Коммуникация

24 И. 
Василина.
БИТЕФ
тосы нсы й лар ы // Театр, 
1981, №6,140 6.
25
Н.Ю. Лотман.
«Ром ан 
А.С. Пуш кина «Евгений 
Онегин». Ком м ентарий». 
Л., 1980,158-159 66.
26 
Г.А. Антипов,
О.А. Донских, И.Ю. М ор­
ковина, Ю.А. Сорокин. 
«Текст как явление 
культуры»
140-141 66.
әрі салтанаты да бар - күйеуінің үйіне қонак, келген»24 батысеуропа- 
лық мәдениет. Соңғы мысалда қара түстің символикасы диахрония 
тұрғысынан алғанда, сол ұлттың мәдениетінде ғана көрініс табады; 
XIX ғасырдың басында еуропалықтар үшін қара түс тек өлімнің, ңа- 
заның символы болған: 1802 жылы шыққан «Еуропа хабаршысын- 
да» берілген бал туралы үзіндіде: «Ерлердің бәрі қазаға барып кел- 
гендей қара киініп алыпты» делінген; Д.Н. Свербеевтің айтуынша, 
«ерлердің де, әйелдердің де қара түсті киім киюі жаман ырым са- 
налады, сондықтан ерлер- қоңыр, жасыл, көк фрак киеді»; А. Мюс­
се «Исповеди сына века» атты кітабында: «Қазіргі кезде ерлер киіп 
жүрген қара костюмнің ырымы тым жаман»,25 - деп жазды.26
Әлемнің мәдени, тілдік (немесе лингвомәдени) картасындағы 
ағылшын тілі жасаған әртүрлі түстер гаммасында ақ пен қара түс 
аса маңызды рөл атқарады. Осы түстерде ағылшынтілді әлемнің 
шынайы, мәдени көрінісі бейнеленген.
Ак, сөзінің номинативті мағынасы - қар мен бор түсі (0.); white - of 
the colour of fresh snow or common salt or of the swan's plumage ... 
/ Ақ - жаңа жауған қардың, кәдімгі түздың немесе аққу қауырсыны- 
ның түсі/ (СОД).
Қара сөзінің номинативті мағынасы - аққа қарама-қайшы, 
ыстың, көмірдің түсі (О.); black - opposite to white - colorless from the 
absence or complete absorption of all light / қара - аққа қарама-қай- 
шы, жарықтың болмауынан не мүлде жоқтығынан түссіз болып 
көрінетін түс / (СОД).
Екі түс те шынайы өмірдегі белгілі бір құбылысты бейнелейді. 
Мысалы, олар ңара көйлекті сипаттауы мүмкін: a black dress, қара 
көйлек қара түсті көйлекті білдіреді, ал white dress ақ көйлек қар- 
дың, түздың немесе аққу қауырсынының түсімен түстес көйлек 
түсін білдіреді.
Екі мәдениетте де қара түс қазаға қатысты қолданылады (алай- 
да кейбір шығыс елдерінде қазаны ак, түс білдіреді), сондықтан 
қара көйлек не қазаға киіледі не ресми кештерде киіледі. Егер көр- 
кем шығармада баланың қара кигені айтылса, бұл оның жақында- 
рының біреуі ңайтыс болғанын білдіреді, себебі орыс мәдениетін- 
де жай уақытта балаға қара киім кигізілмейді. Мәселен, балалар 
әдебиетінің белгілі кейіпкері Полианна әкесінің ңазасынан кейін 
қонаққа қызыл көйлек киіп барғанында, неліктен қара киіп келме- 
генін түсіндіруге асығады: / ought to have explained before. Mrs. Gray 
told me to at once - about the red gingham dress and why I am not 
in black. She said you'd think t'was queer. But there weren't any black 
things in the last missionary barrel. Part of the Ladies' Aid wanted to 
buy me a black dress but the other part thought the money ought to go 
towards the red carpet for the church (E.H. Porter. Polyanna) / Мұны
8 8

ертерек түсіндіруім керек еді. Өткенде миссис Грей маған неге 
қара кимей, қызыл көйлек киіп алғансың деді. Олай киінгенімнің 
ерсі екенін айтты. Бірақ миссионерлердің жіберген соңғы сәлем- 
демесінде қара түсті ештеңе болмады. Әйелдердің көмек көрсету 
қоғамындағылардың бір бөлігі маған қара көйлек алмақшы болып 
еді, енді бір бөлігі ақшаны шіркеуге қызыл кілем алуға жұмсау ке­
рек деп шешті (Э. Портер).
Екі мәдениетте де ақ көйлекті әдетте жас қыздар киеді, бұл -
пәктіктің символы, той көйлегі. Сәнді ақ көйлек кию қалыңдыққа 
тән, бул - некелесу символы.

жүктеу/скачать 11,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: