Финансовая  система  Казахстана

32 
 
обучения  к  взаимодействиям  студента  с  компьютером,  запрограммированным  разработчиком 
обучающей  системы  или  учителем,  необходимо  передать  эти  взаимодействия  студента  с 
компьютером  в  ведение  самих  обучаемых,  что  позволит  им  самостоятельно  представлять  и 
выражать свои знания». 
Участие  студентов  в  создании  проектов  требует  большой  предварительной  анали-
тической  и  практической  работы,  развивает  уровень  познания,  способствует  плодотвор-
ному сотрудничеству  студента  и  преподавателя.  Студенты  подготавливают  проекты  на  темы: 
«
Инновационная  экономика  Казахстана:  устойчивое  развитие  в  условиях  глобализации
», 
«Налоговая  система  Республики  Казахстан», «Страхование  в  Казахстане», «
Место  Казахстана 
на международном рынке услуг
» с использованием презентаций. Достоинством компьютерных 
презентаций является увеличение темпа урока, постоянное наличие необходимой информации 
перед  глазами студентов,  а  также  возвращение  к  нужной  информации  при  необходимости  на 
любом этапе урока, что способствует лучшему усвоению нового материала. 
Мастер–классы – это  главное  средство  передачи  новой  идеи  педагогической  системы. 
Это метод самостоятельной работы в небольших группах, который позволяет проводить обмен 
опытом  и  мнениями.  Во  время  проведения  мастер-класса  создаются  условия,  позволяющие 
всем  студентам  участвовать  в  активной  деятельности.  Идеей  данного  метода  является 
постановка проблемной задачи и решение ее через проигрывание разнообразных ситуаций, при 
этомпроцесс познания гораздо важнее и ценнее, чем само знание. Более того, формы, методы и 
технологии  работы  со  студентами  должны  предлагаться,  а  не  навязываться  им.Форма 
взаимодействия  на  мастер-классе – сотрудничество,  сотворчество,  совместный  поиск 
необходимых решений, что позволяет раскрывать творческий потенциал как преподавателя, так 
и  студентов  –участников  мастер-класса.  Целью  данного  метода  является  обучение  студентов 
профессиональному  экономическому  языку  науки,  а  также  интеллектуальное,  профессио-
нальное и эстетическое воспитание.
 
К распространенным инновациям в преподавании дисциплины 
«Экономика Казахстана в 
условиях  глобализации»
можно  отнести  различные  игры:  деловые,  аттестационные, 
организационно-деятельностные,  инновационные,  рефлексивные  игры  по  снятию  стрессов  и 
формированию  инновационного  мышления,  поисково-апробационные  и  т. д. С  помощью  игр 
можно  смоделировать  реальные  процессы,  которые  происходят  в  экономике  Казахстана. 
Основное  преимущество  учебных  игр — возможность  применения  теоретических  знаний  на 
практике.Так, деловая  игра  на  тему «
Развитие  «зеленой»  экономики  в  Казахстане
» создает 
условия  для  включения  студентов  в  активную  деятельность,  для  самостоятельной  работы  в 
малых группах, дает возможность проявить свои знания и творческий подход к проблеме. 
Таким  образом,  в  процессе  обучения  дисциплины 
«Экономика  Казахстана  в  условиях 
глобализации»  следует  практиковать  сочетание  традиционных  и  инновационных  технологий, 
так  как  они  позволяют  расширить  учебный  процесс  и,  не  отрываясь  от  проблем  обучения, 
развивать личностные качества студентов. 
 
Список использованных источников 
1.  Гузеев  В.В.  Планирование  результатов  образования  и  образовательная  технология. - М.: 
Народное образование, 2012. 
2.  Жуков  Г.Н.  Основы  общей  профессиональной  педагогики:  Учебное  пособие. - М.:  Гардарики, 
2014. 
3.  Глоссарий  современного  образования  (терминологический  словарь) // Народное  образование, 
2009, № 3. 
4. Маликова Н.Р. О некоторых инновационных методах преподавания социологии // Социс, 2011, 
№ 2. 
5. Педагогика и психология высшей школы: Учеб. пособие для вузов / М.В. Буланова-Топоркова.  
– Ростов-на-Дону: Феникс, 2002. 
6. Dr. Damodharan V. S. ACCA, AICWA and Mr. Rengarajan.V AICWA, Innovative Methods  
of Teaching, 2014. 
7.  Осмоловская  И.М.  Инновации  и  педагогическая  практика//  Народное  образование. – 2013.  
– № 6. – С. 182-188. 
8.  Симоненко  Н.Н.  Управление  образовательными  услугами  с  применением  инновационных 
методов  обучения // Вестник  Тихоокеанского  государственного университета. – 2012. – № 2. – С. 201-
206. 

33 
 
9.  Черкасов  М.  Н.  Инновационные  методы  обучения  студентов // XIV Международная 
заочная научно-практическая конференция «Инновации в науке». - Новосибирск, 2014. 
 
 
 
Бексеитов Ғ.Т., Оспанов Е. Б. 
 
АЛҒАШҚЫ ТҰРМЫСТЫҚ ҚАУЫМ АРХЕОЛОГИЯСЫН ОҚЫТУДАҒЫ МУЗЕЙ 
ЭКСПОЗИЦИЯСЫН ҚОЛДАНУ (Қазақстан палеолит музейі негізінде) 
 
Музей  заттық  және  рухани  құндылықтарды  танытуда,  ғылыми  тұрғыда  зерттеп,  оның 
нәтижелерін  насихаттауда,  осы  негізде  тәлім-тәрбие  беруде  маңызды  рөл  атқарады.  Мұражай 
ғылымның, білімнің, мәдениеттің қалыптасуына ықпал ететін ғылыми мекеме ретінде өскелең 
ұрпақтың тәрбиесіне, тарихи сананың қалыптасуына ықпал етеді [1].  
Музейлер  негізгі  бaғыты  тұрғысынан  бірнеше  топтарға  бөлінеді: тарихи  мұражай-
лар (жалпы  тарих,  археологиялық,  антропологиялық,  этнографиялық,  нумиcматикалық, 
т.б.), көркемөнер  мұражайы (көркемөнер,  мүсін,  қолөнер,  қолдaнбалы  өнер,  театр,  музыка 
кино,  т.б.  музейлер), ‘‘жаратылыстану  мұражайы’’ (биологиялық,  зоологиялық,  геологиялық, 
минералдық, палеонтологиялық, т.б), техникалық мұражайлар (авиация, автокөлік, кеме жасау, 
тау-кен ісі, өнеркәсіп, өндіріс өнімдері, т.б.), ‘‘кешенді мұражай’’ (тарих, шаруашылық, жара-
тылыстану,  т.б.  бағыттарды  біріктіріп,  жұмыс  істейтін  кең  профильді  өлкетану-мұра-
жайы), мемориалдық  мұражай (мемлекетке,  өнерге,  әдебиетке  ғылымға  еңбегі  сіңген  белгілі 
адамдардың жеке өнері мен қызметіне арналған мұражай). мұражай ісінің негізгі бағыттары – 
мұражай  мұраларын  (жәдігерлерді)  жинау,  есепке  алу,  сақтау,  қорларды  жүйелеу,  қайта  қал-
пына  келтіру,  консервациялау,  зерттеу  нәтижелерін  ақпарат  жүйелерінде  тарату,  мұражайдың 
кадрлық  жүйесін  жетілдіру.  Мұражай  жұмыстарын  ұйымдастыру  түрле-ріне: көрме-
лер, экспозициялар ұйымдастыру, тақырыптық дәрістер, ғылыми-практикалық конференциялар 
өткізу, мұражайлық  басылымдар  шығару,  т.б.  жатады.  Мысалы,  Қазақстандық  мұражайларда 
кейінгі жылдары 20 мыңнан астам көрмелер мен дәрістер өткізілді [2].  
«Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың 2005-2010 жылдарға  арналған 
мемлекеттік  бағдарламасында»   «... білім  берудің  тиімді  жұмыс  істейтін  қазақстандық  жүйесі 
қалыптасып, қазіргі әлемде Казақстанның лайықты орын алуына мүмкіндік беретін оқыту мен 
кадрларды  даярлаудың  сапалық  білім  деңгейіне  қол  жеткізетін  болады» деп  атап  керсетілген. 
Яғни, "жаңа" қоғамға "жаңа" сапалы адам керек. Мұндай адамды қалыптастыру қазіргі заманғы 
білім  беру  жүйесінің  алдында  тұрған  басты  міндет.  Әрбір  жеке  тұлғаның,  бүкіл  халықтың, 
бүкіл  қоғамның  тағдыры  мұғалімнің  еңбегінің  нәтижесіне  тікелей  байланысты.  ЖОО 
оқытушысы  өз  қызметін  шығармашылық  бағытта  ұйымдастыра  білуі  үшін,  ең  алдымен,  өз 
қызметінің мәнін түсіне алуы - басты шарт. 
Оқытушы  қызметінің  негізгі  мәні - студентті  оқыту,  тәрбиелеу,  дамыту  ғана  емес,  сол 
үрдістерді  басқаруды  шығармашылықпен  ұйымдастыра  білу.  Өйткені,  оқытушы  еңбегінің 
бүгінгі нәтижесі қандай болса, елдің, қоғамның ертеңі, болашағы сондай болмақ.Қазіргі кезде 
студенттердің санасында, ой-өрісінде жалпы азаматтық, адам-заттық рухани құндылықтар мен 
жоғары  адамгершілік  қасиеттерді  қалыптастыру,  болашақ  кәсіп  иелері  тұлғасының  даму 
барысын  психологиялық  жан-жақты  және  үздіксіз  зерттеу,  оның  даралық  ерекшеліктерін 
танып, дұрыс бағытта дамыту, әр түрлі әлеуметтік және моралдық психологиялық жағдайларда 
қолдау  көрсету  және  қоғам  өмірін  ізгілендіру  мен  демократияландыру  жағдайында  жаңа 
азаматты  қазақтың  ұлттық  өнері  арқылы  калыптастыру  мәселесінің  маңыздылығы  мен 
көкейкестшігі күннен күнге артып отыр. Сондықтан білім беру жүйесін реформалау саясатын, 
ең біріншіден, кәсіптік білім беру сияқты өмір талабына қойылатын сұранысқа сәйкес жүргізу, 
екіншіден,оку үрдісіндегі білім беру мен ұлттық тәрбие бірлігін сабақтастыра отырып, білімнің 
үйлесімділігімен  катар  әрбір  студенттің  ерекшеліктерін  ескеріп,  кабілетіне,  белсенділігіне 
сәйкес бағдар ұстау керек. Жеке тұлғаның дамуы әрекетшілдік және оқыту процесі кезінде ғана 
жүзеге  асырылады.  Тұлғаның  жеке  басының  дамуы  әлеуметтік  әрекетшілдіктің  яғни  ойнау, 
танымдық, еңбектік, қарым-қатынастық сияқты барлық негізгі түрлері кезінде табысты жүзеге 
асырылатыны  баршамызға  мәлім.Осыған  қоса  психологтар  былай  дейді,  қандай  болмасын 
әрекетшілдікпен  дәлелді  және  әсерлі  түтынушылық  бағалары,  және  субьекті  үшін  осы 
әрекетшілдіктің пайдалылығы мен мүмкіндіктері бірге жүреді. 

