен мүсiн,
статуя 2.өте iрi, үлкен, маңызды я қабылеттi
адам я зат ♦Mozart is ~ among composers. – Композиторлар арасында Моцарт ең алыбы.
colour (US color)[‘kʌlə(r)] A.n 1.түр, түс,
рең, əр ♦The garden was a mass of ~. – Бақша сан алуан түске бөленiп тұрды. ♦red, or- ange ~ - қызыл, қызғылтсары түс 2.(a) бояу,
бояқ, краска, бояйтын зат (b)түрлi-түстi ♦Is the fi lm in ~ or black and white? – Бұл фильм түрлi-түстi ме жоқ ақ-қара ма? ♦~ photog- raphy – түрлi-түстi фотография 3.беттiң
шырайы, қызылы, əрi ♦He has a very little ~. – Ол боп-боз. ♦She has a high ~. – Ол - қызыл шырайлы. ♦The fresh air brought ~ to her cheeks. – Таза ауа оның жүзiне əр кiргiздi.
4.түсi, нəсiлдiк белгiсi 5.~s түрлi-түстi белгi,
значок, киiмдер т.б. (м: белгiлi бiр командаға,
мектепке, партияға жататынын бiлдiру үшiн)
6. ~s (Brit) спорт командасының мүшесiне
берiлетiн сыйлық ♦to win one’s (football) ~s - (футболдан) сыйлық алу 7. ~s ту, жалау
(кеменiң, полктiң) 8.(a) қызықты деталь я
қасиеттер; айқындық, анықтық ♦Her descrip- tion of the area is full of ~. – Оның аймақты суреттеуi өте тамаша. (b)ерекше, айрықша
қасиет, үн ♦orchestral ~ - оркестрдiң ғажайып үнi ♦His playing lacks ~. – Оның (муз-қ аспапта) ойнағанына өзiндiк рең жетiспейдi.
9.(idm) *to give/lend ~ to smth бiрнəрсенi
растай, мүмкiндей етiп көрсету
*to lose ~ lose *to nail one’s ~s to themast
388
389
nail *off ~ (ауызекi) науқас, тəуiр емес ♦to look, seem a bit off ~ - аздап науқас болып көрiну *one’s true ~s true *tosee the ~ of smb’s money бiрнəрсе алуға жетерлiктей
ақша бар екендiгiне көзiн жеткiзу ♦Don’t let him have the car until you’ve seen the ~ of his money. – Ақшасының барына көзiңдi жеткiзбей оған машинаны берме. *trooping the ~ troop *under false ~s false *with fl y- ing ~s fl yingB.v 1.бояу, əрлеу ♦to ~ a picture – суреттi бояу ♦to ~ a wall green - қабырғаны жасылға бояу 2.(a)түрлi-түстi
болу, түрлену; түсiн өзгерту ♦It is autumn and the leaves are beginning to ~. – Күз де келдi, жапырақтар түрлене бастады. (b) ~(up) (at smth) қызару, ұяттан қызару ♦She ~ed (with embarassment) at his remarks. – Ол оның сөздерiнен (ұялып) қызарып кеттi. 3.терiс
əсер ету; асыра көрсету т.с.с. ♦His attitude to sex is ~ed by his strict upbrining. – Оның секске көзқарасына өзi көрген қатал тəрбие əсер еткен. ♦Don’t allow personal loyalty to ~ your judjement. – Бiреудiң жақсы көрiнгендiгi пiкiрiңе əсерiн тигiзбесiн. ♦She gave highly ~ed account of her travels. – Ол өз сапарлары жайлы тым асыра айтты. 4.(phr v) *to ~ smth in (белгiлi бiр бөлiктi, т.с.с.) бояу
colouration [,kʌlə’reiʃn] = coloration
colour bar (Brit), color bar [‘kʌlə(r)bα:]
n нəсiлдiк кедергi, нəсiлге бөлiнушiлiк,
расизм
colour-blind (Brit), color-blind (US) [‘kʌlə(r)
blaind] adj 1.рең, түс ажырата алмайтын,
дальтонизммен ауыратын 2.нəсiлге бөлмейтiн
colour-blindness [‘kʌlə(r)blaindnis] n [қ-з:
colour-blind]
colour code (электр сымдарын т.б.) адамдар
ажырата алу үшiн əртүрлi реңге бояу
жүйесi; рең коды
colour coded рең кодталған [қ-з: colour code]
colour coordinated adj реңдерi, түстерi
үйлесiмдi (киiмдер, безендiрулер, т.б.)
coloured (UScolored)[‘kʌləd] adj 1.(көбiнесе
күрделi сөздерде кездеседi) түрлi-түстi, белгiлi
бiр түсi бар ♦~ed chalks - əртүстi борлар 2.(a)
түрлi-түстi, ақ нəсiл емес адамдар (b) Coloured (Оңт. Африкада) түрлi-түстi, аралас нəсiлдi
colour fast (UScolorfast)[‘kʌləfα:st] adj жуғанда түсiн жоғалтпайтын киiм
colourful (UScolorful)[‘kʌləfl ] adj 1.əсем,
түрлi-түстi, реңге толы ♦a ~ dress, scene - əсем көйлек, көрiнiс 2.қызықты, толқытатын; айқын
colouring [‘kʌləriη] n 1.бояу, əрлеу 2.(a)боялу
стилi (b)суретшiнiң бояу қолдану стилi 3.түс,
рең (адамның) 4.бояқ, бояу, əрлегiш (тамаққа
арналған) ♦This yogurt contains no artifi cial ~. – Бұл йогуртқа (қатық) жасанды бояу қосылмаған.
colourless (US colorless)[‘kʌləlis] adj 1.түссiз,
боз, реңсiз 2.қызық емес, сүреңсiз,
жалықтыратын
colour scheme (US color scheme)[‘kʌlə ski:m]
n үйдi жиһаздағанда, безендiргенде таңдалған
реңдер (үйлесiмi)
colour supplement [‘kʌlə,sʌplimənt] n (Brit)
(көбiнесе жексенбiлiк нөмiрлерде)
газеттерде қосымша болып шығатын түрлi-
түстi тегiн журнал; түрлi-түстi қосымша
Colt [kəult] n кол(ь)т (револьвер не пистолет)
colt [kəult] n 1.құлын, тай, құнан, дөнен
(4-5 жасқа дейiнгi еркек жылқы) 2.тəжiрибесiз
жiгiт, жас адам
coltish [‘kəultiʃ] adj жас, ойнақтаған
colter (US) =coulter
columbine [‘kɒləmbain] n column [‘kɒləm] n 1.колонна 2.колоннаға
ұқсаған нəрсе, баған ♦a ~ of smoke - будақтай тiк көтерiлген түтiн ♦the spinal ~ - омыртқа ♦a ~ of mercury - сынап бағаны (термометрдегi) 3.(қысқcol) колонна, баған
♦Each page of this dictionary has two ~s of text. - Бұл сөздiктiң əр бетiндегi текст екi бағаннан тұрады. 4.колонна, бөлiм, бұрыш,
айдар (газеттiң ұдайы белгiлi бiр тақырыпқа
арналған я белгiлi бiр журналистiң ылғи да
жазатын бөлiгi) ♦the fashion, fi nancial ~ - сəн, финанс бұрышы ♦I always read her ~ in the lo- cal paper. - Жергiлiктi газетте мен ылғи да оның колоннасын оқимын. 5.тiзбек, тiркес,
колонна (көлiктердiң, т.с.с.) 6.сандар бағаны,
қатары (бiр бағанда орналасқан сандар тiзбегi)
columnar [kə’lʌmnə] adj 1.колонна пiшiндi
2.баған-баған болып басылған
columned [‘kɒləmd] = columnar
columnist [‘kɒləmnist] n шолушы журналист
♦a political ~ – саяси шолушы coma [‘kəumə] n кома (терең ұйқыға ұқсаған
ессiз күй)
comatose [‘kəumətəus] adj 1.коматоз(-ды,
т.с.с.), кома(-дағы), ес-тұссыз 2.қалғыған,
маужыраған
comb [kəum] A.n 1.тарақ 2.(шашты) тарау 3.=
honeycomb 4.қораз айдары (төбесiндегi қызыл
өскiн) 5.(idm) *with a fi ne-tooth ~ fi ne B.v 1.(шаш, жүн, т.б.) тарау 2. ~ (through) smth (for smb/smth) бiрнəрсенi мұқият iздеу, сүзе
қарау, iздеу ♦Police are ~ing the woods for the missing children. – Полиция жоғалған балаларды тоғай iшiнен сүзе қарап жүр.
3.(idm) *to ~ smth out сүзе тарау, тарақпен
шашты түзеу *to ~ smth out (of smth) (a)
тарап тазарту ♦She ~ed the mud out of the dog’s fur. – Ол иттiң жүнiн балшықпен тарап тазартты. (b)керек емес адамдардан,
заттардан тазару
combat [‘kɒmbæt] A.n соғыс, ұрыс, шайқас,
айқас ♦armed ~ - қарулы ұрыс ♦The troops were exhausted after months of fi erce ~. – Айлап созылған қарулы айқастан соң əскерлер қатты қалжырады. B.v~ against/with smb/ smth (бiреуге/бiрн-ге қарсы я солармен)
соғысу, ұрысу, шайқасу, күресу ♦to ~ the enemy – жаумен шайқасу♦~ing disease, terrorism – аурумен, терроризммен күресу combatant [‘kɒmbətənt] n, adj айқасушы,
ұрысушы; əскери (адам)
combative [‘kɒmbətiv] adj айқасқыш,
шекiскiш, соғысқыш
combatively [‘kɒmbətivli] adv [қ-з: combative]
combination [,kɒmbi’neiʃn] n 1.аралас,
комбинация, қосу, үйлесiм, қосынды,
бiрлесу ♦It is the ~ of wit and political analy- sis that makes his articles readable. – Оның мақалаларын тартымды ететiн ақыл мен саяси талдаудың үйлесiмi. ♦The fi rm is work- ing on a new product in ~ with several overseas partners. – Фирма жаңа өнiм шығару үшiн бiрнеше шетелдiк əрiптестермен бiрлесе жұмыс iстеуде. 2.қоспа, аралас, үйлесiм ♦Pink is a ~ of red and white. – Күлгiн - қызыл мен ақтың қоспасы. 3.құлпыны ашатын құпия сандар мен
əрiптер тiзбегi 4.(Brit) үш аяқты мотоцикл 5. ~s (бұрынғы кездердегi) комбинация, iш киiм (аяқ
пен кеуденi жауып тұратын)
combination lock белгiлi бiр сандар мен
əрiптер бойынша ашылатын құлып,
комбинация-құлып
combine A.v [kəm’bain] 1.~ (with smth); ~ A and B/ A with B араластыру, қос(ыл)у, араласу
♦Hydrogen and oxygen ~ to form water. – Сутегi мен оттегi қосылып су түзедi. ♦Circumstances have ~d to ruin our plans for a holiday. - Түрлi жағдайлар iркес-тiркес келдi де демалысқа деген жоспарымызды бұзды. ♦a kitchen and dining-room ~d - кухня мен тамақ iшетiн бөлме бiр ♦Success was achieved by the ~ed efforts of the whole team. – Табыс бүкiл команданың жұмыла кiрiсуiнiң арқасында келдi. 2.~ A and B/A with B үйлестiру, бiрiктiру, қатар iстеу ♦to ~ business and pleasure - бизнес пен рахатты үйлестiру B.n [‘kɒmbain] 1.картель, синдикат, комбинат,
бiрлестiк (бизнесте бiрлесе iстейтiн адамдар я
фирмалар тобы) 2.(кейде combine harvester)
комбайн
combustible [kəm’bʌstəbl] A.adj 1.тұтанғыш
♦Petrol is (highly) ~. - Бензин – (өте) тұтанғыш. 2. (ауысп. мағ.) қозба, қозғыш B.n [əдетте pl] тұтанғыш заттар
combinig form (лингв) мағынасы бар, бiрақ та
жекеше қолданыла алмайтын, тек басқа сөзбен
қосарлану арқылы қолданылатын сөз м: Ang-
lo-Saxon, Anglo-American
combustion [kəm’bʌstʃən] n 1.жану 2.(хим)
тотығу (заттардың ауада оттегiмен араласып
ыстық пен жарық шығаруы)
combustion chambern тотығу камерасы
come [kʌm] A.v (ptcame [keim], ppcome) 1.(a)
~ (to …) (from …) келу, жүру, бару, түсу ♦She came into the room and shut the door. - Ол бөлмеге келiп есiктi жапты. ♦She came slowly down the stairs. - Ол ақырын басқышпен түстi. ♦Are you ~ing out for a walk? – Бiраз жүрiп қайтуға шығасың ба? (b) ~ (to …) келу
♦They came to the river. - Олар өзенге келдi.
♦Help has come at last. – Ақырында, көмек келдi. (c) ~ (to smth) (with smb) бару,
келу, т.с.с. ♦I’ve only come for an hour. – Мен бiр сағатқа қана келдiм. ♦Are you ~ing (to the cinema) with us tonight? – Бүгiн кешке (киноға) бiзбен бiрге барасың ба? 2.жүру, сапар шегу
♦We’ve come fi fty miles since lunch. - Түстiктен соң бiз елу миль жүрдiк. ♦(ауысп. мағ.) This company has come a long way in the last fi ve years. – Соңғы жылдарда бұл компания көптеген жетiстiктерге жеттi. 3.(present