particular kind of soul; an old-fashioned use.
She was a kind of soul... Poor soul!
5. You use soul in negative statements to
mean nobody at all. When I first went there I
didn't know a single soul... I swear I will never
tell a soul.
6. See also soul music (BBCED). Soul. 1) Жан, руханият;
twin soul
- жаны егіз, жандас, көңілі бір;
upon my soul!
- ант етемін!, шын сөзім!;
bless my soul -
О, Құдайым-
ау! (таңдану);
to be the soul of
- жан-тәнімен жасау (әлденені);
to
have no soul
- тасжүрек болу, мейірімсіз;
to possess one's soul
- өзін-
өзі ұстай білу;
to unbosom (to unbutton) one's soul
- көңілін ақтару,
жан-жүрегін ашу, көңіл қалауын білдіру;
he cannot call his soul his
own
- ол өзін-өзі игере алмайды, ол өз тағдырына өзі ие емес; 2)
адам, жан иесі;
good soul
- жақсы адам;
be a good soul and help me
ауызша. Маған дос бол (досым), көмектес;
dear soul
- қымбаттым,
жаным;
decent soul
- жібі тузу адам;
honest soul
- адал адам;
kind
soul
- мейірімді жан, қайрымды;
poor soul
- байғұс;
simple soul
-
аңғал адам;
worthy soul
- ізгі жан; I did
not see
a
soul
- мен бірде-бір
жанды, ешкімді көре алмадым; 3) шабыттану, мәні мен маңызы, не-
гізі (АРС).
Soul 1. жан, also fig; fig: he put his heart and soul into the w ork- ол
жан-тәнімен жұмыс істеді; she was the life and soul of the party - ол
қоғамның жаны мен жүрегі еді; he hardly has enough to keep body
and soul together - ол күнін зорға көретін; he couldn't call his soul
his own - ол өзін-өзі игере алмады; 2. fig. (person) адам, жан иесі;
there wasn't a soul to be seen - бірде-бір жан иесі көрінбеді; he is a
good soul - ол мейірімді жан; don't tell a soul - ешбір жанға ештеңе
айтушы болма (W.).
Душа. 1. Адамның ішкі психикалық әлемі, оның көңіл күйі,
сезімі, уайым-қайғысы т.с.с. Өзгенің жаны жұмбақ. Мәтел. Ол осы
бір таңғажайып, жумбақ жанды бақылауына алып, зерттеп, ішкі
дүниесін сезуге тырысады, оны түсінеді және жүрегін ұғады. Оның
жаны, оның барлық психологиясы оның алақанында. (Чужая душа потемки. Поговорка. Он наблюдает, изучает, улавливает эту эксцентрическую, загадочную натуру, понимает ее, постигает... Душа ее, вся ее психология у него как на ладони) Чехов. Загадоч ная натура. Валько сөзі аз, туйық жан еді. Ешкім, ешуақытта оның жан дүниесінде не болып жатқанынан бейхабар болатын. (Валько был человек немногословный, и никто никогда не знал, что совершается в душе его. Фадеев, Молодая гвардия) 11 Иде-
алистік философия мен психологияда: тэннен тыс өмір сүретін әрі
4. Адам жанының ерекшелігі жайында айтуға болады. Көне
қолданыс. «Ол сондай... байғус» (сөзбе-сөз: байғұс жан)!
5. Жан сөзі «ешкім», «бірде-бір жан» мағыналарын беретін
болымсыз етістерде кездеседі. «Мен алғаш келгенде, мунда
ешкімді танимайтынмын» (сөзбе-сөз: бірде-бір жан). «Ант
етейін, ешкімге айтпаймын» (сөзбе-сөз: бірде-бір жанға).
6. Сондай-ақ соул (сөзбе-сөз: рухани) музыка.
200
психикалык, процестерді тасымалдайтын ерекше материалдык,
емес бастама.|| Діни наным-сенім бойынша, адамды жануарлар
әлемінен ерекшелеп, Қүдаймен байланыстырушы - мәңгі өлмес
материалдык, емес бастама. Байғұстардың жаны жай табуы үшін ха-
лық үн-түнсіз дұға қылды. (За упокой души несчастных безмолвно молится народ). Пушкин, Полтава. Бэла христиан болмағаны үшін
уайымдай бастады. Себебі, ол онын, рухы о дүниеде Григорий Алек-
сандровичтің аруағымен ешуақытта кездесе алмайтын шығар деп
ңауіптенді ([Бэла] начала печалиться о том, что она не христиан ка, и что на том свете душа ее никогда не встретится с душою Григорья Александровича). Лермонтов, Бэла.
2. Жеке тұлғаға тән мінез-қулық ерекшеліктерінің жиынтығы -
адам мінезі. Қайырымды жан. Мен мұндай дауысты өте сирек ес-
титінімді мойындаймын... Онда орыстың шынайы, жылы жүрегі бар
еді және бұл жүрекпен ол тыныс алатын. (Человек доброй души. Я, признаюсь, редко слыхивал подобный голос... Русская, правдивая, горячая душа звучала и дышала в нем). Тургенев, Певцы.
- Дуня, білесің бе,.. сенің ағаңның портреті тек сыртқы бей-
несін ғана беріп тұрған жок,, сонымен бірге ішкі жан дүниесін ерек
ше сипаттаған: екеуіңіз де меланхоликсіз, екеуіңіз де тұнжыраған
әрі қызбасыз. (- Знаешь, Дуня,... совершенный ты его [брата] портрет и не столько лицом, сколько душою: оба вы меланхоли ки, оба угрюмые и вспыльчивые). Достоевский, Преступление и на
казание. Оның азапты жанын үнемі шешілмеген мәселелер қинап
келді. (Его пытливую душу всегда мучили нерешенные вопросы). Б.Полевой, Побратимы. \\ Сезім, pyx, темперамент. Жан-тәнімен
ойнау (Играть с душой) [Прихвоснев:]. Маған сіздердің Патти-
леріңіз унамайды, мырзалар! Әнінде ешқандай жүрекжардылык,
жоқ. (Не нравится мне, господа, ваша Патти... Души нет в пе нии!) Писемский, Просвещенное время. Даша, суфлерді оқи тұрып,
бөліп жіберді: - ... Ыссылау, көбірек жан жылуын қосыңыз. (Даша, суфлируя, прерывала: - ... Горячее, вкладывайте больше души). А.Н.Толстой, Хмурое утро.\\Анықтама мен әдеттегі қолданыс.
Адам мінезіндегі түрлі қасиеттер жайында. Жаман адам. Оңбаған
адам. - Сіз - керемет жансыз, адал, рухыңыз биік! ( - Вы - бла городная душа, честный, возвышенный человек!) Чехов, Моя
жизнь. - Иван, сен жақсы адамсың... Қарапайым жансың... (— Иван, хороший ты человек... Простая душа)... А.Н.Толстой, Хмурое утро.
3. Ауызша. Адам (әдетте адам санын көрсеткенде, турақты сөз тіркестерінде). Айналада жан жок, (ешкім). Еш жан баласы біл-
мейді (ешкім). Зиялы қауым өкілдері маскасыз, билемеді - олар бесеу (бес жан) еді - оқу бөлмесінде отырды. (Не танцующие ин теллигенты без масок - их было пять душ - сидели в читальне).
Чехов, Маска. - Күлкілі ме? - деді директор. - Менің ертең келетін
екі жүз жанды тамақтандыруым керек, ал сен күлесің. (- Смешно? - сказал директор. - Мне вон двести душ приезжих кормить надо, тут посмеешься). Волынский, Лестница-чудесница.
4. Көне тілде: басыбайлы шаруа (крепостной крестьянин). Ду-
бровскийдің иелігінде 70 жан бар еді. ([Дубровский] владел семи- десятью душами). Пушкин, Дубровский. Обломов оған мурагер-
лікке қалған үш жүз елу жанға иелік ететін бірден-бір адам болды.
([Обломов] стал единственным обладателем трехсот пятиде сяти душ, доставшихся ему в наследство). И.Гончаров, Обломов.
5. («Менің» сөзімен). Ауызша. Достық пейілмен айтылатын
сөз. - Щи, жаным менің, бүгін өте керемет! - деді Собакевич.
(- Щи, моя душа, сегодня очень хороший! - сказал Собакевич). Гоголь, Мертвые души. - Жаным менің, бул таза шындык, қой, - деп
күлімсіреді Касацкий. (- Душа моя, да ведь это чистая правда, -
улыбнулся Касацкий). Крымов, Танкер «Дербент».
6. Ауыспалы; ненің. Әлдененің ең негізгісі, маңызы, бастысы.
Ол [Александр Петрович] ғылымның ең қажетті сөлін бере алғаны
сондай, тіпті жас баланың өзі мұның қажет дүние екенін түсінетін.
(Умел он [Александр Петрович] передать самую душу науки, так что и малолетнему было видно, на что она ему нужна). Гоголь,
Мертвые души. | | Әлденені рухтандырушы, шабыт беруші. Басты
тұлға. [Белокопытов] әзілқой, көңілді, аздап мақтана да біледі, жал-
пы - қоғамның жүрегі (жаны). ([Белокопытов] балагур, весельчак, немножко хвастун, вообще - душа общества). Мамин-Сибиряк,
Сон. Колхоздың драмалык, ұжымының жаны (жүрегі) Кирилловка-
дан келген жас мұғалима еді. (Душой колхозного драматического коллектива была молодая учительница из Нирилловки). С. Анто
нов, Дело было в Пенькове (АС).