34 
 
Осы  тұрғыдан  алғанда  әл-Фараби  атындағы  ҚазҰУ  жанындағы  Қазақстан  палеолиті 
музейінің  орны  ерекше  екендігін  айта  кету  керек,  себебі  ТМД  елдері  бойынша  мұндай  музей 
жоқтын  қасы.  Музейдің  негізін  қалаған  т.ғ.д.,  профессор  Таймағамбетов  Ж.К.  Музей 2000  
жылы  желтоқсан  айында  университет  және  қала  қонақтары  мен  тұрғындарына  салтанатты 
тұрде  көпшіліке  есігін  ашты.  Музейдің  ашылуына  түрткі  болған  себеп  университетіміздің 
ғылыми  қорында 500 мыңнан  аса  тас  ғасыры  ескерткіштерінен  табылған  құнды  артефак-
тілердің жинақталуы болды. 
Аталмыш музейдің ғылыми қорында Х.А. Алпысбаев, А.Г. Медоев, Ж.К. Таймағамбетов 
т.б.  археолог  ғалымдардың  ғылыми  ізденістері  нәтижесінде  табылған  материалдар  негізінде 
топтастырылған болатын.  
Мұнда  адамның  пайда  болуының  негізгі  кезеңдері  әлемдік  антропологияның  жаңа 
жетістіктерімен көрсетілген. Арасында австролопитектің жақсы сақталған және кейін «Люси» 
аталған  ең  ежелгі  қаңқаның  бейнесі  бар.  Оның  жас 3,5 млн  жыл  шамасында.  Төменгі 
палеолит. Бөлік-Қызылтау,  Шақпақата,  Семізбұғы  және  басқа  да  Қазақстан  аумағындағы  ең 
ерте  палеолиттік  ескерткіштер  жайлы  мағлұматтар  берілген.  Ежелгі  тас  ғасырының  әр  түрлі 
акпарат  беруші  материалдары  тіршілік  иесінің  Қазақстан  аумағын  бұдан 1 млн  жыл  бұрын 
мекендегенін  дәлелдеуге  мүмкіншілік  туғызды.  Мустье. Жәдігерлер  койылған  орындарда 
Хантау,  Өгізтау,  Семізбұғы  палеолит  тұрақтарының  материалдары  орналастырылған  Ш. 
Уәлиханов атындағы тұрақ коллекциялары ерекше бөліне көрсетілген. Көкжиек жазықтарында 
ескерткіш 6 мәдени қабаттан тұрады. Қабаттардың көп бөлігі мустье заманңың соңғы кезеңімен 
мерзімделеді.  Артефакт  арасында  өзек  тастарымен,  тас  жаңқасымен,  тас  тіліктерімен 
дайындалған  түрлі  кырғыштар  бар.  Жоғарғы  палеолит. Бұл  бөлікте  кейінгі  палеолит  Шүлбі, 
Құдайкөл,  Семізбұғы  тұрақтарының  материалдары  қойылған.  Шүлбі  ескерткіші  ерекше  назар 
аударуға  тұратын. Өйткені  мұнда  тас  бұйымдарынан басқа малтастан  қаланған  ошақ  және  үй 
кұрылысының  орындары  айқындалған.  Осылардың  негізінде  жоғарғы  палеолит  дәуіріндегі 
адамның  үй  кұрылысының  жаңғыртпасы  жасалды.  Мезолит,  неолит,  энеолит. Негізгі 
материалдар  әр  жерден  теріліп  алынғанымен,  өте  айқын.  Көбіне  олар  Қазақстанның  батыс 
облыстарынан, Қараүңгір тұрағынан табылған пышақ тәріздес тас тіліктері, қырғыштар, еңбек 
құралдары мен садақ ұштары, т.б. неолит заманының үңгірлік үлгі ескерткіштері. Одан шыққан 
тас  және  сүйектен  істелген  еңбек  құралдары,  керамика  қалдыктары  және  түрлі  безендірілген 
әшекей  бұйымдар  да  осы  бөлікке  қойылған. «Қазақстан  палеолитін  зерттеуге  үлес  қосқан 
ғалымдар» атты бөлімде Қазакстан палеолиттануының негізін қалаушылар - X. Алпысбаев пен 
А. Медоев суреттері, олардың ғылыми жұмыстарының тізімі, монографиялары қойылған. РҒА 
СБ  археология  және  этнография  институтының  (Новосібір  қаласы)  ғалымдары  академик  
А.П.  Деревянко  мен  профессор  В.Т.  Петрин  суреттері  ілінген.  Аталған  ғалымдар  Қазақстан 
палеолитін  зерттеуге  айрықша  үлес  қосып  отырған.  Сондай-ақ,  мұражай  кұруға  қаржылай 
көмек  көрсеткен  жапон  профессоры  Акира  Сэкия  суреті  бар.  Барлық  бөліктерге  қазақ,  орыс 
және  ағылшын  тілдеріндегі  түсініктемелер  беріліп,  тас  ғасырының  маңызды  ескерткіштері 
орындарында  түрлі-түсті  карта  мен  фото  иллюстрациялар  пайдаланылған.  Төменгі  және  орта 
палеолит  бөліктерінде  сол  кезең  фаунасы  көрсетіліп,  қалған  бөліктерінде  Қазақстан  аумағын 
мекендеген хайуанаттардың тастағы бейнелерімен көркемделген [3]  .  
Осы  мұражайдың  ұзақ  жылды  жұмыстары  барысында  университетіміздің 1 курс 
студенттерімен  қатар  «Археология  және  этнология»  мамандығы  бойынша  тәлім  алушы 
студенттер,  магистранттар  тобы  өзінің  білімін  практикалық  жұмыстары  барысында  жетіл-
діруде.  Санымен  қатар  мұражайда  алыс  жақын  шетел  аспирантары  мен PhD докторанттары 
музей қорында жинақталған деректер негізінде ғылыми жұмыстар қорғалып ғана қой 
май, 
ғылыми айналымға енгізілуде. 
Жоғарғы  оқу  орнынының  тәлімгерлерінің  білімін  жетілдіру  мақсатында  «Алдғашқы 
қоғам  тарихы», «қазақстаның  тас  ғасыры», «Тас  дәуірі», «Музей  экспозициясы», «Архео-
логиялық  қазба  әдістері»  т.б.  секілді  сабақтарды  өту  барысында  Қазақстан  палеолиті  музейі 
экспозициясы көрнекі материалдар ретіне кеңінен қолдануда.  
 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 
1.  Музейное дело в Казахстане (2-пол. XІX – нач. XX вв.), А., 1979 
2.  100 великих музеев мира, сост. М.А. Ионина, Музей, 1999 
3.  Музей палеолит Казахстана. Ж.К. Таймағамбетов, Н.Ю. Сойкина  
 

35 
 
Белисарова Ф.Б., Жаксыбекова К.А., Кабатаева Р.С. 
 
О МЕТОДИКЕ ПРОВЕДЕНИЯ СЕМИНАРСКИХ ЗАНЯТИЙ ПО ДИСЦИПЛИНЕ 
«ОРГАНИЗАЦИЯ И ПЛАНИРОВАНИЕ НАУЧНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ»  
ДЛЯ МАГИСТРАНТОВ НАУЧНО-ПЕДАГОГИЧЕСКИХ СПЕЦИАЛЬНОСТЕЙ  
НА ФИЗИКО-ТЕХНИЧЕСКОМ ФАКУЛЬТЕТЕ КАЗНУ ИМ. АЛЬ-ФАРАБИ 
 
Введение 
В  настоящее  время,  в  период  интеграции  образования,  науки  и  бизнеса,  для 
конкурентоспособности  молодых  специалистов  на  рынке  труда  актуальным  оказывается 
наличие  у  выпускников  программ  магистратуры  навыков  планирования,  организации  и 
проведения  профессиональной  деятельности,  в  том  числе  и  научно-педагогической. 
Неотъемлемой  частью  успеха  на  казахстанском  и  международном  рынках  труда  является 
знание трех языков: казахского – государственного, русского – официального и английского – 
международного, что влечет за собой гибкость выпускников при адаптации в рабочей среде. В 
связи  с  непрерывно  меняющимися  внешними  условиями  и  обстоятельствами,  связанными  со 
всеобщей  глобализацией  и  интеграцией  различных  сфер  деятельности  человека,  а  также 
необходимостью устойчивого развития, когда насущной оказывается проблема удовлетворения 
потребностей настоящего, не ставя при этом под угрозу способность будущего удовлетворять 
свои  потребности [1], при  обучении  магистрантов  и  формировании  у  обучающихся 
профессиональных  организаторских  навыков  и  развитии  их  способностей,  все  более 
определяющую  роль  играют  такие  составляющие  образовательных  программ  как  планиро-
вание,  организация  и  проведение  деятельности,  а  также  прогнозирование,  анализирование, 
представление информации и данных  и многое другое. В связи с вышесказанным, в учебных 
планах  образовательных  программ  магистратуры,  помимо  обязательных  специальных  курсов 
по  специальности  обучения,  присутствуют  такие  дисциплины  как  философия,  иностранный 
язык,  педагогика  и  психология,  а  также  ясной  оказывается  и  важность  дисциплины 
«Организация и планирование научных исследований» [2].  
Организация и планирование научных исследований 
Дисциплина  «Организация  и  планирование  научных  исследований»  входит  в  обяза-
тельный  профессиональный  модуль  дисциплин  в  основных  учебных  планах  научно-педа-
гогических  специальностей  магистратуры  6М060400-Физика, 6М060500-Ядерная  физика  и 
других специальностей. На физико-техническом факультете указанная дисциплина преподается 
на  английском  языке  в  первом  семестре,  что  продиктовано  острой  необходимостью  умения 
свободно  излагать  мысль  и  воспринимать  информацию  на  английском  языке.  Аудиторная 
трудоемкость дисциплины составляет 3 кредита, что включает 2 часа лекций и 1 семинарское 
занятие в неделю. Всего учебная нагрузка магистранта в семестр составляет 5 ECTS (European 
Credit Transfer System ‒  Европейская  система  перезачета  кредитов),  что  подразумевает 150 
академических  часов  нагрузки  магистранта  в  семестр,  из  которых 45 часов  составляют 
аудиторная  работа  с  преподавателем,  остальные 105 часов  магистрант  загружен  самостоя-
тельной  работой,  индивидуальными  заданиями,  поиском  информации,  подготовкой  к  семи-
нарам и рубежным контролям [3]. 
Целью  дисциплины  является  формирование  у  магистрантов  навыков  планирования, 
организации и проведения научных исследований, в том числе и развитие навыков усвоения и 
представления информации на английском языке, поскольку на сегодняшний день английский 
язык является не только международным языком общения, но также и международным языком 
науки,  а  без  знания  английского  языка – человек  потерян  для  мира,  а  исследователь – 
соответственно для мира науки.  
Материал  лекционных  занятий  разбит  на 3 модуля.  В  первом  модуле  магистрантам 
излагаются основные понятия науковедения, функции науки, основные законы науковедения. В 
этом  модуле  рассматриваются  некоторые  задачи  науковедения,  приводящие  к  выводу,  что 
характер развития науки имеет экспоненциальную природу и некоторые следствия из этого [4]. 
Второй  модуль  предусматривает  правила  организации  материала  научной  статьи,  поскольку, 
помимо  выполнения  научных  исследований,  важным  оказывается  и  оформление  полученных 
результатов  в  виде  законченной  работы:  научное  исследование  считается  завершенным,  если 
его результаты были опубликованы в виде оригинальной статьи. Данный модуль направлен на 
формирование у магистрантов навыков оформления научных статей, поскольку для допуска к 

36 
 
публичной защите магистерской диссертации соискатели должны иметь не менее одной статьи 
в  журналах,  рекомендуемых  комитетом  министерства  образования  и  науки  Республики 
Казахстан [3]. Третий  модуль  посвящен  изучению  взаимосвязи  физической  науки  и  других 
естественных наук, а также анализу информации о различных научных картинах мира [5]. 
Как  известно,  в  магистратуру  поступают  выпускники  образовательных  программ 
бакалавриата,  имеющие  академическую  степень  бакалавра  естествознания.  Вступительные 
экзамены проходят в два этапа: первый – экзамен по иностранному языку, далее – экзамен по 
специальному  курсу.  Таким  образом,  предполагается,  что  магистранты  владеют  иностранным 
языком  на  том  уровне,  необходимом  для  изучения  дисциплины  на  английском  языке.  Также 
необходимо  отметить,  что  в  рамках  дорожной  карты  развития  образования  и  политики 
трехъязычия  в  Республике  Казахстан, в  образовательных  программах  бакалавриата  предусмо-
трены  группы  с  английским  языком  обучения  для  специальностей  «Физика»  и  «Ядерная 
физика»,  либо отдельные дисциплины, преподаваемые на английском языке. 
 
Методика семинаров по организации и планированию научных исследований  
В  этой  части  мы  намереваемся  изложить  методику  проведения  семинарских  занятий  по 
вышеуказанной  дисциплине.  Во  время  семинарских  занятий  в  течение  семестра  магистранту 
дается возможность один раз выступить с расширенным докладом-презентацией на английском 
языке  на  тему  актуальности  диссертационного  исследования,  проводимого  магистрантом  за 
время всего периода обучения.  
Первые 2 недели  первого  семестра  являются  научно-ориентационными,  когда 
магистранты  определяются  со  своим  научным  направлением  и  выбором  руководителя,  далее 
утверждается тема диссертации, поэтому на семинарских занятиях первых 3-4 недель обучения 
магистранты  тренируются  в  написании  научных  эссе  для  развития  навыков  описания  и 
представления информации и данных диаграмм, графиков, рисунков, схем, таблиц на англий-
ском языке с использованием необходимой научной терминологии. При этом за основу взяты 
рекомендации  по  написанию  эссе  из  модуля Academic Writing IELTS (IELTS – International 
English Language Testing System – общепризнанная  международная  система  экзаменов  по 
английскому языку, включающая такие модули как Speaking ‒ речь, Reading ‒ чтение, Writing ‒ 
написание, Listening ‒ слушание) [6]. Такая практика оказывается полезной и в том смысле, что 
в  рамках  получения  образования  в  магистратуре  обучающиеся  должны  пройти  стажировку  в 
зарубежном  университете,  а  необходимым  критерием  для  допуска  к  стажировке  является 
наличие  сертификата IELTS либо TOEFL (Test of English as a Foreign Language). По  плану 
семинарских  занятий  предполагается  написание  как  минимум 2 научных  эссе:  первое – 
описание  схемы    или  графика,  второе – описание  исследуемого  научного  процесса,  когда 
магистрант  выступает  с  публичной  защитой  представленного  материала  в  рамках  группы 
обучающихся,  либо  беседует  лично  с  преподавателем  во  время  СРСП  или  внеаудиторных 
встреч.  Относительно  качества  выполнения  данного  задания,  практика  показывает,  что  в 
каждой  группе  имеются  магистранты,  которые  на 100 % справляются  с  заданием,  и  даже 
решают  дополнительные  задачи.  В  основном,  это  выпускники  групп  с  английским  языком 
обучения  в  бакалавриате,  либо  те,  кто  по  личной  инициативе  уже  сдал  экзамен  и  имеет 
сертификат IELTS или TOEFL. Касательно  тех  магистрантов,  которые  справляются  с 
написанием  эссе  менее,  чем  на 50 %, проводится  рекомендательная  работа.  Рекомендуемыми 
являются  такие  пункты, как  чтение  научно-технической  литературы  на  английском  языке  для 
расширения  словарного  запаса  по  специфике,  посещение  лекций  зарубежных visiting-
профессоров,  читающих  лекции  на  английском  языке  в  рамках  программы  приглашения  на 
факультет  зарубежных  профессоров,  и,  конечно  же,  наличие  личного  желания  и  выработка 
мотивации у магистранта к более глубокому и специфичному изучению английского языка. 
Начиная  с 4-5-й  недели  обучения  (в  зависимости  от  группы),  на  семинарах  слушаются 
доклады  магистрантов.  В  каждой  группе  имеются  магистранты,  которые  продолжают  свою 
научно-исследовательскую  работу,  начало  которой  положено  в  процессе  обучения  в  
бакалавриате,  расширив  ее  до  магистерской  диссертации.  Как  правило,  у  таких  магистрантов 
уже  есть  некоторый  задел  по  теме  исследования,  а  также  видение  и  общее  понимание 
актуальности  темы  в  глобальном  смысле.  Именно  такие  магистранты  в  числе  первых 
представляют  свои  доклады  на  обсуждение,  но,  как  показывает  практика,  среди  них 
встречаются  и  такие,  кто  неправильно  понял  задание.  Данные  магистранты  представляют  во 
время  доклада  уже  готовые  результаты  исследования,  тем  самым  вызывая  недоумение  у 

37 
 
остальной  части  группы,  которая  еще  не  имеет  каких-либо  определенных  результатов, 
поскольку тема диссертации была назначена только 2-3 недели назад, а за такой краткий срок 
невозможно  добиться  серьезных  результатов.  Поэтому  приходится  разъяснять  им  задание 
заново – это  нормальная  схема  действий  во  время  семинаров.  Соответственно,  такие 
магистранты  проделывают  «работу  над  ошибками»  и  имеют  возможность  для  повторного 
выступления. 
Ниже  приведены  те  рекомендуемые  пункты,  которые  обязательно  должны  быть 
отражены в докладе магистранта, а также приведены некоторые пояснения по каждому пункту: 
1.  Тема  или  направление  научного  исследования.  В  этом  пункте  особое  внимание 
уделяется  корректному  использованию  в  формулировке  темы  переводов  терминов  на 
английский  язык.  Также  можно  указать,  например,  подтемой  какой  более  глобальной  темы 
является рассматриваемое исследование и т.д.  
2.  Почему  вы  выбрали  данную  научную  задачу?  Магистрант  должен  кратко  изложить, 
почему  именно  эта  тема  представила  интерес  для  него,  а  не  какая-либо  другая,  не  менее 
интересная тема.  
3.  Предпосылки  к  возникновению  научного  исследования,  история  развития  исследуе-
мого вопроса, с чем были связаны первые шаги по исследованию данного вопроса. 
4.  О  состоянии  развития  научного  исследования  в  Казахстане  и  зарубежом,  об  источ-
никах финансировании исследований данного вопроса.  
5.  Об  отечественных  и  зарубежных  ученых  или  группах  ученых,  исследующих  данный 
вопрос. 
6.  Библиографический  анализ  исследуемого  вопроса  (диаграммы:  количество  публи-
каций ‒ годы, точки экстремума, их обоснование). Использование инструкций о цитировании. 
Составление  списка  высокорейтинговых  журналов,  в  которых  публикуются  статьи  по  данной 
тематике,  списка  стран  или  университетов,  в  которых  данный  вопрос  исследуется  наиболее 
интенсивно и т.д. 
7.  Цель, задачи научного исследования. 
8.  Новизна  и  практическая  или  теоретическая  значимость  научного  исследования, 
ожидаемые результаты. 
Относительно 5-го  и 6-го  пунктов  магистрантам  даются  некоторые  рекомендации  во 
время  лекций.  Каким  образом  можно  найти  отечественных  и  зарубежных  ученых, 
занимающихся данной темой, а также провести библиографический анализ тематики вопроса? 
Общая  схема  действий  следующая:  после  утверждения  темы  диссертации,  магистранту 
рекомендуется встретиться с научным руководителем и получить у него имеющиеся работы по 
теме исследования: это могут быть статьи, книги, либо интернет-ресурсы, а также различного 
рода  материалы  в  зависимости  от  специфики  темы.  Разобрав  этот  рабочий  материал, 
магистрант  составляет  словарь  слов  и  терминов,  которые  являются  ключевыми  для  его  темы, 
таким  образом,  формируя  список  так  называемых  ключевых  слов (list of key words). 
Рекомендуемым  количеством  ключевых  слов  в  списке  является  в  среднем  около 10 слов,  а 
необходимое  и  достаточное  количество,  конечно  же,  определяется  самим  магистрантом,  в 
зависимости  от  специфики  исследуемого  вопроса.  Далее  по  ключевым  словам  проводится 
поиск  в  базах  данных  научно-технической  информации.  В  настоящее  время  такой  поиск 
возможен  с  компьютеров,  подключенных  к IP-адресам  нашего  университета,  например,  в 
Интернет-центре на территории университета, где имеется достаточное количество посадочных 
мест  со  свободным  доступом  к  базам  данных.  Это  связано  с  тем,  что  в 2011 году  в  научно-
образовательную сферу Казахстана широко вошли такие понятия как импакт-фактор журнала, 
индекс  цитирования  ученого,  международные  библиографические  и  реферативные  базы 
данных  и  т.д.  из-за  открытия  доступа  всем  национальным  вузам,  научно-исследовательским 
институтам  республики  к  международным  библиографическим  реферативным  базам  данных 
Thomson Reuters и Scopus, а  также  частичного  доступа  к  полнотекстовым  платформам  статей 
зарубежных издательских домов как Elsevier, Springer и др., журналы которых имеют высокий 
рейтинг  и  импакт-фактор [7]. Это  стало  возможным  благодаря  национальной  подписке 
Министерства  образования  и  науки  РК,  а  также  всесторонней  поддержке  Национального 
центра  научно-технической  информации.  Ошибочно  было  бы  полагать,  что  из-за  отсутствия 
доступа  к  вышеперечисленным  базам  данных  казахстанским  ученым  ранее  не  были  знакомы 
эти  понятия,  поскольку  несложный  поиск  казахстанских  научных  работ  в  этих  базах  дает 
результаты,  охватывающие  широкий  как  временной  интервал,  так  и  предметные  области 

38 
 
исследования, подтверждая их высокий уровень исследований и актуальность. Отечественные 
ученые-исследователи  и  ранее  имели  тесные  связи  с  зарубежными  коллегами  и  совместно 
публиковали результаты своих исследований в зарубежных журналах с импакт-фактором [8].  
Во  вкладке  «УМКД»  на  странице  преподавателя  в  системе «Univer» загружены 
инструкции  по  работе  с  базами  данных Web of Science Thomson Reuters и Scopus, которые 
доступны магистранту. В этих базах данных можно делать «выборки» во время поиска, то есть, 
вбивая  ключевые  слова  в  поисковые  строки,  можно  найти  всю  информацию  о  публикациях  в 
высокорейтинговых  журналах  за  последние,  в  среднем, 30-40 лет,  в  зависимости  от  области 
исследования.  Например,  можно  извлечь  такую  информацию,  как  название  статьи,  журнала, 
страны, а также данные авторов, название университетов и многое другое.  
Обязательной  частью  выступления  магистранта  является  дискуссия  после  завершения 
доклада. Дискуссия в виде вопросов магистрантов-слушателей и ответов магистранта-спикера, 
естественно, на английском языке. Таким образом, оценивается выступление как магистранта-
рассказчика, так и магистрантов, задающих вопросы. В среднем, на выступление магистранта 
выделяется не более 20 минут.  
 
Заключение 
Таким  образом, авторы полагают, что  именно  такая  методика  проведения  семинаров по 
дисциплине  «Организация  и  планирование  научных  исследований»  является  наиболее 
эффективной для выработки у магистрантов навыков публичного выступления на английском 
языке  перед  аудиторией  по  теме  актуальности  диссертационного  исследования.  Знания  и 
навыки, получаемые магистрантом при выполнении данного задания, оказываются полезными 
при написании вступительной части во введении магистерской диссертации.  Помимо этого, у 
магистрантов  формируются  навыки  проведения  поиска  в  международных  базах  данных 
научно-технической  информации  и  реферативных  базах  данных,  таких  как Thomson Reuters, 
Scopus  и  других  интернет-ресурсах.  В  шкалу  оценивания  также  входит  умение  оформлять 
презентации,  отвечать  на  поставленные  вопросы  и  формулировать  вопросы.  Практика 
показывает,  что  магистранты  с  энтузиазмом  подходят  к  данному  заданию,  включают  свое 
творческое  мышление.  В  качестве  примера    можно  привести  результаты,  представленные 
магистрантом 1 курса текущего учебного года по специальности «6М074000-Нанотехнологии и 
наноматериалы»,  который  дал  общее  обоснование  динамики  количества  публикаций  по 
какому-либо  вопросу  исследования:  вначале  наблюдается  постепенное  возрастание  числа 
публикаций   возрастает  интерес  ученых,  затем  это  число  достигает  своего  максимума, 
отображая  при  этом  кульминацию  рассматриваемого  вопроса  исследования,  далее - резкий 
спад, связанный с потерей интереса ученых к данной тематике в связи с полным исчерпанием 
исследуемого  вопроса,  либо,  наоборот,  с  тупиком,  когда  на  настоящий  момент  нет  способов 
решения поставленной задачи.  
 
Литература 
1. Кара-Мурза С.Г. Научная картина мира, экономика и экология // М.: Аналитический центр по 
научной и промышленной политике. 1997. –  44 с. 
2.  Основной  учебный  план  специальностей  магистратуры  6М060400-Физика, 6М060500-Ядерная 
физика, КазНУ им. аль-Фараби, 2015. 
3. Мутанов Г.М. Академическая политика. – Алматы: Қазақ университеті, 2014. – 369 с.  
4.  Юшков  А.В.  Основы  планирования  научных  исследований.  Қазақ  университеті, 2004.  
– 200 с.  
5.  Кара-Мурза  С.Г.  Проблемы  организации  научных  исследований.  М.:  Наука, 1981. 
 
– 206 с. 
6. https://www.britishcouncil.kz. 
7. Кабатаева Б.С., Кабатаева Р.С. О ключевых понятиях цитируемости в науке // Вестник КазНУ 
им. аль-Фараби, серия педагогическая. 2014, № 2(42). – С. 26-30. 
8.  Кабатаева  Р.С.,  Сыздыкова  Л.И.,  Кабатаева  Б.С.  О  путях  совершенствования  системы 
подготовки  научных  кадров  высшей  квалификации  в  Республике  Казахстан // Материалы 45-й  научно-
методической  конференции  «Интеграция  образования,  науки  и  бизнеса  как  основа  инновационного 
развития экономики». Книга 1, Алматы, 2015. – С. 49-52. 
 
 
 

39 
 
Боранкулова С.К. 
 
ШЕТЕЛДІКТЕРГЕ  ЖАПОН ТІЛІН ОҚЫТУДАҒЫ ИНТЕРАКТИВТІК  
ӘДІСТЕМЕ (электрондық хат тілін қолдану) 
 
Жапонияда  оқу  барысындағы  ресурстарды  зерттеген  ғалымдар  өте  көп.  Солардың  бірі 
Танака Сайто(1993 ж) және Томсонның 1997 жылы жазылған зерттеулерінде оқу барысындағы  
ресурстарды  төртке  бөліп  қарастырған.  Олар- «адамзат    ресурсы», «қоғамдық  ресурс» , 
«материалдық  ресурс», «ақпараттық    ресурс».  Оқыту  барысындағы  материалды  оқулық  деп 
атаса,  оқитын  материалды  ресурс  деп  көрсеткен.  Жапонияда  жапон  тілін  оқыту  барысында 
қарапайым  әдеттегі  жапондықтарды  ресурс  ретінде  пайдаланған  жобалар,  тәжірибелер  іске 
асуда.  Ал,  шетелде  бұл  «саналы»  ресурстарды  табу  өте  қиын.Бұл  баяндамамда  «адамзат 
ресурсы»  ретінде  жапондықтарға  көңіл  аударғым  келеді.  Бірақ-та,  Қазақстанда  тұрып,  сабақ  
барысында    жапондықтармен  тікелей  араласа  отырып  үйрену  әдістемесін  іске  асыру  қиын. 
Сондықтан, қашықтықтан қарым- қатынас жасаудың тиімді жолы болып отырған электрондық 
хатты пайдалана отырып оқыту әдістемесі туралы айтқым келеді. 
Жапонияда  бұл  әдістеме 1993 жылдан  бері  іске  асырылып  келеді.  Мысалы,1993  жылы 
профессор Накажиманың жобасы бойынша Торонто Университетінің жапон бөлімі мен Токио 
Университетінің  ағылшын  бөлімінің  студенттері    осы  интерактивтік  әдістемені  қолданса, 
профессор  Сайданың 1996,1997 жылдарғы  Мелборн  Университеті  мен  Жапониядағы  Тоухоку 
Университеттерінің арасындағы жобасы іске асқан.Канада Университетінің профессоры Priklry 
жапон  оқытушыларымен  бірлесе  отырып,  Канада  Университеті  мен  Жапония  Университет-
теріндегі  ағылшын  бөлімдеріндегі    «Мәдениетаралық  қарым-қатынас  пәнінің»  практикасы 
үшін  қолданған. 2001 жылы  Гонконг  Университеті  мен  Кагосима  Университеті  тіл  ұстарту 
мақсатында  осы  әдістемені  жүзеге  асырған.  Жапония  ғалымдары    осындай  жобалардың  
нәтижесін  зерттей  келе,  тіл  үйренушіде  жеке  ізденіс,  өздік  жұмыстар  көп  болатындығына 
байланысты      шет  тілін  оқытуда  маңызы  зор  деген  шешімге  келген.Сонымен  қатар,  бір  ғана 
жақтың  пайдасы  үшін  алмасқан    электрондық  хаттан    бір-бірін  түсінуді  мақсат  еткен  хат 
алмасу  табысты болған деген тұжырымдар да бар. 
Мен  бұл  әдістемені    қолдандым.  Жапонияның  жапон  тілі  филологиясының 4 курс 
студенттері мен  жапон бөлімінің 4 курс студенттері 2007 жылы маусым айынан бастап 6 апта 
бойы электрондық хатпен қарым-қатынас жасады. Бұндағы мақсаты оқығандарын қолдана алу; 
өздерімен  жасты  студенттермен  араласу;  өзара  мағлұмат  алысып,  өз  елімен  салыстыру;  шет-
елдіктердің  тілдік  мәдениетін  түсіну;  өздерінің  грамматикалық,  лексикалық,  стилистикалық  
қателерін түсіну; компьютермен жапон тілінде жазу шеберлігін арттыру. Әр аптаның соңында 
алған ақпараттарын пайдаланып, сабақ үстінде жапон тілінде баяндама жасау. 
Ал,  болашақта  жапон  тілінің    оқытушы-  маманы  болатын  Жапон  жағының  мақсаты 
шетелдегі  жапон  тілін  үйренушілер  туралы  түсініктерін  молайту,  шетелдіктердің  мәдениетін 
зерттеу,  шетелдіктердің  жапон  тілін  қолдануда  жіберетін  қателерін  ескере  отырып,  әртүрлі 
оқыту  әдістемелерін  ойлап  табу,  өзі  мән  бермей  қолданып  келген  ана  тілінің  грамматика, 
лексикологиясына көңіл бөлу болды.  
Бұл  әдістеменің  ерекшеліктері - оқулықтан  оқып  біле  алмайтын  ақпаратты  ала  алу; 
оқытушымен  емес  өзі  қатарлы  білім  алушылармен  араласа  отырып  тіл  ұстарту;  Жапонияға 
,жапон  тіліне  деген  қызығушылығын  арттыру; аудиторияда  ғана  емес, сабақтан  тыс  та  жапон 
тілін  қолдана  алу.  Электрондық  хатпен    қарым-қатынас  жасау  уақыт  жағынан  да,  мазмұны, 
грамматика ,  қолданатын сөз жағынан да ешкімнің қадағалауынсыз еркіндікте болатындықтан 
жазуға ынталандырудың жақсы әдісі болып табылады. 
Бұл  әдістемеде  оқытушы  хат  алмасып  жүргендіктерін  тексеру  мақсатында  аптасына   
1 рет электрондық хатты жіберу барысында өзіне де СС-мен жіберуін талап етуі қажет .Бұл хат 
алмасушылардың    арасында  түсініспеушілік  туған  жағдайда  студенттерге  бағыт  беруіне  де 
септігін  тигізеді.Бұл  әдіс  жапон  тілінде  жазу  ғана  емес, оқу, сөйлеу  шеберлігін  арттыруға  да 
көмектеседі. 
Сабақтың ағымына келетін болсақ,  жапон тілінің «сөйлеу»сабағында  «Тамақ мәдениеті» 
деген тақырыпты таңдап алдық. Оқытушы тамақ мәдениетіне қатысты сөздерге, иероглифтерге 
түсініктеме  беріп,  жаңа  сөздерді  қолдана  сол  елдің  тамақ  мәдениеті  туралы  сұрақтар  қойып, 
(мыс  студенттердің  осы  тақырыпқа  деген  қызығушылықтарын  арттыруға  күш  салу  керек. 
Жапония туралы мағлұмат беру үшін, «Таңғы аспен тамақтанатын жапондықтардың пайызы», 

40 
 
Бір рет  тамақтанғанда  жұмсалатын қаражат»  сияқты бірнеше графа,таблицаларды түсіндіріп, 
оқу  материалдарымен  жұмыс  жүргізеді.  Статистикалық  мағлұматтардан  Жапония  туралы 
түсінік бергеннен кейін, бірнеше топқа бөліп, жапондық студенттерден осы тақырыпқа байла-
нысты    қандай  сұрақтарды  қоюға  болатындығы  жайлы  пікірталас  жүргіздіртеді.  Әрбір  топ- 
тан  кемінде 3 сұрақ  дайындап,  оны  оқытушы  тексеріп,  Жапонияның  студенттеріне  жібе- 
руіне  көмектеседі.  Студенттер    келген  жауаптарды  топпен  жинақтап,  сабақ  үстінде  баяндама 
жасайды. 
Жобаға    екі  жақтың  студенттері  де  өте  қызығушылықпен  қатысты. 6 аптада  студент-
тердің  білім  деңгейі  жақсарып,  өз  бетінше  іздене  алу,  жапон  тіліндегі    мағлұматтарды  жинай 
алатын болды.   
Қазақстанда  «адамзат  ресурсы»  ретінде  жапондықтарды  қолдану  мүмкіншілігі шектеулі 
болғандықтан  ,Тайландта  жүзеге  асырған  осы  интерактивтік  оқыту  әдістемесін  ұсынғым 
келеді.  Үстіміздегі  жылдың  желтоқсан  айында    КазНУ-мен  Жапонияның    Цукуба  Универси-
тетінің    ұйымдастыруымен  студенттер  конференциясы  өткізілінеді.  Қыркүйек  айынан  бастап, 
конференцияға  ұсынылатын  ортақ  тақырыптар  туралы  электрондық  хат  арқылы  екі  жақтың 
студенттерінің  арасында  пікірталас  жүргізіліп  жатыр.  Осы  желтоқсандағы  конференцияда 
электрондық  хат  арқылы  жүргізілген  екі  елдің  пікірлері  жинақталып,  бірнеше  баяндамалар 
дайын  болуы  және  пікірталас  кезінде  өз  ойларын  жеткізе  алатындай  дайындықтары  болуы 
керек.  Бұл  әдістеме  шығыстану  факультетіндегі  алғашқы  тәжірибе  болғандықтан,  конферен-
цияның  табысты өтілуіне  оқытушылар да, студенттер де белсене атсалысуда. 
 
 
 
Бөрібаев Б.  
 
ҮЗДІКСІЗ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ–  
ЖАҢА ҚОҒАМ НЕГІЗІН ЖАСАУ 
 
Қазіргі  кезде  үздіксіз  білім  алу  барлық  елдерде  өте  өзекті  іске  айналып  отыр.  Үздіксіз 
білім  алу  ісінің  маңызы  жайлы  ел  басымыздың  өзі  ҚР  білім  жүйелері XXI ғасырдың  нақты 
талаптарына  сай  болып,  жан-жақты  білім  алу  ісі  азаматтық  қоғамымыздың,  оның  әлеуметтік 
бірлігінің  басты  саяси  бағыты  болуы  тиіс  деп  жаңа  бағдарлама  қабылдаған  болатын.  Қазіргі 
кезде Қазақстан мұнай шығаратын және ақпараттық жүйелерді осы салада кеңінен қолданатын 
мемлекеттер  қатарына  қосылып  келеді,  енді  қазіргі  өндіріс  талаптарына  сай  мамандар 
даярлауды  ары  қарай  жетілдіру  қажет.  Сондықтан  республикалық  білім  жүйесінде  де  білікті 
мамандар  даярлауда  үздіксіз  білім  беру  ісін  жүзеге  асыру  жұмыстары  атқарылып  отыр,  бірақ 
осы  уақытқа  дейін  бұл  мәселеде  ойдағыдай  нақты  әрекеттер  мен  бағдарламалар  заман 
талабына сәйкес жүзеге асырылмай келеді деуге болады.  
Осыған орай өндіріс пен білім беру салаларында мамандар дайындаудағы үздіксіз білім 
беру ісін жетілдіріп оны жүзеге асыру үшін мынадай істерді атқару қажет: 
1.  үздіксіз білім беру ісінің теориялық деңгейін бағалау; 
2.  үздіксіз білім беру ісін ұйымдастырып, оны кәсіби білім жүйесімен байланыстыру; 
3.  мамандар даярлауда үздіксіз білім беру ісінің ерекшеліктерін анықтау. 
Қазіргі  кездегі  педагогика  мен  психология  саласындағы  ағылшын  ғалымы  Брайан 
Саймонның  айтуынша,  ХІX  ғасырдың  өзінде-ақ  мектептер  техникалық  кеңестермен  бірлесе 
отырып, ең жас мектеп оқушылардан бастап, университетке дейін келесі білім алу кезеңі оның 
алдыңғысымен тығыз байланыста болатын үздіксіз білім жүйесін жасауға тырысқан . 
Ресейдегі үздіксіз білім беру концепциясын жасау ісі Мәскеудегі 1989 ж. өткізілген "Үз-
діксіз білім берудің психологиялық-педагогикалық проблемалары" атты симпозиумнан бастау 
алады.  Бұл  концепцияның  айқындалған  түрі  бұрынғы  КСРО-ның  білім  комитеті  жариялаған 
құжатта келтірілген. Онда үздіксіз білім толықтығы жағынан – барлығын қамтиды, ал уақыты, 
берілу  жылдамдығы  және  бағыты  жағынан – әркімнің  өз  мүмкіндігі,  бағдарламасы  бойынша 
білім алуға бағытталған  жеке тұлғаға арналған деген тұжырым жасалады. Үздіксіз білім беру 
айналасында  әр  түрлі  авторлардың  талдаулары  мен  пікірлері  мынадай  қорытын-дылар  шыға-
руға мүмкіндік береді:   
1.  Үздіксіз  білім  проблемасы  барлық  елдерде  осы  заманғы  ақпараттық  және  коммуни-
кациялық  технологиялардың,  саяси  және  әлеуметтік-экономикалық  өзгерістердің  әсерінен 

41 
 
туындаған  өте  өзекті  мәселеге  айналып  отыр.  Бұл  проблема  педагогтардың  және  басқа  да 
ғылымдармен айналысатын мамандарының терең талдауын қажет етеді.  
2. Үздіксіз білім беруге деген екі қарама-қарсы көзқарасты атап өтуге болады: оны жоққа 
шығаруға  тырысып,  кезекті  утопия  деп  жариялау;  үздіксіз  білім  беру  ісін  әлем  дамуының 
қазіргі кезеңдегі басты педагогикалық идеясы екенін мойындау.  
Осыған орай үздіксіз білім беру болмысына деген үш басты көзқарасты ерекшелеп айтуға 
болады: 
а) біріншісі, традициялық  бұрынғы  көзқарас – мұнда  үздіксіз  білім  деп  ересек  адамдар-
дың жоғары оқу орнынан ала алмаған  профессиональдық кәсіби білім алуын айтады;  
ә) екінші топқа қосылатындар – үздіксіз білім беру ісін педагогикалық тұрғыдан алғанда 
ұйымдасқан  құрылымдар  (біліктілікті  жетілдіру  курстары,  семинарлар,  бұқаралық  ақпарат 
құралдары,  Интернет,  дистанциялық  қашықтан  оқыту,  т.б.)  арқылы  өмір  бойы  білім  алу  деп 
санайды;  
б)  үшінші  топта – үздіксіз  білім  беру  мақсаты  деп  адамды  жан-жақты  жетілдіру  ісі 
саналады, бұған адамның биологиялық, әлеуметтік және рухани мүмкіндіктерінің қоғам мәде-
ниетін сақтау мен дамытуға керекті шарт деп есептелуі де кіреді. 
Қазіргі  кезде  ұлттық  білім  жүйелерінде  көптеген  өзгерістер  болып  жатыр,  оқыту 
тәсілдері  мен  құралдарының  бүкіл  әлемдегі  білім  жүйесіне  ортақ  жалпы  элементтері  қалып-
тастырылуда. Осыған байланысты ҚР-да да үздіксіз білім  жүйесін дамытудың нақты іс шара-
лары жасалуы керек.  
Қоғамдық    ортада  білім  мақсатының  жеке  түсінігінен  оны  кең  ауқымды  гуманитарлық 
түсінігіне  бетбұрыс  жасалып  жатыр,  мұндай  өзгеріс  білімнің  бұрынғы  тек  үйретуге  бағыт-
талған  парадигмасынан  жеке  тұлғаға  бағытталған  жаңа  парадигмасына  ауысу  шарты 
болып табылады. Бұл – бұрынғы адамға білімнің белгілі бір көлемін беруге бағытталған білім 
типінен  адамды  шығармашылық  әрекет  пен  пікір  алмасу  субъектісі,  яғни  жеке  тұлға  ретінде 
дамытуға бағытталған білім түріне ауысу деген сөз.  
Үздіксіз білім беру үздіксіз оқыту мен тәрбиелеу емес. Білім жетілдірудің де бұрынғыдай 
жалпылығы  болмай,  ол  жеке  тұлғаның,  яғни  өз  сұрақтарымен  және  проблемаларымен  оқуын 
жетілдіруге  талпынған  тыңдаушының  білім  алуына  қызмет  ететін  процеске  айналады.  Білім 
беру жеке адамға бағытталған сипат алады. Үздіксіз білім оқу процесінің субъектісі ауысып, 
мұғалім рөлінің де өзгеруіне себепші болып отыр, ендігі мұғалімнің жұмысы  –  студенттермен 
бірігіп  әрекет  ету  тәсілімен  оқыту  процесін  ұйымдастыру,  кеңес  беру,  білім  алу  ісін  тікелей 
басқаруға көмектесу. 
Қазіргі  білім  беру  жүйесін    ақпараттық  технологияларсыз  қарастыруға  болмайды.  Бұл 
университет қабырғасындағы дәріс беруде презентацияларды, интерактивті тақталарды қолда-
нудан  бастап,  компьютерлік  тест  өткізу  жүйесін  пайдалануға,  электрондық  түрдегі  тапсыр-
малар  беріп,  сабаққа  дайындық  барысында  әр  түрлі  ақпараттық  жүйелерді  кеңінен  оқу  про-
цесіне енгізуге жалғасатын заман талабынай сай жаңалықтарды қолдану болып саналады. Бірақ 
әрбір студент, магистрант сабаққа өз компьютерімен келіп жүретіні кең таралғанымен, көбінесе 
олар  мәлімет,  ақпарат  өңдеуден  гөрі  әлеуметтік  желілерге,  Интернетке  кіру  үшін  жиі  пай-
даланылып жатады.  
Нарықтық  экономика  заманында  мамандардың  бәсекеге  қабілетті  болуы  үшін  ком-
пьютерлік  техниканы  жастар  өте  жетік  меңгеруі  тиіс.  Бұл  бірақ  жаңадан  шыққан  програм-
малардың  бәрін  білу  керек  деген  емес,  дегенмен  жаңалықтарды  үйренуге,  білуге  әрбір  жас 
маман даяр болуы керек. Оның үстіне қазіргі программалардың басым бөлігінің интерфейстері 
жеңіл ұғуға болатын «жылы жүзді, достық» деңгейде жасалады.  
Осы  айтылғандардың  барлығы  математика,  механика  саласын  қамтитын  қазіргі  білім 
беру  саласына  да  қатысты,  себебі  біз  білім  жүйесінің  белгілі  бір  аймағын  ғана  емес,  оның 
технологиялық процестер мен ақпараттық мәдениетпен байланысты жақтарын қарастырамыз.  
Атап  айтар  болсақ,  жоғары  білім  беру  ісі  мен  магистратураның  да  үздіксіздігі  екі  тұр-
ғыдан қарастырылуы тиіс: 
1)  толық  кәсіби-сауатты  жеке  тұлғаны  қалыптастыру  мақсатына  негізделген  үздіксіз 
білім; 
2)  тек  білікті  маман  ғана  даярлап  қоймай,  адамгершілік  қасиеттері  жоғары  жеке  кәсіби 
шеберлігі мол тұлға дайындауға бағытталған үздіксіз кәсіби білім беру. Бұл екеуінің де өзара 
байланысы мен бір-біріне тәуелділігі талас тудырмайды. 

42 
 
Университетіміздің «Ақпараттық жүйелер» кафедрасы Ақпараттық және есептеу техно-
логиялары  институтының  ғалымдарымен  бірлесе  отырып,  өндіріс  пен  ғылым  саласының 
талаптарына сәйкес келетін мамандар даярлауды толыққанды түрде жүзеге асыруға кірісті.  
Осы  саладағы  жұмыстарды  дамыту  үшін  аталған  институттың  бірсыпыра  ғалымдары 
Университеттегі  оқу  үдерісіне  араласып,  сабақтар  беріп,  магистранттар  мен  студенттерді  өз 
ғылым ордаларында практикалық жұмыстарға араластыруда. Осындай дайындықтан өткен жас 
мамандар жұмыс берушілердің де өскелең талғамдарына жауап беріп, нарықты экономиканың 
сұраныстарын қанағаттандыратыны талас тудырмайды.   
Оған  дәлел  ретінде  бізде  бакалавриатта  білім  алып,  Ақпараттық  және  есептеу  техно-
логиялары  инситутында  практикадан  өтіп,  магистратура  бітірген  бірсыпыра  мамандардың 
Астанада,  Оңтүстік  Қазақстан  облысында  және  Алматыда  жұмыс  берушілер  тарапынан  ойда-
ғыдай сұраныстарға ие болып отырғандығын айтуға болады.    
Әрине білікті маман даярлау күрделі, жан-жақты және ұзақ процесс. Осы мәселенің өзек-
тілігі – қазіргі кезде әлеуметтік өмірде, соның ішінде өндіріс, мәдениет және білім саласында 
орын алып отырған күрделі  құбылыстарға байланысты болып отыр. Зерттеушілер, мамандарды 
даярлаудың тиімді жолдарын тауып, олардың ойлау қабілетін  осы бастан жоғарыда айтылған 
жаңа бағытта қалыптастыруға тырысуы керек, екінші жағынан,  нақты практиканың алдын ала 
отырып,  жаңа  қоғам  мамандарының  үздіксіз  білімі  қандай  болуы  керек  екенін  болжай  алуы 
тиіс.   
Осы  айтылғандардан  шығаратын  қорытынды – біздегі  өндіріс  салаларында  мамандар 
даярлау сапасы қазіргі заманда талап етіліп отырған білім мақсатына сай болуы керек. Ол үшін 
ақпараттық  жүйелер  саласында  үздіксіз  білім  жүйесінің  жаңа  түрлері  оның  өндіріспен 
байланысын арттыратын іс-шаралар жасалуы тиіс. 
Жаңа  заман    білімінің  мақсаты – біліктілік  пен  білімді  игеру  ғана  емес,  сонымен  бірге 
жеке тұлғаны дамыту, яғни оның төмендегідей негізгі тұғырларын қалыптастыру: жүйелі түрде 
ойлай білу; белгісіз  жағдайлар ортасында өздігінен шешім  қабылдай білу; орындалып жатқан 
жұмысқа  жауапкершілікпен  қарау;  кәсіби  тұрғыдан  алғанда  алға  ұмтылуға,  жаңа  білім  алуға 
даяр болу; өзін шығармашылық тұрғыдан танытуға талпыну. 
Жоғарыдағы айтылған мәселелерді талдай келіп, бұрынғы дәстүрдегі және үздіксіз білім 
жүйелерінің айырмашылығы қазіргі кездегі қалыптасып келе жатқан кәсіби үздіксіз білім беру 
жүйесі  мамандардың  қызмет  ерекшеліктеріне  байланысты  үнемі  өзгеріп  отыратын  функцио-
налдық  міндеттер    атқаруға  әкеліп  отыр.  Осыған  орай  бізде  ақпараттық  жүйе  саласында 
үздіксіз  білім  жүйесінің  жаңа  мүмкіндіктері  жүзеге  асырылып,  олар  практикалық  негізде 
тәжірибеден  өтуде.  Елімізде,  университетімізде  үздіксіз  білім  жүйесін  қалыптастыру,  оны 
жасау – жаңа қоғамның іргетасын қалаудың негізгі  белгісіне айналуы тиіс.   
 
 
 
 
Булатбаева А.А. 
 
СТУДЕНТТЕРДІҢ ӘЛЕУМЕТТІК ТАБЫСТЫЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІН  
ДАМЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ 
 
Бүгінгі  таңдағы  ең  өзекті  міндеттің  бірі  –еңбек  нарығында  сұранысқа  ие  бола  алатын, 
бәсекелестікке  қабілетті  кәсіби  мамандар  дайындау.  Жеке  тұлғаның  әлемдік  өркениетке 
ұмтылып,  дүниеге  Қазақстан  Республикасының  іргелі  ел  ретінде  танылуына  үлес  қосатын 
білімді,  білікті,  саналы  табысты  іс-әрекет  ете  алатын  азаматтар  тәрбиелеу.  Өздігінше  еркін 
ойлау  қабілеті  бар,  тәрбие – білім  беру  үрдісін  модельдей  алатын,  білім  берудің  жаңа 
технологиялары  мен  жаңа  идеяларын  өздігінше  іске  асыра  алатын  жеке  тұлғаның  кәсіби 
құзіреттілігінің  деңгейін  арттыру – өзекті  мәселе,  себебі,  біріншіден,  болашақ  педагогтардың 
кәсіби  құзіреттілігін  тәрбиелеу – білім  беру  процесінде  шығармашыл  студенттерді    қалып-
тасуына  дұрыс  әсер  етеді;  екіншіден,  өзідерінің  кәсіби  қызметінде  жақсы  нәтижелерге  қол 
жеткізуге  және  үшіншіден,  кәсіби  мүмкіндіктердің  іске  асуына  ықпал  жасайды.  Бұл  міндет 
білім  алушы  жастардың  шығармашылықтарын  арттырып,  өздігінен  білім  алуға  және  алған 
білімін іске асыра білуге үйретуді міндеттейді. 

43 
 
Осы  тұрғыдан  ойды  өрбітетін  болсақ,  білім  беруде  тек  білімді  меңгерту,  білік  пен  дағ-
дыларды  қалыптастыру  жеткіліксіз.  Керісінше  білім,  білік,  дағдылар  арқылы  жеке  тұлғаның 
үйлесімді  түрде  эмоционалды,  ақыл-ой,  адамгершілік,  рухани-құндылық,  еріктік,  дене  жа-
ғынан  толыққанды  дамуы,  әлеуметтенуі  маңызды.  Отандық  ғалымдардың  еңбектерінде  «та-
бысты  іс-әрекет», «тұлғаны  толық  әлеуметтендіру», «дұрыс  әлеуметтену», «тұлғаны  жетіл-
діру», «тұлғаның  әлеуметтенуін  әлеуметтік-педагогикалық  сүйемелдеу»  мәселелері  қарас-
тырылған. 
Әлеуметтік  табыстылық  мәселесі  қазіргі  қоғамда  өте  өзекті  мәселелердің  қатарына 
кіреді.  Педагогика  және  психология  ғылымдарында  осы  мәселе  бойынша  жүргізілген  әрбір 
зерттеулер  бізге  «әлеуметтік  табыстылық»  дегеніміз  не?  Оның  көрсеткіштері  мен  дамыту 
жолдары  қандай?  деген  сұрақтарға  жауап  табуға  көмектеседі.  Қоғамдағы  адамның  табыс-
тылығы оның әлеуметтік табиғатымен тікелей байланысты. Тұлғаның қалыпты психологиялық 
дамуы, оның қоғаммен өзара әрекеттестігін көрсететін өмірдің өзара байланысты екі қырының 
теңдігін  сақтай  алуы,  тұлғаның  қоғамға  енгендігін  және  одан  ерекшеленгендігін,  дара-
ланғандығын, яғни қоғамға қосыла алу және сол бір уақытта өзінің даралығын көрсетіп көзге 
түсе білуі арқылы көрінеді. 
Әлеуметтік  табыстылық – бұл  қоғамда  объективті  маңызы  бар,  тұлғаның  қызығушы-
лықтарына,  қабілеттеріне  сәйкес  келетін,оған  әлеуметтік  мойындау  мен  қанағаттану  сезімін 
әкелетін,  тұлғаның  әлеуметтік  мәртебе  мен  рөлге,  әлеуметтік  қатынастар  жүйесіне  қосылу 
нәтижесінде жасаған жктістігі деп айтуға болады[1]. 
Әсіресе осы проблема бірінші курс студенттерімен жүргізілу қажет деп есептейміз. 
 
Әрекет 
түрлері 
Тұлға аймақтары 
Өзін-өзі бағалау 
Адамгершілік 
“Мен” 
Кәсіби “Мен” 
Әлеуметтік 
“Мен” 
Өзін-өзі 
белсендендіру 
- өмірлік табыстылық стратегиясы және оларды 
құрауыштар туралы ақпарат; 
- өзін-өзі тану, өзін-өзі жетілдіру, өзін-өзі жүзеге асыру 
мотивациясы 
- өмірлік 
әрекеттену 
деңгейлерін 
анықтау 
Өзін-өзі тану - 
құндылық 
бағдарының 
қалыптасу 
деңгейін 
зерттеу; 
- өзінің 
құндылық 
бағдарының  
қоғамда 
қалыптасқан 
қалыпқа сай 
келуі  
- өзінің 
қабілеттерін, 
мүмкіндіктерін, 
қызығушылықтарын 
зерттеу  
- кәсіби 
қызығушылығының 
және өзінің 
мүмкіндіктерінің 
арақатынасын білу; 
- алдағы кәсіби өзін-
өзі жүзеге асыру 
үшін даму деңгейін 
анықтау; 
-Тұлғааралық 
қарым  -қатынас 
заңдылықтарын, 
ерекшеліктерін, 
мәнін үйрену; 
- 
өзгелермен 
қарым-қатынас 
барысындағы 
өзінің 
мінез-
құлық 
ерекшеліктерін 
зерделеу; 
- 
коммуникативтік 
біліктерін  түзету 
және 
дамыту 
бағдарламасын 
жасау; 
- өз 
мүмкіндіктерінің 
әрекеттену 
деңгейіне 
сәйкестігін 
анықтау 

44 
 
Өзін-өзі 
жетілдіру 
- әңгілемесу, 
пікірсайыс, 
танымал 
тұлғалармен 
кездесу, 
шығармашылық 
істер ұжым 
құралдарымен 
құндылық 
бағдарды 
қалыптастыру 
және түзету;  
- адамгерші-
лікке жат 
қылықтарды 
түзету 
- кәсіпті меңгеруге 
қажетті пәндерді 
анықтау; 
- пәндер бойынша 
қосымша сабақтар; 
- қосымша білім 
беру 
- тұлғааралық 
өзара қарым-
қатынастың 
және жүріс-
тұрыстың жаңа 
түрлерін үйрену; 
- конфликтілік 
жағдайларды 
шешу 
амалдарын 
үйрену; 
коммуникатив-
тік біліктілік 
тренингі 
- төмен және 
жоғары өзін-өзі 
бағалауын 
түзету,  
өмірлік 
жоспарына 
түзетулер енгізу 
Өзін-өзі 
жүзеге асыру 
- әлеуметтік 
маңызы бар 
жұмыстарға 
қатысу; 
-студенттердің 
өзін-өзі басқару 
ұйымдарына 
қатысу; 
- ұжымдық 
шығармашылық 
жұмыстарды 
ұйымдастыруға 
және өткізуге 
қатысу; 
- олимпиадаларға, 
конференцияларғa, 
сайыстарға қатысу 
- еңбек тәжірибесі 
- қоршаған 
ортасымен 
үйлесімді 
қарым-қатынас 
орнату;  
- топ арасында 
мәртебелік 
позициясын 
күшейту; 
- достық өзара 
қарым-
қатынасты құру 
және дамыту 
- өзін-өзі 
бағалаудың 
барабарлығы; 
- өмірлік 
табыстылық 
стратегиясы 
туралы шешім 
қабылдау; 
- өмірлік жоспар 
құру 
Нәтиже 
бейімделу 
даралану 
біріктіру 
Қанағаттану 
сезімі 
Табысты әлеуметтену 
 
Төменде біз студенттермен жүргізілген  сабақтар мысалы ретінде бір тренингтін 
жоспарын сипаттауды жөн көрдік. 
 «Тұлғаның әлеуметтік табыстылығы» тренинг мазмұны келесі жаттығулардан құралған. 
«Табысты тұлға портреті» жаттығуы. Тренинге қатысушы студенттер табысты тұлға-
ның  тұлғалық,  әлеуметтік  сапаларын  көрсету  арқылы  сипаттама  береді.  Табысты  тұлғаның 
портретін  жасап  шығару  оқушылардың  шығармашылық,  жеке  қабілеттеріне  байланысты  бо-
лады. Тренингтің соңында педагогтың жетекшілігімен студенттер тобы жасаған портрет-терден 
ортақ бір табысты тұлғаның портреті жасалады. 
«Менің күшті және әлсіз жақтарым» жаттығуы. 
Тренингке  қатысушылар  өздерінің  мінез-құлқындағы  және  жүріс-тұрысындағы,  тұлға-
лық  қасиеттерінің  ішінен  күшті  және  әлсіз  жақтарын  бөліп  жазады.  Бұл  қасиеттердің  ішінен 
тұлғаның  өзін-өзі  көрсетуіне,  табысқа  жетуіне  кедергі  болатын  және  тұлғаның  қабілетін 
көрсетететін, мүмкіндігін ашатын қасиеттер қарастырылады. Әрбір қатысушы әлсіз жақтарын 
жеңу  жолын ұсынуы тиіс. Педагог тарапынан кедергілерді жеңуге қатысты кеңестер беріледі. 
«Менің болашаққа жоспарым» жаттығуы. 
Әрбір  қатысушы  өзінің  болашаққа  жоспарын  құрады.  Жоспар  әртүрлі  бағытта  (кәсіби, 
жеке өмір, болашақ мамандық, жеке тұлғалық өзгерістер) жасалынады. 
Тренингты  қорытындылау  барысында  жүргізілетін  рефлекция:  барлығымыз  бүгінгі 
тренингте айтылған табыс туралы ақпараттарды есімізге түсіреміз, біз қандай жаңа ақпараттар 
білдік? Табысқа жетудің қандай жолы сіздерге жақын және неліктен? 

45 
 
Студенттердің  әлеуметтік  табысты  тұлға  қасиетін  дамыту  үшін  ең  алдымен  біз  оларда 
қандай  тұлғалық  сапалар  бар  екенін,  табыстылық  деңгейі  қаншалықты  екенін  анықтап  алуға 
үйретуіміз қажет. Осыған орай,студенттердің эмоционалды-еріктік қасиеттерін дамыту бойын-
ша келесі мазмұндағы сабақты жүргізуге болады. 
1.  Өзін-өзі тану аймағына диагностика жүргізу. 
Рефлекция: Мен өзім жайла жаңа не білдім? Мен диагностика нәтижесімен келісемінбе? 
Мен өзімнен нені өзгерткім келеді? 
2.  Жаттығу өзін-өзі дұрыс бағалауға және жағымды Мен-концепциясын қалыптастыруға 
бағытталған: «Мен және менің көлеңкем», «Жарнама», «Әрбір адамның ішкі сәулесі», «Менің 
бейнем күн сәулесінде». 
Рефлексия. Өзіңді бағалау оңайма? Ал басқаларды ше? Не жайлы айту қиын болды? Не 
жайлы оңай? Мен өзіме не тілей аламын? 
Жалпы  осындай  тренингтер  барысында  әлеуметтік – мәдени  кеңістікте  табысты 
қалыптасуы  үшін,  өзін  және  өзгелерді  дұрыс  бағалауда  адамгершілік,  мәдени,  жауапкершілік 
және байыпты тұлға сапаларын дамыту үдерісі жүзеге асырылады. 
 
Қолданылған әдебиеттер: 
1. 
Федосеева  А.М.  Проблема жизненной  успешности  и  пути  ее  исследования / А.М.  Федосеева, 
Л.А.  Мальц // Человек  в  контексте  эпохи:  мат-лы  регион.  науч.  конференции,  посвященной 85-летию 
М.Е. Бударина (30 ноября 2005 г.) / Отв. ред. И.И. Кротт [и др.]. - Омск: ОмГПУ, 2005. - С. 235-240. 
 
 
 
Веселова Л.К. 
 
ОБЕСПЕЧЕНИЕ ДИСЦИПЛИН  
ИННОВАЦИОННЫХ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ 
ПРОГРАММ НОВЫМИ УЧЕБНЫМИ ПОСОБИЯМИ 
 
В  современных  условиях  совершенствования  образовательных  программ,  подготовки 
кадров  для  индустриально-инновационного  развития  Казахстана  одним  из  важных  воп- 
росов  является  создание  новой  учебно-теоретической  базы – учебных  книг  и  пособий.  Этому 
большое  внимание  уделяется  на  кафедре  Картографии  и  геоинформатики  факультета 
Географии и природопользования. Создаются учебные пособия, учебники, отражающие новые 
достижения  в  развитии  фундаментальных  наук.  Примером  может  быть  учебное  пособие 
«Динамическая гео-морфология: космогенные процессы и формы рельефа», рекомендованное к 
изданию Ученым советом факультета и РИСО Казахского национального университета им. аль-
Фараби. 
В  учебном  пособии  изложены  основы  современных  представлений  о  совершенно  но- 
вом  генетическом  типе  рельефа – кольцевых  космогенных  морфоструктурах  (ККМ),  с 
которыми  в  тесной  генетической  связи  находятся  месторождения  разнообразных  полезных 
ископаемых. 
Пособие предназначено для студентов, обучающихся по специальностям: география; 
геодезия; картография; экология; геология; туризм и др. 
Содержание пособия, отражено в его структуре, которая включает: 
Введение 

жүктеу/скачать 12,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: