325
8-тарау
•
Неомарксистік теорияның әралуандығы
мұндай жұмысшылар қолмен жұмыс істейтіндерден өздерінің киімдері, дағ-
дылары, дайындықтары және мансаптық болашағы сияқты артықшылықтар-
мен ерекшеленетін топ болатын (Lockwood, 1956). Алайда бүгінгі күні екі топ
бір дей бақылау құралдарына бағынады. Осылайша, зауыт пен қазіргі заманғы
зауыт кеңсесі арасындағы айырмашылықты ажырату оңайға соқпады, өйткені
соңғысының жұмысшылары біртіндеп дамып келеді. Ең алдымен, кеңсе қыз-
мет керінің жұмысы уақыт өте келе көбірек мамандана бастады. Бұл – кеңсе
жұмысындағы ақыл-ой мен қол еңбегінің аспектілері бөлек екенін білдіреді.
Кеңсе менеджерлері, инженерлер мен техниктер қазір ақыл-ой еңбегін орын-
дайды, ал «желілік» клерктер (қызметкерлері) деректерді енгізу сияқты қол-
мен істелетін жұмыстан арғы тапсырмаларды орындамайды. Нәтижесінде осы
жұмыс орындарына қажетті дағдылар азайып, жұмыс орындары арнайы да-
йындық ты талап етпейді.
Ғылыми басқарма кеңсені де басып алды деуге болады. Кеңсе тапсырмалары
ғылыми тұрғыдан зерттелген және осы зерттеулердің нәтижесіне сәйкес жеңіл-
детіліп, жоспарланып, стандартталған. Ақырында, механикаландыру кең седе
айтарлықтай дамыды, бірінші кезекте, компьютермен компьютерлік жаб дық-
тар арқылы маңызды қадамдар жасады.
Бұл тетіктерді кеңсе жұмыстарына қолдану арқылы менеджерлер осындай
қызметкерлерді бақылауды әлдеқайда жеңілдетеді. Мұндай басқару тетіктерін
кеңседе қолдану фабрикадағыдай
5
мықты және тиімді болатынына сенім аз, де-
генмен әлі күнге дейін «ақ жағалылардың зауытын» дамыту үрдісіне ба ғыттал-
ған.
Браверманға да бірқатар сын-ескертпелер айтылғаны мәлім. Біржағынан, ол
қолмен жұмыс істеу мен кеңсе жұмысы арасындағы ұқсастық дәрежесін асыра
бағалаған сияқты. Екінші жағынан, бақылаумен айналысамын деп, ка питализм-
нің экономикалық динамикасына онша көңіл бөле алмады. Соған қа рамастан,
ол қазіргі заманғы капиталистік қоғамдағы еңбек процесі туралы түсінігімізді
кеңейтуге айтарлықтай еңбек сіңірді. (Foster, 1994; Meiksins, 1994).
Достарыңызбен бөлісу: