Ангелы не спят
жүктеу/скачать 16,06 Mb. Pdf көрінісі
|
| Рахимжан Отарбаев •
АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ПИСЬМО ИЗ КИТАЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ҚЫТАЙДАН ЖЕТКЕН СӘЛЕМДЕМЕ 148 149 нағы Тақаудың қалжыңдайтыны ғой. Кірпігі қайдан желімденсін, ұлы денесі төсекте жатқанмен, бар ойы Қытай бетті кезіп кетсе? Көңілі түскір көк дөненге бір мінбесін де. Бір тө- бенің тозаңын шүйкедей созып бір төбеге қосып... Ақ қашып, қызыл андағайлап қуған аласапыранда әке-шешесі үркіншілікке ұшырап шекара асыпты. Құлжа маңына табан тіреп, қоңторғай күй кешті. Өзі жалғыз ұл боп бұлғақтап өсті. Айналада қара қытайдың қарасы жоқ-тын. Кейін ғой өңшең бойдақ қыз-жігітті ішкі өлкеден әкеліп төгіп, бір күнде қаптатып жібергені. Жерсінбеді ме, алғашқы кезде кешқұрым жаққан оттың жанына жиналып, келген жағына қарап да- уыс созып жылайтын-ды. Өңкей қазақ атасы бөлек әлгілердің жалынға тышқан қақтап жегенін қызықтап, келеке қылы- сушы еді-ау. Жетім баладай жаутаңдап жүргендердің зама- на құбылып, атыс-шабыс кіргенде қолына қару ұстап, бір демде әскерге айналып шыға келерін кім білген? Әкесі айттырған қызды алған. Төсек қызуы ба- сылмай жатып төрт аймақты дүрліктіріп бүлікті бастаған Оспан көкесі ғой. Тар бұғауға басы сыймай, алдымен байырғы үкіметпен ұстасып, кейін гоминданға қарсы ша- пқан. – Ата күлдігім, елім дейтін ер түгелдей атқа қон- сын! Ез болса қытайдың қызыл өкшесінде жан- шылып жатсын! – деп ұран тастаған. - постоянно шутит тот самый Такай. Как же он мог уснуть, если его мысли бродили на китайской стороне, хотя тело покоилось на этой постели. Проклятые мысли, стоит им только взобраться на коня... Поднимая пыль на одном пригорке, скачут уже к другому... Родители перебрались за границу в те лихие го- дины, когда белые бежали, а красные гнались за ними. Когда его отец и мать, попав в это лихолетье в раз- ряд притесняемых, покинули родину. Переселив- шись в Кульджу, окунулись в лишения и нужду. Сам же, будучи единственным сыном, рос балов- нем. Коренных китайцев, можно сказать, почти не было. Это уже потом, переселив из внутреннего Китая неженатых мужчин и незамужних девушек, запо- лонили ими пустующие земли. Не могли прижиться что ли, но на первых порах, собравшись вечером у очага, вглядываясь в ту сторону, откуда прибыли, плакали сообща. Местные казахи, собравшись, чтобы поглазеть на то, как китайцы жарили на костре мышей и ели, поднимали их на смех. Кто знал, что эти жалкие люди, как только пере- менятся времена и нагрянут война и смута, изме- нившись вмиг, возьмутся за оружие, составив во- йсковые отряды? Взял в жёны девушку, сосватанную отцом. Не успела остыть ложе молодожёнов, как Оспан за- ставил загрохотать все четыре стороны света. Не вмещаясь в тесные кандалы, он сначала под- нял восстание против исконной власти, а затем уже против гоминдановского режима. - Все, кто считает себя потомками предков-героев, пусть сядут на коней. Кто же не может сбросить с себя иго, пусть останется затоптанным красными пятками китайцев, - бросил он свой клич. Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ПИСЬМО ИЗ КИТАЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ҚЫТАЙДАН ЖЕТКЕН СӘЛЕМДЕМЕ 150 151 Шешесінің мұнан тірідей айырылғысы жоқ. Қы- рық сылтаудың басын құрағанымен діні қатты әкесіне қайдан шыдас берсін?! – Бар, қатарға қосыл! – деген ақселеу шал шақы- райып. – Жаның – аманат, демің – нәсіп. Ердің соңы – Оспан. Елдің ойы – бостан. Осы екеуінен асқан әулие емеспіз. Бар! – Жар басында ойнаған жалғызды жауға аттанды- рғаның қай сасқаның?! Өзі үрейқуық, қорқақтау. Бүргедей боп жүріп шеріктердің найзасының ұшына ілініп кетсін дейсің бе? Қытай қуғанда қашам деп аттан құлап мертігіп өлсін дейсің бе? Жерігін баса алмай келін отыр. Оспан қайнаға асарын асап, жасарын жасаған. Ешкінің дауын боталы інген беріп сатып алып, соқтықпаса жүре алмайды... – деп момындықтан бас алмайтын ше- шесі бәйіт айта бастаған. – Тәйт! – деп әкесі жекіріп тыйып тастады. Содан тауға бекініп, тас басқан. Қыбырлаған жа- уға қарсы қару кезеніп, небір ойранның ортасын- да жүрген. – Атаң көрі, баяғыда шерік көлікке бұт артса, бір қазақ ердің артына мінгесіп, әлгіні тастай ғып құ- шақтап алатын. Өзі отырса желіске шыдамай, бостақым неме жерге топ-топ құлайды. Қазы жеп, қарта шайнаған арда қазаққа қайдан тең келсін?! Өңкей шөп-шөңге, – деп мұрындап сөйлер еді қайран ер. – Айызды қандырып, ақырып шабыңдар! Жаудың жаны шықсын! Сәбетпен кермал кеп, қытайға кергіп баққан бұла Оспан да ақмылтық ажалдан қашып құтылмады. Қапысын тауып тынды. Әлекедей жаланған гоминдан қойсын ба, басшы- сыз қалған бұларды да ойбайлатып қуып ұстап, Мать ни за что не желала его отпускать. Как бы ни пыталась применить сорок уловок, но не смогла устоять пред натиском и неумолимостью отца. - Иди, присоединяйся! - приказал светлоликий старик. Оспан - последний герой народа, цель на- рода - свобода. Мы не святые, чтобы быть выше этих двух ценностей. Иди! - Единственного сына, росшего баловнем, отправ- ляешь на войну, что за напасть напала на тебя? Сам он боязлив, изнежен. Хочешь, чтобы он, похожий на клопа, был нани- зан на копьё врага? Хочешь, чтобы он погиб, упав с лошади, когда на него нападут китайцы? Невестка наша на сносях, не можем утихомирить прихоти плода. Оспану уже нечего терять, кроме своей юдоли. Не может успокоиться, пока не ку- пит за верблюдицу раздоры чужих козлов, - вдруг разошлась его мать, женщина кроткая и тихая. - Молчать! - громко осёк её отец. С тех пор, обосновавшись в горах, ходил по кам- ням. Взяв в руки оружие, целил и направлял его против врага, был в гуще грозовых событий. - Ещё в давние времена их солдаты, садясь на рез- вых коней, не могли удержаться, пока какие-ни- будь казахи, запрыгнув к ним в седла и крепко об- хватив, не поддерживали их. Не выдерживая даже рыси, эти слабые ногами ва- лились с коней. Куда им до нас, хищников, вобравших в себя энер- гию конского мяса. Они же травоядные. -Нападайте с душераздирающими воплями. Пусть душа врага уйдёт в пятки! Не ужившийся с Советами, восставший против Китая, гордый и свободолюбивый Оспан не смог избежать погибели от пули. Застигнутый врас- плох, он нашёл свой смертный одр. Разве могли набравшие силы гоминдановцы оста- вить в покое тех, кто лишился вождя, - устроив то- Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ПИСЬМО ИЗ КИТАЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ҚЫТАЙДАН ЖЕТКЕН СӘЛЕМДЕМЕ 152 153 Құлжаның түрмесіне қойдай тоғытты. Жалынға тышқан қақтап жегендердің тфу десе түкірігі жерге түсер емес. Жыбырлаған жәндік құрлы көрмеді ғой сонда. Татар дәмі таусылмап- ты. Тозақтың отынан мешел боп төрт аяқтап еңбектеп шықты. Араға жыл салып кенже ұлы дүние есігін ашқан... Осылай әркім өз құлағынан өзі үркіп әрі-сәрі күй кешіп жүргенде Сәбеттің мейірі түсіп, шекара ашылды, «Туған топырағын аңсағандарға рұқсат» деген алақызба хабар дүңк ете түссін. Ерсілі-қарсылы шабыс басталды. Ауыздан-ауызға жұққан әңгіме сәт сайын құбылады: – Сүйінші! Шекара бір жыл ашық тұрады дейді. – Жо-жоқ, бар-жоғы бір ай көрінеді. – Сәбет жағы әйел-еркегін бөлек-бөлек жауаптап қабылдайды екен. – Қытай ышқырларындағы битке дейін санап алып қаламыз депті. Әйтеуір ел дүрлігулі. Бұл әбжіл қимылдап, Әсемай мен қос ұлын Ал- тайды жайлаған қайын жұртына аттандырды. Олар да жүгін теңдеп, өкше көтеріп отыр деп есіт- кен. Өзі Бозтөбенің етегінде қалған әке-шеше зираты- на тәу етіп, бірден шекара қақпасына тартпақ. Қайын жұрты мен Әсемай келгенше ұлы көштен кезек алып, елге өтудің жөн-жоралғысын білмек- ші. Болашақта қай өңірге қоныстанатының сол арада айтылады екен, ағайын-туыс тізімге тұтас ілінбе- тальные гонения, со стенаниями, как стада овец, загнали их в тюрьмы Кульджи. Даже те, кто ел мышей, поджаривая их на кострах, стали относиться к ним не более, как к мухам. Не могли насытиться триумфом. Выбрался из этого огненного ада на четвереньках, да и то инвалидом. Через год дверь в жизнь открыл и его младший сын... Таким образом, тогда, когда каждый из них пу- гался собственных ушей, Советы, проявив благо- склонность, открыли границу, хлынули горячие новости о том, что даётся разрешение возврата тем, кто страстно желает вернуться на родину. Началась суматоха. Из уст в уста передавались са- мые невероятные сообщения. - Радость-то, какая, говорят, граница открыта на целый год. - Не-нет, говорили, всего лишь на месяц. - Поговаривают, что Советы примут только тогда, когда допросят и мужчин, и женщин поодиночке. - Китайцы обещали, что сосчитают даже вшей на нашем нижнем белье. Словом, народ гудел. Он спешно отправил Асемай и двух своих сыно- вей к родственникам жены, населявших предго- рья Алтая. Он слышал, что те тоже, собрав свои пожитки, си- дят, как на иголках, ожидая своей перекочёвки. Сам же, попрощавшись с прахом родителей, воз- намерился двинуть прямиком к вратам границы. По его расчётам он, пока прибудет его семья и родственники жены, должен был занять очередь на пограничном пункте, узнать все условия пере- хода границы. Оказывается, надо было там же сообщить, в ка- ких местах люди собираются обосноваться. Если Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ПИСЬМО ИЗ КИТАЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ҚЫТАЙДАН ЖЕТКЕН СӘЛЕМДЕМЕ 154 155 се тұрымтай тұсына шашыратып жібереді-мыс деген қаңқу құлақты тесіп барады. Өмірбай кербестінің құлақ түбін терлетіп жет- кенде үш күн қатарынан ашық тұрған қақпа жа- былып, қос алқа салынғалы жатқан сәт еді. Бірінің етегін бірі басып жанталасқан елді бұ- зып-жарып ілгері ұмтылды. – Қайын жұртың кеше өткен, көрдік. – Наймандардың жігі жазылмай кетті. – Албандарға кезек бүгін тиді, – деген әлдекімдер алақ-жұлақ етіп. Мұны естігенде көңіліне тоқтық кірді. Ер-тоқы- мын алып, кербестінің күлте жалын сипап қошта- сты. Аңсары болған ата күлдікке қазтабан басты... Өмірбай аш бөрідей талаған ойға шыдамай ор- нынан тұрып кеткен. Темекісін тұтатты. Жанындағы ақсары жүзіне әжім үйір бола бастаған келіншек тәтті ұйқының құшағында бірқалыпты тыныстайды. Өзегін өртеген ащы түтінді талғажау етіп дем ба- сты. Сол мең-зең қалпы күлсалғышты алам деген- де қолына сәбидің алақанындай манағы магнито- фон іліне кеткені. Жата қап қайтадан көрпесін бүркенген. Әлден уақытта ақ тиіннің көзіндей түймелеріне қол жү- гіртіп еді, о, құдірет, баяғы сағым жылдардың арасында адасып қалған Әсемайы сөйлеп ала жө- нелсін. Даусы алғаш келін боп түскенде сыбызғыдай сы- зылып тұратын. Шымылдықтан имене шығып, келісті қараторы өңіне қолаң шашы жарасып ата-енесіне шай құя- тын. Жүзін төмен салып, бет шұқыры ойылып жы- близкие и родственники не попадали в списки целиком, то отправляли туда, где Макар телят не пас. Такая молва буквально дырявила уши. Когда Умирбай прибыл, взмылив раковины ушей своего коня, тогда уже ворота границы, открытые целых три дня, уже захлопывались, а обе стороны собирались возводить свои пункты пограничья. Он рванулся вперёд, расталкивая толпу, в кото- рой люди давили друг другу подолы и штанины. - Вчера родственники твоей жены перешли на ту сторону. - Найманы прошли, расслоившись. - Сегодня дошла очередь до албанов, - судачили в толпе. Когда услышал эти сообщения, настроение его поднялось. Взяв с собой сбрую, попрощался с ко- нём, погладив клок его гривы. С трепетом ступил на обетованную землю своих предков… Умирбай, не выдержав мыслей, грызущих его, как голодные волки, поднялся. Прикурил сигарету. Лежащая рядом с ним моложавая, миловидная и светлоликая женщина, лицо которой стали уже бороздить морщинки, приняв удобную ей позу, спала в объятьях сладкого сна. Выдул из себя горький дым, обжигавший гортань. Когда в этом удручённом состоянии пытался най- ти пепельницу, за руку зацепился магнитофон, ве- личиной с ладонь младенца. Прилёг и снова накрылся одеялом. Через некото- рое время на ощупь нажал кнопку магнитофона величиной с глаз белки, и, о чудо, тут же загово- рила Асемай, которая потерялась в те сумбурные годы. Ноты её голоса звучали протяжно, как свирель, точно так же, как в то время, когда она вошла в их дом молодой женой. Выскользнув из-под полога, стесняясь, наливала чай свекру и свекрови. Её приятному смуглому лицу были подстать густые чёрные волосы. Когда она улыбалась, почтительно опустив свой Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ПИСЬМО ИЗ КИТАЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ҚЫТАЙДАН ЖЕТКЕН СӘЛЕМДЕМЕ 156 157 миғанының өзі айналасын нұрға бөлер еді. Сол дауыс қатаң тартып, қарлығайын депті. «Алдыңызға иіліп сәлем еттім, Өмеке! Бұл өзіңіздің Құдай қосқан қосағыңыз Әсемай ғой, – дегенде тұла бойы мың ине сұққандай шымырлап қоя берсін. Ауа жетпей, атқақтап жүрегі аузына тығылды. Зыр айналған магнитофон тоқтар емес. «Бізді ұмытқан жоқсыз ба? Тым құрыса сөзім жет- сін деп балаларға айтып, «сәлем хат» жолдап оты- рмын. Қайтейін, пешенедегі жазу солай шығар. Біз Алтайдан сабылып жеткенде қақпаны қайта ашпастай ғып жауыпты. Сіз кейінге мойын бұрмай, көппен бірге өтіп кетіпсіз. Сезіп ем, келгенше сол қабағым қоймай тартып еді...» Өз-өзінен жоғалып боз мұнардың ішіне сіңіп бара жатыр екен дейді. Көз алдында ғайыптан бір нәзік сәуле оянып, сол шекара басындағы дүбір құлағында қайтадан тірілді. Кеше қалың көшпен бірге өтті деген қайын жұр- ты мен келіншегін, мойны қылқиған қос қарғасын таба алмай, табанынан таусылған шақта: – Өмірбай жаны ұясында болса тез жетсін, – депті қытай беттегі шекара бастығы. Суыт хабарды естіген көрші-көлем, ағайынның жақ жүні үрпиісіп кетті. – Біліп ем арамыздан осылай бір ши шығарын. взор и пригнув голову, то даже ямочка на её щеке озаряла всё вокруг своей неповторимой притяга- тельностью и красотой. Этот голос, слегка огрубев, стал хрипловатым. «Я приветствую Вас в глубоком поклоне, Умике.* Когда она произнесла: «Это я Асемай, соединён- ная с Вами супружескими путами самим Алла- хом», - тело его покрылось мурашками, словно его пронзили тысячи иголок. Сердце, судорожно сжавшись от нехватки возду- ха, и готовое вылететь из груди, нашло своё при- станище во рту. Магнитофонная кассета, крутясь неумолимо, останавливаться и не желала. «Вы не забыли нас? Детям сказала, что хотя бы на словах пошлю весточку через это устное письмо. Что мне делать, видать, судьбой было уготовано так. Когда мы, запарившись, добрались из Алтая, тог- да уже захлопнули пропускной пункт, да так, что- бы больше его не открывать никогда. Вы, не оглядываясь назад, перешли границу вме- сте со многими. Чувствовала это, ибо левый мой глаз подёргивался безостановочно». В глазах его выплыло то же видение. Потеряв са- мого себя, растворяясь в сероватом мираже, шёл куда-то. В памяти возник какой-то слабый отблеск, а в ушах ожили те же звуки и слова у пограничного пункта. Когда, сбившись с ног, искал родственников жены, жену и двоих своих тонкошеих воробушек, якобы перешедших вчера вместе с толпами людей, тогда и услышал: - Пусть Умирбай, если душа его в гнезде, появится здесь, - приказал начальник пограничного поста. Услышавшие эту суровую весть дальние род- ственники и соседи стали наперебой выражать мнения и советы. - Знал, что среди нас возникнут такие неурядицы. Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ПИСЬМО ИЗ КИТАЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ҚЫТАЙДАН ЖЕТКЕН СӘЛЕМДЕМЕ 158 159 – Нені айтып отырсың? Отбасын түгендеп бергелі жатқан шығар. – Әсемай мен тышқандай екі балаға бола қақпаны кері ашады деп пе ең? – Аттап баспа! «Оспан батырдың қасында жүріп үкіметке қару кезенген жан Сәбетке өтпесін!» де- ген жарлық шығыпты. – «Аңдаусызда өткені болса алдап шақырып алып, Құлжаның түрмесіне көзін жылтыратып қамаңдар, бәлем!» депті. – Оны айтасың, «Қол-аяғына бірдей кісен салып, тілін көмекейден шорт кесіп алыңдар!» депті. – Мойныңа алма! Бала – белде, қатын – жолда. – Туған жерге тұяқ іліктірдік пе дегенде алдымы- здан ылғи мас шықты. – Ақша мен жүнжүн тап деп тепсінген тұзақ үзген алаяқ қаптап жүр... Ойы-бай, қайда келгенбіз?! – десіп қатын-қалаш бажылдасты. Сөйтіп, аз ақылынан ажырап тұрғанда сымдай тартылған бір орыс офицері мұны алдына салып айдай жөнелген... «...Кешікпей Сәбеттің бір сұлуына бұғалықты са- лыпты деп есіттік. Қойны құтты болса жарады. Біз пақыр сол өткен дәуреннің естелігін еміп қар- тайдық қой. Сіз төсек жаңартқан кез шығар, таң алды түс көрдім. Түсімде, Алла-ау, аппақ боп шырайланып кетіпсіз. Қасыңызға қалыңдығыңызды алып, бізден ау- лақтау кетіп, «Қаражорға» биін билеп жатыр екенсіз. Өксіп ояндым... Бірін айтып біріне кетем-ау, бір тон беріп жі- бердім. Қайбір денсаулық қалды дейсіз, үстіңізге киіп жүргейсіз, Өмеке...» Жанын шабақтаған лебізді тоқтатқысы кеп еді, саусағы селкіл қағып, магнитофонның ақ тиіннің - Что ты имеешь в виду? Наверное, хотят упоря- дочить состав семей. - Думаешь, ради Асемай и двух мышат вновь от- кроют пропускной пункт? - Не болтай ерунды! Вышел указ о том, чтобы тех, кто был рядом с батыром Оспаном, не пропу- скать на советскую сторону. - Говорят, тех, кто перешёл невзначай, теперь хо- тят вызвать обманом и запереть в тюрьмы Кульд- жи. - Более того, руки и ноги их хотят снова заковать в цепи и кандалы, а языки - отрезать под корень. - Не признавайся. Жена - в пути, дети - ниже гру- ди. - Когда решили, что зацепились копытами за род- ную землю, навстречу вышли пьяные вдрызг. - Кругом кишат советские проныры и пройдохи, требуют, чтобы мы отдали деньги и жун-жун.* Боже мой, куда мы попали? - шептали и визжали женщины и старухи. Когда стоял, потеряв свой и так небогатый ум, по- дошёл подтянутый, как проволока, русский офи- цер и повёл его впереди себя... «Недолго погодя, слышала, что накинул аркан на одну из красавиц Советов. Хорошо, если за пазу- хой у неё тепло и уютно. Мы же несчастные, обсасывая воспоминания тех лет, уже состарились. Наверное, тогда, когда Вы обновили своё ложе, видела один предрассветный сон. Во сне, Аллах мой, Вы, превратились во что-то белое-белое. Взяв за руку свою новую супругу и отойдя от нас далеко-далеко, плясали танец «Чёр- ный рысак». Проснулась, плача. Ох, разболталась совсем. Передала дублёнку. Вряд ли сохранилось прежнее здоровье, носите на здоровье, Умеке». Хотел прервать раздирающий его душу монолог, дрожащий палец не мог найти кнопку величиной Рахимжан Отарбаев • АНГЕЛЫ НЕ СПЯТ ПИСЬМО ИЗ КИТАЯ Рахымжан Отарбаев • ПЕРІШТЕЛЕР ҰЙЫҚТАМАЙДЫ ҚЫТАЙДАН ЖЕТКЕН СӘЛЕМДЕМЕ 160 161 көзіндей түймесін тауып баса алмай қойды. Естіген ғой. Ет бауырын езіп жүріп ақыры бір қы- зымен байдан шыққан осы Базаркүлдің қолына кірген. Өзінен бір мүшел кіші. Қайтып етегі қанамай қой- ды. Келіншегі ауылдың дүкенін ұстап, өзі пошта тасып ел ортасына жантайды ғой... «...Көкейдегі күйік-шер айтпасыма қояр емес, Өмеке. Келе «Күйеуімнің соңынан бізді де боса- тыңыз» деп арыздандым. Неке суын іштік, қаттаулы куә қағаз қайдан бол- сын? Шекара бастығы иманды жігіт екен, «Егер күйе- уіңіз «иә, қыздай қосылған қосағым, растаймын» десе...» Үсті-басы безгек тигендей қалшылдап темекісін қайта тұтатты. Көк түтін бұрқ етіп, көз алдын бір мұнар тұмша- лап тұрып алды. Иә, сымдай тартылған орыс офицері алдына са- лып айдап әкелген. Жауаптасу қысқа болды. – Әйеліңіздің бары рас па? – деді домаланған қы- тай. – Жоқ. Қайдағы әйел? Оспан батырды да ғұмыры көрген емеспін, – деді бұл. – Балаларыңыз ше? – Ешкімді білмеймін. Үкіметке қарсы соғысқа- ным жоқ, – деді тағы да құты қашып. – Жалғыз бастысыз ба? – Иә... «...Өмеке-ау, «Иә, соңымда Әсемай мен қос ұлым қалды, жібере көріңіз» десеңіз, бізді шекарадан әне-міне өткізгелі тұрған. Көрші бөлмеде отырып барлық жауаптасуды есіттік. с глаз белки, чтобы нажать на неё. Слышала, значит. Раздавленный и заблудший, на- конец-таки, нашёл приют в доме Базаргуль, у ко- торой была дочь от первого брака. Младше его на двенадцать лет. Подол её так и не окровавился... Она работала продавщицей в ауле, а он сам, устроившись почтальоном, вжился в эту среду. «Тоска и обида в груди не даёт покоя, требует вы- сказаться, Умеке. Сразу же написала заявление и просьбу о воссоединении с супругом. Нас же соединили религиозным браком, откуда было взяться свидетельству о браке. Начальник пограничного пункта оказался добрым человеком, да, сказал, если муж подтвердит, что брак ваш действителен...» Всё его тело задрожало, словно в лихорадке, сно- ва прикурил сигарету. Дым, заклубившись, приобрёл форму какого-то видения, упорно стоявшего перед глазами. Да, подтянутый, как проволока, русский офицер повёл его впереди себя. Допрос был коротким. - Вы женаты? - спросил круглый, как колобок, ки- таец. - Нет. Какая ещё жена? Никогда не встречал и ба- тыра Оспана, - отвечал он. - А дети у Вас есть? - Никого нет, и никого не знаю. Против властей не воевал, - отвечал он удручённо. - Выходит, вы одиночка? - Да... «Умеке, да, что Вам стоило тогда ответить, что осталась Асемай с двумя сыновьями. Если бы от- ветили так, то нас вот-вот собирались пропустить. Мы сидели в соседней комнате и слышали весь ход допроса. жүктеу/скачать 16,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|