Алматы мектегь 1989

ә р е к е т п е н а й н а л ы с а т ы н д а р , о л а р д ы ц б ұ л к ы л ы к т а р ы ө з г е л е р г е
қ и я н а т ж а с а у , ө т і рі к айту, өс с к айту, б і рді б і рг е айдагі с а л у ,
қ ы с қ а с ы , гіысықсыіі, т і лі и без еп , к е з г е т ү с у с п я қ т ы б о л ы п к ел ед і .
П ы с ы қ т ы ң п о р т р ст і н А б а й д ы ң өзі б ер е д і :
Мі не п ы с ы қ т а р д ег е н осы. Б ү л сөзд і ж а л г ы з А б а й емес, өт- 
кен ғ а с ы р д а ғ ы қ а з а қ а қ ы н д а р ы н ы ң көбі қ о л д а п г а н ж о н с ж о г а -
р ы д а к ө р с е т і л г е н т е р м и н д і к м ә н д е ж ү м с а ғ а н .
А р ы з ш ы  сөзі де А б а й з а м а н ы н д а т у ғ а н н е ол о г из м . Қ а з а қ қо- 
г а м ы н а к еңсел і , қ а ғ а з д ы
і і м п е р и я л ы қ с от к е л г е н н е н кейін д а у
д а у л а у д ы ң ж а ң а т ә р т і бі р е т і н д е ш а ғ ы м д ы ж а з б а ш а т ү р д е т ү с і р у
акт і сі п а й д а б о л д ы ( б ұ р ы н қ а з а қ т ы ң ә д е т - ғ ү р ы п п р а в о с ы б ойын-
ш а а р ы з а йт у д а , ол а р ы з д ы қ а р а п , к е с і мі н б і л д і р у де б и л е р т а- 
р а п ы н а н а у ы з ш а т ү р д е ж ү р г і з і л г е н і м ә л і м ) . Д а у д а у л а у , ш а г ы м
а й т у д ы ц ж а з б а ш а т ү р і енді а р ы з  д е л а т а л а т ы н б о л а д ы д а , сол 
а р ы з б е р у ш і н і ң а ты — а р ы з ш ы  б о л а д ы . Ж ә н е б үл сөз к ө б і не с е
и м п е р и я л ы қ сот о р ы н д а р ы н а ә д і л е т т і к і здеп а р ы з б е р у д і ң ж а л ­
пы а т а у ы н а н гөрі, ж а л а қ о р л ы қ п е н ө т і р і к а р ы з б е р у д і б і л д і рг е н .
« Ар ы з » с ә зі н і ң б үл м а ғ ы п а л ы қ р с ңк і н А б а й д ы ц өзге ө л е ц д е р і н е н
ж а қ с ы к ө р у г е б о л а д ы : Б а р ы п к е лс е Е р т і с т і ц суын т а т ы п , Б е р і п
к е лс е бір а р ы з  б ү т ыг і - ша т ып ( « Б а й л а р ж ү р ж п ғ а н м а л ы н қ о р г а -
л а т ы п » д ег ен ө л е ц і н д е ) . Б ү л ж о л д а р д а ғ ы б утып-шатып д ег е н 
сөз г е қ а р а п ол а р ы з д ы ң « ж ө н і т ү з у » е ме с т і г і н б і р д е н б а й қ а у ғ а
б о л а д ы . « Ж і г і т т с р , о йын а р з а н , к ү л к і қ ы м б а т » д ег е н ө л е ц і н д е :
П ы с ы қ т ы қ т ы ц белгі сі — а р ы з б ер у ,  Ж о қ т ү р с а бес бересі , а л т ы
а л а с ы — д ей д і а қ ы н . Д е м е к , а р ы з ш ы л а р — ж о ғ а р ы д а а т а л ғ а н
г і ы с ы қ т а р д ы ц бір түрі. 
О л а р д а ж а ц а ә л е у м е т т і к т о п т а р д ы ц
әкі л і .
« Б о л ы с б о л д ы м , мі н е к и » ш ы ғ а р м а с ы н д а к е з д е се т і н з а к ү н ш і к  
сөзі — ж а ғ ы м с ы з х а р е к е т т і а р ы з ш ы н ы ц
о р ы с ш а л а н ғ а н а т а у ы .
Б ү л сөз А б а й д а о р ы с н м п е р п я с ы п р а в о с ы н п а й д а л а н ы п , с о ғ а н 
сүйеніп, қ а р с ы л а с ы н ж а з ғ ы р у ғ а , с о т қ а т а р т у ғ а т ы р ы с у ш ы а д а м
д ег е н м а ғ ы н а д а . З а к ү н и і і к  — ж а ц а т ипт ег і д а у г е р . Б ү л т ү л г а
о р ы с т ы ц өз т і лі н д е ж о қ . О л — з а к о н  д ег е н т ү б і р г е - щ и к д ег е н 
орыс тілі қ о с ы м ш а с ы н ж а л ғ а п , а у ы з е к і т і л д е қ а з а қ т а р д ы ц ө з д е р і
ж а с а п а л г а н а т а у ы . Б ү л с ө з д і ц з а т ы ( т ү б і р і мен қ о с ы м ш а с ы )
о р ы с ш а , « т ұ р п а т ы » з а к ү н і и і к  болыгі қ а з а қ ш а ш ы қ қ а н .
Тексі т а л д а н ы и о т ы р ғ а н
ш ы ғ а р м а д а к ө п ш і л і к
о қ ы р м а н ғ а
б е и т а н ы с т а у ж ә н е бір с е з б а р . О л өзі А б а й ш ы ғ а р м а л а р ы н ы ц
Пысық кім деп сүрасаң — 
К а л аға шанса демалмай. 
Өтірік арыз кәп берсе, 
Көргспдерден ұялмай. 
Сыбырдан баска сыры жок., 
Ш аруаға қыры жок,
Өтірік, өсек, м ақтан га 
Агып түрса бейне су...
Атым шығып жүрсін деп,
Берекеге қас болса...
Ку тілменен күтыртып, 
Кстср бір күн отыртып.
31

Ъ а с ы л ы м д а р ы н д а д а , о қ у л ы қ т а р д а д а д ұ р ы с т а н б а л а н б а й келб 
ж а т қ а н сөз. К ө р м е й түрып 

жүктеу/скачать 4,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: