калдыру;  3)  басты  талап  ж эн е  тйімділіктің  негізгі  корсеткішіие  -

нақты  уакыт  шенберіндегі  жақын  даму  процестерін  жүзеге  асыра 

алады.  «Жакын  даму  аймагының»  мәні:  бала  өз  дамуының  белгілі 

кезеңінде оку  міндеттерін  ересектер басшылыгында  не  акылдылау дос

— жарандарымен араласа жүріп  шешуі мүмкін. Келтірілген  пікір жарня 

болганга  дейін  бала  дамуы,  әсіресе  оның  акыл-ойынын  өрістеуі  оку 

және тэрбие  ізімен  жүретіні  мойындалган болатын.

-  оқу  материалының  кіші  көлемді  жеңіл  игерілетін  бөлшектерге 

жіктелуі;

-  әр  бөлшекті  игеруге  арналган  нақты  әрекеттерді  орындау 

нұскаулары жүйесінің берілуі;

- эр бөлшек игерілуінің тексерілуі;

|   қадагалау  тапсырмаларының  дүрыс  орындалуымен  оқушы 

материалдың  ёндігі  жаңа  бөлшегін  алып,  келесі  оқу  қадамын  іске 

асыруга етуі;

-  дұрыс  жауап  бере  алмаған  жагдайда  окушының  қосымша 

көмек түсініктемелерін алуы;

I  кадагалау  тапсырмаларының  нәтижесі  хатталып,  оқушының 

өзіне  де  (ішкі  кері  байланыс),  педагогқа  да  (сырттай  кері  байланыс) 

белгілі болуы.

Проблемді  оку  технологиясы  мұгалім  басшылыгында  өтетін 

оқушылардың  оқу  міндеттерін  шешуге  орайластырылган  өзіндік 

ізденіс  іс-әрекеттерін  ұйымдастыруга  негізделеді.  Оқу  ізденістері 

барысында 

оқ>-шыларда 

жаңа 

білім, 

ептілік 

және 

дагдылар 

калыптасып,  қабілеттері,  танымдық  белсенділігі,  қызығуы,  ой-өрісі, 

шыгармашыл  ойы  және  баска  да тұлгалық  маңызды  сапалары  дамилы 

(Т.  В.  Кудрявцев, А.  М. Матюшкин, М.  И.  Махмудов және т.б.).

Жалпы  түрінде  проблемді 

технология 

сипаты 

келесідей: 

окытушы  білімді  дайын  күйінде  ұсынбай,  оқушылар  алдына  міндет 

(проблема)  кояды,  оган  қызыктырады  және  оның  шешу  әдіс- 

тәсілдерін  табуга  ынтапандырады.  Ал  оқушылар  мұгалімнің  тікелей 

басшылыгында не өз бетінше олардың шешімін  табудың жолдары  мен 

әдістерін  зерттейді,  ягни  болжам  түзеді,  оның  шынайылыгын  тексеру 

тәсілдерін 

белгілейді  әрі  талкылайды,  дәйектейді, 

нәтижелерін 

талдайды,  пікір жүргізеді, дәлелдейді.

Проблемді  оку  басқа да технологиялар  сияқты  өзінің ұнамды  да 

болымсыз  тараптарына  ие.  Оның  тиімділігі:  окушыларга  тек  қажетті 

білім,  ептілік  және  дагдылар  жүйесін 

меңгеруге  жәрдемдесіп 

коймастан,  олардың  акыл-ой  дамуына жол  ашады,  өз  шыгармашылык 

куатымен  берік  білім  калыптастыруга  көмектеседі,  өз  оку  еңбегіне 

қызыгу  ұмтылысын  дамытады,  оқу  нәтижесінің  бекінуін  камтамасыз 

етеді.  Кемшілігі  :  жоспарланган  нәтижеге  жету  көп  уакытть:  талап

34

етеді,  сонымен  бірге,  оқушылардын  танымдық  іс-әрекеттерін  жуйелі 

баскару  қиын.

Модульді  оқу  технологиясы  АҚШ  пен  Батыс  Еуропада  1960 

жылдары  дәстүрлі  оқуга  балама  ретінде  ұсынылган  білім  игеру 

жүйесі.  Бүл  технологияның  мэні  -  окушы  модульмен  жұмыс  орындау 

барысындагы  нақты  мақсатқа  өз  бетінше  (не  белгілі  шамада  мұгалім 

жәрдемімен) жетеді  (П. Юцявичене, Т. И.  Шамова).

Модуль  -   мақсатқа  орайластырылган  оқу  мазмұны  мен  оны 

меңгеру жолдарын (технологиясын) біріктірген түйін, топ (узел).

Модуль  құрамы:  әрекеттің  мақсаттық  жоспары,  ақпарат  қоры, 

дидактикалық мақсатқа жетудің эдістемелік көрсетпелері.

Бұл  технологияга  орай  оқу  мазмұны  өз  алдына  белгілі  жинакы 

құрамға  келтірілген  ақпараттық  топ  (блок)  күйінде  беріледі.  Ол 

ақпарат  оқу  мазмұнының  көлемін  гана  емес,  әдістері  мен  олардың 

игерілу  деңгейін  де  көрсететін  дидактикалық  мақсатқа  сэйкес 

меңгеріледі.

Модульдік  оқуда  әзіндік  жұмыстарга  аса  кеп  уақыт  бөлінеді. 

Бұл  окушыга  оқу  әрекеттеріне  кірісумен  өз  мүмкіндіктерін  сезінуге, 

білім  игеру деңгейін  өзі  анықтауына, өз білімдері  мен  ептіліктеріндегі 

кемшіліктерді байқауына жәрдемдеседі.

Модульдік  оқу  дәстүрлі  білім  игеру  жүйесімен  байланыста 

пайдаланылуы 

мүмкін. 

Модульдер 

оқу 

жүйесінің 

қалаган 

ұйымдастырылу  формасында  орын  тауып,  оның  сапасын  жақсартуга 

жэне тиімділігін арттыруга қолданылуы ықтимал.

Шогырластырылган 

(концентрлі) 

оқу 

технологиясы 

педагогикада  ежелден  танымал  пәнге  шомдыру  әдісіне  негізделген 

(П.  Блонский, В.  Ф. Шаталов, М.  П.  Щетинин жэне т.б.).

Бұл  технология  жактастарының  пікірі:  оқудың дәстүрлі  сынып- 

сабақтық  жүйесінде  багдарламалар  мен  оқулықтарга  сэйкес  берілегін 

оку  мазмұны  бөлім,  такырып,  параграфтарга  бөлшектеніп,  өз  алдына 

шартты  дербестенген  ауқымда  ұсынылады.  Осыдан  оқушылардыц 

жеке  пәндерден  алатын  білім,  ептілік,  дагдылары  жай  калыптасады. 

Оқу  проблемасынын  ұзаққа созылып өтілуінен,  оқушылардың сабакка 

болган  кызыгушылыгы  кемиді.  Бір  дәрістің  екіншісінен  алшакты 

болуынан  бір  сабақта  қабылданган  ақпарат  келесіге  дейін  көбінс 

ұмытылады.

7.2 Қаиіыктан окыту технологиясы

Қашықтан 

оку 

технологиясы 

-  

бұл 

осы 

замамгы 

телебайланыс, 

электронды 

почта, 

теледидар 

және 

иптернег 

жәрдемімен  оку  мекемесіне  қатыспай-ак  білімдену  қызметтерін

35

пандалану.  Қашыктан  оқу  қандай 

да  себептермен  білім  иеленуге  кол 

жеткізе 

алмай  жүргендердің  бәріне  бірдей  үйде  отырып  оку 

мүмкіндіктерін 

ашады 

(әсіресе 

мүгедектерге, 

зағиптар 

мен  есітуден 

калгандарга,  т.с.с.).

Оку  технологияларының  баска  да  түрлері  баршылык 

эр 

денгейлі  оку,  толык меңгеру,  үжымдык  ыкпалдаса  оқу,  иқемдесе ок>. 

жобалап  оқу,  авторлық  оқу  технологиясы  (мысалы,  В.Ф.Шаталов 

технологиясы) және т.б.

Оқыту  әдісгерін  жетілдіру  бүгінгі  күннің  басты  мәселесі 

болып  отыр.  Оқыту  әдістерінің  тиімділігін  арттырып,  окытузын 

жана 

нысандары 

мен 

тәсілдерін 

менгеру 

кажеттігіне 

педагогнкалық зерттеулерде анрықша маңыз беріледі,

7.3 Акпараттык -  технологиялар әдісі

Шетел 

тілі 

сабақтарында 

ақпараттык 

технологияларды 

пайдаланудың  максаты  -  компьютерлік  технологияларды  қолдану 

аркылы агылшын тілін үйретудін тиімділігін  жогарылату.  Міндеттері:

-  агылшын  тілі  сабагында  жаңа  ақпараттык  технологияны 

колданудын маңыздылыгын суреттеу;

комльютерлік 

технологиялардың 

бар 

багдарламаларын 

агылшын  тілінде  сөйлеуге,  түсінуге  үйрету  процесінде 

колдану, 

мүмкіндіктерін  көрсету;

-  видеофильмдер  мен  мультимедиялык  презентациялар  аркылы 

диалог  және  монолог  түрінде  сөйлеуге  үйретудің  жаңа  нұсқасын 

үсьіну

Компьютерлік  окыту  технологиясын  жүзеге  асыру  барысында 

бірнеше 

принциптерге 

сүйенген 

жөн, 

олар: 

гылымилылык. 

саналылык.бірізлілік. 

жүйелілік, 

корнекілік, 

кол 

жетімділік 

принциптері  [9, 96 б.].

Агылшын  тілін  оқытуда  акпараттык  технолоі ияларды  колдану 

білім  беру  коммуникациясынын интерактивті  сипатын  арттыра түседі 

Галымдар  А.  А.  Андреев,  В.  И.  Солдаткин,  В.  П.  Кашицин  агылшын 

тілін 

оқытуда 

ақпараттандыру  үдерісінін 

ыкпалын 

жан-жакты 

сипаттай  отырып,  әсіресе,  білім  мен  үгымды  үсыну,  менгеру 

эдістерінің  өзгеретіндігін,  мүгалімдер  мен  окушылардын  өзара 

әрекетінің жолдары  туралы  айтады.  Осы  орайда  окытудың тиімділігін 

арттыруды  үсынады.  Агылшын  тілін  окыту  үдерісінде  акпгратгык 

технологиялардын,  әсіресе  карым-катынас  ортасын,  жалпы  такырып 

шенберінде 

әріптестердің 

интерактивті 

өзара 

әрекет 

ортасын 

күрудағы  маңызы  ерекше.  Акпаратлык  білім  беру  технологияпары  ез 

кезегінде 

карым-катынас 

тәжірибесін 

игеруде, 

окушылардьш

лингвомәдениеттік  кұзырлылықтарын  камтамасыз  етуде  маңызды. 

Ғалым  М.Ушакова  ағылшын  тілін  окыту  әдістемесін  зерттей  отырып, 

компьютерлік  телекоммуникациялар  агылшын  тілінде  тірі,  шынайы 

карым-катынастарды  ұйымдастыруға  мүмкіндік беретінін  айтады.  Бүл 

телекоммуникацияның  дидактикалық  касиеті  шынайы  тілдік  орта 

күру  үшін  керемет мүмкіндіктер туғызады.  Агылшын  тілін  окытудагы 

акпаратгык бағыт ақпараттық түрғыда білім  беруді  максат етеді,  оның 

негізгі 

максаттары: 

лингвистикалык 

(тілдік 

және 

сөйлеу), 

такырыптык,  әлеуметтік  мәдениет,  оку  дағдыларын  қалыптастыру. 

Ағылшын  тілін  окытуда  акпараттык  технологияны  колдану  тілді 

үйренудегі  белсенділікті  қамтамасыз етеді.

Осы  орайда теориялық талдау  мен  оқушылардың  агьілшын  тіліи 

меңгеру 

іс-әрекетін 

акпараттық 

технологиялар 

аркылы 

калыптастырудың  педагогикалық  шарттарын  аныктау  керек.  Орта 

білім  беру  мекемелерінде  агылшын  тілін  оқытуда  акпараттық 

технологияны  қолданудың  педагогикалық  шарттарын  төмендегідей 

анықтауға  мүмкіндік тудырды:

Бірінші 

шарт: 

оқу-тәрбие 

үдерісінде 

қарқынды 

окыту 

максатында окушылардын танымдық іс-әрекеттік  қызыгушылыктарын 

арттыру.  Егер  оқушылар  жаңа  акпараттык  технолоғияны  жаксы 

игеріп,  агылшын  тілін  үйренуге  кызыгушылыктары  артса,  онда 

ағылшын тілін білу мүмкіндігі де артады.

Екінші  шарт:  оқушылардың  танымдық  қызыгушылықтары  мен 

кабілеттерін  ескере  отырып,  компьютерлік  технологияны  колдануды 

кезеңдеп  жүзеге  асыру.  Агылшын  тілін  оқытуда  оқушылардың  білім 

деңгейіне  сәйкес  төменгі,  орта,  жоғары  деңгейге  бөле  окыту  үлкен 

жетістіктерге жетуге көмектеседі.

Үшінші  шарт:  ақпараттык  технологияларды  колданудың  жалпы 

багыттары  мен  ғылыми-  әдістемелік  түғырларын  сәйкестендірудегі  іс- 

әрекеттерді  шығармашылыкпен  үйлестіру.  Үшінші  шарт  бойыниіа 

акпараттык  технологиялардың  түрлері  мен  бағыттарын  ғылы.ми- 

әдістемелік 

сэйкестендіру 

іс-әрекеттерін 

шыгармашылықпен 

үйлестіру түрлері  қарастырылды  [12,  1  б].

7.4  Көрнекілік қүралдар  қолдану әдісі

Бастауыш  сыныпта  агылшын  тілін  ерте  жастан  оқытуда 

көрнекілік  күралдарының  рөлі  өте  зор,  себебі  олар  оқыту  мақсагына 

аз  уақыт  ішінде  тиімді  жетудін  көзі  болып  табылады.  Оку 

материалдарын  жылдам  кабылдауда,  үзақ  уакыт  есте  сактауда, 

ойлауда,  бес  сезімнің  ішінде  есту  және  көру  сезімдері  ерекше 

маңызды,  сондыктан  көрнекілік  бастауыш  сынып  окытушысына  бага

37

жетпес 

көмек 

көрсететін 

кұрал 

болып 

табыяады. 

Дәстүрлі, 

техникалык  емес  көрнекіліктерге  жататындар:  үлкен  пішіндегі 

кабырғаға  ілетін  суреттер,  сызбалар,  кестелер,  стендтер,  такырыптык 

альбомдар, 

фланелографтар, 

магнит 

тақталары, 

макеттер, 

апликациялар,  таратуға  арналған  дидактикалық карточкалар  және  т.б. 

жатады.  Осы  заманғы  ғалымдар  мен  әдіскерлер  де  көрнекілік 

принципінін  маңызы  зор  екенін  дәлелдей  отырып,  оны  дамыту 

үстінде. Көрнекіліктерге төмендей талаптар қойылады:

- біріншіден, ол бағдарламага сай жасалуы тиіс;

- екіншіден, ол окушылардың жас ерекшеліктерін 

ескер у  

керек;

-  үшіншіден,  ойлауға,  берік  есте  сактауға,  шығармашылыкпен 

жұмыс істеуге тартатын, шындыққа сай болулары тиіс;

- 

төртіншіден, 

оқушыларға 

эстетикалык 

тәрбие 

беруге 

көмектесуі тиіс;

- оқушылардың белсенділігін арттыруы тиіс;

- окушылардың бойында білім алу күштарлыгын оятуы тиіс;

- оқушылардың өз бетінше жүмыс істеуіне алғы шарт болуы тиіс 

[23,7 6.].

Жоғарыда айтылған  талаптарға сай  жасалынған  қүралдар оқыту 

процесін 

түрлендіріп, 

оқушының 

бойында 

қызыгушылыкты 

тудырады.  Білім  және  ғылым  министрлігі  шығарған  көрнекіліктерден 

басқа  мүғапім  әр  сабаққа  көрнекі  қүралдарды  даярлап,  оқушыларды 

қатыстыра  отырып  пайдалануға  тырысу  қажет.  Егер  де  мүғалім  осы 

көрнекіліктерді  сабақта  қолданатын  болса,  оқушылардың  мәртебесі 

көтеріліп,  еңбегі  багаланып,  олар  материалды  берік  меңгеруге 

тырысады.  Сонымен  Н.  Д.  Ушинскийдің  көрнекілік  принципі  туралы 

еңбектерінде  жазған  қағидаларын  ескеруіміз  кажет.  «Кандай  да  бір 

жағдайды  қабылдауға,  сезім  мүшелері  канша  көп  қатысса,  ол  берік 

сакталады»

7.5 Интернетгі  қолдану  әдісі

Қазіргі 

ақпараттық 

қоғам 

жағдайында 

білім 

беруді 

акпараттандыру  -   ақпараттарды  жинақтау,  өңдеу,  сақтау  және 

пайдалануга қолайлы ету максатында багдарламалык жэне әдістемелік 

техникалық күралдардың іріктелғен жүйесін қүру болып табылады.

Акпараттандырудың 

мақсаты 

-  

жаңа 

ақпараттык 

коммуннкациялық  технологияларды 

қолдану 

арқылы 

адамның 

интеллектуалдық қызметін  қарқынды  ету.  Бүл үдерісті  іске асырудагы 

негізгі  қүрал  -   компьютер.  Компьютер  — білім  беру  ісіндегі  бүрын 

шешімін  таппай  келген  жаңа,  тың  дидактикалық  міндеттерді 

орындауга мүмкіндік беретін зор қүрал  [13, 45 б].

38

Әлеуметтік  компетенциялык  тиімді  жолдарын 

іздестіруде 

зерттеушілер  арасында  бұрын  болмаған  үлкен  мүмкіндіктері  бар 

компьютерлік  технологиялар  қызығушылық  тудыруда.  Вертуальлық 

кеңістікте,  вертуальды  интерактивті  тілдік  орта  болып  табылатын 

интернетке  ену  көптеген  зерттеуші  -   эдіскерлердің  ойынша  аталган 

компетенцияны дамытудың тиімді күралы ретінде қарастырылады.

Компьютерлік 

технология 

жэне 

интернет 

оқу 

үрдісін 

жеңілдетіп,  сабақты  қызықты,  әрі  тиімді  үйымдастыруга,  оқу  -   білім 

сапасын  көтеру үшін көптеген мүмкіндіктер береді.

Шетел  тіліне  оқытуда  интернет  беретін  мүмкіндіктер  мен 

қызметтер:

- сүраныс бойынша ақпарат алу;

- алыстағы ақпарат көздерін  пайдалану;

интернет 

тараптарында 

берілген 

тапсырмалар 

мен 

жаттыгуларды орындау;

- түрлі жүйелерге ену арқылы өз бетімен  іздену;

-  өзі  оқып  отырган  тілде  элетронды  пошта  арқылы  хат  алмасу; 

ақпаратты кез -  келген ара кашықтықта тез арада жеткізу;

- ақпараттың қажетті түп нұсқасына қосылу.

Интернет  арқылы  галамдық  желінің  акпараттық  ресурстарын 

колдана  отырып,  оларды  оқу  урдісіне  енгізіп,  сәйкес  дидактикалық 

түсініктемелер  беру  арқылы  дидактикалық  мәселелердің  келесі 

жолдарын тиімді  шешуге болады:

-  күрделілік  дәрежесі  жагынан  түрлі  материалдарды,  оку 

дагдылары  мен біліктерін қалыптастыру;

-  ннтернеттен  алынган  материапдарды  талдау  негізінде  ауьпша 

сөз іскерліктерін жетілдіру;

|   жазбаша  серіктеріне  хат  жазу,  жауап  жазу  т.б. 

жазба 

жүмыстарын дайындау арқылы жазбаша тіл білігін арттыру;

і 

активті  және  пассивті  сөз  корын,  қазіргі  шстел  тілі 

лексикасымен, жаңа терминдермен толықтыру;

-  өзі  оқып  отырган  тіл  елінің  тарихын,  жас  оспірімдердім 

ерекшеліктерін, 

мәдениет 

ерекшеліктерін 

камтитын 

танымдык 

білімдерін кеңейту.

«Шет  тілі»  пәнін  меңгеруде  ең  маңыздысы  теориялық 

негіз 

емес,  тэжірибелік,  яғни  тыңдап  -   түсіну,  оқу,  ауызша  сез, 

жазу 

қабілеттері.  Бастауыш  сынып  балаларында  шетел  тілінде 

сойлеу 

дағдыларын калыптастыруда тыңдап -  түсіну негізгі  қызмет атқарады. 

Сөйлеу  дағдыларын  қарым  -   қатынас  жасау  аркылы  жетілдіруге 

болады.

Алайда,  оқыту  әдісін  тандау  -  күрделі  процестің  бірі.  Кейбір

39

әдістерді  қолдануда  біржакты  асыра  сілтеушілікке  жол  бермеу  керек. 

Әр  тақырып  оқытудың  ерекше  тәсілдері  мен  жолдарын  талап  етеді. 

Сондыктан, окытуда әр түрлі әдістерді  колдану қажет.

Сабақтың  тақырыбы  мен  мақсатына,  оқу  материалының 

мазмұны  мен  көлеміне,  окушылардын  дайындық  дәрежесіне  сэйкес, 

сабақтың  құрылысы  мен  оку  әдісін  ұдайы  толыктырып  отыруды 

мұғалім өзі белгілеп, өзі тандап алады.

Окыту әдісін таңдауға ықпал ететін шарттар:

1) оқыту әдістерін оның мақсат-міндеттеріне, оқ>'шылардың жас 

және таным әрекетінің ерекшеліктеріне сай қолдану;

2) мектептің материалдық - техникалық негізін ескеру;

3) мектептің орналасқан жерін ескеру.

Мысалы,  қала  мектептерінде  оқ>'шьшарды  өндіріс  орындарына 

жүктеу/скачать 3,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: