Международная академия аграрного образования костанайский филиал маао

 

341 

 

Инновациялар  уақытша  монополияны  қамтамасыз  ететін  ӛзіндік  ерекшелікті  білімнің  нәтижесі, 

сонымен бірге шығындарды қайтарудың және пайда алудың жағдайы болуы себепті нарықтық айналыстың 

объектісі  болады.  Заңи  ұғым  ретіндегі  «интеллектуалдық  меншіктің»  пайда  болуымен  және  авторлық 

құқықтардың алынуымен инновацияаны жасақтаушылардың, соның қатарында инновацияның аса маңызды 

кӛзі ғылымды ұйымдастырудың жүйесіне ықпал етуші институт ретіндегі мемлекеттің де ролі айтарлықтай 

ӛзгеріске ұшырайды. 

Бірқатар  факторларға  байланысты  күрделі  саяси,  экономикалық  жағдайларда  жүргізіліп  отырған 

тұрақты экономикалық дамуды қамтамасыз ету – Қазақстан үшін ағымдағы кезеңдегі ӛзекті мәселе болып 

табылады.  Республика  экономикасында  жағымды  тенденциялар  пайда  болып,  шаруашылық 

байланыстардың  үзілуінен,  тӛлемсіздік  дағдарысынан,  бартерлік  тауар  айырбастаудың,  толлинг 

операцияларының  басымдығынан,  отандық  ӛнімдерге  деген  тӛлемқабілетті  сұраныстың  тӛмендеуінен 

болған қиындықтар біртіндеп еңсеріліп келеді /1, 2, 3/. 

Кәсіпорындардан,  министірліктер  мен  ведмоствалардан  келген  инновациялық  қызмет  бойынша 

құжаттармен жұмыс жасау,  сондай-ақ жарияланымдар және мерзімді  баспасӛзді  талдау  «инновация» және 

«инновациялық  қызмет»  терминдерінің  бірегей  түсіндірілуін  бекітудің  қажеттілігін  кӛрсетіп  отыр,  себебі 

бұл  ұғымдарды  қабыл  алу,  қабылданатын  басқарушылық  шешімдерге  және  ӛндірістік  қызметті 

ұйымдастырумен,  қарыжландыру  мен  салық  салу  мәселелерімен,  шараларды  жүзеге  асыруға  жұмсалған 

шығындарды есептеумен, интеллектуалдық меншікті қорғаумен байланысты әрекеттерге ықпал етеді. 

Инновация  –  бұл  қызмет  үрдісін  немесе  оның  нәтижелерін  жетілдіруге  бағытталған 

интеллектуалдық  (ғылыми-техникалық)  қызметтің  нәтижесін  қоғамның  әлдебір  ӛрісінде  пайдалану. 

Инновация – нарыққа енгізілген жаңа немесе жетілдірілген ӛнім, практикалық қызметте немесе әлеуметтік 

қызмет  кӛрсетулердегі  жаңа  тәсілдерді  пайдаланылатын  жаңа  немесе  жетілдірілген  техникалық  процесс 

ретінде  кӛрінісін  тапқан  инновациялық  қызметтің  түпкі  нәтижесі.  «Инновация»  термині  анықтамасының 

кӛптігі және оны әртүрлі түсіндіру заңи тұрғыдағы мәселелерді пайда қылады, қаржыландыру, есепке алу, 

инновациялық қзымет бойынша есеп беру мәселелеріне әсерін тигізуі мүмкін. 

Инновацияның  ғылыммен  байланысын  ерекше  атап  кӛрсету  керек.  Кӛптеген  әдеби  бастауларда 

олардың қатарында отандық әдебиеттерде де, инновация ғылыми-зерттеу үрдісінің тікелей салдары ретінде 

түсіндіріледі.  Дегенмен  ӛздерінің  экономикасын  дамудың  инновациялық  жолына  бағыттаған  дамыған 

елдердің тәжірибесі инновацияның, тіпті олардың нәтижесін пайдаланудың барынша жоғары деңгейінде де 

тек  ғылыми-зерттеу  және  тәжірибелік  конструкторлық  жұмыстардың  нәтижесі  болып  табылмайтындығын 

кӛрсетіп  отыр.  Инновациялық  процесс,  яғни  инновацияның  ӛзі  де  кәсіпорындарда  (және  басқа  да 

тұтынушыларда)  таза  ғылыми  жетістіктердің  арқасында,  сондай-ақ  тауар  ӛндірушілердің  клиенттермен, 

жеткізушілермен  және  бәсекелестерімен  байланыстарының,  яғни  нарықтың  конъюктурасына  қатысты 

ақпараттың негізінде пайда болады. 

