Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық партиясы Ақылдастар алқасы: Азат Перуашев

221
посредством мелиорации, расхищались уже освоенные земли, что 
наносило  серьёзный  ущерб  хозяйству  казахов:сдерживалось  раз-
витие земледелия, приходило в упадок скотоводство, разорялись 
рядовые скотоводы и все процессы взаимосвязаны между собой, 
так,  чем  полнее  было  обеспечено  хозяйство  скотом,  тем  больше 
была площадь посева и соответственно инвентаря.
«Как бы не жонглировали казенные фокусники абсолютными 
числами  десятин,  жизнь  ставит  на  очередь  вопрос,  не  последует 
ли переложное хозяйство крестьян в этом краю (судьбе той зем-
ледельческой  культуры,  следы  которой  встречались  по  долинам 
рек… в виде древних арыков) по стопам киргизского земледелия с 
его брошенными и засоленными пашнями»,- писал А.Букейханов, 
приводя примеры того, что даже на лучших по качеству почв зе-
мель  (долины  рек  Нуры  и  Ишима)  наблюдалась  обычная  карти-
на заправских солонцов на засолонившихся пашнях. Об этом же 
свидетельствуют просьбы и прошения переселенцев о прирезках, 
переводворений,  перепроектирований  участков  и  т.д.  Автор  во-
прошает: придется решать какое хозяйство выгоднее - экстенсив-
ное  зерновое  с  урожаем 25-30 пудов  с  десятины  или  киргизское 
скотоводческое? А.Букейханов выступал за возвращение отнятых 
земель у казахов.
Другой видный деятель алашского движения М. Тынышпаев 
писал в Комитет Министров в 1905 г.: «Мы, киргизы, с незапамят-
ных времен владели нашей собственностью, нашей землей, и до-
бровольно без кровопролития приняли русские подданство не для 
лишения своих лучших земель и не для безмолвного перенесения 
обид и насилий, а для вселения среди нас спокойствия и мира, и за-
щиты от притеснений; поэтому справедливость требует, чтобы зи-
мовые стойбищу, пашни, сенокосные земли были бы совершенно 
исключены из числа районов, могущих быть урезанными в пользу 
прошлого населения».
Более четко он выразился уже на съезде автономистов в том 
же 1905 году и на том же съезде он дал точную и ясную характе-
ристику причин освободительных движений: «генерал – губерна-
торы  с  их  наместническими  полномочиями  по  действующем  за-
коноположениям имеют полное право высылать всякого киргиза, 

222
хотя бы он был совершенно безгрешен, как дитя. Невежественные 
чиновники, привыкшие по – собачьи бегать и ласкаться перед его 
высокопервосходительством, однако строго разделяют население 
на русское и киргизское; интересы киргизов, по их мнению, долж-
ны быть приведены в жертву политике уничтожения всего живого 
и самобытного крайние меры. В глазах русских властей киргизы 
– не люди, а какие – то вредные существа, не имеющие права на 
существование; поэтому они позволяют себе совершать степени; 
оно стонет под тяжестью неслыханного произвола и гнета».
Отсутствие  политического  опыта  у  лидеров  национального 
движения,  неопределенность  задач,  плохо  организованное  ру-
ководство и, наконец, политическая наивность позволили боль-
шевикам с помощью революции сверху очистить площадку для 
формирования совершенно новой популяции, «советского чело-
века».  С  ликвидацией  этой  «могучей  кучки»,  олицетворявшей 
адаптированный  к  реалиям  жизни  функциональный  институт, 
был нарушен естественный ход казахского этногенеза, посколь-
ку  советская  национальная  политика  «была  направлена  против 
центрально-азиатской самобытности, за доминирующее влияние 
русской культуры».
В  чем  значение  деятельности  Алаш-Орды  и  алашордынцев? 
Несмотря на разрозненность и недолгое существование, движение 
Алаш-Орды  оказало  на  историю  Казахстана  без  преувеличения 
громадное значение. Именно лидерами этого движения еще в на-
чале века была выдвинута идея о создании суверенного Казахстана 
и построения суверенного государства. Многие лидеры движения 
Алаш-Орды были не только правозащитниками и политическими 
деятелями,  но  и  крупными  просветителями:  издателями  газет  и 
журналов, поэтами, мыслителями, авторами книг и учебников; по 
мере сил они разбирали экономические теории. Вожди движения 
Алаш-Орды не только мечтали, но и в тяжелейшие годы россий-
ского перелома, безвластия и гражданской войны заложили осно-
вы первого в XX веке Казахского государства. Их заслуга состоит 
в том, что, привнеся в степь идеи создания самостоятельного госу-
дарства, они не только подняли знамя свободы униженного и пре-
зираемого народа, но и попытались первыми претворить эти прин-

223
ципы в жизнь. Пусть это государство было хрупким и непрочным 
и просуществовало оно недолго - около двух лет, - но они создали 
его! Мы, сами того не подозревая, живем в том государстве, грани-
цы которого в начале 20-х годов были примерно очерчены участ-
никами Алаш-Орды.
И  не  их  вина,  что  молодое  государство,  которому  они  дали 
жизнь, погибло - это объективные обстоятельства в 1917-1919 го-
дах оказались гораздо выше их. Многие идеи, которые выдвигали 
лидеры и участники движения, были присвоены позже большеви-
ками, а имена алашордынцев подверглись шельмованию и на дол-
гие годы оказались под запретом.

224
«АЛАШ» ИДЕЯЛАРЫ ЖАСАМПАЗДЫҚҚА
ҚЫЗМЕТ ЕТУІ ТИІС» 
Алаш  көсемі,  Алашорда  үкіметінің  төрағасы  Əлихан 
Бөкейханов: «Өзінің  тарихын  жоғалтқан  жұрт,  өзінің  тари-
хын  ұмытқан  ел  қайда  жүріп,  қайда  тұрғандығын,  не  істеп, 
не  қойғандығын  білмейді,  келешекте  басына  қандай  күн 
туатындығына көзі жетпейді» десе, Алаш көшбасшыларының бірі, 
ұлы ағартушы Ахмет Байтұрсынов «Бүгінгі қоғам кешегі күннің 
бауырынан туады» деген екен. 
«Қазақстан-2050» стратегиясын жариялаған Жолдауында Ел-
басы осыдан үш ғасыр бұрын Аңырақайда болған ұлы шайқастағы 
бабаларымыздың  ерлігі,  бірлігі,  төгілген  қаны  туралы  жүрек 
тебірентетін  сөз  айтты.  Сонымен  қатар  Президент  елдік  мұрат 
жолындағы ұлы ерлік қай уақытта да ата-бабаларымыздың бойы-
нан табылғанын атап өтті. 
Биыл  құрылғанына 95 жыл  толған  Алаш  қозғалысы 
қайраткерлерінің  бойынан  да  Елбасы  айтқан  осындай  ұлы  ерлік 
табылды.  Бүкіл  қазақ,  оның  ішінде  Алаш  зиялылары  да  ұстаз 
санаған ойшыл ғұлама, хакім Абай айтпақшы «жақсы мен жаман-
ды айырмаған» қазаққа Алаш қайраткерлері «Оян қазақ!» деп жар 
салып,  ұлттық  сананы  биікке  көтерді.  Бұл  Алаш  алыптарының 
ұраны ғана емес, жан айқайы болатын. Қазақ қоғамы дамуының күн 
тəртібінде қазақ халқының ұлт ретінде жоғалуы, не өзін-өзі сақтауы 
Сəбит Байдалы
«Ақ жол» партиясы Орталық 
кеңесінің идеологиялық жұмыс 
бойынша хатшысы    

225
үшін күреске шығу мəселесі тұрған шақта қазақ тарихының аре-
насына шыққан Алаш қайраткерлері қазақтың ұлттық санасының 
оянуының  империялық  санаға  ұнамайтынын  жақсы  білді.  Жаңа 
ғана  ауызға  алған  Алаштың  екі  алыбының  сөздерін  тағы  да 
келтіремін. «Келешек ұрпақтан я алғыс, я қарғыс күтпей тұрғанда, 
қазірден  бастап  қарекет  қылайық»,-  мұны  Əлихан  Бөкейханов 
айтқан. «Ел  бүгіншіл,  менікі  ертеңгі  күн  үшін»,-  бұл  Ахмет 
Байтұрсыновтың сөзі. Ертеңін ойламаған ел ел бола алмайды. Сол 
«ертеңгі күн үшін», яғни, біздің бүгінгі күніміз үшін «қарекет» жа-
сап, өз өмірлерін осы жолда құрбандыққа шалған ұлт серкелерін 
–  Алаш  арыстарын  қазақстандықтар  əрқашанда  ризашылықпен, 
алғыс  сезіммен  есте  сақтайды.  Олардың  жанқиярлық  күресі 
бүгінде тəуелсіздігін алған бүкіл қазақ халқының арман-қалауына 
сəйкес  келеді.  Алаштың  дүниетанымын  өткен  шақпен  ғана 
байланыстыру олардың рухтарына жасалған қиянат деп есеп-
теу керек. 
Елбасымыздың  тағылымы  мол  тарихымыз  бен  ұлы 
бабаларымыздың  ұлағатты  өмірінен  алар  тəліміміздің  арқасында 
біздің  алдағы  асуларды  алқынбай  алатынымызға  сенімі  кəміл. 
Алаш  қозғалысының  басты  мақсатын, «Алаш»  партиясының 
бағдарламасына сүйеніп, олар көтерген өзекті мəселелерді топта-
стырып, жинақтап айтсақ: біріншіден, қазақ елін өзінің бөлінбейтін 
территориясы  бар,  отарлық  тəуелділіктен  азат  елге  айналды-
руды,  екіншіден,  қазақ  халқының  өмірін  жаңа  сапаға  көтеруді 
көздеген
Алашордалықтар бірінші мақсатын: халықтың арманы болған 
өзін-өзі билеу идеясын қазақтың алғашқы заманауи үкіметі – Ала-
шорданы  құрып,  қазақ  халқының  мемлекеттілікке  лайықты  ел 
екені паш етіп, аз уақытқа болса да іске асырды.
Алашорда көшбасшылары екінші мақсатын орындауға күш са-
лып, елде пəрменді реформалық шараларды іске асырғылары келді. 
Олар қазақ қоғамын біртіндеп Еуропалық деңгейдегі өркениеттің 
озық  жетістіктерімен  ақылға  қонымды  ұштастыру  негізінде  сол 
замандағы нақты жағдайларға бейімдеуді өздерінің анық та айқын 
мақсаты тұтты. Олардың көздеген мақсатына эволюциялық жол-
мен  жетуі  мүмкін  емес  еді.  Алаштың  бұл  арманы  қазіргі  таңда 

226
орындалып, Қазақстан тəуелсіздігін алып, қалыптасқан мемлекет-
ке  айналып,  енді 2050-інші  жылға  қарай  əлемнің  ең  дамыған 30 
елінің қатарында болуға ұмтылып отыр. Президент Жолдауында 
осындай ұлы міндет қойылып, оған қол жеткіздіретін басымдықтар 
белгіленді. Олар: жаңа бағыттың экономикалық саясаты; ұлттық 
экономикамыздың  жетекші  күші – кəсіпкерлікті  жан-жақты 
қолдау; əлеуметтік саясаттың жаңа принциптері; білім мен кəсіби 
біліктілік;  мемлекеттілікті  одан  əрі  нығайту  жəне  қазақстандық 
демократияны дамыту; дəйекті де болжамды сыртқы саясат; жаңа 
қазақстандық  патриотизм.  Осы  жеті  басымдықты  орындау  бізді 
межелі  отыз  елдің  қатарына  қосады.  Мемлекет  басшысының 
сөзіне  қарағанда,  дамушы  елдер  арасында  дəл  осы  клубтағы 
орынға бəсекелестік қатаң болмақ. Соған орай, Нұрсұлтан Назар-
баев «күн астындағы орын» тек ең мықтыларға арналғанын нақты 
сезіне отырып, ұлтымыз жаhандық экономикалық тайталасқа дай-
ын болуға тиістігін атап өтті. 
Кез  келген  мемлекеттің  тұрақты  жəне  тиімді  өмірлік 
қызметі  үшін  сол  елдің  экономикалық  дамуын  қамтамасыз 
етудің маңызы зор екенін Алаш қайраткерлері жете түсінді. Оны 
ұлттық  басымдылықтардың  бірі  ретінде  қарастырды.  Алашор-
да  үкіметінің  төрағасы  Əлихан  Бөкейханов  «қазақтың  қойының 
жүні тоқылып, үстіне киім болып, əрбір темірі өзіне түйме болуы 
тиіс»  деп,  сол  заманның  өзінде  нарықтық  экономикаға,  ұлттық 
бизнестің дамуына, яғни, толықтай экономикалық тəуелсіздік пен 
бірлікке қол жеткізуге үндеді. Бұл орайда, мен өткен ғасырда қазақ 
тарихын сомдаған Алаштың ардақты азаматтарының бірі Санжар 
Аспендияровтың келесі сөздеріне назар аударғым келеді: «ұлттар 
арасындағы  экономикалық  өзара  қарым-қатынастар  қалған 
бүкіл  қатынастарды  анықтайды...  Түркістанда  тұратын  əрбір 
жеке ұлттың халық шаруашылығы дамуының жағдайларын зерт-
теу керек, өйткені дамудың бұл жолдары олардың əрқайсысы үшін 
тек өзіне ғана тəн төл сипаты бар». Тіпті елімізді индустриялан-
дыру бағытында дамудың қажеттілігіне дейін Алаш білімдарлары 
айтып кетіпті. 
Смағұл Сəдуақасов Қазақстанды жедел дамыту ниетімен Го-
лощекинмен оның ұлттық республикалардағы «индустрияланды-

227
ру» деп аталған құйтырқы саясатына ашықтан ашық батыл қарсы 
шыққан. «Неге Голощекин жүн жуудан əріге баруға қолынан кел-
мей  немесе,  дəлірек  айтқанда,  барғысы  келмей  отыр,  өзінен-өзі 
шұға фабрикаларын ұйымдастырудың қажеттілігі сұранып тұрған 
жоқ па», - дей келе, Сəдуақасов, мынадай өте орынды сұрақ қояды: 
«Бірде жуылған жүнмен, бірде осы жүннен жасалған «мəскеулік» 
шұғамен» қайыра кейін, екі рет тасымалдап жүргеннен, теміржолға 
Қазақстаннан  бірден  дайын  шұғаны  шығарып,  соны  тасу  жеңіл 
емес  пе?».  Сəдуақасовтың  елдің  шикізат  базасы  болып  шектеліп 
қалуына сол кезеңде қарсы шыққаны көрініп тұрған жоқ па? Ал 
енді ол көтерген осы мəселенің қазіргі күн үшін маңызы жоқ деп 
кім айта алады?
Осыдан 3 жыл  бұрын  басталған  үдемелі  индустриялық-
инновациялық  даму  бағдарламасы  қазірдің  өзінде  жеміс  беріп 
жатыр. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратеги-
ясында  қуатты  индустриясыз  ешбір  елдің  болашағы  жоқ  екенін, 
инновациялық ойлау қабілеті болмаса ешбір мемлекет алға жыл-
жи  алмайтынын  айтты,  Үкіметке  индустриялық  бағдарламаның 
келесі  кезеңіне  арналған  нақты  жоспар  жасауға  тапсырма  берді. 
Ол  бағдарлама  еліміздің  экономикалық  əлеуетіндегі  шикізаттық 
емес сала экспортының үлесі 2025 жылға қарай 2 есеге, 2040 жылы 
қазіргіден үш есеге артуын қамтамасыз етуі тиіс. 
Елбасы  ауыл  шаруашылығын  əсіресе  ауыл  шаруашылығы 
өніміне  өсіп  отырған  жаhандық  сұраныс  жағдайында  ауқымды 
жаңғыртып,  əлемдік  азық-түлік  нарығының  көшбасшысы  болу 
міндетін  қойды. «Алынған  шаралардың  нəтижесі 2050 жылға 
қарай  ел  Жалпы  Ішкі  өніміндегі  ауылшаруашылық  өнімінің 
үлесі 5 есе  артуы  тиіс»,-  дей  келе  Мемлекет  басшысы  Үкіметке 
бірқатар  нақты  тапсырмалар  жүктеді.  Үкіметке  сондай-ақ,  ауыл 
шаруашылығы мұқтаждығы үшін жəне тұрғындарды ауыз сумен 
қамтамасыз ету үшін еліміздің су ресурстарына қатысты жаңа са-
ясат  тұжырымдап,  кезең-кезеңмен  осы  проблемаларды  шешетін 
бағдарламалар жасау тапсырылды.
Осы Жолдауда кəсіпкерліктің ұлттық экономиканың жетекші 
күші  болып  табылатыны  айқын  тұжырымдалып,  оны  қолдаудың 
жолдары  көрсетілген.  Ең  бастысы,  жаңа  жағдайларды,  соның 

228
ішінде  біздің  Еуразиялық  экономикалық  кеңістікке  (Прези-
дент  айтқандай  осы  экономикалық-интеграциялық  үдерісте  өз 
егемендігінің  бір  мысқалында  жоғалтпай)  қатысуымызды,  алда 
Дүниежүзілік  сауда  ұйымына  кіретінімізді  ескеруіміз  керек.  Кез 
келген  одаққа  бірігушілер  əлемдік  бəсекеде  өз  мүддесін  қорғау 
үшін бірін-бірі қолдау саясатын жүргізеді. Ал сол одақтың ішіндегі 
елдердің  əрқайсысы  өз  елінің  ұтылмайтын  жағдайларын  ойлауы 
қажеттігі  түсінікті.  Тең  дəрежедегі  əріптес  болу  үшін  де  күресу 
керек. Қазақстан экспортының азайып кетпеуі үшін күресу керек. 
Отандық өнім шығаруды көбейтіп, оның сапасы үшін күресу ке-
рек.  Қол  қусырып,  қарап  отырсаң,  отандық  нарықты  одақтастар 
жаулап  алады.  Қазақ  елінің  əлеуетін  арттыратын  қуатты 
күштің  бірі  қазақстандық  кəсіпкерлер  болса,  олардың  кедендік 
кедергілерге кездесіп қалуына кім кінəлі? «Ақ жол» партиясының 
басшылығы, оның Парламенттік фракциясы кəсіпкерлер мүддесін 
қорғаудың  барлық  тетіктерін  қолданып,  күресіп  жатыр.  Оның 
ең  бастысы – Кедендік  одақтағы  үш  мемлекеттің  арасындағы 
құжаттардың  бірізділенуі  үшін  заң  шығарушылық  қызметті  де, 
депутаттық  құқықтар  аясында  депутаттық  сауалдар  арқылы  да 
күш  жұмсауда.  Қазақстанның  заң  шығарушы  да,  атқарушы  да 
биліктері  бүгінде  əлемдік  талаптарға  сай  келіп,  өзін-өзі  кез  кел-
ген  одақтарға  да  мойындатуы  қажет.  Стратегияда  біздің  көптен 
айтып  жүрген  ұсыныстарымыздың  мазмұнына  сəйкес  келетін 
бизнеске  жасалатын  жасанды  бөгеттерді  жойып,  бизнес-баста-
маларды  көтермелейтін  отандық  кəсіпкерлікті  қолдау  тетіктерін 
жетілдіру  жəне  олардың  мүдделерін  қорғау  мен  ілгерілету  үшін 
қажетті  барлық  шаралардың  қабылдануы  көзделген.  Осыған 
байланысты  бүгінгі  күннің  келесі  міндеті  белгіленді:  ұсақ 
кəсіпорындар мен жеке кəсіпкерлерді орта деңгейге көшіру үшін 
жағдай  жəне  алғышарттар  қалыптастыру. 2030 жылға  қарай  ел 
экономикасындағы  шағын  жəне  орта  бизнестің  үлесі  кем  деген-
де  екі  есе  өсуі  тиіс.  Бұл  сектор  басымдыққа  қол  жеткізсе,  əрбір 
қазақстандықтың өмірі жақсаратыны анық. Бізге «мықты бизнес – 
мықты мемлекет» қағидасын іс жүзіне асыратын кез келді. Біз жо-
лын қуған Алаштың идеясы да қазақ мемлекетінің қуаттылығын, 
оның  жасампаздығын  қолдайды.  Ендеше  «Ақ  жол»  партиясы 

229
ұлт  мүддесіне  қатысты  басқа  мəселелерімен  қатар  мемлекет 
қуаттылығының  басты  көрсеткіштері  болып  саналатын  ұлттық 
экономиканың, ұлттық бизнестің мүддесін қорғауға өздерінің бар 
күш-жігерін, тəжрибесі мен білімін жұмсауды жалғастыра береді.
«Қазақстан-2050» Стратегиясы жаңа бағыттың экономикалық 
саясаты – пайда алу, инвестициялар мен бəсекеге қабілеттіліктен 
қайтарым  алу  қағидатына  негізделген.  Толықтыратын  болсақ – 
түгел  қамтитын  экономикалық  прагматизм,  жаңа  кадр  саясаты 
жəне  инфрақұрылымды  дамыту,  макроэкономикалық  саясатын 
жаңғырту,  бюджет,  салық  саясаттарын  жетілдіру,  ақша-кредит 
саясаты, мемлекеттік жəне сыртқы қарызды басқару, мемлекеттік 
активтерді  басқару  жүйесін  жаңғырту,  табиғи  ресурстарды 
басқарудың түбегейлі жаңа жүйесін енгізу секілді мəселелер бар. 
Оның бəрін бақайшақтап айтып шығу мақсатын қойған жоқпын. 
Ол мүмкін де емес, бұл құжат терең зерделеуді талап етеді, оған əр 
саланың  білгір  мамандарын  тартудың  да  қажеттілігі  туындайды. 
Мен  тек  қана  Азат  Перуашев  басқарған  «Ақ  жол»  партиясының 
депутаттық  фракциясының  қаржы-бюджет,  салыққа,  жалпы 
экономикаға қатысты заң шығарушылық жұмыстарда белсенділік 
көрсетіп жүргенін, соның жемісі де болуы мүмкін Стратегияда осы 
салалардың  бағдарларының  біздің  партияның  ұстанымдарымен 
үндес  екендігін,  біраз  тұжырымдарымыздың  осы  аса  маңызды 
құжаттан  көрініс  тапқанын  айтып  өтуді  жөн  санаймын.  Стра-
тегияны  оқып,  пайымдағаным:  бюджет  саясатында  «көрпеге 
қарай  көсіліп»  жаңа  принциптермен  қарулануға,  атап  айтқанда 
өз  мүмкіндіктеріміздің  шегінде  ғана  шығындануға  жəне  бюджет 
тапшылығын барынша қысқартуға тиіспіз. Ал салық мəселесінде 
жаңа  салық  саясатының  əлеуметтік  бағыт  алуға  тиістігінің  алға 
тартылуы  қазақстандықтардың  көңілінен  шығатыны  сөзсіз. 
Мұның бəрі жалпыға ортақ еңбек қоғамына бастайтын, барлығы 
да  адам  игілігі  үшін  жасалатын,  экономикасы  мықты  мемле-
кетке  айналудың  алғышарттары.  Жолдауда  сондай-ақ  руха-
ният,  мəдениет,  ғылым,  білім  секілді  біздің  экономикамызды 
инновациялық тартымды ететін барлық салалар қамтылған. 
Елбасымыз атап өткендей, алдағы кезеңдерде əлемде өте үлкен 
өзгерістер болмақ. Сол өзгерістердің алдында жүру керектігі баса 

230
айтылды. Тек бүкіл халықтың күш-жігерін біріктіріп қана біз алға 
баса аламыз. Бірлігі бар ел озады, бірлігі жоқ ел тозады. Əлихан 
Бөкейханов «Бостандыққа апаратын жалғыз жол ұлттық ынтымақ 
қана» деп, Ахмет Байтұрсынов «Біз тірі болуымыз керек. Тірі болу 
үшін – ірі болуымыз керек» деп бірлікте болуға ХХ ғасырдың ба-
сында үндесе, ХХІ ғасырдың басында Нұрсұлтан Назарбаев «Ба-
баларымыз  тірі  болу  үшін  бір  болса,  біз  əрдайым  ірі  болу  үшін 
бір  болуымыз  керек»  деп  тəуелсіз  елімізді  «Мəңгілік  Ел»  етуді 
мұрат қылғанымызды жариялады. Жəне оның ең басты шартын да 
атады: «Бабалардың ерлігі, бүгінгі буынның ерен істері жəне жас 
ұрпақтың  жасампаздығы  арасында  сабақтастық  болса  ғана,  біз 
«Мəңгілік Ел» боламыз».
Ол  үшін  ұлтымызды  бəсекелестікке  қабілетті  болуға  тəрбие-
леу жəне қалыптастыру қажет. Ұзақ мерзімді қамтитын стратегия 
болашаққа, жас ұрпақ пен жастарға арналып отыр. «Біздің балала-
рымыз бен немерелеріміз сырт елден гөрі Отанында өмір сүргенді 
артық  көретіндей,  өйткені,  өз  жерінде  өзін  жақсы  сезінетіндей 
болуға тиіс. Біздің еліміздің əрбір азаматы өзін өз жерінің қожасы 
ретінде  сезінуге  тиіс» - деген  ой  еліміздің  қаншалықты  жарқын 
болашаққа ие болатынына сендіреді. 
Əрине  бұған  үлкенді-кішілі  болып,  бəріміз  де  үлес  қосуға 
тырысайық. Бірлігі мен ынтымағы жарасқан еліміздің ырысы мен 
табысы мол болсын!

231
 Қазақстанның «Ақ жол» Демократиялық 
партиясы Парламенттік фракциясының Алаш мəселесі 
туралы Үкіметке жолдаған депутаттық сауалдары жəне оған 
қайтарылған жауаптар 
2012 жылдың 7 қарашасында жарияланды
Қазақстан Республикасының
 Премьер-министрі
 С.Н. Ахметовке
Депутаттық сауал
Құрметті Серік Нығметұлы!
Биылғы желтоқсанда Алаш партиясы мен Алашорда үкіметі-
нің  құрылғанына 95 жыл  толады.  Ал  Алаш  идеясын  жаңғырту - 
«Ақ  жол»  партиясының  басты  бағыттарының  бірі  болып  келеді. 
Өйткені  Алаш  арманы – бүгінгі  Тəуелсіз  Қазақстан!  Ендеше 
біз, əрбір азамат осы жүз жыл бұрынғы ұлттық ұлы идеялардың 
бүгінгі Тəуелсіз Қазақстанның да негізі ретінде берік орнығуына 
мүдделі болуға тиіспіз. Өйткені Алаш идеясы - ұлттық идеология! 
Ол отаншылдыққа, мемлекетшілдікке, бірлікке үндейді.
Озық  ойлы  қазақ  зиялылары 1917 жылы 21 мен 26 шілде 
аралығында  Орынборда  І  «Жалпықазақ»  съезін  өткізді.  Осы 
құрылтайда қазақ елінің мүддесін қорғайтын «Алашорда» үкіметі 
құрылды.
Қазақ  тарихында  Алаш  идеясы,  Алаш  қозғалысы,  Алаш  ав-
тономиясы  əлі  де  бағасын  ала  алмай  келеді.  Алаштың  алғашқы 
астанасы Орынборда өткен бұл құрылтайдың Қазақ тарихындағы 
маңызы аса зор. Ел тағдыры таразыға түскен сын сағатта Əлихан 
Бөкейханов,  Ахмет  Байтұрсынұлы,  Міржақып  Дулатов,  Мағжан 
Жұмабаев,  Жаһанша,  Халел  Досмұхамедовтер  бастаған  ұлт  зия-
лылары қазақтың болашағы үшін шешуші қадам жасап, ұлы мұрат 
жолында ұланғайыр қайрат көрсетті. 

232

жүктеу/скачать 2,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: