К ә с І би білім беру г. Н. Федорова бағдарламалық модульдерді біріктіруге қатысу

119 
алынбайды. Бұл жағдайда тек класс аты ғана көрсетіледі, ал нысанның 
өзі жасырынды болып саналады.
Диаграммада сол жақтан шеткі нысан бейнеленеді, ол өзара 
әрекеттесудің бастамасы болып табылады (1 нысан 5.11-суретте). Оң 
жағынан біріншімен өзара әрекеттесетін басқа нысан бейнеленеді. 
Осылайша, барлық нысандар бірізділік диаграммасында кейбір тәртіпті 
құрады, ол бір-бірімен өзара әрекеттескенде осы нысандардың актив 
белсенділігін анықтайды.
Бірізділік диаграммасының екінші өлшемі - жоғарыдан төменге 
бағытталған уақытша тік ось. Уақыттың алғашқы сәті диаграмманың ең 
жоғарғы бөлігі сәйкес келеді. Бұл ретте нысандардың өзара әрекеті бір 
нысаннан басқасына берілетін хабарламалар арқылы іске асады. 
Хабарламалар көлденең нұсқар түріндегі хабарламалар атымен 
бейнеленеді және уақыттағы өздерінің пайда болу тәртібін құрады. 
Басқаша айтқанда, бірізділік диаграммасында орналасқан хабарламалар 
төменде орналасқандардан бұрын бастама алады. Бұл ретте уақыт осіне 
масштаб көрсетілмейді, себебі бірізділік диаграммасы тек «бұрын-
кейін» үлгісіндегі өзара әрекеттесудің уақытша қарапайымдылығын 
модельдейді.
5.11-сурет. Бірізділік диаграммасының түрлі графикалық примитивтері

120 
Нысанның өмір сызығы уақыт кезеңін шартты белгілеу үшін қызмет 
етеді, оның бойында нысан жүйеде болады және салдарында оның 
барлық өзара әрекет етуіне басымдылықпен қатыса алады. Өмір 
сызығының диаграммасында үзік сызықты тік сызықтармен жалғыз 
нысанымен бейнеленеді. Егер нысаны жүйеде тұрақты болса, онда оның 
өмір сызықтары бірізділік диаграммасының бүкіл жазықтығында 
жалғасатын болады.
Бірізділік диаграммасын құруды бүкіл жиынтықтан модельденетін 
өзара байланысқа қатысатын нысандар, кластар барлық жиынтықтан 
бөліп алуды мақсатқа сай басталады. Бұдан кейін барлық нысандар 
диаграммаға хабарламаларды бастаудың кейбір тәртібін сақтаумен 
енгізіледі. Қандай нысандар тұрақты, ал қандайы уақытша - тек талап 
етілетін әрекеттерді орындау кезеңіне орнату қажет. Нысандар 
анықталған кезде хабарламалардың сипаттамасына келетін болады. Бұл 
ретте жүйеде алатын хабарламалардың рөлін ескеру керек.
Мысал ретінде «Көтерме сауда қоймасы» ақпараттық жүйесінің 
«Тауар сату» пайдалану нұсқасын іске асыруға арналған бірізділік 
диаграммасын құрамыз (5.12-сурет).
Бұл диаграмма екі нысаннан және бір актердан тұрады. Нысандар үнемі 
белсенді болып табылмайды, ол тиісті басқару фокусының көмегімен 
көрсетілген. Хабарламалар аты ретінде тиісті кластарда сипаттап 
тізілген операциялар аттары көрсетілген.
5.12-сурет. Тауар сату операциясын модельдеуге арналған бірізділік 
диаграммасының нұсқасы 

121 
Кейбір хабарламалардың ұсыныс-шарттары квадратты жақшалар 
ішіндегі қарапайым мәтінмен жазылған. Бұл шарттарды тиісті 
пайдалану нұсқасының ерекше сценарийлерін орындау мен сату 
процесін тармақтау деңгейін береді, алайда басқа пайдалану нұсқалары 
бұл диаграммада көрсетілмеген. 

жүктеу/скачать 4,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: