Алматы мектегь 1989
А. Қ Ү Н А Н Б А Е В Т Ы Ң
жүктеу/скачать 4,18 Mb. Pdf көрінісі
|
syzdykova rabiga shalabaev belgibai korkem mtindi lingvistik
| А. Қ Ү Н А Н Б А Е В Т Ы Ң
П О З З И Я Л Ы Қ Ш Ы Ғ А Р М А Л А Р Ы « Ж а с ы м д а ғылым бар деп е с ке рм е ді м » Б ү л 14 ж о л д ы қ ш а г ы н ә л е ң н і ц б а р л ы қ сәзі, б а р л ы қ т і рке сі с ы р т қ а р а ғ а н д а өте т ү сі ні кт і б о л ы п көрі н еді . Ал ш ы н д ы ғ ы н д а тексті з е р с а л а , ү ң і л е о қ ы ғ а н а д а м ғ а м ұ н д а д а б і р н е ш е с өз г е тіл- д і к т а л д а у қ а ж е т екен ді гі б а й қ а л а д ы . Ө л е ң д і б а с т а й т ы н : Ж а с ы м д а ғ ы л ы м б а р деп е с к е р м е д і м — деген ж о л д а ғ ы г ы л ы м сөзі осы күпгі б і з д і ц т ү с і н і г і м і з д с ( « н а у ка » ) к о л д а н ы л ы п түр ма ? А б а н а р а б т ы ң б үл сөзін скі м а ғ ы н а д а гтайдала нғ ан: бірі ж ә н е к ә б і р е к ж ү м с а л г а н ы оқ у , б і л і м с ө з і н і ң с и ноним! р ет і н д е келуі , я ғ ни « о қ у - б і л і м » ү ғ ы м ы н д а қ о л д а н ы л у ы , ек і н ші с і — б үл с ө з д і ц қ а з а қ т і л і нс енген т у р а м а ғ ы н а с ы н д а , яғ ни « г ы л ы м » ( « н а у к а » ) д ег ен ж е р д е қ о л д а н у ы . А қ ы н б үл сөзді ж а л пы «б і лі м, о қ у » м а ғ ы н а с ы н д а қ о л д а н у ү с т і н д е ғ ы л ы м о қ у , г ы л ы м б а ғ у , ғ ы л ы м і з д е у д ег ен тіркес.терді өзі' ж а с а ғ а н , б ү л а р д ы ц б а р л ы ғ ы д а « ғ а л ы м болу, г ы л ы м м е н ш ұ ғ ы л д а н у » емес, «б і л і м алу, оқу» м а г ы н а с ы н береді . А т а қ т ы «Ғ ы л ы м т а п п а й м а қ т а н б а » дег сп ө л е ці п і ц осы ж о л ы н д а г ы ғ ы л ы м сөзі, г ы л ы м табу т і р к е с і ж а л п ы «о к у о қ ып , с а у а т т ы болу, б і лі м а л у » д сг е н д і б і л д і ре ді . Б ү л т і ркест і А б а й х а л қ ы н о қ у - а г а р т у ісіне і п а қ ы р ғ а н « Қ а р а сәз- д е р і н д е » тіпті ж н і қ о л д а н а д ы : « Со л м а л д ы с а р п қ ы л ы п , ғ ы л ы м табу к е р ек ( 1 0 - С ө з і н д е ) . Со л к у а т ж с т п с г с н , ми т о л м а ғ а н ессіз о а л а күндеғ і « б ү л не мене , ол н е ме н е ? » деи, бір норсені с ү р а п б і лсем еке н д ег е н д е , ұ йк ы, т а м а к т а е с і мі з д е п иі ығып к е т с т у г ы н к ү м а р ы м ы з д ы е р ж е т к е н соц, а к ы л к і р г пііде, о р п ы н т а у ы п ізде- піп, кісісін т а у ын , с ұ р а н ы п , ғ ы л ы м т а п қ а н д а р д ы ң ж о л ы н а неғе с а л м а й д ы е к е м і з ? ( 7 - С ө з і н д е ) ». Міие, б ул екі м ы с а л д ы ц екеуі н- де де ғ ы л ы м табу « ғ ы л ы м м е н ш у ғ ы л д а н у » емес, о қ у о қ ы п , б і л і м а л у м а г ы п а с ы н д а Ж ү м с а л ы п тұр. О с ы м э н д е А б а й тіпті ғ ы л ы м о қ у ( о қ у о қ у д ег е н с и я қ т ы ) , г ы л ы м іздеу, ғ ы л ы м б п ғ у т і р к е с т е- рін д е ж а с а й д ы . Ж о г а р ы д а а п т ы л д ы , г ы л м м сөзін осы күнгі біз бигетіп м а г ы п а д а қ о л д а и у д а А б ай т е кс т е р і н е н о р ы н а л а д ы : Х и м и я ғ ы л һ ш ы н б і л у ші см, ү й р е т е р ем («Әзім о цг і мссі » п о э м а - с ы і і д а ) , Л с рм о і н т о в т ыц : М ы и с с у ш и л и ум н а у к о ю б ес п л о д н о й де г е н ө л е ц ж о л ы н : Г І а н д а с ы з г ы л ы м м е н е н ми к е п т і р с р — деп ау- д а р а д ы . Сөйт і п, у л ы а қ ы п « г ы л ы м » сөзіи б і р- бі рі нен м а ғ ы п а - л ы қ а й ы р м а ш ы л ы г ы б а р екі ү г ы м д а қ о л д а н ғ а н екеп. Т е кс ін біз т а л д а ғ а л ы о т ы р ғ а н ө л е ц д е г і : Ж а с ы м д а ғ ы л ы м б а р деп е с к е р м е - д і м — д е г е н ж о л д а ғ ы « ғ ы л ы м » сезі «оқу, б і лі м а л у » м а ғ ы н а с ы н - д а а л ы н ғ а п с е з деп т а н у ке р е к . М ү н ы ц д ә л осы мә нд е қ о л д а н ы л - г а н д ы г ы н б үл е л с ц д е г і орі қ а р а й а й т ы л ғ а н : Б а л а н ы оқ ыту д ы ж е к к е р м е д і м , Б а л а м д ы м е д р е с е г е біл дсп б ер д і м — д ег е н сөз- д е р д е д ә л е л д е й түседі . М е д р е с е деп О р т а Аз и я х а л ы қ т а р ы мен Е д і л б ой ы т а т а р л а р ы н д а ж ә н е Қ а з а қ с т а н д а б а с т а у ы ш т а и ксйі н әрі қ а р а й дінп б і л і м б ер е т і н о қ у о р н ы н а т а ғ а н . Ал е т ке п ғ а с ы р - д ы ц II ж а р т ы с ы н д а қ а з а қ т і лі и д с ж а л п ы м ұ с ы л м а н ш а о қу о р ын - д а р ы н , о н ы ц і ші нд е с а у а т а ш а т ы н б а с т а у ы ш ы и д а мектеп дег ен- неп гөрі' м е д р е с е деп ж и і р е к а т а г а н , с о и д ы қ т а н А б а й д ы ц м е д р е жүктеу/скачать 4,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|