Ms Excel 97 кестелік процессорындаѓы тізім

344

2. Тізімді басќа мѕліметтерден кем дегенде бір бос баѓана немесе

бір бос жолмен ерекшелеп ќою керек. Бђл Ms Excel 97 кестелік про-

цессорында мѕліметтерді сђрыптау (сџзгіден љткізу) кезінде тізімді

автоматты тџрде ерекшелеуге кљмектеседі.

3. Тізім бџкіл жђмыс параѓын алуы мџмкін, яѓни 65536 жол, мен

256 баѓан.

4. Алањ атаулары кестеніњ бірінші  жолында орналасуы ќажет. Ms

Excel 97 кестелік процессорындаѓы бђл атаулар  есеп беруді ќђруда,

мѕліметтерді іздеуде жѕне сђрыптауда ќолданылады.

5.  Алањ  аттары  џшін  баѓандар  таќырыбыныњ  (мѕліметтер  типін,

ќаріп, пішім, туралау, жаќтау жѕне жазылым ѕріптерініњ стилімен бірге)

мѕлімет тізімдері џшін пайдаланылѓан пішімдеуден љзгеше пішімде-

луді пайдалануѓа болады.

6. Алањ атауларын мѕндерден бљлу џшін жаќтауды баѓаналар аты

жазылѓан  ќатардыњ  тљменгі  шеті  бойынша  орналастыру  керек.  Бос

ќатарлар  мен пунктирлеуді ќолдануѓа болмайды.

7. Алањ бойымен орналасќан мѕліметтер біртектес болуы тиіс.

8. Ђяшыќтаѓы мѕндердіњ алдына ќосымша бос орын тастамау  ке-

рек, ол мѕліметтерді  сђрыптауда  жѕне іздеуде кері ѕсер етеді.

Ms Excel 97 кестелік процессорындаѓы тізімдерді сђрыптау џшін

кестеніњ нѕтижелік ќатарынан басќа, сђрыптауѓа негіз болатын атаула-

рын  ерекшелеп  алып,  Мѕліметтер  (Данные)  мѕзіріндегі  Сђрыптау

(Сортировка)  жарлыѓын  орындау  ќажет.  Баѓандардаѓы  алањ  атаула-

рын ќоса ерекшелейтін болсаќ, сђрыптау кезінде сол алањдарды сђрып-

таудыњ кілті ретінде ќарастыруѓа болады. Егер алањ атауларын ерекше-

лемейтін болсаќ, сђрыптау кілті ретінде баѓандардыњ стандартты атта-

ры алынады(мысалы В,С, …).

Сђрыптау (Сортировка) жарлыѓы арќылы ашылѓан сђхбат терезе-

сінде сђрыптау ретін џш кілтке дейін пайдалана аламыз. Сђрыптау ал-

ѓаш 1-ші кілт бойынша, сонан соњ, 1-ші кілттегі мѕндерге  сѕйкес

келетін 2-ші кілт бойынша, соњында 1-ші жѕне  2-ші кілт мѕндеріне

сѕйкес келетін 3-ші кілт бойынша орындалады (1.5 сурет).

Мѕліметтерді љсу жѕне кемуі реті бойынша пайдаланушыныњ сђрып-

тау  ретін  берілген  кілт  бойынша  беруге  болады.  Пайдаланушыныњ

сђрыптау ретін ќолдану џшін, Сђрыптау (Сортировка) сђхбат терезе-

сіндегі Параметрлер (Параметры) батырмасын тањдау керек. Бђл ре-

жим 1-ші кілт бойынша кѕдімгі (пайдаланушы аныќтаѓан) сђрыптау

ретін орнатуѓа, бас жѕне кіші ѕріптермен кодтау есебін беруге, сђрып-

тау баѓытын (љсу/кему реті бойынша) орнатуѓа мџкіндік береді.

345

1.5 сурет. Мѕліметтердіњ сђрыптау ретін кљрсету

Пайдаланушыныњ сђрыптау ретін Сервис

→

Параметрлер (Парамет-

ры) жарлыѓы арќылы экранда пайда болатын Параметрлер(Парамет-

ры) сђхбат терезесіндегі Тізім (Список) ішкі мѕзірі арќылы да орын-

дауѓа болады.

Ms Excel 97 кестелік процессорында  тізімдерді сџзгіден љткізу.

Ѕртџрлі белгілер бойынша керекті мѕліметтерді тањдау џшін сџзгіден

(фильтрация) љткізуді ќолданады. Сџзгіден љткізу жарлыѓын орын-

даудыњ екі тџрлі жолы бар:  Автосџзгі (Автофильтр) жѕне Кењейтіл-

ген  сџзгі  (Расширенный)

Автосџзгі (Автофильтр). Автосџзгіні ќолдану кезінде тізім тђрѓан

аумаќты  (бџкіл  тізімді    алањ  атауларымен  ќоса)  ерекшелеу  ќажет.

Мѕліметтер (Данные) 

→

 Сџзгі (Фильтр) 

→

 Автосџзгі (Автофильтр)

  Баѓанды љсу реті

 бойынша сђрыптау

Баѓанды 2-ші кілт

бойынша сђрыптау

Баѓанды 3-ші кілт

бойынша сђрыптау

Баѓанды 1-ші кілт

бойынша сђрыптау

  Баѓанды кему реті

 бойынша сђрыптау

346

жарлыѓын орындау барысында алањ атаулары мањында тљмен ќарай

баѓытталѓан тілсызыќ бейнелі батырма пайда болады.

Автосџзгі салыстырудыњ екі тџрін ђсынады:

-дѕл (точное)/шаблондыќ  мѕндер бойынша;

- шарт бойынша тањдау.

Салыстырудыњ дѕлдік мѕні берілген алањ џшін ашылатын тізімнен

тањдалады.  Mіcrosoft Offіce 97  пакетініњ  Ms Excel 97 баѓдарлама-

сында  Мѕліметтер  (Данные)

→

Сџзгі(Фильтр)

→

Автосџзгі(Авто-

фильтр) жарлыѓы 999 элементке дейін болатын мѕндер тізімін ќђрай-

ды.

Шарт  бойынша  салыстыруды  тањдауда  бір-бірімен  “жѕне”,

(“и”), “немесе”“или”  логикалыќ  функциялармен  байланысќан  тањ-

дау критерийлері беріледі.

Ѕрбір салыстыру бљлігі: салыстыру амалдарынан (=, <>, <=, >=, <,

>), тізімнен тањдалатын “*”, “?” шаблондыќ тањбалардан тђрады.

Бір-біріне байланыссыз бірнеше баѓандар џшін  тањдау шартын бе-

руде, сџзгіден љткізу барлыќ берілген шарттар бойынша орындалады.

Сџзгіден љтпеген жазулар жасырын тџрде кљрінбей тђрады. Сџзгіден

љткізілген жазуларды ерекшелеуге жѕне басќа орынѓа кљшіруге (таза-

лауѓа), љшіруге жѕне басќа да амалдар ќолдануѓа болады.

Кењейтілген  сџзгі  (Расширенный  фильтр).  Негізгі  мѕзірдіњ

Мѕліметтер (Данные) 

→

 Сџзгі (Фильтр) 

→

 Кењейтілген сџзгі (Рас-

ширенный фильтр)   жарлыѓы тізімдегі жазуларды сџзгіден љткізудіњ

салыстыру критерийі жѕне есептелетін критерийі деп аталатын  екі тџрлі

критерийін ђсынады.

 Ѕдетте сџзгіден љткізу критерийі бірнеше баѓана бойынша тџзіліп,

критерийлер жиыны(множественные критерий) деп аталады.

Бђл режимніњ ерекшелігі, критерий аралыѓы деп аталатын кџрделі

шарттарды  іздеуді  тексеру  џшін,  арнайы  блокты  сџзгіден  љткізу  ал-

дында пішімдеу ќажеттілігінде.

Кењейтілген  сџзгіні(Расширенный  фильтр)  ќолдану  технология-

сы екі сатыдан тђрады:

- критерий аралыѓын ќалыптастыру џлгісін (сџзгі) ќђру;

 - тізімніњ жазуларын сџзу.

Кџшейтілген сџзгіден (Усиленный фильтр) љткізу критерийлерініњ

аралыѓын пішімдеудіњ бірінші сатысында, баѓандардыњ аты орна-

ласќан жолы мен іздеу шарттарын берудіњ еркін сандар жолыныњ кри-

терийлер  аралыѓы аныќталады.

347

Салыстыру критерийі  келесі талаптарды орындаѓанда ќалып-

тасады:

 - Критерийлер аралыѓыныњ  баѓаналар ќђрамы жазудыњ сџзгілеу

жаѓдайы  берілетін  баѓаналар  арќылы  аныќталады  жѕне  берілу  реті

ешќандай шартќа тѕуелсіз болады.

- критерий белгілері, бастапќы тізімніњ баѓан аттарымен  сѕйкес келуі

тиіс;

- белгіден тљмен салыстыру критерийініњ келесі типтері орналасќан:

а)  наќты мѕні;

ѕ) салыстыру операторлары кљмегімен ќалыптастырылѓан мѕні;

б) “жѕне” (и) ѕйтпесе “немесе” (или) символдары бар  шаблон-

дар.

Критерийлер жиынын ќалыптастыру ережесі:

- критерийлер (шарт) ѕрбір баѓанда кљрсетілсе, онда олар “жѕне”

шартымен байланысќан болып есептеледі;

- шарт бірнеше ќатарда жазылса, онда “немесе” шартымен байла-

нысќан болып есептеледі.

Есептелетін критерий Аќиќат(Истина) немесе Жалѓан(Ложь)

логикалыќ мѕндерге ие болатын, критерийлер аралыѓыныњ шарттары

ќатарында жазылѓан формула тџрінде болады. Формула ђяшыќтардыњ

адрестерін, кірістірілген функцияларды, ѕртџрлі типтердіњ тђраќтыла-

рын (сан, мѕтін, мерзім, логикалыќ тђраќты), ќатынас операторларды

ќолдануымен  ќђрылады.

Тізім жазылымдарын сџзудіњ екінші сатысында, критерий аралы-

ѓын  дайындап  болѓаннан  соњ,  курсор  кљрсеткіші  тізімге  ќойылып,

Мѕліметтер(Данные)

→

  Сџзгі(Фильтр)

→

Кењейтілген  сџзгі  (Расши-

ренный фильтр) жарлыѓы орындалады. Критерий жѕне тізім аралыѓы

бџкіл ќатарларды, сондай-аќ , баѓан аттарыныњ ќатарын да ќђрайды.

Кџрделі  шарттар  џшін  сџзу  біртіндеп  орындалуы  мџмкін,  яѓни

сџзудіњ  бірінші  нѕтижесі  кљшіріледі,  ал  оѓан  келесісі  ќолданылады

жѕне т.б.

Сџзгіден љткізу шартыныњ ѕрекетін алып тастау џшін, Мѕліметтер

(Данные) 

→

 Сџзгі (Фильтр) 

→

 Барлыѓын бейнелеу (Отобразить все)

жарлыѓы орындалады.

Мѕліметтер пішімі (Форма данных)

. Ms Excel 97 кестелік про-

цессоры ќарапайым экрандыќ форманыњ кљмегімен тізімніњ жеке жаз-

баларымен жђмыс істеуге мџмкіндік береді. Тізім жазбаларын љњде-

удіњ негізгі операцияларын орындау (кљру, критерий бойынша іздеу

348

немесе сџзгіден љткізу, жањадан даярлау жѕне бар тізім жазбаларын

љшіру, алып тастау).

Тізім аймаѓына курсор кљрсеткішін орналастырып, Мѕліметтер(-

Данные)

→

Пішім (Форма) жарлыѓын орындау кезінде экранда ќђра-

мында тізімніњ алањ аттары бар пішім шыѓады. Жазуларды кљру џшін

айналдыру жолаѓы (полоса прокрутки) (“Келесі”(“Далее”), “Кейін”-

(“Назад”)) батырмалары ќолданылады. Жазылымдарды тџзетуге бо-

лады. Формула ќатары жазылмаѓан алањдар ѓана тџзетіледі, ал есепте-

лінетін (љзгеріс енгізуден ќорѓалѓан) алањдар тџзетілмейді.

Ms Excel 97 кестелік процессорында нѕтижені ќалыптастыру

џшін  мѕліметтерді  топтау  жѕне  ќђрылымдау.

  Тізімді  сђрыптап

болѓан соњ, тізімде аралыќ жѕне жалпы нѕтиже ќђру џшін  Мѕлімет-

тер(Данные)  мѕзірінен  Нѕтижелер  (Итоги)  жарлыѓы  орындалады.

Жарлыѓыныњ орындалу барысында Аралыќ нѕтиже (Промежуточ-

ные  итоги)    сђхбат  терезесі  ашылады.  Ѕрбір  жасалынѓан  љзгеріске

сѕйкес  нѕтижелік мѕндер есептелетін жѕне алањ мѕні ретінде ќабылдана-

тын Нѕтижені џстемелеу (Добавить итоги по..) тізімі даярланады.

Аралыќ  нѕтижелерді  даярлау  тізім  жазылымдарын  алдын-ала

сђрыптауѓа  негізделген.  Сђрыптау  1-ші  алањ, 2-ші  алањ, 3-ші  алањ

бойынша орындалѓан болса, онда  1-ші алањ сђрыптауда ењ џлкені бо-

лады да, 2-ші алањ тізім ќатарларын, 1-ші алањныњ бірдей мѕндерінде

сђрыптау ретін аныќтайды. Ал 3-ші алањ алдыњѓы 1-ші жѕне 2-ші алањ-

дардыњ бірдей мѕндерінде сђрыптау ретін береді.  Нѕтижені жинаќтау

тљмендегідей ќатањ ретке ие:

- 1- ші алањ;

- 2- ші алањ;

- 3- ші алањ немесе 1- ші алањ;

- 2- ші алањ немесе 1- ші алањ.

Егер кесте нѕтижелік ќатарларѓа ие болса, оѓан басќа функция кљме-

гімен  есептелген  жања  ќорытынды  мѕндер  ќосуѓа  болады.  Ол  џшін

Аралыќ  нѕтиже  (Промежуточные  итоги)  терезесіндегі  Аѓымдыќ

нѕтижені алмастыру (Заменить текущие итоги) жалаушасын алып

тастап, ќажетті алањ  мен функцияны (операцияны) орнату ќажет. Басќа

екі жалауша нѕтижелерді мѕліметтердіњ џстіњгі (астыњѓы)  ќатарына

орналастыруѓа  жѕне  жеке  бетке  жеке  мѕліметтер  мѕндерініњ  тобын

шыѓаруѓа мџмкіндік береді.

Аралыќ нѕтиже ќажетсіз болса, “Болдырмау” (“Отмена”) батыр-

масыныњ кљмегімен тізім бастапќы жаѓдайѓа келтіріледі. Біраќ “Бол-

349

дырмау” (“Отмена”) ќызметі нѕтижелер пішімделгеннен кейін басќа

љзгерістер енгізілмесе ѓана орындалады, ќарсы жаѓдайда, Барлыѓын

жою  (Убрать  все)  батырмасы    шертіліп,  тізім  бастапќы  жаѓдайѓа

келтіріледі.

Мѕліметтер(Данные)  мѕзіріндегі  Нѕтиже(Итоги)  жарлыѓы

тљмендегі  ѕрекеттерді орындауѓа мџмкіндік береді:

- топтау алањы ретінде ќолданылатын тізімніњ жеке алањы бойынша,

амалдардыњ ѕртџрлі тџрлерініњ жиындарын ќалыптастыруѓа болады.

- топтау алањыныњ бірдей мѕндері џшін, тізімніњ бір(бірнеше) алањы

бойынша жиындарды ќалыптастыруѓа болады. Бђл кезде операция тџрі

нѕтижені жинаќтау џшін ќалай ќолдану керектігі аныќталады. Мыса-

лы,  Ќосынды(Сумма),  Орташа(Среднее),  Максималды  (Максималь-

ное), Минималды (Минимальное) жѕне т.б. операциялар џшін, тек сан-

дыќ типтегі алањ ѓана тањдалады. Мѕндер саны операциясы џшін кез-

келген типтегі (сандыќ, мѕтінді, мерзімді) алањ ќолданылады.

Мѕліметтерді  шоѓырландыру  (Консолидация  данных).  Ќоры-

тынды мѕлімет алудыњ келесі тѕсілі – шоѓырландыру (консолидация).

Шоѓырландыру (консолидация) – бастапќы мѕліметтер кљзі аймаѓын-

да  келтірілген  мѕліметтерді  љњдеудіњ  тањдап  алынѓан  функциясына

сѕйкес агрегирлейді. Шоѓырлау нѕтижелері белгілеу аймаѓында орна-

ласады. Мѕліметттер кљзі аймаѓы ѕртџрлі параќтарда (жђмыс кітапта-

рында) орналасады. Шоѓырлауѓа 255-ке дейінгі мѕліметтер кљзі ќаты-

сады. Мѕліметтер кљзі  шоѓырлау кезінде жабыќ болуы да мџмкін.

Мѕліметтерді шоѓырлау џшін курсор кљрсеткіші белгіленген жерге

орнатылып,  Мѕліметтер(Данные)

→

  Шоѓырлау(Консолидация)  жар-

лыѓы орындалады.  Жарлыќты орындау кезінде ќажетті  нђсќа тањда-

лып, шоѓырлау шарттары беріледі.

Шоѓырлаудыњ тљмендегідей нђсќалары бар:

- біркелкі ђйымдастырылѓан мѕліметтер кљзі џшін (тіркелген)  ор-

наласуы бойынша шоѓырлау;

- орналасуы бойынша ерекшеленетін мѕліметтер џшін категорияла-

ры бойынша шоѓырлау;

- сыртќы мѕліметтерді шоѓырлау.

Орналасу реті бойынша шоѓырлау кезінде, барлыќ мѕліметтер кљзі

ол  кестені  шоѓырлауда  ђяшыќтар  мен  файлдарѓа  сілтеме  жасауѓа

мџмкіндік беретін  біркелкі  орналасќан мѕліметтер кљзіне ие (мѕлімет-

тер категориясыныњ белгілері ерекшеленген мѕліметтер кљзі  аймаѓы-

на кірмейді). Мѕліметтердіњ біркелкі ќђрылымы болады. Ђяшыќтар-

350

дыњ рет-ретімен орналасуы жѕне орналасуына  ќарай белгілі функция-

лардыњ љњделуіне байланысты (max, mіn,  орташа мѕні) болуы мџмкін.

Категория  бойынша  шоѓырлауда,  мѕліметтер  кљзінде  бір  текті

мѕліметтер орналасады. Біраќ ѕртџрлі мѕліметтер кљзінде шоѓырлау

ѕртџрлі ђйымдастырылады. Мѕліметтерді категория бойынша шоѓыр-

лауда, жол (баѓан) белгілері, бір-біріне сѕйкес келетіндей, жол (баѓан)

ретінде ќолданылады. Шоѓырланатын мѕліметтер жѕне белгілер, бір-

біріне жаќын орналасады. Сыртќы мѕліметтерді шоѓырлауда Параќтау

(Листание) батырмасында 

“тышќан”(мышь) манипуляторыныњ сол

жаќ батырмасын басу ќажет. Параќтау (Листание)  сђхбат терезесін-

де мѕліметтерді тізімге џстемелу џшін мѕліметтер кљзі бар файлды тањ-

дап, ђяшыќќа сілтеме орналастыру (ђяшыќтар блогыныњ) атауын кљрсе-

ту ќажет. Категория бойынша шоѓырланатын болса, жоѓарѓы жолда

жѕне сол жаќ баѓанда белгі тџрі кљрсетіледі. Аѓымдыќ мѕліметтер-

мен байланыс ќђру ажыратып/ќосќышы (Переключатель Создавать

Связи с Исходными Данными) шоѓырлау барысында мѕндер аймаѓы

мен мѕліметтер кљзі аймаѓыныњ арасында байланыс ќђрады.

6.5. Мѕліметтерді сђрыптау

Mіcrosoft  Excel 97 кестелік процессорында  мѕліметтерді љсу реті

бойынша сђрыптауда келесі рет ќолданылады: сан, мѕтін, логикалыќ

мѕн, ќателер мѕні, бос ђяшыќтар. Кему реті бойынша сђрыптау  бос

ђяшыќтардан басќа ђяшыќтарда орындалады. Ѕдетте, бос ђяшыќ  кері

баѓытта сђрыпталѓан тізімніњ соњында орналасады.

                          6.6. Диаграммалармен жђмыс

  Ѕрбір  кестедегі  мѕліметтерді  диаграмма  тџрінде  бейнелеп,  оны

экранѓа, баспаѓа шыѓаруѓа болады. Бір кестеде берілген мѕліметтер

бойынша диаграммалардыњ тџрлі типін даярлауѓа болады. Барлыќ ди-

аграммалардыњ сипаттамалары кестемен бірге саќталады. Диаграмма-

да кестедегі сандыќ мѕндер ѓана кљрсетіліп ќоймай, оларды кљрнекі

тџрде бейнелеудіњ де мџмкіндіктері бар. Мысалы диаграмманыњ атын,

ондаѓы  сандардыњ  маѓыналарын  жѕне  т.б.  ѕртџрлі  етіп,  пішімдеуге

болады. Диаграммадаѓы негізгі љлшем –айнымалы. Кестеніњ бір жо-

лындаѓы (баѓанындаѓы) сандарды бір айнымалыныњ ѕртџрлі мѕндері

ретінде сипаттауѓа болады. Айнымалы аттары латын ѕріптерімен жазы-

лады: А,В,…, т.с.с.

351

Диаграммалар  ќђру  џшін  тљмендегі  ѕрекеттерді  орындау

ќажет:

- электронды кестені толтыру (дайын кестені шаќыру);

-  негізгі  мѕзірдіњ  Орналастыру  (Вставка) 

→

 

Диаграмма  (Диаг-

рамма) жарлыѓы (аспаптар  таќтасындаѓы Диаграммалар шебері (Ма-

стер диаграмм) батырмасында “тышќан”(мышь) манипуляторыныњ

сол жаќ батырмасын шерту) арќылы Диаграммалар шебері (Мастер

диаграмм) сђхбаттасу терезесін ашу;

-  ашылѓан  сђхбаттасу  терезесініњ  Стандартты  (Стандартная)

параѓында  диаграмманыњ типініњ ќажеттісін тањдау (1.6 сурет) ;

- тањдалынѓан типтегі диаграммаѓа ќажетті пішімін орнату  (1.7-

сурет).  Нѕтижелерді  кљру  (Просмотр  результатов)  батырмасында

“тышќан” (мышь) манипуляторыныњ сол жаќ батырмасын басу арќылы

ѕрекеттер нѕтижелерін кљруге болады;

- диаграмма параметрлерін (мѕліметтердіњ орналасу ретін тањдау,

љстерді белгілеу, тџсініктеме (легенда) мѕтінін, диаграмма таќырыбын

орналастыру) орнату(1.8 - сурет).

Ђяшыќтар  тобы, бірнеше жолдарѓа (баѓандарѓа) орналасса, ѕртџрлі

жолмен рет тџсінігін аныќтауѓа болады. Рет бір баѓан (бір ќатардыњ)

мѕліметтерімен сѕйкес келуі мџмкін.

Диаграмма тџсініктемесін џстемелеу, диаграмма таќырыбын енгізу

жѕне диаграмма љстеріне жазылым орналастыру орындалады. Диаг-

1.6- сурет.  Диаграмма тџрлері

352

раммада ерекшелеу аралыѓы енгізілмесе, тџсініктемелері болмайды,

біраќ диаграммалар реттерін тџзету  кезінде тџсініктемелерді ќосуѓа

болады.

Диаграммаларды тџзету. Ќђрылѓан диаграмма  ќђрамын  бас-

тапќы мѕліметтерді кљрсететін тѕсілдер љзгергенге дейін реттеуге

болады.  Тџзетуді    Диаграмма  шебері(Мастер  диаграмм)  кљмегі-

мен  (Диаграмма аспаптар  панелі  жѕне негізгі мѕзір жарлыќтары)

орындауѓа болады.

Диаграмма шеберін ќолдану. Диаграмманы реттеудіњ осы беріл-

ген тџрі келесі љзгерістерді ќамтамасыз етеді:

- ђяшыќтардыњ бастапќы аралыѓы негізінде диаграмма тђрѓызыла-

ды;

- реттерді шамалау (баѓыттау)

1.7 – сурет. Гистограмма типіндегі  диаграмманыњ пішімдері.

- Х љсі белгілері џшін жџргізілген жол/баѓандар саны жѕне диаг-

рамма тџсініктемелеріне ат беру;

Диаграмма объектісін алдын-ала ерекшелеп, аспаптар таќтасыныњ

“Диаграммалар    шебері”(Мастер  диаграмм)  батырмасы  кљмегімен

тљменде кљрсетілген бірнеше ќадамдардан тђратын тџзету режимі іске

ќосылады:

1-ші ќадам. Диаграмма џшін ђяшыќтар аралыѓын тџзету.

2-ші ќадам. Реттердегі шамаларды тџзету, Х осініњ белгілерін жѕне

тџсініктемелерді аныќтау.

353

Мѕзір  жарлыќтары    кљмегімен      диаграммалармен      жђмыс

істеу.  Диаграммаларды іске ќосу кезінде негізгі мѕзір режимдерініњ

ќђрамы љзгереді. Диаграммаларды тџзету жарлыќтары орналасќан ар-

найы режимдер пайда болады. Мѕліметтер(Данные) мѕзірініњ орны-

на тљмендегідей алты жарлыќтан тђратын Диаграмма мѕзірі пайда бо-

лады:

1. “Диаграмма типі”(“Тип диаграммы”) жарлыѓы жеке мѕлімет-

тер, топтар немесе бџкіл диаграммалардыњ тџрін љзгерту џшін ќолда-

нылады.

2.  “Бастапќы  мѕліметтер”(“Исходные  данные”)  жарлыѓы,  ди-

аграмманыњ ерекшеленген жеке элементтерін (бірќатар мѕліметтерді)

љзгерту, џстемелеу џшін ќолданылады.

3. “Диаграмма  параметрлері” (“Параметры диаграммы”) жар-

лыѓы, тањдап алынѓан диаграмма тџрініњ стандартты параметрлерін

љзгерту џшін ќолданылады.

 1.8 – сурет. Диаграмма пішімін орнату

 Мѕліметтер

енгізу

 Диаграмма таќырыбын

енгізу

 Љстер атауын

енгізу

 Мѕліметтер

енгізу

Тџсініктеме енгізу                                               Тор сызыќтары

354

4. “Орналастыру”(“Размещение”) жарлыѓы, параќта ерекшелен-

ген объектініњ орналасуын тањдауѓа мџмкіндік береді.

5.  “Мѕліметтер  ќосу”(“Добавить  данные”)  жарлыѓы  диаграм-

маѓа ерекшелеп алынѓан бірќатар мѕліметтер (нџктелер)  џстемелеуге

мџмкіндік береді.

6.  “Тренд  сызыѓы” (“Линия  тренда”) (Орналастыру  (Вставка)

мѕзірі) ѕртџрлі типтегі диаграммаларда трендтер сызыѓын љзгертуге(-

џстемелеуге) мџмкіндік береді.

Диаграмма ќђру џшін ќолданылатын ђяшыќтар диапазонын љзгер-

ту џшін тљмендегі  ѕрекеттерді орындањыз:

- љзгертілетін диаграмманы тањдањыз;

- Диаграмма мѕзірінде Бастапќы мѕліметтер (Исходные данные)

жарлыѓын тањдап, одан  Мѕліметтер диапазоны (Диапазон данных)

параѓын ашыњыз;

- Мѕліметтер диапазонында (Диапазон данных) барлыќ сілтеме-

лердіњ толыќ ерекшеленгенін баќылањыз;

- жђмыс  параѓында диаграммада пайда болуы тиіс мѕліметтер ор-

наласќан  ђяшыќтарды тањдањыз;

 - жања мѕліметтер џшін, диаграммада баѓандар (жолдар) атаулары

кљрінуі џшін, тањдап алынѓан ђяшыќќа осы атаулар орналасќан  баѓа-

наларды (жолдарды) кірістіріњіз.

6.7. Баспа параметрлерін баптау

Дайын ќђжатты принтерден баспаѓа шыѓару, кестелік процессор-

мен жђмыс істеудіњ соњѓы сатысы болып табылады. Ќђжатты баспаѓа

шыѓармас бђрын  Файл мѕзірініњ Алдын-ала кљру (Предварительный

просмотр) пунктініњ кљмегімен дайын ќђжаттыњ пішімін, бет пара-

метрлерін кљруге болады(1.9  - сурет).

Ќђжатты баспаѓа шыѓару џшін Стандартты(Стандартная) аспап-

тар таќтасыныњ Баспаѓа шыѓару (Печать) батырмасында “тышќан”(-

мышь)

 манипуляторыныњ курсор кљрсеткіші ќойылып, сол жаќ батырма-

сы шертіледі.  Принтердіњ бейімдеу параметрлері ќђжатты автоматты тџрде

баспаѓа  шыѓаруѓа  мџмкіндік  береді.  Баспа  аймаѓы  жђмыс  параѓыныњ

мѕліметтермен толтырылѓан бљлігімен сѕйкес келеді. Жђмыс параѓыныњ

жоѓарѓы сол жаќ бђрышына жалѓасќан тікбђрыш тџрінде болады. Егер

бђл параметрлерді љзгерту ќажет болса, Файл

→

Баспаѓа шыѓару (Печать)

жарлыѓы орындалады (1.10 - сурет).

355

жүктеу/скачать 3,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: