Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені Басылым: бесінші ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
(2) немесе
, (3)
Сөйтіп,
- шамасы арқылы температураның жылдамдыққа әсерін шамамен
білуге болады.
Кейінірек Вант - Гофф 1887 ж. Химиялык реакцияның жылдамдық
константасының температураға байланысты өзгерісі оның (реакцияның) тепе -
теңдік константасының температураға байланысты өзгерісі сияқты деген болжам
айтты.
Соған байланысты Вант - Гофф реакцияның изохора теңдеуін қарастырды:
(4)
мұнда
- реакцияның көлем тұрақты ( ағдайдағы жылу
эффектісі.
Егер
реакциясын қарастырсақ, онда
, мұнда Кс - тепе –теңдік
константасы, К
1
және К
2
- тура және кері реакцияның жылдамдық константасы.
Сонда (4) - теңдеуді былай жазамыз:
немесе
және
.
Кез келген реакция үшін жалпы түрде жазсақ:
(5)
Вант - Гоффтың идеясын Аррениус ары қарай дамьггып, ( ) - теңдеудегі
тұрақты іс жүзінде нөлге тең ( o s =0) болатынын дәлелдеді, сөйтіп, ( ) - теңдеуді
былай жазды:
(6)
бұл (6)-теңдеу Аррениустың дифференциалдық теңдеуі деп аталады.
мұндағы Еа-реакцияның активтену энергиясы.
Дифференциалдық теңдеуді интегралдап, Аррениус өзінің интегралдық
теңдеуін ұсынды:
(7)
мұнда Еа және Ао - активтену энергиясы және экспонента көбейткіші, белгілі
бір мағынасы бар шамалар.
Егер (7) - теңдеуді мына түрде жазсақ:
(8)
онда ол Аррениустың негізгі теңдеуі деп аталады.
Аррениустың жоғарыдағы (6) - теңдеуінің қолданысы кеңдеу жалпы теңдеу
болып табылады, ал (7) - теңдеуін қорытып шығарарда активтену энергиясы
температураға тәуелсіз деген жорамал айтылған, сондықтан ол теңдеу
температураның аз аралығына ғана қолданылады.
Аррениус өзінің теңдеулерін қорытып шығару үшін бірнеше жорамалдар
жасайды:
Бірінші жорамал: химиялық әрекеттесуге барлық молекулалар емес тек
активтенген молекулалар түседі, өнім түзілердің алдында активтену процесі