ръЯсъ да бейбіс, сънъч болтъ еді. Фалъҕсъң мҰндай жаҕръ ҲміЯ рүЯтінің ребебін авсоЯ:
ҕағандаЯ мен олаЯдъң жаЯлъғън оЯъндатчълаЯ аҕълдъ әЯі
еЯжүЯек болдъ, бексеЯ мен фалъҕ әміЯчілеЯіне адал ҕъзмес ессі — деп сүріндіЯгірі
келеді. ӘЯине, авсоЯдъң мҰнъръ саЯифи чъндъҕҕа онча жанара беЯмейді.
40
Ал, жълнама-чежіЯелеЯде бҰл кездегі оҕиғалаЯ егжей-
сегжейлі раҕсалған. СүЯіксеЯ бҰЯън жтжан ҕағанасъна бағънъчсъ, варрал боласън.
СүЯік сайпалаЯънъң кҲремдеЯінің біЯі Бтмън (онъ Стмъны деп се асаған) жтжан
ҕағанасъна варралдъҕсан ҕҰсълт үчін оған ҕаЯръ роғър ачпаҕ болдъ. СүЯіксеЯ роғърҕа
рълсат іздеді. Бтмън ронда жтжан фанъ Анафтанға “ҕъзъңдъ маған әйелдікке беЯ” деп
салап ҕойдъ. БҰл жтжан (ьғни аваЯ) фанънъң намъръна сиді. ұйскені дала дәрсүЯі
бойънча, фаннъң ҕъзън алт — фанмен сеңерт, сеЯезері сең болт деген рҲз еді. Ронда аваЯ
фанъ: “Менің ҕайдағъ біЯ семіЯ ҕҰбчъм (сүЯіксеЯ ол кезде аваЯлаЯға семіЯ балҕъсъп
беЯесін) мҰндай Ұрънър жаратға ҕалай ғана дәсің баЯдъ” деп бҰЯҕан-салҕан болдъ.
1
Бтмънға кеЯегі де рол еді. СүЯіксеЯ 552 жълъ ҕър кезінде роғърҕа ассанъп, аваЯлаЯдъ
сарсалҕан есіп жеңді. Родан кейін Бтмън ел-фанъ, ҕаған систлън алдъ, біЯаҕ 552 жълдъң
роңғъ айънда ол кайсър болдъ.
Бтмън елген роң інірі ҔаЯа-Ерке саҕҕа осъЯадъ. Ол да ОЯфон Ҳзені бойънда аваЯлаЯдъ
екінчі Яес жеңеді. ҔаЯа-Еркенің мҰЯагеЯі де інірі боладъ. Ол ҕаған сағъна МҰҕан-ҕаған
деген аспен осъЯадъ. МҰҕан-ҕаған билік жүЯгізген кезде (553—572 жълдаЯ) СүЯік ҕаға-
насънъң күч-ҕтасънъң баЯънча аЯсъп, асаҕ-даңҕъ жеЯ жаЯған кезеңі боласън. СүЯік
ҕағанасънъң сеЯЯисоЯиьръ чъғърънда ҔоЯеь бҰғазънан барсап, басърънда Карпий
сеңізіне дейінгі жеЯді алъп жасадъ. БҰл кезде сүЯік елі ИЯан, Ҕъсай, Визансиь, сағъ
барҕалаЯ-мен раьри каЯъм-ҕасънарса болдъ
2
.
Міне, егеЯ Күлсегін жазтънъң авсоЯъ — Иоллъғ-сегін СүЯік ҕағанасънъң чежіЯерін
саЯифчъ Яесінде маҕсап жазғъръ келре, ҕағанассъң асаҕ-даңҕъ мейлінче ҲЯлеп сҰЯған
кезеңіне соҕсалмай Ҳспер еді. АвсоЯдъң маҕрасъ—“кек сүЯкілеЯдің” саЯифън жазт емер,
сүЯік фалҕънъң бҰЯънғъ дәрсүЯін Ҳз замандарсаЯъна идеал есіп кҲЯрест болъп
сабъладъ. Ол сүЯік ҕағанасънъң гүлденген дәтіЯін Бтмън ҕағаннъң ерімімен
байланърсъЯадъ. АвсоЯ үчін Бтмън ҕаған сүЯкілеЯдің ҕтассъ болған заманън
оҕтчъръна елерсесесін римвол ғана. Одан кейін билік жүЯгізген ара даңҕсъ ҕағандаЯдъң
1
Достарыңызбен бөлісу: