Какишева Г.Ж., Абдуллаева Ж.Т

100 
 
-  этап  введения  нового  грамматического  материала  в  речевых  образцах  или  речевых 
ситуациях и создание ориентировочной основы; 
-  формирование  грамматических  навыков  путём  автоматизации  грамматических  дей-
ствий; 
- включение грамматических навыков в основные виды речевой деятельности; 
- развитие речевых умений. 
На начальном этапе обучения иностранных студентов грамматика занимает особое место. 
По мнению известного учёного Г.И. Рожковой, «грамматическая система в процессе обучения 
служит направляющей силой, ведущей к практическому владению языком». 
В  процессе  обучения  студенты  (слушатели)  осваивают  все  основные  грамматические 
явления  русского языка. Они учатся выбирать структурную модель предложения, расставлять 
и  сочетать  слова  в  предложении,  выбирать  нужные  формы  с  учётом  правил  русской 
грамматики. И при этом все операции должны производиться автоматически. 
На данном этапе обучения формируются речевые навыки и умения, закладывается основа 
практического владения русским языком. 
Использование  грамматических  знаний  даёт  возможность  практического  использования 
русского  языка  в  различных  видах  речевой  деятельности:  говорение,  аудирование,  чтение, 
письмо.  Владение  каждым  видом  коммуникативной  деятельности  происходит  на  основе 
выработки  различных  навыков,  в  частности,  грамматических.  Что  представляют  собой  грам-
матические  навыки?  Грамматические  навыки – это  автоматизированные  операции,  произ-
водимые с грамматическим материалом языка в процессе речевой деятельности, когда сознание 
направлено на содержание высказывания. 
В  обучении  иностранных  студентов  отсутствуют  чисто  теоретические  объяснения 
системы русского языка и его структурных единиц. Все морфологические формы вводятся на 
синтаксической основе  и оформляются  в  виде предложения. Принцип организации  языкового 
материала    на  синтаксической  основе  даёт  возможность  реализовать  коммуникативную 
направленность  обучения.  И  при  этом  грамматический  материал  реализуется  в  виде  речевых 
образцов, типовых моделей, схем, таблиц, а также наглядными мультимедийными средствами. 
Основу  грамматического  материала  составляет  предложно-падежная  система  русского 
языка,  структуры  предложений,  системы  форм  глагола.  Такие  грамматические  категории  как 
существительные,  прилагательные,  глаголы,  местоимения,  наречия  вводятся  небольшими 
частями, на синтаксической основе, т.е. в составе предложения. 
Такое  введение  материала  с  самого  начала  изучения  русского  языка  способствует  раз-
витию речевых навыков и умений у учащихся. 
Использование  инновационных  технологий  в  процессе  работы  над  грамматическим 
материалом помогает наглядно выделить три этапа:  
1)  введение материала; 
2)  этап автоматизации навыков; 
3)  этап формирования коммуникативных и речевых умений. 
Для того чтобы учащиеся овладели определенными грамматическими навыками, смогли 
запомнить и сохранить в памяти нужные грамматические формы, необходимо использовать ряд 
подготовительных упражнений. Цель данных упражнений – автоматическое закрепление грам-
матических навыков. 
Выделяются различные виды подготовительных упражнений: 
1)  имитационные; 
2)  подстановочные; 
3)  трансформационные; 
4)  репродуктивные; 
Имитационные  упражнения  направлены  на  многократное  прослушивание  и  повторение 
предъявляемых образцов, и всё это способствует автоматизации данных образцов. 
Среди имитационных упражнений выделяются разные типы: 
          1. Дайте краткие ответы на вопросы. 
         - Вы идете на факультет? 
- Да, на факультет (нет, не на факультет). 
          2. Дайте краткие ответы на альтернативные вопросы. 
              - Вы были в деканате или в библиотеке? 
              - В деканате. 

101 
 
В  зависимости  от  конкретного  языкового  материала  преподаватель  может  использовать 
разные типы имитационных предложений. По  нашему мнению, использование данных упраж-
нений будет способствовать становлению навыка, т.е. стадию употребления заданной модели в 
говорении,  в  создании  атмосферы  обучения,  в  умении  владеть  новой  формой.  Такие  упраж-
нения тренируют память, развивают внимание у учащихся. 
Подстановочные  упражнения – упражнения,  в  которых  меняется  лексическое  напол-
нение  речевого  образца.  Исходя  из  предложенного  языкового  материала,  необходимо  уча-
щимся произвести подстановку, соединение, выбор нужной формы и другие. При выполнении 
таких  упражнений  не  может  быть  грамматических  ошибок,  так  как  все  части  предложения 
даны, но неправильное соединение ведет к искажению смысла. Предлагаем вашему вниманию 
фрагмент такого упражнения: 
Упражнение  1.  Составьте  предложение,  правильно  присоединив  к  его  началу,  приве-
денному в левой колонке, окончание из правой. 
Мой отец вечером чита-   -ит фильмы 
Мой брат часто смотр- 
   -ет книгу 
 
 
Трансформационные упражнения – это такие упражнения, в которых необходимо поста-
вить  в  нужную  форму  данную  лексическую  единицу.  И  при  этом  происходит  изменение 
грамматической  формы  заданного  материала  в  связи  с  речевым  заданием  и  ситуацией. 
Представляем фрагменты игровых упражнений, в которых учащиеся с помощью определённых 
речевых  действий  с  изучаемым  лексико-грамматическим  материалом  должны  достичь 
неучебных целей – победить в игре. 
1.Грамматические  игры  с  карточками  –  это  игры-соревнования.  Победителем  в  них 
оказывается  учащийся,  который,  разделив  или  соединив  в  соответствии  с  заданием  препо-
давателя полученные карточки со словами, словосочетаниями, частями предложений или слов, 
наберёт большее количество баллов или быстрее и правильнее всех выполнит задание. 
а)  Учащиеся  собирают  по  кругу  предложения  из  полученных  ими  карточек  в  соот-
ветствии  со  схемой.  Схемы  помогают  формированию  у  них  грамматических  обобщений, 
которые  являются  основой  для  порождения  высказываний  определённого  типа  с  разно-
образным  лексическим  наполнением.  Целью  такого  упражнения  является    выработка  навыка 
использования  существительных  и  личных  местоимений  в  форме    дательного  падежа    един-
ственного числа для обозначения  адресата. 
Упражнение 1. Составьте из карточек предложения по схеме: 
 
 
 
 
 
