4-ші кесте. ИЛ-1дiң нысана жасушаларға көрсететiн биологиялық
әсерi
Нысана жасушалары Биологиялық әсерлер
Жетiлген
Т-лимфоциттер
Т-лимфоциттердiң антигентану рецепторлары
арқылы Тх2 пролиферациясын қоздыру
Жетiлген
В-лимфоциттер
Олардың плазматикалық жасушаларға айналуын,
көбеюiн
және
иммуноглобулиндердi
өндiруiн
қоздырады.
Бастауыш
В-лимфоциттер
Беткерi
IgМ
жетiлуi
мен
экспрессиясын
қоздырады
127
NK-жасушалары
Цитотоксикалық
әсерiн
күшейтедi,
ИЛ-2-ге
арналған рецептордың экспрессиясын, ИЛ-2 және
IFN-γ өнiмiн қоздырады
Макрофагтар
Фагоцитозды, хемотаксисті, цитотоксикалықты
белсендiредi;супероксиданттардың генерациясын
шақырады,
МНСII
класс
антигендерінiң
экспрессиясын жоғарлатады, ИЛ-1, ИЛ-6 мен IНФ
өнiмiн қоздырады
Нейтрофилдер
Хемотаксис
пен
дегрануляцияның
күшеюi,
супероксиданттардың қозуы
Фибробласттар
Коллагеназа, стромелизин, ИЛ-6 және Г-КСФтын
көбеюi
мен
секрециясын
шақырады,
циклооксигеназа
синтезiнiң
нәтижесiнде
простагландиндер босатылып шығады (негiзгi
белоктарға м-РНК ның экспрессиясын тежейдi)
Тегiс салалы бұлшық
ет жасушалары
Бұлшық еттiң көбеюi мен протеолизiн шақырады,
простагландин Е
2
өнiмiн қоздырады
Кератиноциттер
Басқа цитокиндердiң, мысал үшiн - ИЛ-6, өнiмi
мен көбеюiн қоздырады
Эндотелиалдық
жасушалар
Көбеюiн
қоздырады,
беткерi
эндотелиалдық
антигендердiң экспрессиясын өзгертедi, TNF (iсiк
некроздаушы
фактор)
өнiмiн
және
адгезия
молекулаларынын экспрессиясын күшейтедi
Остеокласттар
Сүйек резорбциясына себеп болатын протондық
помпаны күшейтедi
Хондроциттер
Шемiршектiң
бұзылуына
және
протеогликандардың
бөлiнуiне
әкелетiн
металлпротеазалардың өнiмiн жоғарылатады
Гепатоциттер
Жедел фаза белоктарының өнiмiн қоздырады,
альбуминдердiң
синтезiн
төмендетедi,
комплементтiң
С3-компонентiнiң
өнiмiн
жоғарлатады
Гемопоэтикалық
бағаналы жысушалар
ГМ-КСФпен бiрiгiп көбею мен пiсiп жетiлудi
қоздырады
Базофилдер мен мес
жасушалары
Гистаминнiң босатылып шығуын қоздырады
Ұйқы
безiнiң
жасушалары
Лангерганс
аралшалардың
β-жасушаларының
жойылуы
Iсiк жасушалары
Жасушалардың жойылуы
128
ИЛ-1-дiң
биологиялық
эффектілерін
шартты
түрде:
иммунологиялық, қабынулық, қан түзулiк және жүйе аралық деп бөлуге
болады (21-сурет).
ИЛ-1 иммундық жауаптың бастапқы кезеңiне қатысты, соның
iшiнде Т-хелперлердi қоздыруы өте маңызды. Т- жасушаларының iшiнде
ИЛ-1ге арналған рецепторды басым түрде экспрессиялайтын ИЛ-3, 4 және
5-тi өндiретiн Тх2-лер болып келедi. Сонымен қатар, ИЛ-1 ИЛ-2нiң
гендерiнiң экспрессиясына үлес көрсетедi. Бәлкiм, аталған эффектілердiң
алғашқысы
жанама
механизмдер
арқылы
жүзеге
асырылады.
Мембраналық ИЛ-1 Т-лимфоциттер мен макрофагтардың контакттық
әрекеттесуiне қатысады. Басқа цитокиндермен қатар (м.ү. ИЛ-4), ИЛ-1
белсендiрiлген
В-лимфоциттердiң
пролиферациясын,
олардың
плазматикалық жасушаларға айналуын және иммуноглобулиндердiң
изотиптерiнiң реттелуiн бақылайды. ИЛ-2 мен IFN-γ –лармен бiрiгiп NK–
жасушаларының белсендiлiгiн жоғарлатады.
ИЛ-1 миелопоэз бен эритропоэздiң бастапқы сатыларын
қоздырады (соңғыларын басады, себебi - эритропоэтиннiң антагонисті).
Қан түзуге қатысы бар болғандықтан, ИЛ-1дiң радиоқорғау әсерi бар. ИЛ-
1 сәулелеуге дейiн енгiзiлсе, радиоқорғау әсерi пайда болады да,
сәулелеуден кейiн 5 тәулiк өткенде енгiзiлсе, сәүленүдiң әсерiн күшейтедi.
ИЛ-1
қабындырғыш
агент
ретiнде
белгiлi.
Ол
қабыну
реакциясының жергiлiктi және жалпы көрiнiстерiнiң басым санын
129
21-ші сурет. ИЛ-1 иммунды жүйенің жасушаларына көрсететін
әсері:
1) NK–клеток жасушаларының белсенділігін арттыру; 2)
полиморфты
ядролық
Достарыңызбен бөлісу: |
