Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені Басылым: бесінші ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
осыдан
1
(12)
Бұл теңдеу екінші реттілікті реакцияның с
А
с
В
жағдайындағы кинетикалық
тендеуі болып саналады.
3. Үшінші реттілікті қайтымсыз реакция
Үшінші реттілікті
реакциясын қарастырайық с
А
= с
В
жағдайы үшін
3
және
3
0
0
Интегралды шешсек:
1
с
2
1
с
0
2
2 , бұдан
1
2
с
0
2
с
2
с
0
2
с
2
(13)
Бұл
теңдеу
үшінші
реттілікті
реакцияның
заттардың
бастапқы
концентрациясы тең жағдайдағы кннетикалық теңдеуі. Реакцияның жылдамдық
константасы жартылай ыдырау периодымен былайша байланысты:
1
2
3
2 с
0
2
(14)
ал с
А
с
В
жағдай үшін үшінші реттілікті реакцияның жартылай ыдырау
периоды туралы айтудың ешқандай мағынасы жоқ. Үшінші реттілікті реакциялар
үшін жылдамдық константасының өлшемі:
3
конц
2
уақыт
1
әртүрлі
реттілікті реакциялар үшін жылдамдық константасының өлшемін мына
формуладан анықтайды:
конц
1
уақыт
1
.
4. Нөлінші реттілікті қайтымсыз реакция
Нөлінші реттілікті ( =0) реакциялар практикада жиі кездеседі. Олар үшін
негізгі постулаттың теңдеуі былай жазылады:
с
0
Демек, мұндай
реакцияның жылдамдығы концентрацияға тәуелді емес. Нөлінші ретті реакцияға
түсетін заттың концентрациясы ылғида көп мөлшерде болады немесе кейбір
ерекше реакциялар, мысалы, фотохимиялық реакциялар өткен кезде олардың
жылдамдығы концентрация емес, жарықтың қарқындылығына тәуелді болады.
Жылдамдықтың теңдеуі негізгі
постулаттың теңдеуіне байланысты былай жазылады:
Бұл тендеуді
интегралдасақ:
осыдан
немесе