Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
| иммунитет деп атайды.
Адам денесіндегі иммунды жүйсні қүрайтъш мүшелердін жалпы салмағы (сүйек кемігінсіз) шамамен 1,5-2 кг (1012 лимфоидты жасушалар). Анатомиялык тұрғыдан иммунды жүйенің карым қатынасы бөлек болып корінеді. Оның мүшелері мен жасушалары бүкіл денете шашырап тарағанмен, олар тұтас бір жүйе кан жэне лимфа тамырларымен байланыскан. Иммунды жүйеніц мүшелері екі топқа бөлінеді: орталық жэне шеткі. Орталық мушелерге сүйек кемігі мен айырша без (тимус) жатады. Иммунды жүйенің орталық мүшелерінде жасуша - ізашардан Т -мен В- лимфоциттер түзіледі жэне олардың антигентәуелсіз ажыратылысы болады. Шеткері мүшелерде лимфоциттер антигенмен жанасуы нәтижесінде олар пісіп жетіліп, антигентәуелділігі ажыратылады. Яғни лимфоциттердің жетілген иммуннокомпетенттері түзіледі. Шеткі мүшелерге жатады: бадамша без, аппендикс, көкбауыр, лимфа түиіндері, өкпе, ішек бойын мен басқа мүшелерде орналаскан лимфоидты (түрлі пішінді) жиынтықтар. Бадамша без. Ол жоғарғы гыныс жолдарын инфекциядан қорғап, ауыз қуысындағы микробтың ценоздык дамуына қатысады. Сонымен қатар адам денесіндегі лимфоидты тіндерін қосымша лимфоциттермен қамгамасыз етеді. 185 Аппендиқс. Оның лимфоидты тіндерінде антигеңдерге жауап кайтаратын бласты жасушалар мен лимфоциттер (В - жоне Т -лимфоциттер арақатынасы 1:14 - 1:20) жиынтығы кездеседі. Аппендикулярлы өсіңді ішек микрофлорасының бір қалыпты жағдайын реттейді. Көкбауыр. Гемопоэзге қатысады; гемоглобинді билирубинге айналдырып, темірдің қанайналымга кайта әкслсді; айналымдагы қан көлсмін реттейді жэне г.б, көпгсген қызмегтер атқарады, Оның лимфоидты тіндерінде лимфоциттер кездеседі, яғни тимустэуелді аймагы Т-лимфоциперден, ал тимустәуелсіз аймағы В-лимфоциттерден гұрады. Көкбауырда В-жасуталары Т-лимфоциттерден басым, ол мүшснің гуморалды иммундық жауап дамуының басымдылыгын көрсстеді. Лимфа түйіндері. Мөлшері 3-30 мм; сопақша немесе домалак пішінді; адамда 500-ден 1000-ға дейін лимфа түйіндері бар. Лимфа түйінінде: қыртысты жэне милы аймақтарын ажыратады. Екі аймактың арасында паракортикалды катпар жатыр. В-лимфоцитгер қыртысасты аймақта жинақталса, ал паракортикалды аймакта негізінен Т -жасушалар орналасқан. Туйіннің МИЛЪІ аймағында лимфоциттердің екі класы (В-лимфоциттер басым) мен макрофагтар кездеседі. Лимфа туйіндерінің жасушалық кұрамында В-лимфоциттсрі кобірек кездеседі. Ал жалпы барлық жасушалар санының ішіндс 65% Т-лимфоциттер, 28% В-лимфоциттер үлесіне тиеді. Лимфа түйіндерінде гуморалды жауаптың дамуымсн бірге, жасушалық жауап жоғарғы* дорежедс түйіндердің иммунологиялык қызм^гінің арнайылығын көрсетеді. Лимфоидты фолликулалар (немесе пейер табақшалары) - аш ішекге орналаскан. Олар В-лимфоциітердің иммуногенезін (барлык жасушалардың 50-70% түзіледі) қолдайды жэне онда антидене - иммуноглобулиндср А мен Е түзіледі. Организмнін корганышы екі жүйе: арнайы емес (туа бітксн, табиги) жэне арнайы (жүре пайда болған) иммунитетпсн жүзеге асады. Бұл скі жүйені организмде екі сатылы тұтас бір үрдіс түрінде карастыруға болады. Арнайы емес иммунитет корғаныс үрдісінің алғашқы жоне соңгы кезеңіне қатысады. Жүре пайда болған иммунитет жүйесі аралық қызмет, ягни арнайы тану мен ауру тудыратын агенттерді (немесе бөгдс заттарды) есте сактап, туа пайда болған иммунитеті үрдісінің соңғы сатысында іске қосылады. Туа пайда болган иммунитет жүйесі қабыну жэне фагоцитоз негізінде эсер етеді. Бұл жагдайда бөгде затты танығанмен оның шыгарылуында жеке түрі ескерілмейді. Сондыктан бүны арнайы емес иммунитет деп атайды. Арнайы емес иммунитет факторлары: лизоцим, пропердин, интерферон, бактериолизин, фагоцитоз - макрофагтар мен лейкоциттер богде заттарды кармап жұтуы жэне т.б. Бұл жүйе тек корпускулярлы дгенттер (микроорганизмдер, тікендер) жасушалар мен тіндерді бұзатын уытты заттарга жауап кайтарады. |