мағынаның аралығындағы байланыстырушы буынды ескеру ке-
рек екенін ескертеді15,
Кейде
кейбір өзгерістер тарихи
комментарий берме-
се, түсініксіз болып калады. Мәселен,
Дунай бойындағы
славяндардың болғар атануы Еділ бойынан келген шапқыншы
булгарлардың атына байланысты1б„
Сөз этимологиясын ашуда «арнайы контекстің»
маңызы
ерекше зор. Бұның қатарына тарихи ескерткіштерде кездесетін
сөздердің сол сөйлемнің ішіндегі мағынасын ашу жатады.
Этимологиялықзерттеудің кұндылығы да осы тарихи жағдайды
ашуға байланысты.
Мұндай зерттеулер, автордың пікірінше,
жалқы есімдердің этимологиясын
ашуда кеңінен колданылуға
тиісті»17.
Этимологиялық зерттеудің басты мақсаттарының бірі - сөз
түбірін табу. Бірак индоевропа тілдерінде сөз түбірін табу
көбіне относительді және шартгы. Мәселен, орыстың итог де
ген сөзі
и того дегеннен
жасалған, мүны, яғни
итог сөзін, енді
бөлшектеуге көнбейді, сондықтан ол сөз түбірі деп қаралады18„
Этимологиялык зерттеуге сөзге қосылған аффикстерді ажы-
рату да жатады.
Мүнда сол тілдің сөз тудыру жүйесін
ескеру керек, ал
аффикстердің өзі өнімді және өнімсіз болуы мүмкін, осыларды
ажырату қажет.
Лексикадағы, сөз тудыру жүйесіндегі, сөздің
дыбыстык және мағыналық жақтарындагьі өзгерістері байла
нысты сөздердің бастапқы этимологиялық байлакыстары үзілуі
мүмкін, яғни акад. Л.А. Булаховскийдің
терминімен айтқанда,
сөз «деэтимологизацияға» үшырауы мүмкін.
15 Сонда. 36 беті.
16 А .А. Белецкий.
Принципы этимологических исследований (на материале
греческого языка). Қиев, 1950, 50 беті.
Достарыңызбен бөлісу: