Г. Н. Тәлиева, Е. В. Поликарпова, Ж. А. Алданова, Н. В. Федулова

52 
Клиническая
 медицина 
ется  снижение  чувствительности  тканей  к  инсу-
лину – инсулинорезистентность (ИР). Висцераль-
ная жировая ткань, т.е. жир сальника и брыжей-
ки,  легко  подвергается  липолизу.  Интенсивный 
липолиз  в  висцеральных  адипоцитах  приводит  к 
избыточному  поступлению  свободных  жирных 
кислот  (СЖК)  в  портальную    вену  и  печень,  что 
затрудняет  связывание  инсулина  гепатоцитами, 
нарушает  метаболический  клиренс  инсулина  и  в 
результате способствует системной гиперинсули-
немии. Кроме того, избыточное поступление СЖК 
активизирует процессы глюконеогенеза, что при-
водит  к  увеличению  продукции  глюкозы  пече-
нью.  В  результате  этого  печень  секретирует  в 
кровоток избыточное количество глюкозы, разви-
вается  гипергликемия,  в  ответ  на  которую  сни-
жается распад инсулина в печени, что усугубляет 
гиперинсулинемию.  Наряду  с  этим  избыток  глю-
козы  в  крови  способствует  развитию  ИР  тканей. 
Гиперинсулинемия ведет к снижению активности 
липопротеинлипазы,  что  способствует  развитию 
гипертриглицеридемии,  а  также  стимуляции  ап-
петита и нарастанию ожирения [8].  
В последние годы МС был дополнен новы-
ми  характеристиками:  гиперурикемия,  микроаль-
буминурия, нарушение гемостаза, активация сим-
патической  нервной  системы,  гипертрофия  мио-
карда  и  гиперандрогения  у  женщин.  Ведущим 
компонентом,  патофизиологической  основой  и 
объединяющим  фактором  большинства  симпто-
мов,  описываемых  в  рамках  МС,  является  рези-
стентность  периферических  тканей  к  действию 
инсулина, тесно коррелирующая с большинством 
метаболических  нарушений.  Есть  убедительные 
данные  о  ведущей  роли  абдоминального  типа 
ожирения  в  развитии  и  прогрессировании  ИР/ 
гиперинсулинемии  [3,  5].  МС  может  быть  пол-
ным, когда ИР проявляется всеми перечисленны-
ми  выше  нарушениями,  или  неполным,  когда  ИР 
сочетается  не  со  всеми  составляющими  синдро-
мами. 
Абдоминально-висцеральное  ожирение, 
как  правило,  является  первым  проявлением  МС, 
одним  из  ключевых  моментов  развития  и  про-
грессирования ИР и связанных с ней метаболиче-
ских  нарушений.  Избыточное  отложение  висце-
ральной  жировой  ткани  ассоциировано  с  атеро-
генным  липидным  профилем,  гиперурикемией  и 
нарушениями  в  свертывающей  системе  крови. 
Эти  нарушения  развиваются  рано  и  длительное 
время  протекают  бессимптомно,  задолго  до  кли-
нического  проявления  АГ,  СД  типа  II  и  атеро-
склероза сосудов [4].  
В  последние  годы  проведено  большое  ко-
личество  исследований,  позволивших  выявить 
значительные  изменения  гемореологических  по-
казателей  у  больных  с  МС.  Установлена  наклон-
ность  к  предтромботическому  состоянию,  обу-
словленному  усилением  факторов  коагуляции, 
торможением  фибринолитической  системы, 
уменьшением  антитромботического  потенциала 
сосудистой стенки. Среди биохимических измене-
ний  каскада  коагуляции  с  наибольшим  постоян-
ством  выявляется  увеличение  содержания  фиб-
риногена. VII фактора свертывания и повышение 
активности тромбоцитов проявляются повышени-
ем  их  агрегационной  и  адгезивной  способности, 
а также усилением реакции освобождения биоло-
гически  активных  веществ  (тромбоксан  А
2
  и 
тромбоцитарный фактор роста) [8]. 
Ранняя  диагностика  МС  необходима  для 
профилактики  или  отсрочки  проявлений  СД  и 
атеросклероза  сосудов.  Даже  тогда,  когда  един-
ственным  проявлением  ИР  является  компенса-
торная  гиперинсулинемия,  риск  развития  ССЗ 
уже  значительно  повышен,  поскольку  в  этот  пе-
риод  уже  формируется  комплекс  ФР  атероскле-
роза:  АГ,  гиперурикемия,  нарушение  липидного 
спектра  и  нарушения  в  системе  гемостаза  [3].  В 
связи с актуальностью проблемы выявление фак-
торов  риска  МС  в  определенной  степени  может 
привести  к  ранней  диагностике  изучаемой  пато-
логии.  
Цель работы – оценка некоторых клинико-
социальных и биохимических факторов у детей и 
подростков с ожирением различного типа. 
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ  
Под наблюдением находились 106 детей и 
подростков  с  ожирением  разной  степени  выра-
женности, в возрасте от 8 до 18 лет, в том числе 
62  мальчика  и  44  девочки.  Избыточная  масса 
тела  при  этом  колебалась  от  22,3  до  42,4  кг/м
2
. 
Больные  были  разделены  на  2  группы.  I  группу 
составили  больные  с  равномерным  отложением 
жира, II – дети с абдоминальным (висцеральным) 
распределением жира.  
При  определении  вида  жироотложения 
использовали  индекс  отношения  окружности  та-
лии (ОТ) к окружности бедер (ОБ). Если у маль-
чиков  этот  индекс  был  выше  0,9,  а  у  девочек 
выше  0,8,  то  ожирение  расценивалось  как  верх-
нее  (висцеральное).  Если  индекс  ОТ/ОБ  был  ме-
нее  0,7,  то  ожирение  относили  к  нижнему 
(глютеофеморальному)  типу.  Средние  величины 
от  0,9-0,8  до  0,7  соответствовали  равномерному 
распределению  жира.  Дети  с  нижним  и  равно-
мерным  жироотложением  были  объединены  в 
одну  группу.  Протокол  обследования  больных 
включал в себя следующие данные. Антропомет-
рические  показатели  оценивали  по  центильным 
таблицам  И.  М.  Воронцова  (1984).  Измеряли  ОТ, 
ОБ,  осуществляли  расчет  индексов  ОТ/ОБ;  ин-
дексы  массы  тела  (кг/м
2
).  Оценку  полового  раз-
вития определяли путем вычисления суммарного 
балла  половых  признаков  и  оценивали  по  стан-
дартам  полового  развития.  АД  измеряли  на  пра-
вой руке по Караткову двухкратно с 10-минутным 
интервалом.  Определяли  содержание  холестери-
на и β-липопротеидов с помощью автоматическо-
го  анализатора  А-25.  Мочевую  кислоту  (МК) 
определяли  сывороткой  крови  энзиматически 
колориметрическим методом. Состояние углевод-
ного  обмена  оценивали  клюкозотолерантным 
тестом (ГТТ), который включал в себя определе-
Экология
 и гигиена 

53 
Медицина и экология, 2008, 2 
Клиническая
 медицина 
ние  уровня  глюкозы  в  капиллярной  крови  нато-
щак  через  60  и  120  мин  после  пероральной 
нагрузки глюкозы в дозе 1,75 г/кг массы тела, но 
в суммарной дозе не более 75 г. При уровне глю-
козы  натощак  более  5,6  ммоль/л  и  6,1  ммоль/л 
судили  о  нарушении  «гликемии  натощак»  и 
«гипергликемии натощак» соответственно.  
РЕЗУЛЬТАТЫ И ОБСУЖДЕНИЕ 
Анализируя 
результаты 
клинико-
биохимического  исследования,  выявлено,  что  в 
группе  детей  с  равномерным  типом  ожирения 
основные  маркеры  МС  практически  не  регистри-
ровались, за исключением первичной артериаль-
ной  гипертензии  и  гиперурикемии.  Дети  и  под-
ростки  с  подобной  клинико-метаболической  кон-
ституцией  были  отнесены  к  алиментарному  и 
экзогенно-конституциональному  типу  ожирения, 
так  как  у  них  в  58%  случаев  выявлена  наслед-
ственная  отягощенность  по  ожирению.  Каждый 
третий ребенок из этой группы имел относитель-
но  крупную  массу  тела  при  рождении,  в  первые 
месяцы жизни – патологически высокую прибав-
ку  в  массе  и  3  годам  паратрофию.  Кроме  того, 
более  50%  этих  больных  имели  II-III  степень 
ожирения  с  переходными  осложненными  форма-
ми  заболевания.  АГ  в  этой  группе  выявлена  у 
46,7%  детей,  чаще  носила  транзиторный  харак-
тер  без  сосудистых  осложнений.  Гиперурикемия 
выявлена у 62,3% больных. В остальном клинико
-биохимические  показатели  не  отличались  от 
популяционных.  
Во II группе больных с висцеральным ожи-
рением  частота  основных  диагностических  при-
знаков МС составила 46,4%. К основным диагно-
стическим  признакам  МС  отнесены  сочетание 
висцерального (абдоминального) типа ожирения, 
первичной  артериальной гипертензии, гиперури-
кемии,  гиперхолестеринемии,  гиперлипидемии  и 
изменение  в  углеводном  спектре  крови  (в  виде 
НТГ  и  «плоского»  типа  сахарной  кривой).  В 
анамнезе у детей и подростков с абдоминальным 
(висцеральным)  ожирением  выявлена  отягощен-
ная  наследственность  по  ожирению  по  обеим 
родословным  линиям,  наличие  внутричерепной 
гипертензии различной степени выраженности, в 
том  числе  преходящая  ангиопатия  сетчатки.  Та-
ким  образом,  совокупность  частоты  основных 
диагностических  признаков  метаболического 
синдрома чаще выявлялось у детей и подростков 
с  абдоминальным  ожирением  по  сравнению  с 
группой  больных  с  экзогенно-конституциональ-
ным ожирением. 
ВЫВОДЫ 
1.  Абдоминальное  (висцеральное)  ожире-
ние является одним из важных и доступных диа-
гностических  критериев  МС  у  детей  и  подрост-
ков.  Наличие  артериальной  гипертензии  и  гипе-
рурикемии  у  детей  и  подростков  в  сочетании  с 
абдоминальным  типом  ожирения  позволяет 
включить этих больных в группу риска по МС. 
2.  О  полном  варианте  МС  у  детей  и  под-
ростков  свидетельствует  наличие  висцерального 
ожирения,  артериальной  гипертензии,  наруше-
ние  толерантности  к  глюкозе  или  «плоского» 
типа  сахарной  кривой,  гиперурикемии,  гиперхо-
лестеринемии и гиперлипидемии. 
ЛИТЕРАТУРА 
1.  Бутрова  С.  А.  Метаболический  синдром:  па-
тогенез,  клиника,  диагностика,  подходы  к  лече-
нию //Рус. мед. журн. – 2001. – №2. – С. 56 – 60. 
2.  Дедов И. И. Федеральная целевая программа 
«Сахарный диабет» /И. И. Дедов, М. В. Шестако-
ва, М. А. Максимова. – М., 2002. – 88 с. 
3.  Дороднева Е. Ф. Метаболический синдром /Е. 
Ф. Дороднева, Т. А. Пугачева, И. В. Медведева //
Терапевт. арх. – 2002. – №10. – C. 7 – 12. 
4.  Миняйлова  Н.  Н.  Диагностические  аспекты 
гипоталамического и метаболического синдромов 
у  детей  /Н.  Н.  Миняйлова,  Л.  М.  Казакова  //
Педиатрия. –  2002 – №4. – C. 98 – 101. 
5.  Ожирение  в  подростковом  возрасте  /И.  И. 
Дедов, Г. А. Мельниченко, С. А. Бутрова, Л. В. Са-
вельева //Терапевт. арх. – 2007. – №10. – С. 28 – 
32. 
6.  Романенко И. А. Диагностика в амбулаторной 
практике  оксидативного  стресса  у  больных  с 
нарушением  углеводного  обмена  в  рамках  мета-
болического  синдрома  /И.  А.  Романенко,  Т.  С. 
Поляптыкина, Н. В. Будникова //Терапевт. арх. – 
2005. –  №6. – С. 68 – 72. 
7.  Маркеры  метаболического  синдрома  у  детей 
и  подростков  с  артериальной  гипертензией  раз-
личного  генеза  /М.  Н.  Соболева,  А.  В.  Чупорова, 
Ж. В. Нефедова и др. //Педиатрия. – 2004. – №3. 
– С. 23 – 28. 
8.  Resistencia a la insulina y syndrome metabolica 
en  familiars  de  primer  grado  de  pacientis  con  be 
diabetes  mielitus  tipo  2  /I.  Camps,  I.  Biarnes,  Jose 
Manuel Fernandez-Real et. al //Мed. Сlin. – 1999. – 
V. 112, №8. – P. 281 – 284. 
 
Поступила 22.05.08 
Экология__и_гигиена_K._B._Zhaktayeva,_R._D._Shakabayeva,_I._B._Burdikova,_N._I._Filyarovskaya,_T._P._Lopareva'>Экология
 и гигиена 
K. B. Zhaktayeva, R. D. Shakabayeva, I. B. Burdikova, N. I. Filyarovskaya, T. P. Lopareva 
METABOLIC SYNDROME IN CHILDREN AND YOUTH WITH OBESITY  
 
There are the results of revealing of metabolic syndrome in 106 children and youth at the age of 8 – 18 
with different type of obesity presented in the article. The analysis of clinic-biochemical research showed, that at 
the exogenous-constitutional obesity the basic markers of metabolic syndrome aren't practically except transition-
al arterial hypertension and hyperuricemia in 18,6% children, but at the abdominal (visceral) it was revealed the 
basic diagnostic symptoms of metabolic syndrome  (first arterial hypertension, hyperuricemia, hypercholesterole-
mia, hyperlipemia, breach of tolerance to glucose, «plane» type saccharic curve) – 46,4% patients. 

54 
Клиническая
 медицина 
К. Б. Жактаева, Р. Д. Шақабаева, И. Б. Бурдикова, Н. И. Филяровская, Т. П.  Лопарева   
ЕТЖЕҢДІ БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕРДІҢ МЕТАБОЛИКАЛЫҚ СИНДРОМЫ 
 
Жұмыста әртүрлі семіздік түріндегі 8 және 18 жас аралығындағы 106 балалар мен жасөспірімдердің 
метаболикалық  синдромының  анықталу  нәтижелері  ұсынылған,  клинико-биохимиялық  зерттеулердің 
талдауы  экзогенді-конституциональдық  семіздік  жағдайында  метаболикалық  синдромның  негізгі  маркер-
лері транзиторлық артериальдық гипертензия және гиперурикемия науқасына шалдыққан 18,6% балалар-
да анықталған, ал абдоминальдық (висцеральдық) семіру жағдайында метаболикалық синдромның негізгі 
диагностикалық белгілері анықталған (бастапқы артериальдық гипертензия, гиперурикемия, гиперхолесте-
ринемия, гиперлипидемия, глюкозаға толеранттылықтың бұзылуы) –  науқастардың 46,4%. 
Экология
 и гигиена 
Е. Ж. Отаров 
 
БАЙЫТУ КЕШЕНІ ЖҰМЫСШЫЛАРЫНЫҢ 
ЕҢБЕК ЖАҒДАЙЫН ГИГИЕНАЛЫҚ БАҒАЛАУ 
 
ҚР ДСМ Қарағанды мемлекеттік медицина 
академиясы 
 
Қазіргі  заманғы  тау-кен  өндірісі  еліміздің 
жер қойнауындағы пайдалы қазбаларды өндіруде 
озық,  заманауи  әдістерге  сүйенеді.  Қазбаны  өн-
діру  жұмыстары  кезінде  көптеген  автономды  ке-
шенді-автоматтандырылған  жүйелерді  қолдана-
ды.  Олардың  техникалық  толыққанды  жарақтал-
мауы,  қолдану  кезіндегі  ережелердің  бұзылуы, 
сол  жұмыс  орындарындағы  жұмысшыларға  жа-
ғымсыз  еңбек  жағдайы  арқылы  қауіп  төндіреді. 
Байыту  кешендеріндегі  қауіптілік  көздері  болып 
мынадай өндіріс факторлары қаралады: шу діріл, 
шаң, еңбектің ауырлығы мен кернеулігі және т.б. 
факторлар [1, 2].  
Жұмыстың мақсаты  – кенді байытуға қаты-
сатын  жұмысшылардың  жаңа  жұмыс  жағдайын-
дағы еңбек сипатына гигиеналық баға беру.  
ЖҰМЫСТЫҢ ӘДІСТЕРІ МЕН 
МАТЕРИАЛДАРЫ 
«Қостанай  минералы»  АҚ  қарасты  байыту 
кешенінің  негізгі  кәсіп  иелерінің  жұмыс  ауысы-
мындағы  еңбек  үрдісінің  ауырлығы  мен  кер-
неулігінің  деңгейлері  өндірістік  жағдайда  зерт-
телінді. Зерттеу мәліметтерін талдауда еңбек үр-
дісінің ауырлығы мен кернеулігінің қауіптілік кла-
сын  анықтау  үшін  қолданылатын  басшылық 
құралына сүйендік.  
ЖҰМЫС НӘТИЖЕСІ 
Байыту  цикліне  қатысатын  руда  қабылдау 
және  байыту  цехы  жұмысшыларының  жұмыс 
ауысымындағы  хронометраждық 
зерттеулер 
әдістемелік  нұсқауларға  байланысты  жүргізіліп, 
алынған  мәліметтер  нәтижелері  1  диаграммада 
пайызбен берілген.  
Кенді қабылдаушы хризотил-асбест рудасы 
карьерден  кенді  дайындау  цехының  кабылдау 
бункеріне түсуін, сол жерде хризотил-асбесті бар 
кеннің  жиналуын  реттейді.  Қабылдап  жинағыш 
бункерлерінің  саны  екеу.  Кенді  қабылдаушы 
ауысым  басында  жұмыс  көлемін  анықтайды. 
Өзінің  жұмыс  орнында  келген  кенді  бункерлерге 
қабылдап  алады.  Бункерлерге  кенді  қабылдау 
барлық жұмыс уақытының 81,3%, көлемін алады. 
Кен  қабылдаушының  жұмыс  орны  бункердің 
үстінде  ұйымдастырылған.  Жұмыс  басында  және 
жұмыс  соңында  бункер  айналысында  шашылып 
қалған  тау  массаларын  күрекпен,  сыпырғымен 
жинайды.  Бункер  аумағын  тазалықта  ұстайды. 
Бункердің  жұмысын  іске  қосып,  тоқтатып  отыра-
ды.  Қол  және  кеуде  бұлшық  еттерінің  көмегімен 
ауысымына 38885-ке дейін стереотипті қимылдар 
жасайды.  Жұмыс  қалпын  ұстап  отыру  ауысым 
уақытының  55%  құрайды.  Кенді  қабылдаушы 
кеннің  бункерге  түсуін  қадағалау  үшін  аусымына 
105 рет еңкейеді. Дайындық және аяқтау жұмыс-
тары  барлық  жұмыс  уақытының  40  минутын 
немесе  8,3  %,  негізгі  жұмыс  операциялары  – 
81,3%  (390  минут),  технологиялық  үзілістермен 
байланысты  жұмыссыз  тұру  –  50  минт  немесе 
10,4% құрайды.  
Сонымен,  кен  қабылдаушының  еңбек  жағ-
дайын  сипаттайтын  еңбек  үрдісінің  ауырлығы 
бойынша  3  кластың  2  дәрежесіне  жатқызылса, 
жұмыс  кернеулігі  көрсеткіші  бойынша  2  класқа 
жатқызылды.  
Уату-ұнтақтау-сұрыптау  машинасының  ма-
шинисті (УҰСММ) жұмыс басталарда  ауысымдағы 
атқарылатын  жұмыс  көлемін  анықтайды.  Жұмыс 
аймағында  орналасқан  електер,  конвейерлер, 
циклондар,  электрлі  сүзгілер,  уатқыштар,  қорек-
тендіргіштер  жұмыстарын  бақылайды.  Конвейер-
лерден  түсіп,  шашылып  қалған  кен  массаларын 
жинайды. Аталған қондырғылардың жұмыс режи-
мі  кезінде  болатын  жөндеу  жұмыстарын  жүргі-
зеді. Ауысым бойы електердің қолғаптарын ауыс-
тырады.  Ауысымында  30  қолғаптан  6  қолғапқа 
дейін  ауыстырады.  Мұндай  жұмыстар  уату-
ұнтақтау-сұрыптау  машинасының  машинистінің 
негізгі  жұмыс  уақытының  1  сағатынан  бастап  5 
сағатына  дейін  алады.  Басқа  жұмыстар  мен 
араластырып,  арасында  көтеретін  және  көтеріп 
таситын жүктің салмағы 30 кг асады. Технология-
лық  үрдіс  ерекшелігіне  байланысты  жұмыс 
ауысымына  жұмысшы  денесі  102  реттен  астам 
еңкейеді. Ал негізгі жұмыс операциялары ауысым 
уақытының 68,75 % (330 минут) құрайды. Дайын-
дық  және  аяқтау  жұмыстарына  (басқару  пультін 
тексеру,  құрал  жабдықтарын  түгендеу,  жұмыс 
орнын  жиыстыру,  т.б.)  6,25  %  немесе  30  минут 
уақыт  жұмсалады.  Ал  технологиялық  үзілістер 
мен әртүрлі себептермен тоқтатулар ауысымдағы 
жұмыс  уақытының  18,75%  (90  минут)  алады. 
Технологиялық үзілістер кезінде атқарылатын қо-
салқы  жұмыстарға  (қондырғылардың  дұрыс  жұ-
мыс  істейтіндігін,  бүтіндігін  дер  кезінде  бақылап, 

55 
Медицина и экология, 2008, 2 
Клиническая
 медицина 
Экология
 и гигиена 
профилактикалық  тексеруден  өткізіп,  майлап 
отыру)  ауысым  уақытының  10,5%  кетеді.  Түскі 
тамаққа  қарастырылған  үзіліс  30  мин  немесе 
6,25% құрайды.  
Сонымен,  уату-ұнтақтау-сұрыптау  машина-
сы  машинистінің  еңбек  жағдайын  сипаттайтын 
еңбек  үрдісінің  ауырлығы  бойынша  3  кластың  2 
дәрежесіне  жатқызылса,  жұмыс  кернеулігі 
көрсеткіші бойынша 2 класқа жатқызылды.  
Уатушының  жұмыс  орнындағы  атқарыла-
тын  жұмыстың  қысқаша  сипаттамасы.  Таспалы 
конвейермен жеткізілген кен массалары тасымал-
данады.  Руда  елекке  түсіп,  жіктеледі  және  әрі 
қарай  өтеді.  Кен  ККД  1500/180  конусты  үлкен 
уатқышына  түсіп,  уатылып,  келесіде  КСД  2200 
конусты орташа уатқышы арқылы КМД 2200 мар-
калы  конусты  ұсақ  уатқыштан  ГИТ  -51Н  елегіне 
барып,  екшеленіп,  жіктеліп,  ары  қарай  тасымал-
данады.  Жұмыс  уақытында  уатушының  негізгі 
қызметі  елеу  қондырғыларының  жұмысын  қада-
ғалап  отыру.  Ол  үнемі  жұмыс  үстіндегі  елеуді 
бақылап,  кемшіліктері  мен  ақауларын  анықтап, 
жөндеу  қызметіне  мәлімет  береді.  Уатушының 
қызметтік  міндеттеріне  уатқышты  басқару  пуль-
тінің көмегімен іске қосу, тоқтату, үзілген таспаны 
жалғау сияқты қол жұмыстарын атқару кіреді. Қол 
және кеуде бұлшық еттерінің көмегімен ауысымы-
на 38844-ке дейін стереотипті қимылдар жасайды. 
Елеуіш және уатқыш жұмыстарының ерекшелігіне 
байланысты  уатушы  жұмыс  ауысымына  105  рет 
еңкейеді.  Негізгі  жұмыстарға  кететін  уақыт 
ауысым  уақытының  74,5%  (357  минут)  құрайды. 
Тех-нологиялық үзілістер кезіндегі қосалқы жұмыс
-тарға елеу тетіктерін профилактикалық мақсатта 
тексеріп,  майлау  тәрізді  жұмыстардың  үлесіне 
барлық  жұмыс  уақытының  11%  немесе  53  минут 
тисе,  дайындық  және  аяқтау  жұмыстарына 
ауысым уақытының 8,3% немесе 40 минут жұмса-
лады. Реттелген үзіліс 30 минут.  
Сонымен,  уатушының  еңбек  жағдайын  си-
паттайтын  еңбек  үрдісінің  ауырлығы  бойынша  3 
кластың  2  дәрежесіне  жатқызылса,  жұмыс  кер-
неулігі  көрсеткіші  бойынша  2  класқа  жатқы-
зылды.  
Вентиляциялық  –  аспирациялау  қондыр-
ғысының  (ВАҚ)  машинисті  жұмыс  басталарда 
жұмыс  аймағында  орналасқан  қондырғыларды 
аралап  бақылайды.  ВВО-1359  діріл  –  ауа  тазарт-
қышы  мен  аспирациялық  циклондар  жұмысында 
кездесетін  ақауларды  жөндейді.  Технологиялық 
үрдістерді  қадағалайды,  жұмыс  орнын  тазалықта 
ұстайды. Технологиялық үрдістерді аралап бақы-
лауға  жұмыс  уақытының  3,5  сағаты  кетсе,  дай-
ындық  және  жұмыс  орнын  жинау  жұмыстары  50 
минутқа (10,4%) созылады.  Қол және  иық буын-
дарына  жергілікті  статикалық  жүктеме  ретінде 
40500  жетсе,  аусымына  дененің  еңкеюі  105-ке 
жетеді.  Дайындық  және  аяқтау  жұмыстары 
ауысым  уақытының  50  минутын  (10,4%)  алса, 
негізгі жұмыс операциялары – 71,9% немесе 345 
минут,  технологиялық  үзіліс-терге  байланысты 
қосалқы  жұмыстар  -  11,5%  немесе  55  минутты 
құрайды. Реттелген үзіліс 30 минут немесе 6,2%.  
Сонымен,  вентиляциялық  –  аспирациялау 
қондырғысы  машинистерінің  еңбек  жағдайын 
сипаттайтын  еңбек  үрдісінің  ауырлығы  бойынша 
3 кластың 2 дәрежесіне жатқызылса, жұмыс кер-
неулігі  көрсеткіші  бойынша  2  класқа  жатқызыл-
ды.  
Өлшеп  орау  машинасының  (ӨОМ)  маши-
нисті  жұмыс  басталар  алдында  жұмыс  аймағын-
дағы  технологиялық  қондырғылардың  жағдайын 
байқайды.  Жаншу  камерасын  іске  қосып,  қап-
тарды  дайын  өнім  келетін  тесіктерге  кигізеді. 
Бітеліп  қалған  жаншу  камераларын  асбесттен 
тазартады.  Кейбір  уақыттарда  қаптар  жыртылып 
жұмыс  орнында  дайын  өнім  шашылып  қалғанда, 
жұмыс  орнын  жинап,  ретке  келтіреді.  Қапты 
кигізіп,  толтырып  отыру  машинистің  жұмысты 
игеру  деңгейіне  байланысты.  Жұмыс  уақытының 
6  сағатынан  астам  уақытын  машинист  тік  тұрып 
өткізеді.  Негізгі  жұмыстар  ауысым  уақытының 
81,3%-н немесе 390 минутты құрайды. Негізгі жұ-
мыстан тыс уақытта қондырғылар тетіктерін про-
филактикалық  мақсатта  тексеруге  кететін  қосал-
қы жұмыстармен айналысады. Стереотипті жұмыс 
қимылдары  ауысымына  48500-ге  жетеді.  Жұмыс 
уақытының 74% тік тұрып жұмыс жасайды. Дене-
нің  еңкеуі  жұмыс  ауысымына  105–ті  құрайды. 
Дайындық  және  аяқтау  жұмыстарына  ауысым 
уақытының  5,2%  немесе  25  минут  жұмсалады. 
Технологиялық үзілістер – 5,2% құрайды. Реттел-
ген түскі үзіліс 40 минут немесе 6,2%.  
Ќорытындылай  келе,  өлшеп  орау  машина-
сы  машинистінің  еңбек  жағдайын  сипаттайтын 
еңбек  үрдісінің  ауырлығы  бойынша  3  кластың  2 
дәрежесіне  жатқызылса,  жұмыс  кернеулігі 
көрсеткіші бойынша 2 класқа жатқызылды.  

жүктеу/скачать 2,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: