(to smb) бiрнəрсенi бiреуге жiберу, жөнелту  ♦The goods have been ~ed by rail. - Тауар темiр  жолмен жөнелтiлдi. consignee

422
423
constant [‘kɒnstənt] A.adj 1.тұрақты, ұдайы, 
ылғи 2.тұрақты, бiрқалыпты, өзгермейтiн 
3.берiк, адал, айнымас ♦a ~ friend - айнымас 
дос B.n (матем, физ) константа, тұрақты шама
constantly adv ылғи, ұдайы [қ-з: con-
stant] ♦He’s ~ disturbing me. - Ол менi ылғи 
мазалайды.
constellation [,kɒnstə’leiʃn] n 1.шоқжұлдыз 
(аспандағы белгiлi бiр жұлдыздар шоғыры) 
2. (ауысп. мағ.) шоқжұлдыз, ұқсас адамдар я 
заттар тобы
consternation [,kɒnstə’neiʃn] n аңыру, 
төбесiнен жай түскендей болушылық, абыржу; 
күйiнiш, есеңгiреу, сең соққандай болу ♦To 
her ~, he asked her to make a speech. – Ол сөз 
сөйле деп, аяқ астынан оның есiн шығарды. 
♦The thought living alone fi lled her with ~. – 
Ол жалғыз өмiр сүру туралы ойлағанда сең 
соққандай болды.
constipated [‘kɒnstipeitid] adj iшi қатып 
қалған, iшi жүрмей қалған, үлкен дəретке 
бара алмай қалған ♦If you’re ~ you should eat 
more roughage. – Iшiңiз жүрмей қалса көбiрек 
құнарсыз тамақ жеңiз.
constipation [,kɒnsti’peiʃn] n iшi қатып 
қалғандық, iшi жүрмей қалғандық, үлкен 
дəретке бара алмай қалғандық
constituency [kən’stitjuənsi] n 1.сайлау 
округi 2.белгiлi бiр округтiң сайлаушылары 
3.саясаткердi я саяси партияны қолдайтын 
топ. ♦The Unions were no longer the ~ of the 
Labour Party alone. – Кəсiподақтар тек Еңбек 
партиясының ғана қолдаушылары болудан 
қалды. ♦Mr. Jones has a natural ~ among 
steel workers. -Метталургтердiң Мистер 
Джонсты қолдауы табиғи нəрсе.
constituent [kən’stitjuənt] A.adj құраушы, 
құрайтын, құрамдас ♦the EU and its ~ mem-
bers - Европалық Одақ жəне оны құрайтын 
мүшелерi B.n 1.сайлаушы, белгiлi бiр округта 
тұратын сайлаушы 2.құрамдас бөлiк, құраушы 
бөлiк ♦the ~s of the mixture - қоспаны түзетiн 
заттар
constitute [‘kɒnstitju:t] v 1.(кiтаби) құрау, түзу 
♦The committee is ~d of members of all three 
parties. – Комитет барлық үш партияның 
мүшелерiнен құралған. ♦(ауысп. мағ.) He is 
so ~d that he can accept criticism without re-
sentment. - Оның табиғаты сондай: сынды 
ешбiр назаланбай қабылдайды. 2.болу, болып 
табылу ♦Boarding a train without a ticket ~s a 
breech of the regulations. – Поездға билетсiз 
отыру ереженi бұзу болып табылады. 
3.өкiлеттiк беру; құрылу ♦The committee had 
been improperly ~d, and therefore had no legal 
power. - Комитет дұрыс құрылмаған болатын, 
сондықтан ешбiр заңды күшi болған жоқ. 
4.(кiтаби) өкiлеттiк беру, тағайындау ♦He 
seemed to have ~d himself our representative. - Ол 
өзiн бiздiң өкiлiмiз деп көрсетiп жүрген сияқты.
constitution [,kɒnsti’tju:ʃn; US -’tu:ʃn] 
n 1.конституция, негiзгi заң ♦the C~ of 
the Republic of Kazakhstan - Қазақстан 
Республикасының Конституциясы 2.(a) 
(кiтаби) құрылым, түзiлiм; құрам; өкiлеттiлiк 
♦the ~ of an advisory group – кеңесшi топтың 
құрамы (b)(кiтаби) (зат ж.) құрылым, 
структура ♦the ~ of the solar spectrum - күн 
спектрiнiң құрылымы 3. ереже, жарғы, 
устав 4.дене бiтiмi, адам денесiнiң əлдiлiгi, 
мықтылығы ♦Only people with a strong ~ should 
go climing. - Тек дене бiтiмi мықты адамдар 
ғана өрмелеуi керек.
constitutional [,kɒnsti’tju:ʃənl; US -’tu:-] 
A.adj 1.конституциялық 2.дене бiтiмi/нiң/, 
дене бiтiмiне қатысты ♦~ weakness, robust-
ness – дене бiтiмiнiң əлсiздiгi, мықтылығы 
B.n (көне қолд я əзiлдей) дене шынықтыру 
мақсатындағы жаяу жүрiс ♦to go for/take a ~ - 
бой жазып жүрiп қайту
constitutionalism [,kɒnsti’tju:ʃənəlizəm] n 
конституционализм, конститциялық басқару 
жүйесi, конституциялық принциптер
constitutionality [,kɒnstitju:ʃə’næləti] n 
бiрнəрсенiң конституциялығы, конституцияға 
сайлығы ♦The senator questioned the ~ of the 
proposed law. - Сенатор ұсынылған заңның 
қаншалықты конституцияға сай екендiгiн 
сұрады.
constitutionally [,kɒnsti’tju:ʃənəli] adv [қ-з: con-
stitutional A]
constitutive [‘kɒnstitju:tiv, kən’stitjutiv; US 
-кейде ‘stitʃu-] adj (кiтаби) шара қолдануға, 
тағайындауға өкiлеттi ♦a ~ committee - 
өкiлеттi, құзыреттi комитет
constrain [kən’strein] v (кiтаби) 1.мəжбүр 
ету, күштеу ♦His conscience ~ed him to ad-
mit the mistake. - Оның ар-ұяты оған қатенi 
мойындауға мəжбүр еттi. 2.күшпен ұстау 
3.шектеу, қысым көрсету ♦Cold weather ~ed 
the plant’s growth. – Суық ауа райы өсiмдiктiң 
өсуiн шектедi.
constrained [kən’streind] adj (дауыс, мəнер 
т.с.с.) қысыла-қымтырыла, мəжбүр болған, 
ерiксiз, жасанды я өзiн-өзi тежеген, ыңғайсыз, 
тартынған
constrainedly [kən’streinidli] adv [қ-з: con-
strained]
constraint [kən’streint] n 1.қысылтаяң жағдай, 
мəжбүрлік ♦to act under ~ - қысылтаяң 
жағдайда жұмыс істеу 2.~ (on smth) шектеу, 
шек, кедергi ♦There are no ~s on your choice 
of subject for the essay. – Эссе жазу үшiн 
тақырып таңдауға ешбiр шектеу жоқ. 
3.(кiтаби) тартыншақтық; ыңғайсыздық; 
терiс қабақ ♦I was aware of a certain ~ on 
their part when they were in my presence. - 
Мен болған кезде олардың жағынан бiр 
тартыншақтықты байқадым.
constrict [kən’strikt] v 1.тарылту, жiңiшкерту, 
кiшiрейту ♦a tight collar that ~s the neck - 
мойынды қысатын тар жаға ♦adminstering a 
drug that ~s the blood vessels - қан тамырларын 
жiңiшкертетiн дəрi қолдану 2.шектеу, 
қысымға алу ♦Poverty ~s people’s choices. - 
Кедейлiк адам талғамын шектейдi.
constriction [kən’strikʃn] n 1.тарылу, жiңiшкеру, 
кiшiрею 2.(a)қысу, тарылу
♦a ~ in the chest – кеуденiң қысылуы (b)
қысатын, шектейтiн нəрсе [қ-з: constrict]
construct [kən’strʌkt] v (ғимарат т.с.с.) салу, 
тұрғызу; құрау; жасау ♦to ~ a factory, an air-
craft, a model, a sentence, a theory - фабрика 
салу, ұшақ жасау, модель құрастыру, сөйлем 
құрастыру, теория жасау 2.(геом) фигура, 
сызық сызу
construction [kən’strʌkʃn] n 1. (ғимарат т.с.с.) 
салу, тұрғызу; құрау; жасау
♦the ~ of new roads - жаңа жолдар салу ♦The 
new railway is still under ~. - Жаңа темiр жол 
əлi салынып жатыр. 2.салынған, тұрғызылған 
нəрсе; конструкция; ғимарат ♦a complex 
~ of wood and glass - ағаш пен əйнектен 
тұрғызылған комплекстi ғимарат ♦The shelter 
is a brick ~. - Баспана кiрпiштен тұрғызылған.
3.(грам) сөз тiркесi, конструкция ♦diffi cult 
grammatical ~s - күрделi грамматикалық 
тiркестер 4.(кiтаби) мағына, мəн ♦What ~ do 
you put on his actions? - Оның қылықтарын 
қалай ұғуға болады? ♦The sentence does not 
bear such a ~. - Сөйлем мына ойды бiлдiрмейдi.
constructive [kən’strʌktiv] adj пайдалы; 
жасампаз, конструктивтi ♦~ criticism, proposals 
- пайдалы сын, ұсыныстар
constructively [kən’strʌktivli] adv [қ-з: con-
structive]
constructor [kən’strʌktə(r)] n конструктор, үй 
салушы, жасаушы, құрастырушы construe 
[kən’stru:] n 1. ~ smth (as smth) (кiтаби) 
түсiн(дiр)у, ұқтыру, ұғу ♦How do you ~ what 
he did? – Оның iстегендерiн қалай түсiндiрер 
едiң? ♦Her remarks were wrongly ~d. - Оның 
айтқандары терiс түсiнiлген. ♦I ~d his state-
ment as a refusal. - Мен оның мəлiмдемесiн 
бас тарту деп ұқтым. 2.(a) (грам) сөйлемнiң 
синтаксисiн талдау (b) (көне қолд) аудару 
(көбiнесе грек я латын тiлiнен)
consul [‘kɒnsl] n 1.консул 2.консул (ежелгi 
Рим республикасының əрқайсысы бiр жылға 
сайланатын қос басты ресми лауазымды 
адамының бiреуi) 3.консул (1799-1804 жж. 
Француз республикасындағы үш басты ресми 
лауазымды адамның бiреуi)
consular [‘kɒnsjulə(r); US -səl-] adj консул, 
консулдың, консулға қатысты
consulship [‘kɒnslʃip] n 1.консулдық лауазым 
2.консул болып қызмет еткен уақыт, кезең
consulate [‘kɒnsjulət; US -səl-] n 1.консулдық ♦the 
British ~ in Marseilles - Британияның Марсельдегi 
консулдығы 2.the C~ Консулдық (Франциядағы 
Консулдық үкiмет өмiр сүрген кезең)
consult [kən’sʌlt] v 1. ~ smb/smth (about 
smth) кеңес сұрау, кеңесу, кеңес алу, 
ақылдасу ♦to ~ one’s laywer, a map, a diction-
ary - өзiнiң адвокатымен кеңесу, картаға 
қарау, сөздiгiне қарау ♦I ~d a doctor about my 
pains. - Мен дəрiгерге сырқатымды айтып, 
кеңес сұрадым. 2. ~ with smb пiкiр таластыру, 
талқылау, ақылдасу ♦to ~ with one’s partners - 
əрiптестерiмен ақылдасу
consultancy [kən’sʌltənsi] n ақыл-кеңес 
беретiн, жаттығудан өткiзетiн компания
consultant [kən’sʌltənt] n 1. ~ (on smb) 
консультант, кеңес берушi, кеңесшi 2. ~ (in 
smb) консультант, (Британияда) жоғары 
дəрежелi дəрiгер

424
425
consultation [,kɒnsl’teiʃn] n 1.консультация, 
ақылдасу, кеңес беру, кеңес алу ♦acting in 
~ with the director - директормен ақылдаса 
отырып жұмыс жасау ♦~ of a diction-
ary - сөздiкке қарау 2.консультация, кеңесу, 
талқылау
consultative [kən’sʌltətiv] adj кеңесшi, кеңес 
беретiн 
consume [kən’sju:m; US -’su:m] v 1.(a)
пайдалану, қолдану, жұмсау ♦The car ~s a lot 
of fuel. - Машина көп жанармай жұмсайды. 
(b)жою, құрту, бұзылу, т.с.с. ♦The fi re quickly 
~d the wooden hut. - Өрт ағаш лашықты əп 
сəтте жалмап алды. ♦He was ~d with envy, 
hatred. - Оны өз бойындағы қызғанышы мен 
жеккөрушiлiгi бұзды. ♦He was ~d with guilt af-
ter the accident. - Жазатайым болған оқиғадан 
соң оны кiнə сезiмi жегiдей жедi. 2.(кiтаби) 
тұтыну, жеу, iшу
consumer [kən’sju:mə(r); US -’su:-] n 
тұтынушы ♦~ rights, protection - тұтынушы 
хақтары, тұтынушыны қорғау
consumer confi dence [.,.. ‘…] n тұтыныушы 
сенiмдiлiгi (адамдардың ақша жұмсау 
деңгейiне қарай анықталатын, олардың 
экономикалық жағдайға қанағаттану 
дəрежесiн көрсететiн көрсеткiш)
consumer durables = durable 
consumer goods [kən’sju:mə(r) gu:dz; US -’su:-] 
n азық-түлiк, күнделiктi қажет тауарлар
consumerism [kən’sju:mərizəm; US -’su:-] 
n 1.консюмеризм (жеке адам жəне қоғам 
үшiн тұтыну, яғни сату жəне сатып алу, өте 
маңызды əрi пайдалы нəрсе деген ұғым, сенiм) 
2.консюмеризм (тұтынушылардың мүдделерiн 
қорғау əрекетi, т.с.с.)
consummate A.adj [kən’sʌmət] (кiтаби)
асқан шебер, тамаша B.v [‘kɒnsəməit]
(кiтаби) 1.аяқтау, толық ету, орытындылау; 
жетiлдiру ♦This award ~s my life’s work. – 
Бұл сыйлық бүкiл өмiрiмнiң жұмысын
қорытындылайды. 2.заңды некенiң 
алғашқы жыныс қатынасына түсу
consummation [,kɒnsə’meiʃn] n аяқтау, бiтiру; 
жетiлдiру; орындау
consumption [kən’sʌmpʃn] n 1.(a) тұтыну; 
пайдалану, жұмсау, т.с.с. (b)тұтынылған, 
пайдаланылған мөлшер ♦We have measured the 
car’s fuel ~. - Бiз машинаның қанша жанармай 
жұмсайтынын тексердiк. 2. (көне қолд) 
туберкулез, құрт ауруы
consumptive [kən’sʌmptiv] adj, n (көне қолд) 
туберкулезбен ауыратын
cont abbr 1. contents 2. (кейде contd) continued
contact A.n [‘kɒntækt] 1. ~ (with smb/smth) 
(a) тию, араласу т.с.с. ♦The two substances are 
now in ~ (with each other), and a chemical reac-
tion is occurrin. - Екi зат қазiр (бiр-бiрiмен) 
қосылып, химиялық реакция болып жатыр. 
♦His hand came in ~ with a hot surface. - Оның 
қолы ыстық тұсқа (жерге) тидi. ♦(ауысп. 
мағ.) The troops came into ~ with the enemy. 
- Жауынгерлер жаумен бетпе бет келдi. 
♦(ауысп. мағ.) Pupils must be brought into ~ 
with new ideas. - Оқушылар жаңа ұғымдармен 
танысуы керек. (b)байланыс, хабарласу ♦ra-
dio/telephone ~ - радио/телефон байланысы 
♦Beyond a certain distance we are out of ~ with 
our headquarters. - Белгiлi бiр қашықтықтан 
соң бiздiң штаб-пəтерiмiзбен байланысымыз 
үзiледi. ♦two people avoiding eye ~ - бiрiнiң 
бетiне бiрi қарамауға тырысатын екi адам 
2.кездесу, байланысу 3.тамыр, таныс 4.(a)
электр байланысы, электр тогының келуi 
♦A poor ~ causes power to fail occasionally. - 
Нашар электр байланысы ара-тұра электр 
тогының үзiлiп қалуына себеп болады. (b) 
электр тогын ажырататын, қосатын 
тетiк 5.(медиц) контакт, жұқпалы ауру тасуы 
мүмкiн адам 6.(idm) *make ~ (with smb/smth) 
бiреумен/бiрнəрсемен сөйлесе алу я жүздесу 
*make/break ~ электр тогын қосу/ажырату B.v 
[kən’tækt; ‘kɒntækt] байланысу, хабарласу
contact lens [,kɒntækt ‘lenz] n көзге киiлетiн 
линза
contact print n контакт принт, контакттi 
басу (негативтi бiрден басылатын қағазға 
орналастырып, жарыққа ұстау арқылы 
iстелетiн фотографиялық басу)
contagion [kən’teiʤən] n 1.аурудың жұғуы, 
тарауы 2.жұқпалы ауру
contagious [kən’teiʤəs] adj 1.(a) жұқпалы (b)
жұқпалы аурумен ауыратын 2. (ауысп. мағ.) 
тез тарайтын
contagiously [kən’teiʤəsli] adv [қ-з: contagious]
contain [kən’tein] v 1.(a)құрамында, iшiнде 
болу ♦Whisky ~s a large percentage of alcohol. 
- Вискидiң құрамында алкоголь көп. ♦What 
does that box ~? - Ана жəшiктiң iшiнде не 
бар? ♦His statement ~ed several inaccuracies. 
- Оның баяндамасында бiрнеше олқылықтар 
болды. (b) сию, сидыру ♦This barrel ~s 50 
litres. - Мына кеспектiң (бөшкенiң) iшiне 
50 литр сияды. 2.(a)өзiн-өзi ұстау; шектен 
шықпау; тартыну ♦I was so furious I couldn’t ~ 
myself. - Ызаға булыққаным сонша, өзiмдi-өзiм 
ұстай алмадым. ♦She could hardly ~ her excite-
ment. - Ол өзiнiң толқығанын əрең көрсетпей 
ұстады. (b)басу, ұстау; алдын алу, ауыздықтау 
♦Has the revolt been ~ed. - Бүлiк басылды 
ма? ♦Doctors are struggling to ~ the epidemic. 
- Дəрiгерлер эпидемияны ауыздықтау үшiн 
аянбауда. 3.(геом) бiрнəрсенiң шекарасын 
құрау, қоршау 4.(матем) қалдықсыз бөлiну 
♦12 ~s 2,3,4 and 6. - 12 саны 2,3,4 пен 6-ға 
бөлiнедi.

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: