Бярпа, эенезис
110
лар мцгяддясляшдириляряк щяр щансы бир яламяти, кейфиййяти
вя фяалиййяти иля Йарадыъыйа баьланыр. Сакраллашан варлыглар
вя щадисяляр ъазибя гцввясиня
малик олдуьундан еталон-
лашыб кцтляляри архасынъа апарыр. Сакраллыг дини идейаларын
формалашмасына да тякан вермишдир. Щятта мцяййян
чаьларда ъямиййятин сийаси вя иътимаи институтлары, сосиал вя
елми дцшцнъяси, мядяниййят вя инъясяняти дя мцгяддяс-
ляшмянин (сакраллыьын) тясири алтына дцшмцшдцр. Сакраллыьын
мащиййятиндя дцнйявилийин якси - илащи алямя йахынлыг вя
илащи гцввяйя итаят дайаныр. Цмумиййятля, улу яъдадын
ягидясиндя
йарадыъы иля ялагялянян, баьланан щяр шей
мцгяддяс иди. Мясялян, дейирляр ки, тотем ана марал буй-
нузуну гоз аьаъына сцртмцшдцр. Бу щалда топлумун бцтцн
цзвляри цчцн гоз аьаъы мцгяддясдир. Йахуд бир инанъа
эюря, танрынын атынын налы бир даьын ятяйиня дцшмцшдцр.
Демяли, о даь мцгяддясдир.
Инкишафын башланьыъ мярщялясиндя инсан тяфяккцрцндя
сакраллашан илкин варлыглар
заман, мякан вя рягямлярдир. Бу
анлайышлар мифик дцшцнъянин илк мящсуллары кими гябул еди-
лир. Чцнки мякансыз щеч ня йарана билмяз.
Еляъя дя заман
щярякятя эялмяся, йериндя донуб галса, доьум, инкишаф
олмаз. Дцнйанын йаранмасы цчцн илкин шярт мякан вя за-
манын мейдана эялмясидир. Аллащ варлыглары йерляшдир-
мякдян ютрц мяканы дцзятдийи андан заман да «доьулуб
фяалиййятя» башламышдыр. Сонра йаранышлар цст-цстя эялдикъя
кямиййятин – сайларын йардымына ещтийаъ дуйулмуш, рягям-
ляр кяшф едилиб мцгяддясляшдирилмишдир. Инсанын дцнйанын
дяркиня доьру аддымладыьы йолда бу цч анлайыш ялифба ролу-
ну ойнамышдыр.
Мякан. Нйутонун классик механикасында ясасландырылыр
ки,
мякан сонсуздур, узунлуьу бцтцн истигамятлярдя
биръинслидир, щяр щансы бир нюгтясиндя
щямишя ейни универсал
ганунлар мювъуддур. Дцнйаны дярк етмяк тяшяббцсцндя
олан гядим инсанлар ися мяканы тамамиля якс шякилдя тя-