Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
| 125
сӛздігінің (тезаурустарының) әлеуметтік, мәдени, психологиялық, ҧлттық, діни және басқа айырмашылықтар себебінен сәйкес келмеуі. Әрбір адамның ӛз қайталанбас тәжірибесі, білімі, ӛзін-ӛзі дамытуға қабілеті, ӛз араласу шеңберу және басқалары болатындықтан, оның тезаурусы да қайталанбас болады. Сҧхбаттас оған айтылғаннан мҥлдем басқа нәрсені тҥсінген кезде, тиімсіз коммуникацияларға әкелетін семантикалық кедергіні тіркеуге болады. Алайда, ол ӛзара тҥсіністік мҥмкін емес дегенді білдірмейді. Бҧл жағдайда сҧрақтар арқылы айтылғанды нақтылауға, ақпараттың дҧрыс қабылдануына қол жеткізуге мҥмкіндік беретін кері байланыс қажет. Қатынасу қатысушылары бірін бірі «маған тҥсінікті болса, басқасына да тҥсінікті» деп санаумен, тезаурустар айырмашылығын бағаламаушылық себебінен, нашар тҥсінетін жағдайлар мысалдары шынымен жиі кездеседі. «Қатынасу грамматикасы» кітабында келесі жағдай сипатталады. Ғылыми-ӛндірістік бірлестікте ӛндірісте жаңа жетілдірілген дірілді машинаны пайдалану мәселесі бойынша баяндамашы сӛз сӛйлейді. Залда инженерлер мен жҧмысшылар бар. Баяндама аяқталды, тӛрағалық етуші профессор сҧрақтар қоюды ҧсынды. Жҧмысшы ӛз орнынан тәжірибелік сҧрақты қояды: «Айтыңызшы, жҧмыс кезінде балғаңыз қатты дірілдемейді ме?». Баяндамашы сҧрақты естіп, тҥсініксіз жағдайда қалады. Жас әріптесіне тәжірибелі профессор кӛмекке келеді: «Жолдас қондырғының ең маңызды сипаттамаларының бірі – дірілді константа діріл факторының орындаушыға жағымсыз әсерін болдырмайтын қолдану жағдайларына қаншалықты сәйкес келетінін меңзеді», деп тҥсіндірді. «Сҧрақты тҥсіндім, — деп басын изеді баяндамашы. — Тҥсіндіремін. Ӛткізілген эксперименттер нәтижесінде, жҧмыс бетінің жалған геометриялық осьтен ауытқу қатесінің орташа квадраттық жиілікті амплитудасы болжамды нәтижемен сәйкес келетіні анықталды, сондықтан, бҧл сәйкестік шынымен орын алады деген болжам жасауға негіз бар». Енді жҧмысшы ештеңе тҥсінбеді. Кӛмекке тағы профессор асықты: «Баяндамашы жҧмыс кезінде аса дірілдемейтіндіктен, балғамен жҧмыс істеуге болатынын және ӛте жеңіл екенін айтқысы келді». Семантикалық кедергі әр тҥрлі мәдениеттер ӛкілдерінің сӛйлеу қылықтарындағы айырмашылық себебінен туындайды. Серіктестердің ҧлттық ерекшеліктері жайлы қарапайым вербалды |