4.3.2. КОМПЬЮТЕРДЕГІ ЖӘНЕ ОНЛАЙН ОЙЫНДАР Адамның бала күнінен бастап тұлға болып қалыптасқан уақытына дейін ойынмен бірге
жүреді. Ойнау қажеттілігі таным және құрметке ие болу қажеттіліктерімен тікелей байла-
нысты. Ойнағысы келу балалық шақпен қоштасқысы келмеуді білдіреді. Адам кез келген
жасында ойынға құмар болуы мүмкін. Ал, интернетте ойынның көкесі бар. Ойынның түр-
лері өте көп. Соңғы 10-12 жылда электронды ойындар технологиялық та, психологиялық
та қырынан алғанда үлкен эволюциядан өтті. Қарапайым ойындардан шынайы дыбыс,
видео, графикамен әрленген, миллиондаған бюджетке ие, сапалы өнімге айналды. Қазіргі
уақытта руль, педаль, вибро кресло т.б. секілді шектері құралдар пайда болды. Олар ойын
әлемімен кері байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Интернет желісі құралдары арқылы
дүниежүзі ойыншылары арасында байланыс орнатылады.
Интернетте есірткі секілді адамды тәуелді ететін, кең таралған ойын түрлері де көп. Мы-
салы, «Менің сүйікті фермам» компьютерлік ойыны. Балалар үйге кіре сала, бақшасын
суарып, жануарларға тамақ беру үшін компьютерге қарай ұмтылады. Сабақ оқу, тамақ ішу,
үй шаруасы жайында қалады. Бұл ойындар ауқымдылығымен ерекшеленеді. Бір уақытта танитыны бар, танымайтыны бар, мыңдаған қаты-
сушылар ойынға қосылуы мүмкін.
Интернетте көп уақыт өткізу сабақа, достармен және отбасымен қарым-қатынасқа кері әсерін тигізеді. Кейде балалар шынайы өмірден ал-
шақтап кетуі мүмкін.
Замануи компьютерлік ойындар өз заңдылықтары, ережелері, құндылықтары бар қиялдағы әлемді жасай алады де сенімді түрде айтуға бола-
ды. Ойыншы үшін әлем тартымды болған сайын, бұл үрдістің ойыншының әлеуметтену үрдісіне ықпалы арта береді.
Қазіргі уақытта көп қолданушы қатысатын рөлдік онлайн ойындар танымал. Онда бір уақытта көптеген ойыншылар қатар ойынға қатыса ала-
ды. Мұнда кейіпкердің дамуына, қабілет-қарымының артуына көп назар аударылады. Мұндай ойындарда іс-әрекеттер көптеген қызықты кейіп-
керлердің қатысуымен фантастикалық әлемде болады, ойыншының жасаған әрекеттеріне байланысты оқиғаның желісі де өзгеріп отырады.
Ойындар әртүрлі жанрларды біріктіруі мүмкін.
Адам өзінің бірсәттік қажеттіліктерін орындап, эмоциясын шығарғысы келгенде компьютерлік ойындар ойнағысы келеді деген көзқарас бар.
Шынтуайтына келгенде, мәселе одан да күрделі. Геймерлердің көбі компьютерлік ойынның виртуалды әлемінде өмір сүруге болады деген
көзқараспен келіседі. Әсіресе, қоғамдық қатынастардың үлгісін жасайтын ауқымды интернет әлем үшін бұл көзқарас өте орынды.
Десе де, компьютерлік ойындарда не мән бар? Олардың ең негізгі ерекшелігі (қарапайым ойынмен салыстырғанда) – ішкі «Меннің» вир
туализациялануының техникалық құралдар қамтамасыз ететін алпауыт күшінің болуы.