 
Содержание  карточек:  Анна/дала/Вере/книгу.  Антон/помог/брату/решить  задачу  и  т.д. 
Учащиеся по кругу собирают предложения. Победителем считается тот, кто первый выставляет 
свои карточки. 
Упражнение 2. Скажите, что вы (ваш друг) уже выполнили данное действие. 
- Вячеслав решает задачу. 
- А я уже решил эту задачу. 
Репродуктивные упражнения – это упражнения, в которых учащиеся сами продуцируют 
высказывание  с  использованием  изученной  (тренируемой)  формы.  Здесь  уже    нет  для 
подсказки  формы  или  лексической  единицы.  Учащиеся  уже  самостоятельно  выбирают  слово, 
которое  они  должны  употребить  в  нужной  форме.  Чаще  всего  встречаются  репродуктивные 
упражнения в форме вопросов- ответов. 
Например: Когда вы встаете? Что вы делаете в свободное время? и др. 
Основой  такого  репродуктивного  упражнения  может  служить  небольшой  текст  или 
диалог, прослушанный несколько раз.  
Упражнения - игры  с  использованием  предметов.  В  этих  упражнениях  учащиеся 
совершают  речевые  действия,  манипулируя  разными  предметами.  Например,  при  работе  над 
конструкциями  типа  «где  нет  чего»:  на  столе  лежат  несколько  предметов,  названия  которых 
представляют  собой  существительные  мужского  и  женского  рода  единственного числа. Часть 
предметов убирается. Учащиеся должны сказать, чего нет на столе. 
Например: - Здесь нет словаря и книги. 
-Правильно, здесь нет словаря и книги. 
( Нет, неправильно, здесь нет словаря и карандаша). 
КТО
глагол
КОМУ
Что делать? или что
?

102 
 
Целью данного упражнения является выработка навыка употребления существительных в 
форме родительного падежа  для выражения отрицания. 
Таким  образом,  использование  различных  видов  подготовительных  упражнений 
способствует  усвоению  определенного  грамматического  материала,  преодолению  соответ-
ствующих  трудностей  при  их  закреплении.  Происходит  поэтапное  формирование  грамма-
тических навыков, которые в дальнейшем будут влиять на развитие устной речи учащихся. 
Мультимедийные  средства  обучения  позволяют  предложить  иностранным  слушателям 
озвученные  носителями  языка  тексты  с  различными  акцентологическими  характеристиками 
дикторов в сопровождении ряда предтекстовых и послетекстовых заданий, эффективно обеспе-
чивающих  формирование  речевых  и  грамматических  навыков  и  создающих  необходимые 
предпосылки для развития коммуникативных умений на основе аудиовизуального материала и 
анализа реальных ситуаций речевого общения.  
Широкое  использование  различных  видов  слуховой  и  зрительной  наглядности  посред-
ством инновационных технологий позволяет вовлекать обучающихся в речевую деятельность, 
по  ходу  которой  осуществляется  обучение  выбору  и  употреблению  языковых  и  речевых 
средств  реализации  различных  коммуникативных  стратегий,  направленных  на  достижение 
запланированного результата воздействия на партнера по коммуникации в процессе общения.  
Ключевые слова: инновационные технологии, применение в обучении мультимедийных 
средств, коммуникативные задачи, внедрение в учебный процесс современных инновационных 
технологий, мультимедийные учебные пособия, результаты обучения. 
 
Литература 
1.  Русский язык с компьютером. Шаг1. Вводный фонетико-грамматический курс РКИ. М., 2006 
2.  Рожкова Г.И. Методика преподавания русского языка иностранцам. – М., 1990. 
3.  Общеевропейские  компетенции  владения  иностранным  языком:  изучение,  обучение,  оценка. 
Департамент по языковой политике. Страсбург, 2003 
4.  Костомаров В. Г., Мустайоки А., Гроховски А. Методическая теория и практика преподавания 
русского языка в различных странах// Научные традиции и новые направления в преподавании русского 
языка и литературы. – Будапешт, 1986. 
5.  Рожкова Г.И. Методика преподавания русского языка иностранцам. – М., 1990. 
 
 
 
 
Кангужин Б.Е., Нұрахметов Д.Б., Көшербаева Ұ.Р. 
 
МАТЕМАТИКАЛЫҚ ТАЛДАУДЫ ОҚЫТУДА  
АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ПАЙДАЛАНУ 
 
Білім алу жолында оқулықтың маңызы қандай  зор болса, қазіргі таңда оқытушы үшін 
де, студент үшін де қолданбалы компьютерлік пакеттердің  маңызы күн санап артып отырғаны 
белгілі. Себебі,  компьютер қоршаған әлемді танудың көмекші, әрі көрнекі құралы болып отыр. 
Сабақ жүргізу барысында қолданбалы компьютерлік пакеттерді қолдану – бүгінгі күннің өзекті 
мәселелерінің  бірі.  Ақпараттық  технология  –оқытушының  жұмысын  жүзеге  асырушы  әдістің 
бір басты факторы және студенттерге білім беруші құрал,  ал мультимедиалық технология — 
жаңа  материалды  түсіндірудегі  иллюстрациялық  көмекші  құралға  айналды.  Компьютерлік 
пакеттер  көмегімен  интерактивті  дәрістер  оқу,  виртуальды  зертханалық  жұмыстар  жүргізу 
студенттің  қызығушылығын  оятып,  белсенділігін  арттырып  ғана  қоймайды,  сонымен  қатар, 
қарастырып  отырған  сұрақты  егжей-тегжейлі  көрнекті  түрде  қарастыруға  зор  мүмкіндіктер 
береді.  
Қазіргі  кездегі  ақпараттық  технологиялар  оқу  материалдарын  жеткізуге  көрнекі  құрал 
ретінде  иллюстрация  жасау  кезінде  қолданылады.  Компьютердің  көмегімен  дыбыстық  және 
бейнефрагменттерді  де  демонстрация  арқылы  жасауға  болады.  Осындай  әдіспен  жүргізілген 
сабақ  студентке  әрі  қызықты,  әрі  неғұрлым  түсінікті  болары  сөзсіз.  Қандай  да  болмасын 
құбылысты  студент  табиғи  түрінде  көргендей  болады  және  көзбен  көргенін  ұзақ  уақыт  есте 
сақтай  алады.  Анимациялық  немесе  видео  материалдарды  көру  кезінде  студентте  әртүрлі 
сұрақтар  да  туындайды,  яғни  пәнге,  тақырыпқа  қызығушылығы  артып,  сұрақты  толықтыра, 

