Строительные нормы и правила строительная терминология

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
10 
зачисляется  в  специальный  амортизационный 
фонд, 
предназначенный 
на 
восстановление 
(реновацию) основных фондов. 
негізгі 
қорларды 
қалпына 
келтіруге 
(реновация) 
арналған 
арнаулы 
амортизациялық қорға аударылады. 
 
 
Амортизация 
(в 
технике)
 
–поглощение 
(смягчение)  ударов,  вибраций  и  т.п.  в  машинах  и 
сооружениях. 
 
Амортизация (техникада) –
машиналарда және 
ғимараттарда  соққыны,  дірілдеуді  және  т.с.с. 
өшіру (жұмсарту).  
Ангар
 – сооружение  для  стоянки,  технического 
обслуживания и ремонта летательных аппаратов. 
 
Ангар – 
ұшу аппараттары тұруға, техникалық 
қызмет 
қабылдауына 
және 
жөнделуіне 
арналған имарат. 
Анкер – 
деталь  (анкерная  плита,  анкерный 
фундамент, анкерный болт и т.п.) для скрепления 
элементов сооружений и машин. 
 
Анкер – 
имараттар  мен  машиналардың 
элементтерін 
байланыстыруға 
арналған 
бөлшек  (анкерлік  тақта,  анкерлік  іргетас, 
анкерлік бұрандама және т.б.). 
Анкерная 
плита
 – металлическая 
плита, 
закладываемая 
в 
основание 
фундамента 
сооружения  и  служащая  для  предохранения 
фундамента  от  разрушения  головкой  анкерного 
болта. 
 
Анкерлік  тақта – 
имараттың  іргетасының 
негізіне  салынатын  және  іргетасты  анкерлік  
бұрандамасының  басымен  бұзуынан  сақтау 
үшін қойылатын металл тақта. 
Анкерный  болт
 – болт  с  прямоугольной 
головкой,  вставляемый  в  отверстие  анкерной 
плиты 
и 
поворачиваемый 
на 90
о
 
вокруг 
вертикальной оси. 
 
Анкерлік  бұрандама – 
анкерлік  тақтаның 
тесігінен  өткізіліп  тік  білікті 90
о 
айнала 
бұралып  орнатылатын  тікбұрышты  басы  бар 
бұрандама. 
Антаблемент
 – балка  перекрытия,  обычно 
лежащая 
на 
колоннах; 
верхняя 
часть 
архитектурного  ордера:  состоит  из  архитрава, 
фриза и карниза. 
 
Сәнмаңдайша - 
  әдетте  ұстынға  орналасқан 
аражабын  арқалығы;  сәулет  ордерінің  үстіңгі 
бөлігі: архитрав, фриз және карнизден тұрады. 
 
Антикоррозионные  покрытия
 – тонкослойные 
покрытия  на  изделиях  и  конструкциях  для 
защиты  от  коррозионного  воздействия  внешней 
среды  и  придания  изделиям  декоративного  вида. 
Основные  виды  антикоррозионных  покрытий: 
металлические, 
лакокрасочные, 
стеклоэмали, 
оксидные 
пленки, 
резиновые 
пленки, 
пластмассовые и битумные смазки. 
 
Тоттанудан  қорғайтын  жабындар – 
сыртқы 
ортаның  тоттандыратын  әсерінен  қорғау  және 
бұйымдарға  сәндік  көрініс    беру  үшін 
жасалатын  бұйымдар  мен  құралымдардың 
жұқа  жабындары.  Тоттанудан  қорғайтын 
жабындардың  негізгі  түрлері:  металл  сырлы 
бояу, 
шыныэмаль, 
оксидтық 
пленкалар, 
резеңке  пленкалар,  пластмасса  және  битум 
майлары. 
Антипирены
 – вещества 
или 
смеси, 
предохраняющие  материалы  от  воспламенения  и 
самостоятельного  горения.  Антипирены  наносят 
на  поверхность  изделий  в  составе  красок  или  (и) 
используют 
в 
виде 
растворов, 
которыми 
пропитывают материал. 
 
Антипирендер – 
материалдарды  тұтанудан 
және  өзінен  өзі  жануынан  сақтандырушы 
заттар 
мен 
қоспалар. 
Антипирендерді 
бояулардың  құрамында  бұйымдардың  бетіне 
жағады 
немесе 
(және) 
материалдарға 
сіңдірілетін қоспалар түрінде пайдаланады. 
Антипирирование  древесины
 – глубокая  или 
поверхностная  пропитка  древесины  раствором 
химических  веществ  или  смесей  (антипиренов)  с 
целью 
повышения 
ее 
сопротивляемости 
воздействию огня. 
 
Ағаштарды  антипирендеу
 – оттың  әсеріне 
төзімділігін үлғайту үшін ағаштарға химиялық 
заттардың  (антипирен)  ерітіндісін  не  қоспасын 
толық немесе үстүртін сіңіру. 
Антисептирование 
–  обработка  химическими 
веществами 
(антисептиками) 
различных 
неметаллических 
материалов 
(древесины 
и 
изделий  из  нее,  пластмасс  и  др.)  с  целью 
улучшения  их  биостойкости  и  повышения  срока 
службы конструкций. 
 
Антисептиктеу
 – түрлі 
металл 
емес 
материалдардың (ағашты және одан жасалған 
бұйымдарды, 
пластмассаны 
және 
т.б.) 
биотөзімділігін 
және 
құралымдардың 
пайдалану 
мерзімін 
ұзарту 
мақсатымен 
химиялық 
заттарды 
(антисептиктермен) 
өңдеу. 
 
Антисептические 
средства, 
антисептики
 – 
химические 
вещества, 
обладающие 
противомикробным 
действием, 
придающие 
устойчивость против гниения материалов. 
 
Антисептиктік заттар, антисептиктер – 
шіруге 
қарсы 
материалдардың 
тұрақтылығын 
күшейтетін, 
микробтардың 
әсеріне 
қарсы 
тұратын химиялық заттар. 
Антресоль
  –  площадка  внутри  здания,  на  кото-
рой  размещены  помещения  различного  назначе-
ния 
(производственные, 
административно-
бытовые  или  для  инженерного  оборудования): 1) 
 
Антресоль
 – түрлi  мақсатта  пайдаланылатын 
бөлмелер 
(өндiрiстiк, 
әкiмшiлiк-тұрмыстық 
немесе  инженерлiк  жабдықтарға  арналған) 
орналасқан  ғимарат  iшiндегi  алаң: 1) тұрғын 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
11 
в  жилом  доме – полка  под  потолком  квартиры 
для  размещения  объемных  и  редко  востребуемых 
вещей; 2) полуэтаж,  занимающий  верхнюю  часть 
высокого помещения жилого, общественного или 
производственного 
здания, 
увеличивающий 
полезную площадь помещения. 
үйде  көлемді  және  сирек  қолданылатын 
заттарды  қою  үшін  пәтердің  төбесінен  төмен 
жасалынатын  сөре; 2) бөлменің  пайдалы 
ауданын  көбейтетін  тұрғын,  қоғамдық  немесе 
өндірістік 
ғимараттың 
биік 
бөлмесінің 
жоғарғы  бөлігінде  орналасатын  жартылай 
қабат. 
Анфилада,  анфиладное  построение
 – ряд  залов, 
комнат,  последовательно  примыкающих  друг  к 
другу,  дверные  проемы  которых  расположены  на 
одной  оси,  что  создает  при  открытых  дверях 
сквозную  перспективу  в  интерьере  и  облегчает 
доступность для маломобильных лиц. 
 
Анфилада,  анфиладалық  құрылым – 
есіктері 
ашық  болса  интерьерде  алшақтық  көрініс 
тудыратын 
және 
мүмкіншілігі 
шектеулі 
тұлғаларға  жүруін  жеңілдететін,  есіктерінің 
ойықтары  бір  бағытта  орналасқан  бір  біріне 
жалғасатын залдар, бөлмелер қатары. 
Апсида,  абсида
 – выступ  здания,  полукруглый, 
граненый 
или 
прямоугольный 
в 
плане, 
перекрытый 
полукуполом 
или 
сомкнутым 
полусводом.  
 
Апсида,  абсида – 
жартылай  күмбезбен  немесе 
иілген  тоғыспамен  жабылған,  жайғасымында 
жартышеңберлі,  қырлы  немесе  тікбұрышты 
ғимараттың шығыңқы жері. 
Арболит
 – легкий  бетон,  состоящий  из  смеси 
органических 
заполнителей, 
минерального 
вяжущего и воды. 
 
Арболит – 
органикалық  толтырғыштардың, 
минералдық  тұтқырғыштардың  және  судың 
қоспасынан тұратын жеңіл бетон. 
Аргиллит 
– 
осадочная 
горная 
порода, 
образовавшаяся 
в 
результате 
уплотнения, 
обезвоживания и цементации глин. 
 
Аргиллит – 
балшықтардың 
тығыздалынғанынан,  сусызданғанынан  және 
цементтелуінен  пайда  болған  шөгінді  тау 
жынысы. 
Аренда
 – право 
временного 
владения 
и 
пользования 
определенным 
в 
договоре 
имуществом за плату (ГК РК ст. 540). 
 
Жал – 
жалға  беру  шартта    көрсетілген  ақыға 
мүлікті  уақытша  иемдену  мен  пайдалану 
құқығы. 
Арендатор – 
юридическое  или  физическое  лицо, 
принимающее имущество в аренду. 
 
Жалгер – 
мүлікті  жалға  алушы  заңды  немесе 
жеке тұлға. 
Арендная плата
 – производимые в течение срока 
аренды 
регулярные 
платежи 
арендатора 
арендодателю за сданное в аренду имущество. 
 
Жалдау  ақысы
 – жалға  берілген  мүлік  үшін 
жалдау  мерзімі  ішінде  жалға  берушіге  жалға 
алушының  тұрақты төлейтін төлемдері. 
Арендодатель
 – собственник  имущества  или 
орган  (лицо),  уполномоченный  законодательным 
актом  или  собственником  сдавать    имущество 
внаем. 
 
Жалға  беруші 
–  мүлікті  жалға  беруге 
өкілеттілігі заңды актімен немесе мүлік иесімен 
бекітілген меншік иесі немесе  орган(тұлға). 
Арка
 – криволинейное  перекрытие  проема  в 
стене  или  пространство  между  двумя  опорами 
(столбами, колоннами и др.). 
 
Арка – 
қабырғадағы  ойықтың  немесе  екі 
тіректердің  (діңгектердің,  ұстындардың  және 
т.б.) аралығындағы кеңістіктің қисық сызықты  
аражабыны. 
Аркада
 – ряд одинаковых арок, опирающихся на 
столбы или колонны. 
 
Аркада – 
діңгектерге  немесе  ұстындарға 
тірелген бірдей аркалардың қатары. 
Аркатура
 – ряд  декоративных  ложных  арок  на 
фасаде  здания  или  на  стенах  внутренних 
помещений. 
 
Аркатура – 
ғимараттың  қасбетіндегі  немесе 
ішкі  бөлмелерінің  қабырғасындағы  әшекейлік 
жалған аркалардың қатары. 
Аркбутан
 – подпорная  наружная  каменная 
полуарка,  передающая  распор  свода  опорным 
столбам – контрфорсам, 
что 
позволяет 
значительно  уменьшить  площадь  поперечного 
сечения  внутренних  опор  и  увеличить  полезный 
объем здания. 
 
Аркбутан – 
тоғыспа  кермесінің  күшін  тіреу 
діңгектеріне – контрфорсына  беретін  тіреуші 
сырттағы  тас  жартылай  арка,  ішкі  тіреулердің 
көлденең 
қимасының 
ауданын 
едәуір 
азайтуына 
мүмкіншілік 
береді 
және 
ғимараттың пайдалы көлемін ұлғайтады. 
Арматура 
–  устройства  и  детали,  не  входящие  в 
состав 
основного 
оборудования, 
но 
обеспечивающие 
его 
нормальную 
работу. 
Различают 
арматуру 
трубопроводную, 
электротехническую, печную и т.д. 
 
Арматура – 
негізгі  жабдықтардың  құрамына 
кірмейтін,  бірақ  оның  қалыпты  жұмысын  
қамтамасыз ететін құрылғылар мен бөлшектер. 
Арматураларды 
құбырлық, 
электротехникалық,  пештік  және  т.б.  деп 
ажыратады. 
Арматура
 (в конструкциях) – элементы усиления, 
включенные 
в 
материал 
строительных 
конструкций. 
 
Арматура 
(құралымдарда)
 – құрылыс 
құралымдары  материалдарына  енетін  күшейту 
элементтері.  
Арматура 
железобетонных 
конструкций
 – 
составная часть железобетонных конструкций для 
восприятия  главным  образом  растягивающих 
усилий и создания предварительных напряжений. 
Распространение  получили  стальная  арматура 
 
Темірбетон  құралымының  арматурасы – 
ең 
алдымен  созатын  күштерді  қабылдау  және 
алдын  ала  кернеуді  тудыру  үшін  салынатын 
темірбетон  құралымдары  құрамының  бөлшегі. 
Темірбетон 
құралымдарының 
болат 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
12 
железобетонных 
конструкций 
(стержни, 
проволока, 
сетки, 
каркасы), 
а 
также 
стекловолокно, стеклопластики. 
арматурасы  (шыбықтары,  сымдары,  торлары, 
қаңкалары), 
сондай-ақ 
шыныталшықтар, 
шыныпластиктер кеңінен таралған. 
Арматура  косвенная
 – поперечная  (спиральная, 
кольцевая) 
арматура 
центрально-сжатых 
элементов 
железобетонных 
конструкций, 
предназначенная  для  повышения  их  несущей 
способности. 
 
Жанама 
арматура
 – темірбетон 
құралымдарының 
орталық 
сығылған 
элементтерінің  төзімділік  қасиетін  арттыруға 
арналған 
көлденең 
(шиырма, 
сақиналы) 
арматура. 
Арматура  несущая
 – арматура  железобетонных 
конструкций, 
способная 
воспринимать 
монтажные 
и 
транспортные 
нагрузки, 
возникающие  при  производстве  работ,  а  также 
при  нагрузке  от  собственного  веса  бетона  и 
опалубки. 
 
Көтергіш  арматура
 – жұмыс  істеліп  жатқан 
кезде  пайда  болған  жинақтау,  тасымалдау 
жүктемелерді,  сондай-ақ,  бетон  мен  калыптың 
өздерінің  салмағын  көтере  алатын  темірбетон 
құралымдарының арматурасы. 
Арматурная 
сталь
 – сталь, 
усиливающая 
(армирующая) железобетонные конструкции. 
 
Арматуралық 
болат – 
темірбетон 
құралымдарын  күшейтетін  (арматуралайтын) 
болат. 
Арматурные  работы
 – комплекс  работ  по 
изготовлению,  укладке  в  форму  (опалубку)  или 
установке  на  место  бетонирования  арматурных 
каркасов железобетонных конструкций. 
 
Арматуралау 
жұмыстары – 
 
қалыпқа 
(опалубкаға) 
салу 
немесе 
темірбетон 
құралымының 
арматурадан 
жасалған 
каңкасының 
бетондайтын 
жеріне 
орнықтыруды 
дайындау 
жұмыстарының 
кешені. 
Арматурный  станок
 – машина  для  резки,  сгибки 
и правки изделий из арматурной стали.  
 
Арматуралық  білдек  –
 арматуралық болаттан 
жасалған  бұйымдарды  кесуге,  майыстыруға 
және түзетуге арналған машина. 
Армирование
 – усиление 
материала 
или 
конструкции элементами (арматурой) из другого, 
более прочного материала. 
 
Арматуралау – 
материалдарды 
немесе 
құрылымдарды 
басқа 
беріктігі 
артық 
материалдан 
жасалған 
элементтермен 
(арматурамен) күшейту. 
Армированное  стекло
 – листовое  силикатное 
стекло 
с 
запрессованной 
при 
формовании 
металлической  сварной  сеткой  из  стальной 
проволоки. 
 
Арматураланған  шыны – 
қалыптау  кезінде 
болат сымнан пісірілген металл тор қыспақтап 
салынған табақты силикат шыны. 
 
Армированные 
пластики
 – пластмассы, 
содержащие 
в 
качестве 
упрочняющего 
наполнителя  волокнистые  материалы  в  виде 
нитей, жгутов, тканей и др. 
 
Арматураланған 
пластиктер 
– 
беріктігін 
арттыратын толтырғышы жіп, жгут, мата және 
т.б. 
тәрізді 
талшықты 
заттар 
құрайтын 
пластмассалар. 
Армокаменные  конструкции – 
      строительные 
конструкции 
(перекрытия, 
стены, 
столбы, 
простенки  и  др.),  выполненные  из  камней  или 
кирпичной кладки со стальной арматурой (сетки, 
стержней, проволоки). 
 
Арматураланған  тас  құралымдар – 
болат 
арматурамен 
(торлармен, 
шыбықтармен, 
сыммен) 
қамтылған 
тасты 
және 
кірпіш 
қалаулардан  тұратын  құрылыс  құралымдары 
(аражабындар, 
қабырғалар, 
діңгектер, 
аралықтар және т.б.). 
Армоцементные  конструкции
 – тонкостенные 
(толщиной 15-20 мм) 
конструкции 
из 
мелкозернистого бетона, армированного частыми 
ткаными  или  сварными  сетками  из  тонкой 
проволоки. 
 
Шегенделген  цементтік  құралымдар – 
жиі 
тоқылған  немесе  жіңішке  сымнан  пісірілген 
торлармен  арматураланған  ұсақ  түйіршікті 
бетоннан 
жасалған 
жұқақабырғалы 
(қалыңдығы 15-20 мм) құралымдар. 
Арочная  плотина
 – криволинейная  в  плане  (в 
виде 
арки) 
плотина, 
прочность 
которой 
обеспечивается в основном ее работой как свода с 
передачей 
горизонтального 
давления 
воды 
берегам реки или устоям  (крайним опорам). 
 
Аркатәрізді  бөгет – 
беріктігі  тоғыспа  тәрізді 
жұмыс  атқаруы  негізінде  қамтамасызданып 
судың 
горизонталь 
қысымының 
өзен 
жағаларына 
немесе 
ұстындарына 
(шеткі 
тіреулеріне) 
берілісімен 
қамтылатын 
жайғасымындағы қисықсызықты (арка тәрізді) 
бөгет. 
Арочный мост
 – мост с пролетными строениями, 
основными  несущими  конструкциями  которых 
служат  арки  или  своды,  работающие  на  сжатие  с 
изгибом. 
 
Аркатәрізді 
көпір 
–
    негізгі  көтеретін 
құралымдары  қысылып  майысумен  қызмет 
атқаратын  аркалардан  немесе  тоғыспалардан 
тұратын аралық құралымдары  бар көпір. 
Архитектура
 – искусство  проектировать  и 
строить 
сооружения 
и 
их 
комплексы 
в 
соответствии с назначением. 
 
Сәулет 
–  имараттар  мен  олардың  кешендерін 
тағайындауларына  сәйкес  жобалау  және  салу 
өнері. 
Архитектура 
малых 
форм
 – небольшие 
сооружения,  используемые  для  организации 
 
Кіші  пішіндер  сәулеті 
–  ашық  кеңістіктерді 
ұйымдастыру  үшін  (фонтандар,  баспалдақтар, 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
13 
открытых 
пространств 
(фонтан, 
лестницы, 
ограды,  надгробье,  стеллы,  фонари,  киоски, 
реклама  и  др.),  имеющие  функции  декоративно-
материально-благоустроительные. 
кабырғалықтар, 
құлпытастар, 
стеллалар, 
фонарлар,  киоскілер,  жарнамалар  және  т.б.) 
сәндік-материалдық,  абаттандыру  қызметтері 
бар кіші имараттар. 
Архитрав
 – нижняя  из  трех  горизонтальных 
частей  антаблемента,  лежащая  на  капителях 
колонн. 
 
Архитрав – 
ұстынның 
капителіне 
орналасатын  сәнмаңдайшаның  үш  жатықтық 
бөлігінің төменгісі. 
Асбест
 – обобщенное название минералов класса 
силикатов,  образующих  волокнистые  агрегаты, 
способные  расщепляться  на  гибкие    и  тонкие 
волокна  (толщиной  до 0,5 мкм).  Применяется  в 
качестве 
наполнителей 
пластмасс, 
асбестоцементов,  материалов  для  огнестойких  и 
теплоизоляционных изделий. 
 
Асбест – 
иілгіш  және  жіңішке  талшықтарға 
(жуандығы 0,5мкм-ге дейін) таралатын талшық 
агрегаттарды 
құрайтын 
минералдардың 
силикат  топтарының  жалпыланған  атауы. 
Бұйымдардың 
пластмассаларының, 
асбестоцементтерінің, 
отқа 
төзгіш 
және 
жылуоқшаулағыш 
 
материалдарының 
толтырғыштары ретінде қолданылады. 
Асбестоцемент
 – композиционный строительный 
материал,  получаемый  при  твердении  водной 
смеси  портландцемента  и  асбестового  волокна. 
Водонепроницаем, 
огнестоек, 
морозостоек, 
обладает  повышенной  химической  стойкостью, 
долговечен.  Применяется  в  строительстве  в  виде 
готовых  изделий:  кровельных  профилированных 
или  плоских  листов  (шиферов),  водопроводных, 
газопроводных  труб,  вентиляционных  коробов, 
элементов мусоропроводов. 
 
Асбестоцемент – 
портландцементпен  асбест 
талшықтарының  сумен  қосындысының  қатаю 
нәтижесінде  пайда  болатын  композициялық 
құрылыс материалы. Су өткізбейді, отқа, аязға 
берік,  жоғары  химиялық  тұрақтылығы  бар, 
ұзақөмірлік.  Құрылыста  дайын  бұйымдар 
түрінде пайдаланылады: профильденген немесе 
жазық  төбелік  тақталары  (шиферлер),  су,  газ 
құбырлары,  желдеткіш  қораптары,  қоқсық 
өткізгіштері. 
Асбестоцементная  безнапорная  труба
 – труба, 
предназначенная 
для 
использования 
в 
трубопроводах  с  давлением,  не  превышающим 
атмосферное  транспортируемых  жидкости  или 
газа. 
 
Арынсыз 
асбестоцементті 
құбыр – 
 
тасымалдайтын 
сұйықтың 
немесе 
газдың 
қысымы  атмосфера  қысымынан  аспайтын 
құбырларда пайдалануға арналған құбыр. 
Асбестоцементная  напорная  труба
 – труба, 
предназначенная 
для 
использования 
в 
трубопроводах 
с 
избыточным 
давлением 
(превышающим  атмосферное)  транспортируемых 
жидкости или газа. 
 
Арынды 
асбестоцементті 
құбыр 
–
  
тасымалдайтын 
сұйықтың 
немесе 
газдың 
қысымы  артық  (атмосфера  қысымынан  астам) 
құбырларда  пайдалануға арналған құбыр. 
Асбестоцементная 
панель
 – изделие, 
представляющее 
собой 
плоскостной 
строительный 
элемент, 
имеющий 
асбестоцементные 
наружные 
поверхности 
и 
внутреннее 
пространство, 
заполняемое 
при 
необходимости 
изоляционным 
материалом, 
предназначенное 
для 
использования 
в 
вертикальном положении. 
 
Асбестоцементтен  жасалған  панель – 
сыртқы 
беті асбестоцементтен және ішкі кеңістігі қажет 
жағдайда 
оқшаулағыш 
материалмен 
толтырылатын, 
қырынан 
тік 
 
орнатып 
пайдалануға 
арналған 
жазық 
құрылыс 
элементіне жататын бұйым. 
 
Асбестоцементная 
плита – 
изделие, 
представляющее 
собой 
плоскостной 
строительный 
элемент, 
имеющий 
асбестоцементные 
наружные 
поверхности 
и 
внутреннее 
пространство, 
заполняемое 
при 
необходимости 
изоляционным 
материалом, 
предназначенное 
для 
использования 
в 
горизонтальном положении. 
 
Асбестоцементтен жасалған тақта - 
сыртқы беті 
асбестоцементтен  және  ішкі  кеңістігі  қажет 
жағдайда 
оқшаулағыш 
материалмен 
толтырылатын, 
жалпағынан 
жатқызып 
пайдалануға 
арналған 
жазық 
құрылыс 
элементіне жататын бұйым. 
Асбестоцементные  конструкции
 – строительные 
конструкции  и  изделия  (плиты,  панели  и  др.), 
изготовленные 
на 
основе 
листового 
асбестоцемента. 
 
Асбестоцемент 
құралымдары—
асбестоцемент  
тақталары      негізінде    жасалған    құрылыстық  
құралымдар    және    бұйымдар  (тақталар, 
панельдер, т.б.). 
Асбестоцементный  вентиляционный  короб – 
пустотелое 
изделие, 
предназначенное 
для 
устройства вентиляционных систем. 
 
Асбестоцементтен 
жасалған 
желдеткіштік 
қорап – 
желдеткіштер  жүйесін  орналастыруға 
арналған қуыс кеңістігі бар бұйым. 
Асбестоцементный  швеллер  –
  швеллер  по  форме 
асбестоцементное  изделие,  предназначенное  для 
изготовления каркаса строительных конструкций. 
 
Асбестоцементтен 
жасалған 
швеллер – 
құрылыс  құралымдарының  қаңкасын  жасауға 
арналған  швеллер  тәрізді  асбестоцементтен 
жасалған бұйым. 
Асфальт
 – природный  или  искусственный 
строительный  материал.  Искусственный  асфальт 
представляет  собой  смесь  нефтяного  битума (13-
 
Асфальт – 
табиғи  немесе  жасанды  құрылыс 
материалы.  Жасанды  асфальт – мұнай 
битумымен (13-60%) ұнтақталған  минералдық 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
14 
60%) 
с 
тонкоизмельченными 
минеральными 
наполнителями  (главным  образом  известняками). 
В  смеси    с  гравием,  песком  или  щебнем  образует 
асфальтобетон. 
толтырғыштардың 
(көбінесе 
әктастың) 
қоспасы. 
Малтатас, 
құм 
немесе 
қиыршықтаспен 
араластырғанда 
асфальтобетон жасалады. 
Асфальтобетон, 
асфальтовый 
бетон
 – 
строительный  материал,  получаемый  из  смеси 
щебня,  песка,  минерального  порошка  и  битума. 
Используется 
для 
покрытий 
дорог, 
полов 
промышленных зданий и др. 
 
Асфальтобетон, 
асфальттық 
бетон – 
қиыршықтастан, 
құмнан, 
минералдық 
ұнтақтан  және  битум  қоспасынан  жасалатын 
құрылыс 
материалы. 
Жолдар 
жабынын, 
өндіріс  ғимараттарының  едендерін  және  т.б. 
жасау үшін пайдаланылады. 
Асфальтобетоносмеситель
 – установка 
для 
приготовления 
асфальтобетонных 
и 
др. 
битумоминеральных 
смесей 
путем 
перемешивания 
песка, 
щебня 
и 
других 
компонентов с битумом. 
 
Асфальтобетонараластырғыш – 
құм, 
қиыршықтас 
және  басқа  құрамбөліктерді 
битуммен  араластырып  асфальтобетон  мен 
басқа 
да 
битумминералды 
қоспаларды 
дайындауға арналған қондырғы. 
Асфальтоукладчик
 – самоходная 
дорожно-
строительная  машина  для  распределения  и 
укладки 
асфальтобетона 
и 
других 
битумоминеральных 
смесей 
на 
основание 
дорожных  и  аэродромных  покрытий  при  их 
сооружении и ремонте. 
 
Асфальттөсегіш – 
жолдардың 
және 
аэродромдардың 
жабындарының 
негізін 
төсегенде  және  жөндегенде  асфальтобетонды 
және 
басқа 
битумминералды 
қоспаларды 
тарату  мен  салуға  арналған  өзі  жүретін  жол 
құрылысының машинасы. 
Атлант
 – мужская  статуя,  поддерживающая 
перекрытие здания, портика и т.д. 
 
Атлант
 – ғимараттың  төбелік  аражабынын, 
портикті және т.б. көтеріп тұрған еркек мүсіні. 
Атмосфероустойчивое  огнезащитное  вещество – 
вещество,  обеспечивающее    в  заданных  пределах 
длительную  огнезащиту  изделий,  постоянно 
находящихся  под  воздействием  атмосферных 
факторов. 
 
Оттан  қорғайтын  атмосфераға  төзімді  зат – 
атмосфера  факторларының  үнемі  әсерінде 
болатын 
бұйымдарды 
берілген 
шектеу 
мерзімінде 
ұзақ 
уақыт 
оттан 
қорғауды 
қамтамасыз ететін зат. 
Аттик – 
стенка  над  венчающим  архитектурное 
сооружение 
карнизом, 
часто 
украшенная 
рельефами  и  надписями.  Обычно  завершает 
триумфальную арку. 
 
Аттик – 
сәулет 
ғимаратын 
ұштаушы 
карниздің 
үстіндегі 
бедерленген 
және 
жазулармен  жиі  сәнделетін  қабырға.  Әдетте 
салтанаттық арканы ұштайды. 
Аудит – 
проверка  бухгалтерской  или  налоговой 
отчетности,  учета  первичных  документов  и 
другой  информации  финансово-хозяйственной 
деятельности  хозяйствующих  субъектов  с  целью 
определения 
их 
достоверности, 
полноты, 
соответствия  действующему  законодательству  и 
установленным нормативам. 
 
Аудит
 – шаруашылық 
жүргізуші 
субъектілердің  бухгалтерлік  немесе  салық 
есептемесін,  бастапқы  құжаттарының  есебін 
және қаржы-шаруашылық қызметінің басқа да 
деректерін,  олардың  растығын,  толықтығын, 
қолданылып  жүрген  заңдар  мен  белгіленген 
нормативтерге 
сай 
келуін 
айқындау 
мақсатымен тексеру. 
Аэрация  воды
 – насыщение  воды  кислородом 
воздуха, 
производимое 
в 
очистных 
водопроводных сооружениях с целью повышения 
качества  воды  путем  ее  обезжелезивания  и 
удаления  из  нее  свободной  углекислоты  и 
сероводорода. 
Производится 
также 
в 
сооружениях  биологической  очистки  сточных 
вод, в рыболовных прудах. 
 
Суды  ауалау – 
судың  сапасын  көтеру 
мақсатында 
темірсіздендіру 
және 
бос 
көміртекқышқылы 
мен 
күкіртсутегілерінен 
ажыратып 
алу 
арқылы 
тазалағыш 
су 
құбырлары 
имараттарында 
жүргізілетін 
ауадағы оттегімен суды қанықтыру. Сондай-ақ 
ақаба 
суларды 
биологиялық 
тазарту 
имараттарында,  балық  өсіру  тоғандарында 
жүргізіледі. 
Аэрация  зданий
 – регулируемый  естественный 
воздухообмен в промышленных зданиях, главным 
образом,  горячих  цехах.  Осуществляется  через 
окна,  аэрационные  фонари  за  счет  разности 
плотностей наружного и внутреннего воздуха. 
 
Ғимараттарды 
ауалау - 
өндірістік 
ғимараттарда, 
әсіресе 
ыстық 
цехтерде 
ауаларын  реттеп  табиғи  ауамен  алмастыру. 
Сыртқы  және  ішкі  ауа  тығыздықтарының 
айырымы  себебінен  терезелер,  аэрациялық 
фонарлар арқылы орындалады. 
 
Аэровокзал
 – здание  или  совокупность  зданий 
для  обслуживания  пассажиров  и  проведения 
багажных операций.  
 
Аэровокзал – 
жолаушыларға  қызмет  көрсету 
және  жүктерді  реттеп  өткізуге  арналған 
ғимарат немесе ғимараттар жиынтығы. 
Аэродром
 – комплекс сооружений, оборудования 
и  земельного  участка  со  взлетно-посадочной 
полосой,  воздушным  пространством  над  ним, 
предназначенный  для  взлета,  посадки,  руления, 
стоянки и обслуживания самолетов. 
 
Аэродром – 
ұшып-отыратын  жолағы,  үстінде 
ауалы  кеңістігі  және  жабдықтары  бар  жер 
телімі, ұшақтардың ұшу, қону, жүру, тұру және 
күтілуіне арналған имараттар кешені. 
Аэродромное 
покрытие
 – искусственное   
Аэродром  жабыны – 
ұшатын  аппараттарды 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
15 
покрытие 
на 
взлетно-посадочных 
полосах, 
рулежных  дорожках,  местах  стоянок  самолетов  и 
других  площадках  аэродрома  для  обеспечения 
бесперебойной 
эксплуатации 
летательных 
аппаратов. 
Аэродромное 
покрытие 
обычно 
состоит 
из 
трех 
конструктивных 
слоев: 
собственно  покрытия,  искусственного  основания, 
естественного грунтового основания. 
үзіліссіз  пайдалану  үшін  ұшақтардың  ұшып-
отыратын 
жолақтарының, 
жүретін 
жолдарының,  тоқтайтын  жерлерінің  және 
аэродромның  басқа  алаңдарының  жасанды 
жабыны.  Әдетте  аэродромдық  жабын  үш 
құралымдық  қабаттан:  жабынның  өзінен, 
жасанды  негізінен,  табиғи  топырақ  негізінен 
тұрады. 
Аэродромные сооружения – 
сооружения, которые 
включают  в  себя  грунтовые  элементы  летного 
поля, 
грунтовые 
основания, 
аэродромные 
покрытия, водоотводные и дренажные системы, а 
также специальные площадки и конструкции. 
 
Аэродром  имараттары – 
ұшу  аланының 
топырақ элементтерінен, топырақ негіздерінен, 
аэродром  жабындары,  су  алып  кету  және 
кәріздер 
жүйелерінен, 
сондай-ақ 
арнайы 
алаңшалар 
мен 
құралымдардан 
тұратын 
имараттар. 
Аэрозоли
 – дисперсные  системы,  состоящие  из 
жидких  либо  твердых  частиц,  взвешенных  в 
воздухе  (или  ином  газе).  В  зависимости  от 
размера  частиц  и  их  физической  природы 
аэрозоли подразделяют на пыли, дымы и туманы. 
Пыли содержат твердые частицы размером 10-100 
мкм,  дымы – 0,5-5 мкм,  туманы  (иногда  их 
называют  спреями) – капельки  жидкости  более 
10 мкм. 
 
Аэрозольдар – 
ауада  (немесе  басқа  газда) 
өлшеулі  сұйықтардан  не  қатты  бөлшектерден 
тұратын  майдаланған  жүйелер.  Бөлшектердің 
өлшемдерімен 
және 
олардың 
физикалық 
табиғатымен 
байланысты 
аэрозольдарды 
шаңдарға,  түтіндерге  және  тұмандарға  бөледі. 
Өлшемдері 10-100 мкм  қатты  бөлшектер 
шаңдарды, 0,5-5 мкм – түтіндерді, 10 мкм 
үлкен  сұйықтың  тамшылары – тұмандарды 
(кейде оларды спрейлер деп атайды) құрайды. 
Аэропорт,  воздушный  порт – 
  комплекс  зданий, 
сооружений  и  оборудования,  предназначенный 
для 
обеспечения 
регулярных 
перевозок 
пассажиров  и  грузов  средствами  воздушного 
транспорта. В состав аэропорта входят аэродром, 
аэровокзал,  службы  перевозки  почты  и  грузов, 
мастерские,  ангары,  топливохранилища  и  другие 
служебно-технические  комплексы.  Аэропорты 
оснащаются 
 
радиоэлектронными 
и 
светотехническими  системами  и  устройствами, 
обеспечивающими безопасность взлета и посадки 
самолетов. 
 
Аэропорт – 
жолаушыларды және жүктерді ауа 
көліктерімен 
реттеп 
тасымалдауын 
қамтамасыздандыруға  арналған  ғимараттар, 
имараттар 
және 
жабдықтар 
кешені. 
Аэропорттың құрамына аэродром, аэровокзал, 
пошта 
және 
жүк 
таситын 
қызметтер, 
шеберханалар, ангарлар, жанармай қоймалары 
және 
басқа 
қызмет-техникалық 
кешендер 
кіреді.  Аэропорт  ұшақтардың  қауіпсіз  ұшып-
қонуын 
қамтамасыз 
ету 
үшін 
радиоэлектрондық 
 
және 
жарық 
беру 
техникалық жүйелерімен және жабдықтарымен 
құралдандырылады. 
Аэротенк 
–  сооружение  для  биологической 
очистки  сточных  вод  с  помощью  аэробных 
бактерий. 
 
Аэротенк – 
ақаба 
суларды 
аэробтық 
бактериялардың  көмегі  арқылы  биология 
әдісімен тазартуға арналған имарат. 
Аэротенк-вытеснитель 
–  аэротенк,  в  котором 
сточная  вода  и  активный  ил  впускаются 
сосредоточенно  с  одной    стороны  коридора,  а 
выпускаются 
также 
сосредоточенно 
с 
противоположной торцевой стороны коридора. 
 
Ығыстырғыш  аэротенк 
–  ақаба  су  мен  лайды 
дәліздің  бір  жақ  бетінен  жинақтап  жіберіліп, 
сондай-ақ қарама-қарсы жақ бетінен жинақтап  
шығарылып тұратын аэротенк. 
Аэротенк-отстойник 
–  сооружение,  в  котором 
конструктивно  и  функционально  объединены 
аэротенк  и  отстойник,  находящиеся  в  прямой 
технологической связи между собой. 
 
Аэротенк-тұндырғыш – 
технологиясы  бір-
бірімен  тікелей  байланысты,  құралымы  мен 
атқаратын  қызметіне  қарай  аэротенк  пен 
тұндырғыштан біріктіріліп жасалған имарат. 
Аэротенк-смеситель – 
аэротенк,  в  котором 
подвод 
сточной 
воды 
и 
активного 
ила 
осуществляется равномерно вдоль одной длинной 
стороны коридора, а отвод вдоль другой стороны 
коридора. 
 
Аэротенк-араластырғыш – 
ақаба су мен лайды 
дәліздің  бір  жақ  ұзын  қабырғасының  бойымен 
бірқалыпты  жеткізіп,  екінші  жақ  қабырғасын 
бойлата әкетіп тұратын аэротенк. 
Аэрофильтр
 – сооружение  для  биологической 
очистки сточных вод. 
 
Аэросүзгі – 
ақаба  суларды  биологиялық 
әдіспен тазартуға арналған имарат. 
Баба – 
рабочая деталь машин ударного действия 
(копров,  ковочных  и  штамповочных  молотов  и 
др.),  совершающая  полезную  работу  за  счет 
энергии удара при направленном падении. 
 
Аспа  шойтоқпақ – 
бағытталып  құлағанда 
соққы  энергиясы  себебінен        пайдалы  іс 
жасайтын 
соққы 
әсері 
машиналарының 
(коперлардың,  созғыш  және  штамптағыш 
балғалардың және т.б.) жұмыс бөлшегі. 
База 
–
 
основание, 
основа 
чего-либо, 
в 
архитектуре  основание,  подножие  колонны  или 
столба. 
 
Түптабан  –
  табан,  бір  заттың  негізі,  сәулетте 
ұстынның 
немесе 
бағананың 
табандық 
іргетасы. 
База  в  архитектуре 
–  основание  (подножие),   
Сәулеттегі  түптабан – 
ұстынның  немесе 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
16 
нижняя опорная часть колонны или пилястры. 
пилястраның  төменгі  тірек  бөлігі,  негізі 
(табаны). 
База  производственная  строительной  организации
 
– 
комплекс 
предприятий 
и 
сооружений 
строительной организации, предназначенный для 
оперативного  обеспечения  строящихся  объектов 
'необходимыми 
материально-техническими 
ресурсами,  а  также  для  изготовления  (пе-
реработки,  обогащения)  собственными  силами 
материалов, 
изделий 
и 
конструкций, 
используемых в процессе строительства. 
 
Құрылыс  ұйымының  өндірістік  базасы
 – 
салынып 
жатқан 
құрылыс 
нысандарын 
материалдық-техникалық  ресурстармен  жедел 
қамтамасыз 
етуге 
арналған, 
сондай-ақ 
құрылыс 
процесінде 
пайдаланылатын 
материалдарды,  бұйымдарды,  құралымдарды 
өз 
күшімен 
дайындайтын 
(қайта 
өңдеу, 
байыту)  құрылыс  ұйымының  кәсіпорын  және 
имараттар кешені. 
База  проката  мобильных  зданий  и  сооружений 
– 
специализированная            организация,  в  функции  
которой    входит    обеспечение  строительства  
мобильными    зданиями  и  (или)  сооружениями, 
включая 
их 
транспортирование, 
монтаж, 
эксплуатацию и демонтаж. 
 
Жеделәрекетті  ғимараттар  мен  имараттардың 
прокат  базасы  –
құрылысты  жеделәрекетті 
ғимараттармен  және  (немесе)  имараттармен 
қамту, 
оларды 
тасымалдау, 
жинақтау, 
пайдалану  және  бөлшектеу  қызметтері  қоса 
кіретін мамандандырылған мекеме. 
Базальт  –
  горная  порода,  используемая  в 
строительстве 
как 
облицовочный, 
электроизоляционный 
и 
кислотоупорный 
материал. 
 
Базальт  –
  құрылыста  қаптайтын,  электр 
тогын  өткізбейтін  және  қышқылға  төзімді 
материал ретінде қолданылатын тау жынысы. 
Базисный  год 
–  год,  принятый  за  базу  при 
осуществлении расчетов. 
 
Базистік жыл
 – есептерді жүзеге асыру кезінде 
база ретінде қабылданған жыл. 
Базовая 
направляющая – 
направляющая 
основных бегунков ступени на рабочей ветви. 
 
Базалық  бағыттағыш
 – жұмыс  тармағындағы 
басқыштың 
негізгі 
жүгіртпесінің 
бағыттағышы. 
Байпас
 – обводной  участок  трубопровода, 
подсоединяемый параллельно основному участку, 
служащий  для  продолжения  в  нужном  режиме 
технологического  процесса  при  неисправности 
арматуры  или  приборов,  установленных  на 
основном 
трубопроводе, 
а 
также 
при 
необходимости их срочной замены без остановки 
технологического процесса. 
 
Орағыту – 
негізгі құбырға қойылған арматура 
немесе 
аспап 
жарамсыз 
болғанда 
технологиялық 
процесті 
керек 
режимде 
жалғастыра 
беру 
үшін, 
сондай-ақ 
технологиялық  процесті  тоқтатпай,  оларды 
шұғыл  айырбастау  керек  болғанда,  құбырдың 
негізгі  бөлігіне  қатар  қосылатын  құбырдың 
айналма бөлігі. 
Бак  расширительный
 – резервуар  в  замкнутой 
системе  водяного  отопления  для  приема  излишка 
объема  воды,  образующегося  при  ее  нагревании 
до максимальной рабочей температуры. 
 
Кеңейткіш  бак
 – судың  ең  жоғары  жұмыс 
температурасына  дейін  қызған  кезінде  пайда 
болатын  артық  суды  қабылдау  үшін  тұйық 
жылу жүйесіне орнатылған резервуар. 
Баланс
 – 1) финансовый  показатель  доходов  и 
расходов  предприятия; 2) приход  и  расход  чего-
либо (тепла, энергии, вещества и др.). 
 
Баланс
 – 1) кәсіпорынның  шығыс  және  кіріс 
қаржы 
көрсеткіштері; 2) бір 
нәрсенің 
(жылудың,  энергияның,  заттың  және  т.б.) 
шығысы мен кірісі. 
Баланс  бухгалтерский – 
способ  экономической 
группировки 
и 
обобщенного 
отражения 
в 
денежной 
оценке 
средств 
объединений 
и 
предприятий 
по 
видам 
и 
источникам 
их 
образования на определенный момент (дату).  
 
Бухгалтерлік  баланс
 – белгілі  бір  моментке 
(күнге) 
кәсіпорындар 
мен 
бірлестіктердің 
қаражаттарын  ақшадай  бағалаудағы  түрлері 
мен  көздері  бойынша  жинақтап  бейнелеу  және 
экономикалық топтау тәсілі. 
Балансовая 
стоимость 
основных 
средств 
производства
 – стоимость,  по  которой  основные 
средства 
производства 
отражаются 
в 
бухгалтерском  балансе  на  начало  или  конец 
отчетного периода (или на определенную дату). 
 
Негізгі  өндіріс  құралдарының  баланс  құны
 – 
есеп  беру  кезеңнің    басындағы  немесе 
аяғындағы 
(немесе 
белгілі 
бір 
күнге) 
бухгалтерлік  баланста  бейнеленген  өндірістің 
негізгі қорларының құны. 
Балка
 – конструктивный  элемент  в  виде  бруса, 
работающего на изгиб. 
 
Арқалық – 
 жұмысын иіліп атқаратын бөрене 
түріндегі құралымдық элемент. 
Балка-стенка – 
конструктивный  элемент  в  виде 
балки, 
перекрывающей 
значительную 

жүктеу/скачать 3,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: