2
110
нҥктесі). Балқытпаның қҧрамы салқындату шамасына қарай ликвидус
сызығының
O
1
O
3
кесіндісіне қарай ӛзгереді; тепе-тең
қатты ерітіндісінің
қҧрамы солидус сызығының O
2
O
4
кесіндісіне қарай ӛзгереді
(4.8 суретінде
нҧсқаулрмен кӛрсетілген).
Т
3
температурасының шексіз аз ӛлшемге тӛмендеуі кезінде
балқытпаның толық қатаюы болады, мҧнда қатты ерітіндінің қҧрамы (O
4
нҥктесі) берілген балқытпаның қҧрамына
сәйкес келеді
Содан соң қатты ерітіндінің салқындатылуы болады. Қатты ерітіндінің
температурасының ӛзгеруі тҧрақты қҧрамның
O
4
нҥктесінен
X
3
нҥктесіне
қарайғы сызық бойынша ӛтеді.
4.7.
Ҥшкомпонентті жҥйелердегі фазалық тепе-теңдік
Ҥшкомпонентті жҥйелердің қҧрамын бейнелеу ҥшін кӛбінде
ҥшбҧрышты диаграммаларды қолданады. Жҥйенің қҧрамын массалық,
мольдік, атомдық пайызбен және ҥлеспен кӛрсетеді.
Теңқабырғалы ҥшбҧрыштың бастары А, В, С таза компоненттерінің
қҧрамына сәйкес келеді; бастарын қосатын, қабырғаларындағы нҥктелері –
сәйкесінше екікомпонентті жҥйелерінің қҧрамына; ҥшбҧрыштың
іштерінде орналасқан нҥктелер — ҥшкомпонентті жҥйенің қҧрамына.
Компоненттердің арасындағы ара-қатынасты
ішкі теңқабырғалы
ҥшбҧрыштың кез-келген нҥктесінен оның жан-жақтарына тҥсірілген
перпендикуляр ҧзындықтарының қосындысы негізінде,
бірлікте немесе
жҥз пайызға қабылданатын, ҥшбҧрыштың
биіктігіне тең етіп
анықталынады
(Гиббс тәсілі); не болмаса, теңқабырғалы ҥшбҧрыштың
ішкі кез-келген нҥктесінен оның жақтарына параллель жҥргізілген
сызықтардың
қосындысы, бірлікпен немесе жҥз пайызбен қабылданатын,
ҥшбҧрыштың қабырғаларына тең деген негіздемесінде
(Розебом тәсілі).
Сурет 4.8. Х
3
қҧрамының p = const тҧрақты
кезіндегі балқытпасының
салқындатылу процесі