Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
| 162
туралы сӛйлесуді қалайды. Бҧл, әсіресе, біреуге бҧрын ашылып, ӛзара тҥсіністік таппаған және ересектерге, ата-аналар мен мҧғалімдерге сенбейтін жастарға қатысты. Тҥсіністікті қамтамасыз ету ҥшін ауызша (ауызша) және ауызша емес сӛйлесу (мимикамен, қимылдармен) қҧралдарымен тыңдаушы ақпаратты берушіге (сӛйлеушіге) нені нақты тҥсінгендігін және нені бҧрмаланғандығын білдіруі керек, ол оған хабарын тҥзетуге мҥмкіндік береді және ол оны одан да тҥсінікті етеді. Бҧл тікелей және кері байланыс сигналдарымен алмасу, белсенді, рефлексивті тыңдау процесін кӛрсетеді. Әрбір адамның тыңдау стилі кӛптеген факторларға байланысты: жынысы мен жасына, мәртебесіне, жеке ерекшеліктеріне (мінезі, темпераментіне, мҥдделеріне және т.б.), белгілі бір жағдайға. ТИІМДІ ТЫҢДАУ КЕДЕРГІЛЕРІ Неліктен кейбіреулер тыңдай тҧра, кӛбінесе басқаларды естімейді? Тиімді тыңдаудың қиындықтары тек жоғарыда сипатталған қате пікірлерге ғана емес, келесі кедергілерге де қатысты. 1. Дамымаған тыңдау қабілеті, назар аудару қиындықтары, топтық нормаларға тәуелділігі, адамның психологиялық және эмоциялық мәдениетінің жеткіліксіздігі. Кҥн сайын бізге тҥсетін ақпарат ағымы барлық ауызша хабарламаларды бірдей мҧқият қарастыруға мҥмкіндік бермейді. Кейбір мәліметтерге сәйкес, біздің ояу уақыттың ҥштен бір бӛлігіне, яғни кҥніне 5 сағатқа дейін, мҧғалімдердің, ата-аналардың, достардың, радио мен теледидардағы хабарларды тыңдаймыз. Мҧндай жҥктеме арқасында ҥнемі ойын жинақтау қиын және тыңдау қабілетін дамытуға уақыт жоқ. Тыңдаушының тҧрақсыз кӛңіл қоюы психофизикалық ерекшеліктерімен байланысты болуы мҥмкін деп саналады, атап айтқанда: ■ бір нәрсеге кӛңіл қою қиын; ■ басқа адамдардың ойларына антипатия болуы мҥмкін; ■ серіктесі және ӛзі сипаттайтын материалды жақтырмауы мҥмкін. Дегенмен, практика кӛрсеткендей, мҧқият тыңдамау кӛбінесе басқа адамды тыңдай алмаумен байланысты болады. 2. Ақыл-ой қызметінің жоғары жылдамдығы. Жоғарыда айтылғандай, біз айтқаннан тӛрт есе жылдам ойлаймыз. Ғалымдардың айтуынша, орыс тілінде орташа сӛйлесу жылдамдығы |