Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені Басылым: бесінші ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
Бұл (7)-теңдеуді есептеулер жүргізу үшін ыңғайлы түрде жазайық: = 0
болғанда с0= а, ал >0 болғанда А затының молі реакцияласып, (
) - молі
қалады. Осыдан
0
а , сонда (7) -теңдеу мына түрге келеді:
1
а
(8)
Соңғы (8)-теңдеуден екінші реттілікті реакциялардың жылдамдық
константасының өлшемі анықталады:
2
конц
1
уақыт
1
Екінші
реттілікті реакцияның жылдамдық константасын практикада
1
1
0
теңдеуінің
графигінен анықтайды, яғни
1
тәуелділігі сызықты тәуелділік (2-сурет),
бұдан
.
Екінші реттілікті реакциялардың жартылай ыдырау периодын тек с
А
= с
В
жағдайы үшін қарастыруға болады. Химиялық реакцияның кез келген реттілігі
үшін жартылай ыдырау периодының теңдеуі реагенттердің бастапқы
концентрациялары тең болған жағдайда былай жазылады:
1
2
2
1
1
1
0
1
(9)
2 - сурет. 1/С - тің уақытқа тәуелділігінің қисығы
Реакцияның реттілігі
2 болса, онда (7)-теңдеу бойынша
1
2
1
0
немесе
1
1
2
0
(10)
Бұл (10) – теңдеуден реакцияның жартылай ыдырау периоды заттың
бастапқы концентрациясына тәуелді болатынын көреміз.
Енді екінші реттілікті реакциялардың с
А
с
В
жағдайындағы жылдамдығын
қарастырайық:
(11)
Реакция басталмай тұрғанда, яғни = 0 болғанда, с
А
с
дейік, ал
0 болғанда реакция өнімінің концентрациясы , заттардың ағындағы
(реакцияласпаған) концентрациясы
және болады. Бұл кезде (11) –
теңдеу былай жазылады:
немесе
Соңғы теңдеуді интегралдасақ:
0