103 
 
тиянақтай  түсуге  ұмтылады.  Меңгерілуі  қиын  тақырыптарды,  күрделі  сурет,  сызбаларды 
қолданбалы  компьютерлік  пакеттердің  көмегімен  көрсетсек,  тақтаға  жазып  түсіндіргеннен 
тиімдірек,  әрі  әсерлі  деуге  болады  және  уақыттан  ұтамыз.  Бұған  жарқын  мысал  ретінде 
математикалық  талдау  курстарында  үш  өлшемді  кеңістікте  түрлі  денелердің  көлемін  есептеу 
барысында  студенттердің  дененің  анықталған  аймағын  көз  алдына  елестете  алмау  мәселесін 
айтуға болады.  
Қазіргі  таңда  осы  олқылықтың  орнын  алу  мақсатында  «Математикалық  талдау», 
«Ықтималдықтар  теориясы  және  математикалық  статистика», «Сандық  әдістер»  және 
«Криптография» бағытында елімізде Maple, Statistica, MatLab және Blender сияқты қолданбалы 
компьютерлік пакеттердің ұтымды қолданысы қолға алынуда [1]-[4].  
Бұл  үрдіс  шет  елдерде  де  күн  санап  қарқынды  дамып,  білім  беру  саласында 
бәсекелестіктің артып тұрғанынан біздер хабардармыз. Мысалы, АҚШ-та 2008 жылы MIT және 
Гарвард түлегі Салман Хан коммерциялық емес білім беру ұйымын құрып, оны өзінің атымен 
атады [5]. Хан  Академиясының  негізгі  бір  бағыты  математиканы  көрнекі  оқыту  болып 
табылады.  Көрші  Ресейдегі  РҒА-ның  В.А.  Стеклов  атындағы  математикалық  институтында 
Николай  Андреевтің  басшылығымен  математика  қолданысының  кең  екендігін  көрсететін 
өміршең  есептер  жан-жақты  насихатталуда [6]. Мәскеу  энергетикалық  институты  теориялық 
механика  кафедрасының  профессоры  Михаил  Николаевич  Кирсанов Maple компьютерлік 
пакетін  теориялық  механика  есептері  мен  графтар  теориясы  қамтитын  қолданбалы  есептерді 
шешуге ұтымды қолдануда [7].  
Бұл  жұмыста  математикалық  талдау  курсын  оқытуда  анықталған  интегралдың  көлем 
табудағы  қолданысына  бір  көрнекті  мысал  келтіреміз.  Есеп  шығару  барысында  барлық 
сызбалар Maple компьютерлік пакетінде жүзеге асады. 
= √ ,
=  қисықтарымен  шектелген  аймақты 
 өсімен  айналдырғанда  шық- 
қан  дененің  көлемін  табу  есебін  қарастырайық.  Бұл  функциялардың  графиктері  сәйке- 
сінше  көк,  қызыл  түстермен  берілді.  Суреттен  көрініп  тұрғандай  қиылысу  нүктелері (0;0)  
және (1;1). 
 
 
 
 
 
Осы  қисықтарды
  
 өсімен  айналдырамыз.  Суретте   
= √  қисығы 
 өсімен 
айналғанда  шыққан  бет  көк  түспен, 
=  қисығы 
 өсімен  айналғанда  шыққан  (бұрылған) 
бет қызыл түспен боялған. 

104 
 
          
                               
 
Көрсетілген беттерді есеп шартына лайықты орналастырамыз.  
 
Ізделінді денені анық көру үшін дененің сыртқы бетін тормен көрсетейік.   
 
Сыртқы  беті  көк  тор,  іші  қызыл  конус  болатын  айналдыру  денесінің  көлемін  студент 
анықталған  интеграл  арқылы  есептей  алады.  Басылымның  шектеулігіне  байланысты  есептеу 
жолын ешбір талқылаусыз келтіреміз: 
=
√
−
=
( −
)
= 
=
2
−
3
=
1
2
−
1
3
=
6
 
 
Электрондық  оқулық  арқылы  да  студенттердің  сабақ  үстінде  немесе  сабақтан  тыс 
уақытта  тақырыпқа  сәйкес  мәліметтермен  танысуға,  практикалық  сабақ  тапсырмаларын  өз 
бетінше орындауларына көп мүмкіндіктері бар.      Іргелі математика кафедрасының доценттері 
Қ.А.Мейрембеков  пен  Ж.Т.  Таласбаеваның  “Интерактивті  электрондық  оқулық  Алгебра-1”,  
“Интерактивный  электронный    учебник  Алгебра-2”, “Интерактивные  тесты  по  алгебре”  атты  
электрондық  оқу  құралдары – студенттің  ойлау  қабілетін  дамытуға  бағытталған  оқулықтар. 
Электрондық  оқу  құралдарды,  оқу – әдістемелік  нұсқауларды,  оқу – әдістемелік  кешендерді 
пайдалану – оқытудың  тиімді  әдістерінің  бірі.  Әл-Фараби  атындағы  ҚазҰУ-де  оқу – әдісте-
мелік кешендерді дайындау және оны «универ» жүйесіне тіркеу жақсы жолға қойылғандықтан 
онымен  пайдалану  әр  студентке  қол  жетімді.  Электрондық  оқу  құралдарды  дайындау 
оқытушының шығармашылықпен жұмыс жасауына, белсенділігін арттыруға мүмкіндік береді. 

105 
 
Оқытушы  үшін  электрондық  оқулық  күнделікті  дамып  отыратын  ашық  түрдегі  әдістемелік 
жүйе,  оны  оқытушы  педагогикалық  тәжірибесіндегі  материалдармен  толықтыра  отырып,  әрі 
қарай  жетілдіре  алады.  Электрондық  оқулық  арқылы  түрлі  суреттер,  тірек – сызбалар,  бейне 
көріністер  көрсетуге  болады.  Заманауи  ақпараттық  технологияны  пайдалану  оқытушыға  өз 
білімін  көтеруге  де  көмектеседі. Оқытушы  компьютерлік  оқыту  технологиясы  бойынша  білім 
мен  іскерлікті  игереді.   Қазіргі  кезде  компьютердің  көмегімен  тек  белгілі  бір  аудиторияларда 
ғана емес, сонымен бірге қашықтықтан оқыту үрдісі де дамып отыр.    
Компьютер  және  интерактивті  құралдар  арқылы  жүргізілген  оқыту  үрдісі  студенттің 
жаңаша  ойлау  қабілетін  қалыптастырып,  оларды  жүйелік  байланыстар  мен  заңдылықтарды 
табуға бейімдеп, нәтижесінде  өздерінің кәсіби әлеуетінің қалыптасуына жол ашады.   
 Қорыта келгенде, оқытудың компьютерлік технологиясын және интернет ресурстарын 
оқу  үрдісінде  қолдану  студенттердің  өз  бетімен  ізденісіне,  пәнге  деген  қызығушылығын 
арттырып,  шығармашылық  белсенділігін  дамытуға,  оқыту  мәдениетін  қалыптастыруға, 
студенттердің жеке жұмыстарын ұйымдастыруға қолайлы жағдай туғызады. 
 
Қолданылған әдебиеттер 
1.  Нұрахметов  Д.Б.  Математикалық  анализ  курсын  меңгеру  үшін Maple компьютерлік  пакетін 
қолдану // Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ. «Заманауи үздіксіз білім беру жүйесіндегі түлектің құзыреттік 
үлгісі» атты 18 ғылыми-әдістемелік конференция материалдары, 17-18 қаңтар, 2013 ж. 352-360. 
2.  Нұрахметов  Д.Б.  Қаржы  саласында  функциялар  теориясының  қолданысы  жайында // Теория 
функций, функциональный анализ и их приложения: материалы международной научной конференции, 
посвященной 80-летию  профессора  К.Ж.  Наурызбаева. 9-10 декабря 2014 г. – Алматы:  Қазақ 
университеті, 2014. – С. 111.  
3.  Нұрахметов  Д.Б.  Модельдеудің  сандық  әдістері:  жаттығулар  мен  есептер. - Астана,  С. 
Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті,  2015. - 130 б.   
4.  Айдынов  З.П.,  Джумабаев  С.Ә. Statistica жүйесінде  жұмыс  жасау. -  Астана,  С.  Сейфуллин 
атындағы Қазақ агротехникалық университеті,  2015. - 99 б.   
5.  https://www.khanacademy.org/ [24.12.2015] 
6.  http://www.etudes.ru/ [24.12.2015] 
7.  http://termech.mpei.ac.ru/personal_web/kirsanov.html [24.12.2015] 
 
 
 
Касымканова Х.М., Джангулова Г.К., Туреханова В.Б. 
 
СОВРЕМЕННЫЕ ИНТЕНСИВНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ 
 
Современные  интенсивные  технологии  в  процессе  обучения  часто  отождествляется  с 
методикой  обучения,  однако  «под  термином  «методика»  в  литературе  принято  понимать 
совокупность способов предоставления материалов для студента». Однако в «настоящее время 
сложились  два  понятия  методики  преподавания:  в  узком  смысле – как  совокупность  приемов 
проведения  занятий,  в  широком – как  наука  о  закономерностях  организации  массового 
процесса  обучения.  Методика  преподавания  в  вузах  является  опытно-экспериментальной 
наукой, а технология – рационально процессом обучения. 
Разрабатывая  программы  и  планы  обучения,  преподаватели,  так  и  практики — 
сталкиваются,  с  одной  стороны,  с  невероятным  разнообразием  технологий  и  методов:  от 
лекций и семинаров до кейсов и деловых игр, от тренингов до мозговых штурмов, — с другой 
стороны,  с  отсутствием  информации  о  том,  с  какой  целью  лучше  всего  использовать  те  или 
иные  интенсивные  технологии,  как  их  применить  в  учебном  процессе  и  как  с  их  помощью 
добиться 
≪научения≫ будущих специалистов практическим компетенциям.  
В конечном счете это не просто понимание принципов, концепций, методов и подходов, 
это  способность  запоминать  выученное  и  применять  полученные  знания  на  практике.  При 
обучении через действие группы работают над сложными  вопросами в текущей деятельности 
или  ставят  задачу  бросить  «свежий  взгляд»  на  незнакомые  ранее  проблемы.  Целесообразно 
также  подкреплять  интенсивные  технологии  дискуссиями,  мониторингом,  наблюдением, 
обратной  связью,  чтобы  интегрировать  всю  совокупность  теоретических  и  поведенческих 
компонентов в репертуар поведенческих и профессиональных техник. 

106 
 
И связи со значительным ускорением процесса устаревания профессиональных знаний и 
навыков  современное  техническое  образование  должно  быть  нацелено  не  столько  на 
формирование ранее известных технологий, сколько на формирование технологии обновления 
технологий.  Для  решения  этой  задачи  в  обучении  специалистов  возрастает  доля  концепций  и 
учебных программ, которые ориентированы в практическом плане на формирование комплекса 
навыков  к  постановке  и  решению  трудных  профессиональных  задач  в  условиях  неопре-
деленности. 
Например, шестидневная программа 
≪Геодезия≫ включает в себя обзорные лекции (30 
%  времени),  индивидуальные  задания  и  их  разбор  с  преподавателем (30%), лабораторные  в 
полевых условиях в учебном полигоне Каз НУ (40 %).  
В  связи  с  развитием  строительства  в  РК,  спрос  на  специалистов  геодезического 
направления  растет,  следовательно,  необходимо  решительно  перестраивать  учебный  процесс 
таким  образом,  чтобы  он  способствовал  развитию  динамических  характеристик  будущих 
специалистов,  помогал  им  быстро  адаптироваться  к  новым  ситуациям  и  перестраиваться  по 
мере  необходимости,  постоянно  изменяя  свои  компетентности,  опережая  существующие  на 
сегодня тенденции и прогнозируя перспективы. 
Как  известно,  что  программы  и  учебно-методические  комплекса  по  дисциплинам  в 
учебных  заведениях  составляют  сами  преподаватели,  исходя  прежде  всего  из  своих 
потенциальных  возможностей  и  компетентностей.  Они  же  решают,  каким  вопросам  отдать 
предпочтения больше, а каким — меньше, что наиболее важно в осваиваемой деятельности, а 
что — наименее.  И  наконец,  они  сами  выбирают  технологии  обучения,  как  правило 
традиционные — лекции,  семинары,  практические  и  лабораторные  или  интенсивные:  анализ 
ситуаций, тренинги. 
Актуализируется и вопрос о соотношении неизменного (инвариантного) и динамического 
(изменяющегося)  в  целях  и  содержании  обучения.  В  зависимости  от  стратегии  развития 
учебного  центра  и  инновационное  или  консервативности  обучающих  эти  два  подхода  могут 
быть сбалансированы. 
Поскольку  человек  в  своей  деятельности  сталкивается  и  с  очень  динамичными, 
стремительно изменяющимися явлениями и со статичными, инвариантными, сохраняющимися 
неизменно  на  протяжении  долгого  времени,  причем  оба  ряда  явлений  имеют  свои 
преимущества и недостатки, востребованы в разных условиях и ситуациях, постольку многое в 
разработке  программ  и  технологий  их  реализации  зависит  от  компетентностей  и 
инновационное  тех, кто обучает и кто формулирует стратегические цели обучения. 
Преподаватель  университета,  понимающий  и  принимающий  динамику  существующего 
мира (
≪все течет, все изменяется≫,), относительность знаний, динамику ценностей и смыслов, 
будет  развивать  у  будущих  специалистов  творческие  способности  к  выработке  принципиаль- 
но  новых  решений,  которые  не  выводимы  из  уже  известных  и  адекватны  именно  новой  и 
изменяющейся  реальности  и  применения  различных  инновационных  технологий  в  про- 
цессе  полевых  работ.  Очевидно,  что  в  этой  ситуации  роль  преподавателя  меняется,  границы 
между  ним  и  обучаемым  становятся  прозрачными,  что  способствует  сотрудничеству. 
Возрастает роль самого обучаемого, который участвует не только в получении знания, но и в 
его поиске, развитии, трансформации в практические умения и навыки. Это — динамический 
подход. 
Вместе  с  тем  современная  система  образования  должна  не  просто  развивать  интеллект 
обучаемых,  повышать  его  возможности — она  должна  практически  его  ориентиро- 
вать,  управлять  вниманием    действиями  студентов,  обучая  их  процессу  самостоятельного 
учения  и  развития,  расширять  их  инновационный  и  креативный  потенциал.  Решить  такие 
проблемы  можно,  только  разумно  сочетании  традиционных  и  интенсивных  технологии 
обучения. 
В  педагогической  литературе  описаны  три  типа  инновационных  подходов  к 
образовательным технологиям (рисунок 1): 
 

107 
 
 
 
Рисунок 1 –Инновационный подход к образовательным системам 
 
Установлено,  для  предмета  геодезии,  при  лекционной  подаче  материала  усваивается  не 
более 20 % информации, в то время как в дискуссионном обучении — 75 %, а в практических 
занятиях — около 90 %.  
Все  эти  модели  обучения  тесно  взаимосвязаны:  в  их  основе — организация  активной 
деятельности  обучаемых  по  поиску  и  принятию  решений  и  затем  организация  проведения 
внутригрупповой  и  межгрупповой  работы  по  проблемам,  отражающим  реальность  будущей 
профессии,  или  по  смоделированным  ситуациям  в  рамках  инновационных  технологий  обу-
чения. 
При  активном  обучении  используются  технологии  проектирования,  при  котором 
участники занятия организуются в небольшие бригады для работы в полевых условиях, потом 
сравнивают  результаты  после  камеральной  обработки  и  затем  обсуждают  новые  иннова-
ционные подходы и идеи для решения данных задач в мастер-классе. 
Таким  образом,  традиционная  технология  обучения  (от  знания  к  умениям)  может  и 
должна  быть  дополнена  новыми  интенсивными  технологиями,  основанными  на  законо-
мерностях познавательной деятельности. Понятие «интенсивные технологии обучения» можно 
понимать  как  совокупность  принципов,  этапов,  способов,  инструментов  и  систем  последо-
вательного управления процессами обучения с целью передачи большего объёма информации 
студентам при неизменной продолжительности обучения без снижения требований к качеству 
знаний.  Интенсивные  технологии  обучения  должны  мобилизировать  познавательный  и 
творческий потенциал личности студента. 
 
Литература 
1.  Стратегия  модернизации  содержания  общего  образования // Материалы  для  разработки 
документов по обновлению общего образования. - М., 2001.  
2.  Робертс  Г.  Рекрутмент  и  отбор:  подход,  основанный  на  компетенциях. – М.:  Издательство 
ГИППО, 2010. 
3. Тихомиров Ю.А. Теория компетенций. – М., 2004. 
4.  Фролов  Ю.В.,  Махотин  Д.А.  Компетентностная  модель  как  основа  качества  подготовки 
специалистов // Высшее образование сегодня. 2002. №8. 
5.  Гильманшина  С.И.  Компетентностный  подход  в  высшем  профессиональном  образовании. — 
Казань: РИЦ «Школа», 2007. — 76 с. 
6.  Хуторской  А.В.  Дидактическая  эвристика.  Теория  и  технология  креативного  обучения. —  М.: 
МГУ, 2003. — 416 с. 
7. Steffen A., Douglas T., Amyot M. et al. A synthesis of atmospheric mercury depletion event chemistry 
in the atmosphere and snow // Atmospheric Chemistry and Physics. — 2008. — V. 8. — P. 1445—1482. 
 
 
 
 
 
 
 

108 
 
Кенесов А.А., Шабден М.Б. 
 
САЯСАТТАНУ БӨЛІМІНДЕ ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРДЫ ӨТКІЗУДІҢ 
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ 
 
Тәжірибе сағаттары туралы айтатын болсақ, инновациялық технологияларды қолдану  
1. дәрісте алған білімді тереңдету мен реттеуге мүмкіндік береді  
2. студенттерде мәселені талдау икемін жетілдіреді, 
3. өзіндік пікірді қалыптастырады. Саяси пәндердің оқытушылары үшін  бұл өте маңыз-
ды.  Тәжірибелік  сағаттар  үшін  оқытушылар    «формалді  емес  топтарда»  сабақ  өткізеді - жұп, 
төртеу, кіші топтар және т.б.. Формалді емес топтардағы жұмыс студенттердің интеллектуалды 
белсенділігін  арттырады.  Оқыту  әдісін  белсендендіру  амалдары  ретінде  диалог,  сұхбат, 
импульс хабар, рөлдік ойындар, карточкалар, пікір карталары қолданылды. Тәжірибеде топтық 
зерттеу әдісі де пайдаланылады. Студенттер бірнеше кезеңнен тұратын зерттеу үдісін зерттеуді 
жоспарлауға белсенді қатысады, олар: бірінші кезекте - студент тақырып таңдайды, ол арқылы 
осы  тақырыпта  жұмыс  жүргізіп  жүрген  студенттер  тобына  қабылданады,  екінші  кезекте - 
міндетті  атқаруға  байланысты  жұмысты  жоспарлайды  және  еңбек  бөлінісін  жүзеге  асырады. 
Келесі  кезекте  зерттеулер  жүргізеді.  Саясаттанушы  студенттер  зерттеулерді  аралық  бақылау 
шеңберінде де дайындайды. Айталық, магистранттар «Ресей-шешен конфликті: саясаттанулық 
талдау» және «Ливиядағы конфликт» атты екі брошюра шығарған болатын. Бұл жобаға барлық 
магистранттар қатысқан болатын, әрбір қатысушы өз міндеттерін орындады. Біздің ойымызша 
аралық  бақылауды  тапсыру  технологиясы  саяси  пәндерді  оқытудың ерекшеліктерін  көрсетеді 
және студенттердің зерттеушілік дағдыларын дамытуға көмектеседі. 
Бұл  дегеніміз,  оқу  үрдісін  ұйымдастыру  тұрғысынан  алғанда,  әрбір  студентте  зерттеу-
шілік қабілеттерін дамытуға арналған оқытудың түрі болып табылады. Аталған бағытта жұмыс 
жасау  барысында  оқытушының  басты  міндеті  студентердің  шығармашылық  әлеуетін  ұйым-
дастыру. Мақсатқа жету үшін маңызды шарт ретінде, университеттің білім беру үрдісінде білім 
мен  ғылымды  синтездеу  бағытын  жетілдіруді  айтуға  болады.  Ғылым  мен  тәжірибе  арқылы 
оқытудың жаңа технологияларын, дәрісті оқу, семинар мен тәжірибелік сабақтарды жүргізудің 
әдістерін жасау қажет. Аталған әдістер шетелде көптен бері қолданылып келе жатыр.    
Саясаттану  кафедрасында  шынай  өмірден  алынған  фактілерге  негізделген  мәселелік 
жағдайлар  тудыратын Case-Study әдісі  енгізілуде.  Саясаттанушы  оқытушылар  үшін  олар, 
президенттік  немесе  парламенттік  сайлаулар  және  саясаттағы  дағдарыстың  алдын  алу  немесе 
шешу болып табылады. Студенттердің міндеті, көрсетілген мәселенің шешу жолдарын дербес 
табу.  
Енгізілетін қазіргі заманның инновациялық технологияларының бірі - бұл саясаттанулық 
турнирлер,  оқу  үрдісіне  жарыстық  сипат  беретін  сабақ  жүргізудің  бір  түрі.  Аталған  әдіс 
интеллектуалды  қызмет  пен  шешендік  қабілет  икемінің  дамуына  ықпал  етеді  және  әрбір 
студенттің  жеке  жауапкершілігін  арттырады.  Турнирлер  екі  деңгейде  өткізіледі:  топ  ішінде 
және  студенттік  топтар  арасында.  Олардың  тақырыптары  курстың  негізгі  бөліміне  немесе 
маңызды мәелелерге сай келеді, айталық, Қазақстанда азаматтық қоғамды қалыптастыру және 
т.б..  Турнирге  дайындық  оқытушының  хабарландыруынан  басталады,  яғни  келесі  семинар 
сабағы  турнир  түрінде  өткізіледі  деген  хабарламадан  тұрады.  Мысалы, «Қазақстан  Респуб-
ликасындағы саяси тұрақтылық факторлары» деген тақырып ұсынылады. Турнирге дайындық 
барысында студенттер аталған тарау бойынша дәріс материалдарын қарастырады, негізгі және 
қосымша  әдебиеттермен  танысады.  Топтар  арасындағы  турнир  жоғары  деңгейдегі  жарыс 
болып табылады. Топ ішіндегі турнирлерге қарағанда, бұнда үй жұмысы беріледі. Бірі-бірімен 
жарысатын  топтар  алдын-ала  тақырыптар  ұсынып  мәнжазбалар  дайындайды  және  оларды 
қорғайды. Төрешілер  мәнжазбаның  мазмұны  мен  түрін, сапасын  және  қарсыластардың  мінез-
құлқын, үй жұмысы тақырыбының өзектілігін, оригиналдығын бағалайды. Турнир нәтижелерді 
шығарумен, жеңіске жеткен топтарды анықтаумен және оларды марапаттаумен аяқталады. 
Саясаттанулық  білім  беруде  іскерлік  ойындар  кеңінен  қолдануда.  Олар  білімді  бекітеді 
және  ол  білімді  тәжірибеде  қолдануға  мүмкіндік  береді,  сонымен  қатар  икемдер  мен 
дағдыларға  ие  болуға  көмектеседі.  Студенттерді  дайындау  барысында  ойындық  моделді 
қолдану  нақты  жағдайды  қайталауға  мүмкіндік  береді.  Осы  орайда,  студенттерде  жүйелі 
ойлаудың  икемдері  мен  дағдылары  қалыптасады,  жаңа  идеяларды  іздеуге  ынта  оянады, 
шығармашылық  пен  ұжымдық  әрекетке  итермелейді,  маңызды  әлеуметтік  ұстанымдар 

109 
 
қалыптасады,  саясат  саласында  нақты  міндеттерді  шешуде  тиімді    амал  табудың  тәжірибелік 
дағдылары  игеріледі.  Мысалы, «Саяси  конфликтология»  пәнін  оқу  барысында  іскерлік  ойын 
жүргізген  кезде  студенттер  келіссөзге  қатысушылардың  ролінде  болып,  келіссөз  жүргізудің, 
делдалдық қызмет көрсетудің және конфликтінің алдын алу икемдерін жеңіл игереді.  
 
Студенттердің өзіндік жұмысы және мотивациялаудың әдістері  
Қазіргі  таңда  студенттердің  өзіндік  жұмыс  үрдісі  өсуде  және  оларды  ұйымдастыру, 
ынталандыру, сонымен қатар интенсификациялау өте маңызды.  
Студенттердің  белсенді  өзіндік  жұмысы  мотивацияның  болыумен  ғана  тиімді.  Бүгінгі 
күнде саясаттанушылар: БАҚ, саяси партияларда, ҮЕҰ және халықаралық ұйымдарда қызмет 
етуде және олар басқа пәндердің мамандықтарымен бәсекелестікке түсе алады. Сондықтан, ең 
күшті  ынталандыру  факторы - тиімді  кәсіби  қызмет  болып  табылады.  Студент  істеп  отырған 
жұмысының  тиімділігін  түсіне  керек.  Егер  студент  жұмысының  нәтижесі  әрі  қарай  пайдалы 
екендігін білсе, онда оның жұмысқа деген қатынасы жақсы жаққа өзгереді және орындалатын 
жұмыстың  сапасы  да  жоғары  болмақ.  Оқу  үрдісіне  белсенді  әдістерді  енгізу  маңызды 
мотивациялық  фактор  болып  табылады.  Соның  ішінде  ойынның  инновациялық  және 
ұйымдастырушылық шарттары бар ойындық тренингті атап өтуге болады.  
ЖОО студенттің өзіндік жұмысын ұйымдастырудағы стратегиялық бағыттың ең бастысы 
оның  түрлерін  оптимизациялау  емес,  ал  керісінше,  жоғары  белсенділік  пен  аудиторияда 
студенттердің жауапкерлігі мен дербестігі үшін жағдай жасау.    
Өзіндік жұмыс жеке адамның күшті қасиеттерін жоғары деңгейде пайдалануға мүмкіндік 
береді  және  студенттің  жеке  таңдауына  байланысты  жұмыстың  сапасын  арттыра-
ды. Сондықтан, қазіргі таңда оқу үрдісінде студенттің рөлін өсіру үшін және өзіндік жұмысты 
рационалды  ұымдастыруға  бағытталған  жаңа  технологиялар  енгізілуде.  Өзіндік  жұмыстарға 
зейінді  ұйымдастырушы  фактор  ретінде  жаңашылдық,  ақпараттылық,  танымдық  секілді 
талаптар  қойылады.  Өзіндік  жұмыстың  тиімділігін,  студенттің  танымдық  қызметін  бағыт-
тайтын  оқытушының  тапсырмалары  анықтайды.  Жұмысқа  шығармашылық  сипат  беру  үшін, 
студенттерде  дербес  талдау  жасау  дағдыларын  қалыптастыратын  мәселелік  бағыттаушылық 
тапсырмалар  беріледі.  Аудиториядан  тыс  өзіндік  жұмыстардың  сапасын  арттыру  үшін 
оқытушылар  Интернет-қорлардың  мүмкіндіктерін  жоғары  деңгейде  пайдалануды  ұсынады. 
Қазіргі таңда оқытушылар саяси пәндер бойынша өзекті мәліметтер базасын дайындауда. Олар, 
саяси  жаңалықтар,  Қазақстан  мен  әлемдегі  саяси  процестерді  талдау,  жаңалық  дайджестері 
және т.б..  
Саясаттану  кафедрасында  студенттердің  өзіндік  жұмысын  ұйымдастыруда  жоба  әдісін 
кеңінен қолданады.  
Жоба  әдісін  ХХ  ғасырдың  бірінші  жартысында  Джон  Дьюи  жасаған  болатын.  Амери-
кандық  педагог  В.  Килпатрик 1918 жылы  «Жоба  әдісі»  деген  мақаласы  әдістің  дамуына  өз 
үлесін  қосты.  Ол  осы  мақалада  бұл  түсінікті  «шын  ниетпен  жасалатын  әрекет»  деп  атаған 
болатын. Қазіргі таңда әлемнің көптеген елдерінде жоба әдісі кеңінен қолданылып отыр.  
Жоба әдісі дидактикалық мақсатқа жетуде мәселелерді толықтай зерттейді және зерттеу 
барысында нәтиже шынайы, әрі тәжірибелік негізде болу керек.   
Жоба әдісінде тәжірибелік міндеттерді шешуде студенттерге толықтай еркіндік беріледі. 
Студент өздігінен сол мәселеге байланысты дербес зерттеулер жүргізеді. Бұл әдісте оқытушы 
сарапшы, кеңесші немесе жол нұсқаушы рөлін атқарады.  
Жоба әдісі студенттерді неге үйретеді? Бұл әдісті пайдалану барысында студенттер  
1 танымдық икемдерін дамытады,  
2өз білімін дербес пайдалануға,  
3ақпараттық кеңістікте шешім қабылдауға үйренеді, 
4сыни және шығармашылық ойлауды дамытуға көмегін тигізеді. 
Жоба әдісінде өзекті әрі зерттеуге болатын кез келген мәселелерді қарастыруға болады. 
Біздің  тәжірибемізде  жоба  әдісін  саяси  пәндерді  оқытуда,  студенттердің  өзіндік  жұмысына 
(СӨЖ) тапсырма бергенде және аралық бақылауды қабылдау барысында (АБ) қолданамыз.  
Жоба әдісінің құрылымы төмендегідей болып келеді: 
Тақырып; 
Сипаттама; 
Өткізу уақыты; 
Балл; 

110 
 
Деталдау; 
Ұсыныстар, әдістер; 
Қорғау және тапсыру түрлері;  
Бағалау  критериялары:  Идеяның  дұрыстығы,  қазақстандық  материалдардың  қолда-
нылуы,  шешімнің  толықтығы,  тереңдігі,  идеяның,  жабдықтаудың  оригиналдығы,  шешендік 
өнер (презентация жасаудың мәдениеті).   
Мысал ретінде: 
  Аралық бақылау тапсырмасы (Жоба әдісі) 
 
Тақырып: Қазақстан Республикасындағы саяси тәртіптің ерекшеліктері. 
Сипаттама:  Кез  келген  мемлекеттің  дамуы  саяси  тәртіптің  түріне  байланысты.  Еліміздің 
Конституциясында  көрсетілген  демократиялық  тәртіптің  орнығуы  ұзақ  әрі  терең  реформа-ларды 
қажет етеді. Сондықтан мемлекеттегі саяси тәртіпті анықтауда қарама-қайшылықтар туындауда.  
Өткізу уақыты: 7 апта 
Балл: 6  
Деталдау:  Саяси  тәртіптің  саяси  жүйеден  айырмашылығы.  ҚР  саяси  тәртіптің  сипат-
тамасы.  Еліміздегі  саяси  тәртіптің  белгілері.  Қазақстандағы  саяси  тәртіптің  өзіндік  ерекше-
ліктері. ҚР саяси тәртіпті, басқа елдердің саяси тәртіптерімен салыстырмалы талдау. ҚР саяси 
тәртіптің заңдылықтары. ҚР саяси тәртіпті, қандай саяси тәртіптің түріне жатқызуға болады.  
Ұсыныстар,  әдістер:  Анкета,  интервью,  контент  талдау,  салыстырмалы  әдіс,  аналити-
калық әдістемелер мен ұсыныстар, кітапша (брошюра), видеоролик, деректі фильмдер және т.б. 
Қорғау және тапсыру түрлері: Презентация.  
Бағалау  критериялары:  Идеяның  дұрыстығы,  қазақстандық  материалдардың  қолда-
нылуы,  шешімнің  толықтығы,  тереңдігі,  идеяның,  жабдықтаудың  оригиналдығы,  шешендік 
өнер (презентация жасаудың мәдениеті).   
Іскерлік  және  рөлдік  ойындар  саяси  пәндерді  оқытуда  өте  маңызды.  Сондықтан  сая-
саттану  кафедрасының  оқыушылары  рөлдік  ойындарды  жиі  қолданады.  Солардың  бірі 
«Сайлау» әдісі.  
«Сайлау»  әдісі  «Сайлау  технологиялары»  мен  «Саясаттану»  пәні  негізінде  жүргізіледі. 
«Сайлау»  әдісінің  мақсаты  теориялық  білімді  тәжірибе  жүзінде  бекіту  және  студенттердің 
сайлау  мәдениетін  көтеру  болып  табылады.  Ең  бастысы  «Сайлау»  рөлдік  ойынын  қолдану 
барысында өткізілетін шара шындыққа сай болу керек. Рөлдік ойында міндетті түрде Қазақстан 
Республикасының  Конституциясы  мен  «Сайлау  туралы»  заңында  көрсетілген  тәртіптер  мен 
ережелер сақталу қажет.  
«Сайлау»  рөлдік  ойынын  көп  жағдайда  студенттің  өзіндік  жұмысы  мен  аралық 
бақылауды  қабылдау  әдісі  ретінде  қолдануға  болады.  Себебі  ойынның  мақсатына  жету  үшін 
студенттерге  шығармашылық  еркіндік  пен  уақыт  қажет.  Сонымен  қатар  бұл  рөлдік  ойынды 
Президенттік немесе Парламенттік сайлау түрінде жүргізуге болады.  
«Сайлау» рөлдік ойынына қатысатындар: 
1.  Партиялар немесе президенттікке үміткерлер (партияның аттары, таңбалары); 
2.  Электорат; 
3.  Сайлау комиссиясы; 
4.  Бақылаушылар (отандық және шетелдік); 
5.   БАҚ қызметкерлері; 
«Сайлау» рөлдік ойыны келесі кезеңдерден тұрады. 
Бірінші кезең - ұйымдастыру. Бұл кезеңде оқытушы топтағы студенттердің санына қарай 
қиялдағы  партияларға  бөледі  және  президенттік  сайлау  өткізілетін  болса,  үміткерлер  таңдалады. 
Бұл  демократиялық  үлгідегі  рөлдік  ойын  болғандықтан  таңдауды  студенттердің  өздері  жүргізуі 
қажет, яғни студенттер өздерінің арасынан үміткерлер таңдап партияларға бөлінеді. 
Сонымен  қатар  өткізілу  уақытын  белгілеу.  Бұл  орайда  дайындалу  уақыты  мен  сайлау 
болатын  күнді  және  өтетін  орынды  таңдау.  Аталған  кезеңде  сайлау  комиссиясы  құрылып 
бақылаушылар  белгіленіп  БАҚ  өкілдері  анықталады.  Сайлаушылардың  тізімі  жасалады. 
Сайлаушылар  тізімі  мамандық,  факультет  студенттері  мен  кафедра  мүшелерінің  негізінде 
қалыптастырылады. Сайлауға қажетті құралдар белгіленеді. Олар:  
1.  Қазақстан Республикасының туы, ел таңба, ән ұран; 
2.  Сайлау  бюллетендері  (электорат  санына  қарай,  сайлау  бюллетендерінің  құрылымы 
өткізуші адамдардың қалауы бойынша жасалады); 

111 
 
3.  Сайлау урнасы; 
Екінші  кезең-сайлау  науқаны.  Бұл  кезеңде  партиялар  немесе  үміткерлер  өздерінің 
сайлау  алды  үгітттерін  жүргізеді.  Әрбір  партия  немесе  үміткер  өздерінің  сайлау  алды 
бағдарламалары  мен  таныстырып  электоратты  тарту  үшін  теорияда  өткен  сайлау  техно-
логияларын  қолданады.  Оқытушы  қатысушылардың  бір-біріне  қара  пиярды  қолданбауын 
қадалап  отырады.  Сайлау  науқаны  кезінде  партия  немес  үміткерлер  плакат,  листовка, 
видеороликтер және т.б. сайлауға қажетті құралдарды қолдана алады.  
Бұл  кезең  ең  маңызды  кезең  себебі,  студенттер  теориялық  сабақта  алған  барлық  білім-
дерін осы кезеңде көрсетеді.   
Үшінші  кезең-дебат. Дебатты оқытушы немесе студенттер жүргізуге болады. Дебат өзі 
бірнеше кезеңдерден тұрады. 
1.  Партиялар  немесе  үміткер  өздерінің  бағдарламаларымен  таныстырады.  Бағдарла-
маларын  таныстыру  барысында  видеороликтер  мен  әртүрлі  презентациялар  көрсетіледі. 
Таныстыру уақыты 7-10 минут.  
2.  Сұрақ-жауап.  Бұл  кезеңде  бірінші,  партияларға  немесе  үміткерлерге  сұрақтарды  сай-
лауға  қатысушылар  қояды,  екінші  партиялар  немесе  үміткерлер  бір-біріне  қояды.  Сұрақ-
жауаптың уақыты 5-7 минут. 
3.  Қорытынды.  Партия  лидерлері  немесе  үміткерлер  қорытынды  сөздерін  сөйлейді. 
Уақыты 3-5 минут.  
Төртінші  кезең-дауыс  беру.  Дауыс  беру  барысын  сайлау  комиссиясы  мен  бақылау-
шылар және БАҚ өкілдері қадағалайды. Дауыс беру ұйымдастыру кезеңінде жасақталған тізім 
бойынша  өткізіледі.  Сайлаушылар  тізімінде  жоқ  адамдарға  дауыс  беруге  рұқсат  етілмейді. 
Кезеңнің уақыты 15-20 минут.   
Бесінші кезең-дауыс санау. Бұл кезеңде сайлау комиссиясы басқа бөлмеге оқшауланып 
отандық  және  шетелдік  бақылаушылардың  қатысуымен  урнаны  ашып  дауыс  санайды. 
Дауыстың  қорытындысын  берілген  дауыстың  сандары  бойынша  немесе  проценттік  негізде 
анықтауға болады. Мысалы, бірінші партия-10 дауыс, екінші партия-20 дауыс, үшінші партия-5 
дауыс  т.с.с.  немесе  проценттік  үлгіде  дауыс  берушілердің  санына  орай  бірінші  партия-10%, 
екінші партия-25%, үшінші партия-65% т.с.с.  
Сайлау  комиссиясы  кеңесуге  кеткенде,  сайлаушылар  мен  келген  қонақтар  үшін  бір-екі 
концерттік  номер  ұйымдастыруға  болады.  Бұл  ұйымдастырушылардың  еркіне  байланысты. 
Кезеңнің уақыты 5-10 минут. 
Алтыншы  кезең-дауыс  берудің  қорытындысын  жариялау.  Қорытынды  кезеңде 
дебатты жүргізуші адам сайлаудың қорытындысын жарияламас бұрын отандық және шетелдік 
бақылаушылардың,  БАҚ  өкілдерінің  пікірлерін  тыңдайды.  Олар  сайлаудың  өту  барысына 
өздерінің бағаларын береді. Сонымен қатар exit-poll қорытындысын жариялайды.  Exit-poll-ды 
жариялаудың  мақсаты  берілген  дауыстардың  ара-қатынасын  анықтау. Exit-poll-ды  жүргізу 
немесе жүргізбеу ұйымдастырушылардың өз еркінде. 
Алтыншы  кезеңде  сайлау  комиссиясының  төрағасы  жарамсыз  бюллетендердің  санын 
айтады  және  дауыс  берудің  қорытындысын  жариялап  жеңіске  жеткен  партиялардың  немесе 
үміткерлердің  есімдерін  айтады.  Соңында  құттықтау  сөздері  айтылып  сайлаудың  аяқталған-
дығы жарияланады. Кезеңнің уақыты 10-15 минут. 
Жалпы  алғанда,  қазіргі  Қазақстандық  саяси  тәжірибеде,  қазақстандық  қоғамды  модер-
низациялау  мен  демократизациялауда,  азаматтық  қоғамды  қалыптастыру  мен  саяси  тұрақты-
лықты  қамтамасыз  ету  сияқты  мәселелік  сұрақтарды  талқылау  барысында  интерактивті  оқы-
тудың әдістері өздерін ақтап шықты. Студенттердің білім деңгейін тексеру барысында, аталған 
әдістер негізінде сабақ өткізу дәстүрлі әдістерге қарағанда үлгерім пайызын артты-рады. Сон-
дықтан,  инновациялық  технологиялар,  студентке  сапалы  білім  беру  мен  тәжірибелік  дағды-
ларды қалыптастыру үшін ғана емес сонымен қатар, саясаттану бөлімін бітірушілердің бәсеке-
лестігін қамтамасыз ету үшін жетілдіріліп отырады.  
 
Әдебиеттер 
1.  Вавилова  Л.Н.,  Панина  Т.С.  Современные  способы  активизации  обучения. - М.:  Академия, 
2008. - С.17. 
2.  Новые  педагогические  и  информационные  технологии  в  системе  образования: 
Учебное пособие / Е. С. Полат , М. Ю. Бухаркина, М. В. Моисеева, А. Е. Петров; под ред.Е. С. Полат . —
 М.: Издательский центр «Академия», 1999—2005. 

112 
 
Ковалева И., Алимжанов Е. 
 
О РАЗВИТИИ ДИСТАНЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ  
В КАЗНУ ИМ. АЛЬ-ФАРАБИ 
 
В  настоящее  время  во  всем  мире  приобретает  все  большее  значение  дистанционное 
образование.  В  Казахстане  высшее  образование  становится  массовым,  государством  все 
больше  выделяется  грантов  на  обучение  в  вузах,  особенно  технического  профиля.  Однако  не 
всем выпускникам школы удается поступить на очное отделение вуза. Эту проблему частично 
решает дистанционное образование.  
КазНУ  им.  аль-Фараби  тоже  желает  быть  в  мировом  тренде.  В 2015 году  в  КазНУ  был 
разработан и апробирован онлайн-курс «Теория вероятностей» для учеников старших классов, 
а также для всех желающих повысить свой образовательный уровень. 
Необходимость  разработки  подобного  курса  была  продиктована  тем,  что  в  последнее 
время  в  старших  классах  общеобразовательной  школы  вводится  изучение  основ  теории 
вероятностей.  Кроме  того,  курс  преследует  и  профориентационные  цели:  любой  желающий 
поступить  на  естественный  факультет  КазНУ  (и  любого  другого  технического  или  экономи-
ческого вуза) на бесплатной основе может участвовать в изучении начал теории вероятностей, 
с тем чтобы в дальнейшем облегчить себе изучение этого предмета в вузе. 
Содержание курса и задания подготовила доцент кафедры фундаментальной математики 
Ковалева  И.М.,  а  за  техническую  сторону  отвечали  сотрудники  Центра  дистанционного 
образования (ЦДО) КазНУ им. аль-Фараби. При создании любого онлайн-курса неотъемлемую 

жүктеу/скачать 12,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: