Алматы мектегь 1989
жүктеу/скачать 4,18 Mb. Pdf көрінісі
|
syzdykova rabiga shalabaev belgibai korkem mtindi lingvistik
| Қәтелеі ике — « к а т а л а ж к а » д е г е н
о р ы с с ө з і н і ң « қ а з а қ ш а » т ұ л ғ а с ы . К а та ла жк а б ұл к ү н де о р ы с т ы ц с ө йл е у т і л і не тән көне сөз рет і нде т а н ы л а д ы , м а г ы и а с ы — « т ү р м е , а р е с т а н т т а р д ы қа - ма йт ын орын». Қ а з а қ т і лі не п а т ш а ө к і м е т і н і ц ә к і м ш і л і г і м е н қ о с а тюрьма, ка та л а жк а с и я қ т ы « т ә р т і п т е у ш і » о р ы н д а р д ы а т а й т ы н с о з д е р д і ң де (түрме, к ә т е л е ш к е ) кі рге ні мә л і м. Сі рә, А б а й тү- с ы н д а ү л к е н т ү р м е л е р м е н қ а т а р , т е р г е у г е а л ы н г а н ж а з ы қ т ы л а р - д ы қ а м а й т ү р а т ы н о р ы н д а р д а аз б о л м а г а н , о л а р д ы қ а з а қ т а р к э т е л е ш к е д еп а т а г а н . Л І а р г а түсу — с а й л а у п р о ц е сі нд е г і а к т і н і ң а т а у ы , ол д а ел б а с қ а р у д ы ң қ а з а қ д а л а с ы н а к е лг е н ж а ц а т ә р т і п т е р і м е н қос.а кі рг ен ұ ғ ым. Ш а р ғ а түсу — о р ы с ш а « б а л л о т и р о в а т ь с я » ( д а у ы с - к а түсу) д ег е н н і ң б а л а м а с ы . Ө т к е н д е д а у ы с б е р у ш і л е р у р н а г а а қ ( ж а қ т а у д ы б і л д і р с е ) не ме с е қ а р а ( қ а р с ы б о л с а ) т ас, яғни, ш а р с а л а т ы н б о л ғ а н , қ а з а қ т і лі н д е о с ы д а н ш ы ғ а р ы п , « д а у ы с қ а с а л у » д сге н ді ш а р ғ а с а л у , ж а қ т а г а н д а у ы с а л у д ы ш а р түсу (Ен- дігі с а й л а у б о л г а н д а , Т ү с е ме дегі т а г ы ш а р ) ден а т а г а н , қ а з і р г і к с з д е қ о л д а н ы л а т ы н д а у ы с б еру, д а у ы с қ а түсу, д а у ы с а л у , қ а р с ы д а у ы с б е р у д ег ен т і р к е с т е р - т е р м и н д е р А б а й т ү с ы н д а әлі ж о қ б о л а т ы н . Л а у — А б а й д ы ң б ұл т е к с і н д е с а й л а у с п я қ т ы ш а р а л а р д ы өт- к і з уг е у а қ ы т ш а қ а ж е т к ө л і к т і ә к і м ш і л і к о р ы н д а р ы н ы ц е л г е (ха- л ы қ қ а ) м і н д е т етуін а т а й т ы н сөз. С о н д ы қ т а н А б а й ө л е ңі нд е г і : О я з іиықты, с ы я з бар, « Л а у » деп, «үй» д е п л е п і л д е п — д ег е н ж о л д а р д ы ж а й с е з б е н а ш ы п а й т с а қ , а т ш а б а р : « у е з д б а с ш ы л а р ы келіп, с а й л а у ө т к і з е т і н ж и ы н б о л а д ы , с о ғ а н у а қ ы т ш а қ а ж е т кө- л і к пен т і г і лет і н ү й л е р д і д а й ы н д а у к е ре к » д еп х а б а р л а д ы — д е ген с и я қ т ы б о л ы п ш ы г а р еді. Ө т к е н ғ а с ы р д а б үл с ө з д і ң ж ә н е бір м а ғ ы н а с ы б о л ғ а н , ол — к е д е й д і ц б а й д а н у а қ ы т ш а к ө л і к а л ы п , о н ы м е н ж а л д а н ы п , ж ү к , а с т ы қ т а с ы п к ү н е лт у і л а у а й д а у д ел і ні п, сол х а р е к е т иесі ні ц л а у ш ы д еп а т а л у ы . Б а с ы сотқа а й н а л у д ег е н т і р к е с т і ң ж а л п ы м а ғ ы н а с ы т үсі ні к- ті, өйткені б ү л к ү нд е сот сөзі т а н ы с . Ал осы а т а у д а ә т к е н г а с ы р да қ а з а қ т і л і не о ры с т і лі не н енігі, А б а й т ү с ы н д а а к т и в сөзг е 29 а й н а л ғ а и . Ж о ғ а р ғ ы т і рке с т і , сіро, А б а й х а л ы қ т ы қ қ о л д а н ы с т а н а л г а н б о л у к ерек . Өтірік қ а г а з — б і р е уд і ц ү с т і н с і і жада. , . жа уыг і ж а з ы л ғ а п ша - ғ ым. « Қ а ғ а з » сөзі күні к е ш е г е дсй і н қ а з а қ т і лі пд е а р ыз , ш а ғ ы м , с п р а в к а , м ә л і м д с м е т. б. с п я қ т ы ж а з б а т ү р д е ұ с ы н ы л а т ы н д үн и е - л е р д і ң ж а л п ы а т а у ы б о л ғ а н . А б а й д ы ц осы ө л е ц і н д е б і р н с ш е рет қ о л д а н ы л ғ а н « қ а г а з » сөзі ж о ғ а р г ы и н с т а н ц п я г а ( а й т а л ы қ , ояз- г а) б і р еу д і н үст і нен ж а з ы л ғ а п ш а ғ ы м , а р ы з м а ғ ы н а с ы н білді - реді: Өзіне мәлім, тснтектер Өз бетімен не табар ? Қ ағаз берер, қарманар, Аяғында сандалар. Бұрынғыдай дэурен ж о қ ,— Үлық ж олы тарайды: Әтірік берген қағаз ды ң А лды-артына қарайды. Өз қ а га з ы өз көзін Ж о ғ а л т у ға ж арайд ы . Сі рә, х а л ы қ т ы ц с ө й л е у т і л і н д е а л ғ а ш қ ы к е з д е а р ы з т ә р і з д і ж а з б а н ә р с е н і ц а т а у ы сол а р ы з ж а з ы л а т ы н з а т т ы ң ( қ а ғ а з д ы ң ) а т ы м е н а т а л с а к е р е к , б үл — т і л д і ц қ а й - қ а й с ы с ы н а д а тән, тіл з а ң ы н а с ы й ы м д ы қ ү б ы л ы с . К е л е - к е л е , әсі реее, о қ у - а ғ а р т у ісі д а м и гүсіп, қ а ғ а з с и я қ т ы сөз н а қ т ы з а т а т а у ы р е т і п д е т ү р а қ т а л а бас- т а у ы н а б а й л а п ы с т ы , о н ы ц енді ж а л п ы « ж а з ы л ғ а н д ү н и е ( а р ы з , д о ку ме н т , с п р а в к а т. т . ) » д ег ен м а г ы п а с ы ә л с і р е й б а с т а ғ а н . Б ү л к ү н де қ а ғ а з — т е к з а т а т а у ы . « Қ а ғ а з » с ө з і н і ц А б а й д а « ш а ғ ы м » д ег ен с е эб е н д у б л е т е к е н д і г і н өтірік қ а ғ а з , өтірік ш а ғ ы м ті ркес- т е р і н і ц ж а р ы с а қ о л д а н ы л у ы н а қ а р а п т а н у ғ а б о л а д ы : Өтірік ша- жүктеу/скачать 4,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|