ҔЮеЮҕ әвгЯжгпіліҗ пЮржты Н. Келімбесов едгйбі вәрір әвгЯжгпі Смйыҕпырыйын, гиілші ргп яюоыйры алмасы “ана сілі> 1991п
ҔмйдЮеЯЮ Біздің дәтіЯімізге дейін “ҔоЯҕъс аса кісабънъң” лҰоҕЮвЮры
жүктеу/скачать 1,11 Mb. Pdf көрінісі
|
Ezhelgi dauir adebieti Kelimbetov (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- ЮрвЮркЮйЮры.
| ҔмйдЮеЯЮ Біздің дәтіЯімізге дейін “ҔоЯҕъс аса кісабънъң”
лҰоҕЮвЮры екі ҕолжазба нҰрҕаръ раҕсалъп келген. егрппгйрі РолаЯдъң біЯі ҕазіЯ ГеЯманиьдағъ ДЯезден ЮрвЮркЮйЮры. ҕалалъҕ кісап фанаръйъң риЯек кездересін ҕол- жазбалаЯ ҕоЯънда раҕсатлъ сҰЯ. БҰл ҕолжазба кісапсъң мҰҕабарънда кҲЯресілген асъ: “Кісаби дедем КоЯктс ғали лирани саиуаи т огтзан”, ьғни “ҔоЯҕъс асанъд оғъз сайпаръ сіліндегі кісабъ”- “ҔоЯҕъс аса кісабънъң” оръ ДЯезден ҕолжазбарън он екі жъЯдан, барҕача айсраҕ, он екі оғъз-намеден сҰЯадъ. Ал “ҔоЯҕъс аса кісабънъң” екінчі ҕолжазба нҰрҕаръ' Васикандағъ (Исалиь) АЯорсолика кісапфанарънда раҕсалъп келеді. БҰл ҕолжазба алсъ жъЯдан ҕҰЯалған, ол: “Фикаьс оғъз- наме Ҕазанбек та ғайЯи” деп асаладъ. МҰнъ оръ кісапфанадан сатъп, исалыьн сіліне сҰңғъч Яес атдаЯған ғалъм ЭссоЯе Рорри болдъ “ҔоЯҕъс аса кісабънъң” ДЯезден каларънда раҕсалбаған солъҕ 63 нҰрҕарън зеЯссет, ЕвЯопа сілдеЯіне атдаЯт ірі ФІФ-ғаръЯдъң біЯінчі жаЯсърънда барсалған еді. 1815 жълъ немірсің белгілі оЯиенсалирс ғалъмъ Г. У. Дих бҰл чъғаЯманъң біЯ саЯатън — регізінчі фикаьрън немір сіліне атдаЯъп, барпарҲзде жаЯиьладъ. Екінчі біЯ немір ғалъмъ СеодоЯ Нелыдеке “ҔоЯҕъс аса кісабън” немір сіліне солъҕ атдаЯъп чъҕпаҕ болдъ. БіЯаҕ ол бҰл ірсі аьғъна дейін жескізе алмадъ да, баЯлъҕ масеЯиалдаЯън Ҳзінің чәкіЯсі В. В. БаЯсолыдке сапръЯдъ. В. В. БаЯсолыд бҰл кісапсъ зеЯссет, атдаЯт ірімен ондаған жълдаЯ бойъ айналърсъ. РҲйсіп, ол ҔоЯҕъс аса кісабън” 1922 жъл оЯър сіліне атдаЯъп чъҕсъ. БіЯаҕ ғалъмнъң кҲзі сіЯірінде атдаЯмаръ жаЯъҕ кҲЯген жоҕ. БҰл атдаЯма 1962 жълъ академик В. М. ЖиЯмтнркий мен А. Н. Кононовсъң Яедакхиьръмен барълъп чъҕсъ. Рондай-аҕ оғъз-ҕъпчаҕ дәтіЯінің ғажайъп әдеби еркеЯскічін зеЯссетге А. Н. Рамойловнц, В. В. Велыьминов-ЗеЯнов, К. А. ИнорсЯанхев, А. Ю. Яктбовркий, А. А. Диваев риьҕсъ кҲЯнексі оЯър ғалъмдаЯъ да мол үлер ҕорсъ. ОғъздааЯдъң каһаЯмандъҕ апорън әдеби, саЯифи және сілдік сҰЯғъдан комплекрсі сүЯде зеЯссеген белгілі ровес ғалъмъ, кҲЯнексі сүЯколог X. Г. КҲЯоғлъ болдъ. Рсамбтл тнивеЯрисесінің пЯоуерроЯъ ЭЯгин МтфаЯЯем “ҔоЯҕъс аса кісабънъң” солъҕ секрсін ласън әЯпімен сЯанрЯипхиь жарап барсъЯъп чъғаЯдъ. БҰл кісапҕа коръмча Яесінде чъғаЯманъң ДЯезден және Васикан ҕолжазба нҰрҕалаЯънъң уакримилері де енгізілді. Ҕазаҕрсан ғалъмдаЯънан “ҔоЯҕъс аса кісабън”зеЯссет, атдаЯт, нарифассат іріне академик Ә. МаЯғҰлан, пЯоуерроЯ Ә. ҔоңъЯасбаев және уилологиь ғълъмдаЯънъң кандидасъ Б. Ыркаҕов белрене ас ралъръп келді. “ҔоЯҕъс аса кісабъ” рол кездегі оғъз-ҕъпчаҕ сайпалаЯънъң бәЯіне біЯдей сүрініксі оЯсаҕ сілде жазълдъ. 1 ҔоЯҕъс фикаьръ сүрініксі болт үчін алдъмен оғъз- ҕъпчаҕ сайпалаЯънъң саЯифи, олаЯдъң еркі мекен-жайлаЯъ, ҔоЯҕъс аса стЯалъ ҕазаҕ аЯаръна саЯаған аңъздаЯ жайънда ҕърҕача айса кесейік. 1 Ә. М. ДәмиЯчизадә. “Ҕисаби-дәдә ГоЯгтд” дарсанлаЯънъң дили. Баҕъ, 1959. жүктеу/скачать 1,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|