Осыған  байланысты  инновацияның  дамуы  үшін  қажетті  білім,  ғылыми  процестің  барысында 

қалыптасатын білімнен айырмашылықтарға ие болады. Бұл айырмашылықтар ӛзара байланысты, солардың 

қатарындағы  технологиялық  эксперименттер,  нарық  мониторингі  сияқты  қызметтердің  кешеніне 

негізделген, сонымен бірге кӛп жағдайда бұл кәсіпкерлік болып табылады.  

Ӛнімдік  инновациялар  ӛнімнің  функционалдық  сипаты,  қасиеттері  немесе  пайдаланылған 

материалдары  мен  компоненттері  бұрын  шығарылып  келген  ӛнімнен  айтарлықтай  айырмашылықтарға  ие 

болатын  жағдайдағы  радикалды  ӛнімдік  инновация  ретінде  анықталатын  жаңа  немесе  жетілдірілген 

ӛнімдерді енгізу процесін қамтиды. Бұл арада тауардың немесе қызмет кӛрсетудің жаңа түріне сұранысты 

және  ұсынысты  қалыптастыру  бӛлігінде  нарықтың  тиісті  ӛрісінің  конъюктурасына  инновацияның 

болашақтағы  ықпалы  маңызды  мән-жай  болып  табылады.  Егер  ӛндіріс  үрдісіне  қолданылатын  болса, 

бәсекелестік басымдығына және нарықта тұрақты сұранысқа ие болса, инновацияны жүзеге асырылған деп 

санауға болады. 

Процестік  (үрдістік)  инновациялар  –  бұл  ӛндірістің  жаңа  технологиялары,  автоматизацияның 

барынша жоғарғы деңгейі, жаңа технологияларға қатысты ӛндірісті ұйымдастырудың жаңа әдістері. Әдетте, 

процестік  инновациялар  ӛнімдік  инновациялармен  бірге  жүргізіледі  және  де  процестік  инновациялардың 

белсенді түрде дамуы технологиялық тараптың дамуына алып келеді. 

Осыған  дейінгі  топтастырудың  толықтырылуын  біріншіден,  қазіргі  уақыттағы  инновациялық 

қызметтің сипатты ерекшелігі бұл ішкі бастаулармен салыстырғанда жаңа технологиялардың сырттан келуі 

каналының  кеңейе  түсуі  болып  табылады.  Екіншіден,  инновациялардың  институционалдық  аспектілері, 

соған  сәйкес,  инновацияларды  енгізудің  пайдалы  тиімділіктерін  иеленуді  реттеудің  мүмкіндіктері 

инновациялық  жобаларды  жасақтау  барасында  ескерілмейді.  Үшіншіден,  қазіргі  жағдайда  Қазақстан 

экономикасы  дамуының  бағыттарын  ескере  отырып,  болашақтағы  инновациялардың  тиімділігін  бағалауда 

және  оларды  нарыққа  енгізу  туралы  шешім  қабылдауда  ғылыми-техникалық,  экономикалық,  әлеуметтік 

және экологиялық тиімділігін назарда ұстау қажет [4, 5, 6]. 

 Елбасының  2014  жылғы  жолдауы  арқылы  жарияланған  «Қазақстан-2050»  Стратегиясына  сәйкес 

Қазақстан  2050  жылға  әлемнің  дамыған  30  елінің  қатарына  қосылу  міндетін  айқындалды.  Аталмыш 

стратегияға дейін «Қазақстан-2030» бағдарламасына сәйкес Қазақстан 2030 жылға қарай 50 дамыған елдің 

 

342 

 

қатарына енуі тиіс еді, бірақ Қазақстан «Қазақстан-2030» Стратегиясының барлық мақсаттарына мерзімінен 

бұрын қол жеткізді [2]. 

Экономикалық саясаттың аталған екі бағытын ұштастыра отырып, ғылыми мақала бүгінгі күнде іске 

асырылып жатқан индустрияландыру мен бәсекеге қабілеттілік бойынша саясаттың нәтижесін, оның ішінде 

индустриялық-инновациялық  дамыту  саясатының  бәсекеге  қабілеттілікті  арттыруға  әсерін,  ғылыми 

негізделген тұрғыда бағалауды ӛзекті мәселе ретінде анықтайды. Оған қоса соңғы 15 жылда экономикалық 

саясаттың қос бағыты бірнеше рет түзетілді, бұл ӛз кезегінде мұқият зерттеуді және тиімділігін бағалауды 

қажет етеді. Бұл мақсатқа қол жеткізу үшін экономиканың бәсекеге қабілеттілігін бағалаудың бүгінгі күнге 

бар  халықаралық  және  отандық  әдістерін  жалпылау  және  жиынтықтау  негізінде  Қазақстан  жағдайына 

сәйкес  экономикасының  сипатты  ерекшеліктерін  ескере  отырып,  ұлттық  экономикасының  бәсекеге 

қабілеттілігін  сипаттайтын  кӛрсеткіштер  жүйеленеді.Осы  кӛрсеткіштер  жүйесі  мен  мақсатқа  сай  бағалау 

әдістемесі арқылы Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамытудың мемлекеттік 

бағдарламасы  іске  асырылып  отырған  2010-2014  жылдарға  және  қолжетімді  ақпарат  негізінде  ұлттық 

экономиканың  бәсекеге  қабілеттілігін  арттыру  тұрғысынан  бағаланатын  болады.  Бағалаудың  нәтижесінде 

индустрияландыру  мен  бәсекелік  экономикалық  саясаттың  әлсіз  және  күшті  жақтарын,  жетістіктері  мен 

кемшіліктерін  айқындауға  қадамдар  жасалады.  Сонымен  бірге  бәсекеге  қабілеттілікті  индустриялық-

инновациялық саясат негізінде және балама стратегиялар арқылы арттыру бойынша ұсыныстар әзірленеді. 

Дегенмен бірқатар жетістіктерге қол жеткізгеніне, қарамастан кӛрсетілген мақсаттарға белгіленген 

мерзімде  жетудің,  оның  ішінде  экономика  құрылымын  ӛзгертудің,  қиындығын  уақыт  кӛрсетті  және  оған 

объективті себептер алға шықты: 

-экономиканың «қызып кетуі» орын алды, себебі оны алдын-ала ескертетін нарықтық механизмдер 

болмады және экономиканың  

пропорциональды дұрыс құрылымы қамтамасыз етілмеді; 

-инвестиция мен еңбек ресурстары ӛндіруші салада ғана қайта үлестірілді,  

нәтижесінде голланд ауруының белгілері орын алды.  

-әртараптандыру мақсатында қаржыландыруға бағыттал 

ған  қаражат  жеткіліксіз  болды,  қаражат  бӛлінген  жағдайда  шашыраңқы  түрде  бӛлінді,  бұл  ӛз 

кезегінде бюджеттік үдерістегі кемшіліктерді білдірді. 

Нәтижесінде аталған стратегияның орнына 2010-2014 жылғы бесжылдыққа  

арналған үдемелі индустриялық-инновациялық дамытудың мемлекеттік бағдарламасы қабылданды. 

Бағдарлама  шикізаттық  емес  салалардың  халықаралық  деңгейде  бәсекеге  қабілеттілігін  қамтамасыз  ету 

арқылы экономиканы орнықты дамыту мақсатын анықтады. Индустрияландырудың негізгі кӛрсеткіштерінің 

бірі ретінде ӛндіріс факторларының ӛнімділігін және ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттыру 

айқындалды. 

2006  жылы  Қазақстан  халықаралық  деңгейде  бәсекеге  қабілеттілікті  кӛтерудің  мәселесін  алға 

қойды, себебі бүгінгі таңда әлем елдері бәсекеге қабілеттіліктерін арттыру мәселесін маңызды стратегиялық 

міндет ретінде  

қарастырады.  Бәсекеге  қабілеттілік  халықтың  әл-ауқатын  және  ӛмір  сүру  сапасын  кӛрсетеді.  Бұл  міндетті 

орындау халықаралық  рейтингтерде белгілі  бір 5 орынды иеленуден гӛрі  ауқымдырақ халық  тұрмысының 

барлық саласында жоғары сапалы деңгейге қол жеткізуді меңзейді. 

Осылайша,  бәсекелестік  басымдықты  ұстап  тұруға  және  дамытуға  бағытталған  инновациялық 

экономика  және  инновациялық  қызмет  тек  ӛндіріс  пен  технологияларды,  ӛндірілетін  ӛнімнің  түрлері  мен 

сапасын  үзіліссіз  жаңартудың  негізінде  ғана  мүмкін  болады,  бұл  ӛз  кезегінде  ғылымды  қажет  ететін 

салаларды  және  технологияларды  дамытуды  керек  етеді,  олардың  арқасында  ҒЗТКЖ  нәтижелері  жүзеге 

асырылады  және  пайдаланылады.  Ғылымды  қажет  ететін  салалар  және  ӛндірістер  ғылым  жетістіктеріне, 

тұтынушылық  тауарлардың,  қызмет  кӛрсетулердің  жаңа  түрлеріне  деген  сұранысты  қалыптастыруға 

қабілетті [6].  

 

Әдебиеттер тізімі 

 

1.

 

 «Қазақстан  Республикасының  Индустриялық-инновациялық  дамуының  2003-2015  жылдарға 

арналған стратегиясы туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 мамырдағы No 1096 

Жарлығы // Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы No  958 Жарлығымен күші 

жойылды 

2.

 

 Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаевтың  2014  жылғы  17  қаңтардағы 

«Қазақстан жолы –2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» Қазақстан халқына Жолдауы. 

3.

 

Смит  A.  Исследование  о  природе  и  ричинах  богатства  народов/пер.с  англ.В.  Афанасьева.  –

М.:«Эксмо», 2007. –960 с. 

4.

 

Инвестиционное  проектирование:  практическое  руководство  по  экономическому  обоснованию 

инвестиционных проектов. - М.: 1995. 

5.

 

Смирнов А.Л. Организация финансирования инвестиционных проектов.". -М.:АОКонсатлбанкир. 

 

343 

 

- 1993, 103 с. 

6.

 

Вернер Беренс, Питер М.Хавранек. Руководство по оценке эффективности инвестиции. М., 1995, 

527 с. 

 

 

УДК 339.13:631.3.005 

 

ВЛИЯНИЕ РЫНКОВ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННОЙ ТЕХНИКИ НА ОПТИМАЛЬНУЮ 

СТРУКТУРУ МАШИННО-ТРАКТОРНОГО ПАРКА СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ 

ПРЕДПРИЯТИЙ КОСТАНАЙСКОЙ ОБЛАСТИ 

 

Исмуратов С.Б., доктор экономических наук, профессор, ректор Костанайского инженерно-

экономического университета им. М.Дулатова, г. Костанай, Республика Казахстан, Острянина Т.К., 

магистр экономических наук Костанайского инженерно-экономического университета  

им. М.Дулатова, г. Костанай, Республика Казахстан 

 

Қазіргі жағдайда, ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының бәсекеге қабілеттілігі басым фигура айналады. Азық-

түлік  қауіпсіздігін  қалыптастыру  мәселелері,  интеграциялық  құрылымдар  тиімді  жұмыс  істеуі  бәсекеге  қабілетті 

ӛнімдерді  ауыл  шаруашылығы  ӛндірісін  талап  етеді.  бәсекеге  қабілетті  ауыл  шаруашылығы  ӛнімдерін  ӛндіру 

анықтайтын  фактор  машина-трактор  ауыл  шаруашылығы  кәсіпорнының  оңтайлы  құрылымы  болып  табылады.  Бұл 

мақалада,  сызықты  бағдарламалау  әдістері  барынша  пайда  критерий  бойынша  трактор  паркін  оңтайлы  құрылымын 

анықтау үшін пайдаланылады. 

В  современных  условиях  конкурентоспособность  сельскохозяйственных  предприятий  становится 

доминирующим 

показателем. 

Проблемы 

формирования 

продовольственной 

безопасности, 

эффективного 

функционирования  в  интеграционных  формированиях,  требуют  от  сельхозтоваропроизводителей  выпуска 

конкурентоспособной  продукции.  Определяющим  фактором,  влияющим  на  производство  конкурентоспособной 

сельскохозяйственной продукции, является оптимальная структура машинно-тракторного парка сельскохозяйственного 

предприятия.  В  данной  статье  применяются  методы  нелинейного  программирования  для  определения  оптимальной 

структуры машинно-тракторного парка по критерию максимизации прибыли. 

In  modern  conditions  competitiveness  of  the  agricultural  enterprises  becomes  the  dominating  indicator.  Problems  of 

formation  of  food  security,  effective  functioning  in  integration  formations,  demand  from  agricultural  producers  of  release  of 

competitive  production.  The  defining  factor  influencing  production  of  competitive  agricultural  production  is  the  optimum 

structure of machine and tractor park of the agricultural enterprise. In this article methods of nonlinear programming are applied 

to definition of optimum structure of machine and tractor park by criterion of maximizing profit. 

 

Вхождение  Республики  Казахстан  в  различные  интеграционные  формирования  заставляет 

сельхозтоваропроизводителей  уделять  особое  внимание  минимизации  себестоимости  производимой 

продукции,  при  сохранении  соответствующего  качества  не  только  в  текущем  периоде,  но  и  в  длительной 

перспективе,  поскольку  конкуренция  в  каждый  последующий  период  времени  будет  только  усиливаться. 

Одним 

из 

важнейших 

факторов, 

обеспечивающих 

производство 

конкурентоспособной 

сельскохозяйственной  продукции  является  оптимальная  структура  машинно-тракторного  парка 

сельскохозяйственного предприятия. 

 Необходим  длительный  период  времени  для  формирования  правовой  системы,  базирующийся  на 

принципе  проб  и  ошибок,  чтобы  заработал  механизм  саморегуляции  рыночных  отношений.  Поэтому  в 

агропромышленном  комплексе  Республики  Казахстан  необходимо  проводить  государственную 

целенаправленную структурную политику. В основе этой политики должен стоять принцип формирования в 

сельскохозяйственных  предприятиях  оптимальной  структуры  машинно-тракторного  парка,  которая 

обеспечивает минимальные производственные затраты при выполнении поставленных целей. 

 

Таблица 1- Основные показатели машинно-тракторного парка Костанайской области в 2013 году 

Обрабатывае

мая площадь 

(тыс.га) 

Количество 

тракторов 

(шт) 

Количество 

зерноуборочных 

комбайнов (шт) 

Количество 

кормоуборочных 

комбайнов (шт) 

Количество 

сеялок (шт) 

Количество 

жаток валковых 

(шт) 

5222,8 

16042 

5012 

1703 

9125 

2547 

 

В  настоящее  время,  когда  мировые  сельскохозяйственные  рынки  в  основном  поделены  между 

развитыми  странами,  ориентация  на  определенный  рынок,  на  котором  предполагается  реализовывать 

сельскохозяйственную продукцию является ключевым моментом в методологии определения оптимальной 

структуры  машинно-тракторного  парка  сельскохозяйственных  предприятий.Введем  необходимые 

обозначения. Допустим, что предприятие выпускает n видов сельскохозяйственной продукции: 

1

x

- объем сельскохозяйственной продукции 1-го вида; 

2

x

 - объем сельскохозяйственной продукции 2-го вида; 

 

344 

 

n

x

 - сельскохозяйственной продукции n-го вида; 

i

j

K

 

- 

текущая  стоимость  основных  средств  j-й  группы,  необходимой  для  производства 

сельскохозяйственной продукции i-го вида. 

)

m

1,

=

j

    

n;

1,

=

(i

i

, т.е. количество оборудования зависит от 

вида производимой сельскохозяйственной продукции 

i

x

; 

i

j

L

 - необходимое количество рабочей силы, требуемое для j-й группы машин и оборудования при 

производстве i-ой сельскохозяйственной продукции. 

)

,...,

;

,...,

,

(

)

(

)

(

)

(

2

)

(

)

(

)

(

2

)

(

1

i

i

i

i

i

i

i

x

x

m

x

x

x

m

x

x

i

L

L

K

K

K

f

 - производственная функция, описывающая производство 

i-ой сельскохозяйственной продукции 

i

x

: 

 

i

x

=

)

,...,

,

,...,

,

(

)

(

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

(

2

)

(

1

i

i

i

i

i

x

x

m

x

x

x

m

x

x

i

L

L

K

K

K

f

.                                                      (1) 

 

Тогда  система  уравнений,  которая  описывает  производство  n  видов  сельскохозяйственной 

продукции, имеет следующий вид: 

 





















)

,...,

,

,...,

,

(

.....

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

)

,...,

,

,...,

,

(

)

,...,

,

,...,

,

(

)

(

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

(

2

)

(

1

)

(

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

(

2

)

(

1

2

2

)

(

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

(

2

)

(

1

1

1

2

2

2

2

2

2

2

1

1

1

1

1

1

1

n

n

n

n

n

n

n

x

x

m

x

x

x

m

x

x

n

n

x

x

m

x

x

x

m

x

x

x

x

m

x

x

x

m

x

x

L

L

K

K

K

f

x

L

L

K

K

K

f

x

L

L

K

K

K

f

x

                                  (2) 

 

Система  (2)  описывает  производство  n  видов  сельскохозяйственной  продукции  конкретным 

сельскохозяйственным  предприятием  в  текущий  момент  времени.  Одна  из  основных  особенностей 

рыночных отношений - динамическое изменение параметров производства. 

Предположим, что закономерность изменения описывается следующим образом: 

 

 

 

 

 

 

 





 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 





















)

(

),...,

(

),

(

),...,

(

)(

(

)

(

.....

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

..........

)

(

),...,

(

),

(

),...,

(

)(

(

)

(

)

(

),...,

(

),

(

),...,

(

)

(

)

(

1

1

1

1

2

2

1

1

1

1

2

2

2

2

1

2

1

1

1

1

1

1

t

L

t

L

t

K

t

K

t

f

t

x

t

L

t

L

t

K

t

K

t

f

t

x

t

L

t

L

t

K

t

K

t

f

t

x

n

n

n

n

n

n

x

x

m

x

x

x

m

x

n

n

x

x

m

x

x

x

m

x

x

x

m

x

x

x

m

x

                                              (3) 

 

Система  (3)  описывает  производство  n  видов  сельскохозяйственной  продукции  тем  же 

предприятием  через  интервал  времени  t.  Система  (3)  в  общем  виде  описывает  зависимость  параметров 

производства от времени. 

 В качестве производственной функции выберем многомерную производственную функцию Кобба-

Дугласа 

 

)

(

1

)

(

2

1

))

(

(

...

))

(

(

))

(

(

...

))

(

(

))

(

)(

(

)

(

)

(

)

(

1

(

)

(

)

(

2

)

(

1

0

i

x

m

i

i

i

x

m

i

i

i

i

t

L

t

L

t

K

t

K

t

K

t

A

t

x

x

x

x

x

m

x

x

i

i























   (4) 

 

Введем дополнительные обозначения: 

)

(t

p

i

 - цена единицы сельскохозяйственной продукции 

x

i

 во время t; 

)

(t

k

i

j



  -  цена  единицы  оборудования  для  производства  сельскохозяйственной  продукции 

x

i

, 

приобретенного на рынке j, во время t; 

)

(t

r

i

j



 - ставка рабочей силы, приобретенной на рынке j во время t. 

для производства сельскохозяйственной продукции i –го вида, 

Совокупность  этих  значений 

характеризует  уровень  фактической    структуры  машинно-

тракторного парка сельскохозяйственного предприятия. Системный подход позволяет дать характеристику 

всем основным параметрам, влияющим на конечный результат. 

 

345 

 

Определяющее  влияние  на  определение  оптимальной  структуры  машинно-тракторного  парка 

оказывают два основных фактора: 

-ситуация на рынках сельскохозяйственной техники; 

-собственные возможности сельскохозяйственного предприятия. 

Рассмотрим подробнее каждый из этих факторов. 

а)  ситуация  на  рынках  сельскохозяйственной  техники.  Ситуация  характеризуется  следующими 

показателями: 

)

(t

N

i

 - наличие i–го вида сельскохозяйственной техники в момент времени t 

)

(t

MAXN

i

  -  максимальное  значение    i  –го  вида  сельскохозяйственной  техники  в  t-й  момент 

времени 

)

(t

MINN

i

  -  минимальное    значение    i  –го  вида  сельскохозяйственной  техники  в  t-й  момент 

времени 

)

(t

SSN

p

i

 - средний спрос на сельскохозяйственную технику i –го вида в t-й момент времени 

 

)

(t

i



 - доля отечественной сельскохозяйственной техники i –го вида в t-й момент времени 

)

(

1

t

i





- доля импортной сельскохозяйственной техники i –го вида в t-й момент времени 

Тогда  ситуация  на  рынке  сельскохозяйственной  техники  будет  функцией  от  перечисленных 

показателей: 

 

SRST(t)=SRST(,,,,,).                                                                                                                                          (5) 

 

б)  собственные  возможности  сельскохозяйственного  предприятия  зависят  от  используемых 

технологий,  конкретных  значений  стоимости  машин  и  оборудования,  численности  рабочих.  Эту 

зависимость условно можно представить в следующем виде 

 

















)

(

),...,

(

...,

),

(

),...,

(

);

(

),...,

(

),...,

(

),...,

(

);

(

),...,

(

),

(

)

(

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

(

1

)

(

)

(

)

(

1

2

1

1

1

1

1

1

1

1

t

L

t

L

t

L

t

L

t

K

t

K

t

K

t

K

t

f

t

f

t

f

SV

n

n

n

n

n

x

x

m

x

x

x

m

x

x

x

m

x

x

x

m

x

n

        (6) 

 

Рассмотрим функционал, максимизирующий прибыль сельскохозяйственного предприятия 

 

































































n

i

kx

j

x

m

p

n

i

kz

j

x

m

p

x

jp

ij

x

jp

ij

n

i

xz

j

n

i

xz

j

ij

ij

ij

ij

i

i

i

i

K

tK

K

K

x

tz

x

p

1

1

)

(

1

1

1

)

(

1

)

(

)

(

1

1

1

1

)

(

)

(

)

(

)

(



 

max

)

(

)

(

1

1

)

(

1

1

1

)

(

1

)

(

)

(







































n

i

Lz

j

x

m

p

n

i

Lz

j

x

m

p

x

jp

ij

x

jp

ij

i

i

i

i

L

tL

L

L



                                                                              (7) 

 

где 

)

(t

x

ij

  -объем  реализации  i-го  вида  сельскохозяйственной  продукции  на  j-м  сельскохозяйственном 

рынке; 

)

(t

p

ij

  -  цена  реализации  единицы  i-го  вида  сельскохозяйственной  продукции  на  j-м 

сельскохозяйственном рынке; 

)

(

)

(

t

tx

ij

  -  транспортные  затраты  на  единицу  i-го  вида  сельскохозяйственной  продукции  к  j-му 

сельскохозяйственному рынку; 

)

(t

K

ij

  -  объем  технологического  оборудования  для  производств  i-го  вида  сельскохозяйственной 

продукции, приобретенного на j-м а сельскохозяйственном рынке; 

)

(

)

(

t

K

ij



 - стоимость единицы i-го вида оборудования, приобретенного на j-м рынке; 

( )

tK

ij

 - транспортные затраты на единицу i-го вида оборудования с j-го рынка; 

)

(t

L

ij

  -  объем  трудовых  ресурсов,  необходимых  для  работы  на  i-м  виде  оборудования, 

приобретенного на j-м рынке; 

)

(

)

(

t

L

ij



  -  средняя  ставка  единицы  трудовых  ресурсов,  необходимых  для  работы  на  i-м  виде 

оборудования, приобретенного на j-м рынке; 

 

346 

 

( )

tL

ij

- транспортные затраты на единицу трудовых ресурсов, необходимых для работы на i-м виде 

оборудования, приобретенного на j-м рынке;  

)

(t

S

ij

  -  объем  сырья  необходимый  для  производства  i-го  сельскохозяйственного  товара 

приобретенного на j-м сельскохозяйственном рынке; 

)

(

)

(

t

S

ij



 - стоимость единицы сельскохозяйственного сырья, необходимого  для производства i-го 

сельскохозяйственного товара, приобретенного на j-м сельскохозяйственном рынке; 

( )

tS

ij

  -  транспортные  затраты  на  i-й  вид  сельскохозяйственного  сырья,  приобретенного  на  j-ом 

сельскохозяйственном рынке; 

)

(t

Ф

ij

  -  объем  финансовых  ресурсов,  необходимых  для  производства  i-го  сельскохозяйственного 

товара, приобретенного на j-м рынке; 

)

(

)

(

t

Ф

ij



 - стоимость единицы финансов i-го вида на j-м рынке; 

ij

tФ)

(

 - затраты по передвижению финансов i-го вида с j-го рынка. 

Рассмотрим функционал, максимизирующий прибыль сельскохозяйственного предприятия 

 

































































n

i

kx

j

x

m

p

n

i

kz

j

x

m

p

x

jp

ij

x

jp

ij

n

i

xz

j

n

i

xz

j

ij

ij

ij

ij

i

i

i

i

K

tK

K

K

x

tz

x

p

1

1

)

(

1

1

1

)

(

1

)

(

)

(

1

1

1

1

)

(

)

(

)

(

)

(



                         (7) 

 

В  конечном  итоге  определение  оптимальной  структуры  машинно-тракторного  парка 

сельскохозяйственного предприятия должно дать ответы на основные вопросы: 

- каков приоритет развития групп оборудования? 

- Каковы потребности в капитальных вложениях и наличных ресурсах? 

-  Какова  возможная  эффективность  после  реализации  данной  оптимальной  структуры  машинно-

тракторного парка? 

 

Таблица  2  –  Оптимальная  структура  машинно-тракторного  парка  сельскохозяйственных 

предприятий Костанайской области в 2016 году 

Наименование 

предприятия 

Обрабатыв

аемая 

площадь 

(га) 

Количество 

зерноуборочных 

комбайнов (шт) 

Количество 

тракторов 

(шт) 

Количество 

сеялок (шт) 

Количест

во жаток 

(шт) 

Количество 

сотруднико

в (чел.) 

ТОО ―ГРАНД‖ 

27912 

64 

85 

46 

13 

341 

ТОО ―АК кайын-К‖ 

21739 

12 

19 

10 

3 

121 

ТОО 

―Железнодорожное 

АМФ‖ 

27538 

54 

81 

29 

8 

284 

АО ―ЗАРЯ‖ 

4923 

12 

32 

18 

5 

141 

ТОО ―Агрофирма 

―КАРКЫН‖‖ 

15923 

18 

48 

27 

7 

145 

ТОО ―Содружество-98‖ 

11375 

13 

26 

14 

4 

97 

ТОО ―Тимофеевка-

Агро‖ 

21067 

22 

57 

34 

9 

196 

 

В  результате  решения  данной  системы  уравнений  определяется  оптимальная  структура  машинно-

тракторного  парка  в  данный  момент  времени,  которая  подчиняется  выдвинутым  ограничениям  и 

максимизирует функционал. 

Предлагаемая  методика  является  необходимым  инструментом  разработки  реальных  стратегий 

устойчивого  развития  сельскохозяйственных  предприятий.  В  каждой  конкретной  ситуации  придется 

учитывать  специфические  особенности,  но  основной  алгоритм  остается  без  изменений.  Данный  подход 

позволит  сельскохозяйственным  предприятиям  существенным  образом  повысить  конкурентоспособность 

произведенной  продукции,  закрепиться  на  сельскохозяйственном  рынке,  а  в  дальнейшем  и  расширить 

рыночный сегмент. 

 

жүктеу/скачать 5,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: