АЗЯРБАЙЪАН МИФОЛОЭИЙАСЫ
97
олмасына ясасланыр. Тотем иъманын
щяр бир цзвцнцн
щяйатында мцщцм рол ойнайыр, адят-яняняляри, ганун-
гайдалары тянзимляйир, бцтюв иъмада стабиллийин гарантына
чеврилир. Щейван вя биткилярдян тюрядиклярини зянн едян ин-
санлар, илк нювбядя, юзляриндя
тотем сечдикляри варлыьын
яламятлярини эюрцр, цмуми яъдадларыны йарыминсан-
йарымщейван, йахуд йарыминсан-йарымбитки шяклиндя тя-
сяввцря эятирирляр. Чох щалларда тайфа тотемин адыны дашыйыр.
Мясялян, Азярбайъанда XV-XVI йцзилликлярдя гцввятли
мцстягил дювлятляр йарадан ики мяшщур тайфадан
биринин ады
Гарагойунлу, диэярининки ися Аьгойунлудур, онлар юз бай-
рагларынын цстцндя чох дярин гатлардан
эялян тотем инамына
ясасланыб мцвафиг гара вя аь гойунун шяклини якс етдир-
мишдиляр.
Бир гайда олараг, тотемизмдя
табу
∗∗
да юзцнц эюстярир.
Табу – инсанын бязи давранышларына хцсуси гадаьа гойулма-
сына дейилир. Бцтцн иъма цзвляри цчцн мяъбури сайылан йа-
сагларын бязян щядди вя юлчцляри мцяййянляшдирилир. Беля
ки, йаш дюврляри иля баьлы (мясялян, он беш йашына чатмамыш
йенийетмяляр ова чыха билмяздиляр), сосиал зяминдя (иъма
башчысындан, йахуд кишилярдян, йа да гадынлардан башга щеч
кясин тотемя ял вурмаьа ихтийары йох иди), мювсцмля баьлы
(йазда чичякляйян аьаъы кясмяк олмаз) вя с. йасаглар
тятбиг едилирди. Тотемизм дини эюрцшлярин яряфяси сайылыр
Азярбайъан халгынын инанъларында гурда, марала, иняйя, аь
гуша, илана, аслана, габа аьаъа тотем кими йанашылдыьы
мцшащидя олунур. (Бу барядя нювбяти фясилдя эениш бящс
ачылаъаг).
Икинъи
анимизм
∗
мярщялясидир. Анимизм – илкин дини тя-
∗∗
Достарыңызбен бөлісу: