Строительные нормы и правила строительная терминология

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
45 
защитного покрытия с защищаемым материалом. 
боялған материалдың қабаты. 
Грунтовые  воды – 
подземные  воды  первого  от 
поверхности  земли  постоянного  водоносного 
горизонта. 
 
Топырақ  сулары   
–  үнемі  сулы  көкжиектің 
бірінші жер бетінің жерасты сулары. 
Грунтовые  основания
 – спланированные  и 
уплотненные  местные  или  привозные  грунты, 
предназначенные 
для 
восприятия 
нагрузок, 
распределенных через конструкцию. 
 
Топырақты  негiздер 
–  құралымдар  арқылы 
таралған  жүктемелерді  қабылдауға  арналған 
тегістелген және тығыздалған жергiлiктi немесе 
әкелiнген топырақ. 
Грунтоматериалы – 
строительные  материалы, 
изготовляемые  из  связных  грунтов  без  обжига, 
иногда  с  применением  портландцемента,  реже 
извести, гипса, жидкого стекла и др. 
 
Топырақ  материалдары 
–      күйдірілмеген 
жабысқақ 
топырақтардан, 
кейде  
портландцемент,  сиректеу  әк,  гипс,  сұйық 
шыны 
және 
т.б.  қолдану 
арқылы 
дайындалатын құрылыс материалдары. 
Грунтосмесительная 
машина
 – самоходная 
машина  для  рыхления,  измельчения  грунта  и 
смешивания  его  с  вяжущими  материалами  в 
процессе движения. 
 
Топырақараластырғыш  машина 
–  қозғалыс 
процесінде  топырақты  қопсыту,  ұсақтау  және 
оны  тұтқыр  материалдармен  араластыруға 
арналған өзі  жүретін  машина. 
Гудронатор
 – прицепная или самоходная машина 
для  равномерного  распределения  битумов  (на 
основе  гудрона)  по  полосе  дорожного  полотна 
при  ремонте  или  строительстве  автомобильных 
дорог. 
 
Гудрондауыш
 – автомобиль 
жолдарын 
жөндеу  немесе  құрылысы  кезінде    жол  төсемі 
жолағы 
бойынша 
(гудрон 
негізінде) 
битумдарын  біркелкі  үлестіруге  арналған 
тіркемелі немесе өзі жүретін машина. 
Давление 
– 
величина, 
характеризующая 
интенсивность  сил,  действующих  на  какую-либо 
часть 
поверхности 
тела 
по 
направлениям, 
перпендикулярным 
этой 
поверхности, 
и 
определяемая  отношением  силы,  равномерно 
распределенной 
по 
нормальной 
к 
ней 
поверхности, к площади этой поверхности. 
 
Қысым
 – дене  бетіне  біркелкі  таралған 
күштердің  осы  беттің  ауданына  қатынасымен 
анықталатын  және  дене  бетінің  қандай  да  бір  
бөлігіне  осы  бетке  перпендикуляр  бағыттар 
бойынша 
әсер 
ететін 
күштердің 
қарқындылығын сипаттайтын шама.  
Давление  горное
 – силы,  действующие  на 
обделку 
(крепь) 
подземной 
выработки 
от 
окружающей  ее  горной  породы,  равновесное 
состояние 
которой 
нарушено 
вследствие 
естественных 
(гравитация, 
тектонические 
явления) и производственных (подземные работы) 
процессов. 
 
Тау  қысымы
 – жерасты  кен  орындарының 
төсемдеріне 
(бекітпелеріне) 
оның 
айналасындағы  тау  жыныстары  түсіретін  күш, 
оның  тепе-теңдік  күйі  табиғи  (гравитациялық, 
тектоникалық  құбылыстар)  және  өндірістік 
(жерасты  жұмыстары)  процестер  салдарынан 
бұзылады. 
Дамба
 – гидротехническое  сооружение  в  виде 
насыпи 
для 
защиты 
речных 
и 
морских 
прибрежных  низменностей  от  затопления,  для 
обвалования  каналов,  сопряжения  напорных 
технических  сооружений  с  берегами  (дамбы 
напорные),  для  регулирования  речных  русел, 
улучшения 
условий 
судоходства 
и 
работы 
водопропускных  и  водозаборных  сооружений 
(дамбы безнапорные). 
 
Бөгетше 
 – өзен  және  теңіз  жағалауындағы 
ойпаттарды 
су 
басып 
қалудан 
қорғау, 
арықтарды 
опырып 
құлату, 
тегеурінді 
техникалық 
имараттарды 
жағалаумен 
(тегеурінді 
бөгетшелермен) 
қосу, 
өзен 
арналарын  реттеу,  кеме  жүруін  және  су 
өткізетін  және  су  жинайтын  имараттардың 
(тегеурінсіз бөгетшелердің) жұмысын жақсарту 
үшін үйінді түрінде салынған гидротехникалық 
имарат.   
Дверной  закрыватель  верхнего  расположения – 
изделие, 
служащее 
для 
обеспечения 
автоматического 
закрывания 
дверей 
с 
дополнительным  торможением  перед  полным 
закрыванием  двери  и  установленное  на  верхней 
части двери и коробки. 
 
Жоғары  бөлікте  орнатылған  есік  жапқыш – 
есіктің  автоматты  жабылуын  қамтамасыз  ету 
үшін қызмет атқаратын қосымша тежегіші бар 
және  есік  пен  қораптың    жоғарғы  бөлігіне 
орнатылған бұйым. 
Дверной  закрыватель  нижнего  расположения – 
изделие,  служащее  для  обеспечения  вращения  и 
закрывания 
двери 
и 
установленное 
ниже 
поверхности пола помещения. 
 
Төменгі  бөлікте  орнатылған  есік  жапқыш – 
есіктің жабылуы мен айналуын қамтамасыз ету 
үшін  қызмет  атқаратын  және  бөлме  еденінен 
төмен орнатылған бұйым. 
Дверной (оконный) упор – 
изделие, служащее для 
предохранения  внутреннего  стекла  окна  от 
разбивания  ручкой,  установленной  на  наружном 
переплете 
окна, 
или 
предохранения 
стены 
помещения от удара ручкой двери. 
 
Есік  (терезе)  тіреуіші – 
терезе  тұтқасы  оның 
ішкі  шынысын  сындырмау  үшін  терезенің 
сыртқы  қапсырмасында  орнатылған    немесе 
есік  тұтқасының  ұруынан  бөлме  қабырғасын 
сақтау үшін жасалған бұйым. 
Дверной 
(оконный) 
фиксатор – 
изделие, 
служащее  для  фиксирования  или  ограничения 
движения 
дверей 
(окон) 
в 
определенном 
положении. 
 
Есік (терезе) бекіткіш  - 
есікті (терезені) белгілі 
бір  қалыпта  бекітуге  немесе  қозғалысын 
шектеуге қызмет ететін бұйым. 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
46 
Двойная  изоляция – 
электрическая  изоляция, 
состоящая 
из 
рабочей 
и 
дополнительной 
изоляции. 
 
Қосарланған  оқшаулама – 
жұмыс  және 
қосымша  оқшауламадан  тұратын  электрлік 
оқшаулама. 
Двуслойный 
резервуар
 — резервуар, 
представляющий  собой  двуслойный  сосуд  (сосуд 
в сосуде). 
 
Екі  қабатты  резервуар 
–  қос  қабатты  ыдыс 
түріндегi резервуар (ыдыс iшiндегi ыдыс). 
Двутавр 
–  прокатный  металлический  профиль, 
двутаврная  балка  или  профиль,  состоящий  из 
двух горизонтальных полок и стойки между ними.  
 
Қоставр 
–  металл  прокатты  кескін,  екі 
көлденең  сөре  мен  аралық  тіреуден  тұратын 
қоставрлы арқалық немесе кескін. 
Двухполюсное  прикосновение – 
одновременное 
прикосновение 
к 
двум 
полюсам 
электроустановки, 
находящейся 
под 
напряжением. 
 
Екі  полюсті  жанасу – 
токқа  қосылған  электр 
қондырғысының  екі  полюсіне  бір  мезгілде 
жанасу. 
Двухфазное  прикосновение – 
одновременное 
прикосновение  к  двум  фазам  электроустановки,   
находящейся под напряжением. 
 
Екі  фазалы  жанасу - 
токқа  қосылған  электр 
қондырғысының  екі  фазасына  бір  мезгілде 
жанасу. 
Дебит
 – объем жидкости (воды, нефти) или газа, 
поступающий из естественных или искусственных 
источников с буровой скважины, труб, колодца в 
единицу  времени,  выражается  в  л/с,  м/с,  м/ч, 
м/сут. 
 
Дебит
 –  бұрғылау  ұңғымасы,  құбыр,  құдық 
сияқты  табиғи    немесе  жасанды  көздерден 
уақыт бірлігі ішінде келіп түсетін сұйықтық (су, 
мұнай)  немесе  газ  көлемі,  л/с,  м/с.,  м/сағ, 
м/тәулік деп белгіленеді. 
Дежурное  освещение  —
  освещение  в  нерабочее 
время. 
 
Кезекші
  жарықтандыру – жұмыс  уақытынан 
тыс мезгілде жарықтандыру. 
Декорирование керамической плитки – 
нанесение 
на  лицевую  поверхность  плитки  гладкого  или 
рельефного  рисунка  одного  или  нескольких 
цветов. 
 
Керамикалық  тақташаларды  әшекейлеу – 
тақташаның  сыртқы  бетіне  бір  немесе  бірнеше 
түсті тегіс немесе бедерлі сурет салу. 
Деловая 
древесина – 
основная 
группа 
лесоматериалов, 
включающая 
определенных 
размеров  и  качества  круглые  лесоматериалы 
(сортименты),  кроме  дров;  используется  как 
полуфабрикат  для  дальнейшей  механической  и 
химической переработки. 
 
Шаруашылық  ағаш  –
  отыннан  басқа  өлшемі 
және  сапасы  бойынша  іріктелген  дөңгелек 
ағаш 
материалдарынан 
(сортименттер) 
тұратын  ағаш  материалдарының  негізгі  тобы; 
механикалық  және  химиялық  өңдеу  үшін  одан 
әрі 
жартылай 
фабрикат 
ретінде 
пайдаланылады. 
Дельта-древесина,  лигнофоль – 
один  из  видов 
древесно-слоистых  пластиков;  изготавливается 
прессованием  и  склеиванием  шпона  (главным 
образом, березового), пропитанного крезоло- или 
феноло-формальдегидной смолой. 
 
Дельта-ағаш,  лигнофоль – 
ағаш-қатпарлы 
пластиктердің  бір  түрі;  крезоло-  немесе  фенол-
формальдегидті 
шайыр 
сіңдірілген 
қабыршақтарды 
(негізінен, 
қайың 
қабыршақтарын)  нығыздау  және  желімдеу 
арқылы дайындалады. 
Демонтаж  мобильного  (инвентарного)  здания, 
сооружения  или  комплекса - 
процесс,  обратный 
монтажу  мобильного  (инвентарного)  здания,  
сооружения или комплекса. 
 
Жеделәрекетті 
(жабдықты) 
ғимаратты, 
имаратты 
немесе 
кешенді 
бөлшектеу – 
жеделәрекетті 
(жабдықты) 
ғимаратты, 
имаратты  немесе  кешенді  құрастыруға  кері 
процесс. 
Демонтажная  камера  эскалатора – 
помещение, 
предназначенное  для  выполнения  монтажных  и 
демонтажных 
работ, 
расположенное 
в 
непосредственной 
близости 
от 
машинного 
помещения,  имеющее  самостоятельный  выход  на 
поверхность. 
 
Эскалатордың 
бөлшектеу 
камерасы
 – 
жинақтау 
мен 
бөлшектеу 
жұмыстарын 
орындауға  арналған  машина  бөлмесіне  жақын 
орналасқан,  сыртқа  шығатын  жеке  есігі  бар 
бөлме. 
Депо – 
предприятие, 
обеспечивающее 
техническое 
обслуживание 
и 
ремонт 
железнодорожного подвижного состава (вагонов, 
локомотивов) 
для 
его 
безаварийной 
эксплуатации. 
 
Депо – 
теміржол  жылжыма  құрамдарын 
(вагондарын, 
локомотивтерін) 
пайдалану 
қауіпсіздігін  қамтамасыз  ету  үшін  техникалық 
қызмет  көрсететін  және  жөндеу  жұмыстарын 
жүргізетін кәсіпорын. 
Деревообрабатывающие  машины
 – машины, 
выполняющие 
различные 
технологические 
операции  обработки  натуральной  древесины  или 
древесных 
материалов 
для 
придания 
им 
необходимых  размеров  и  формы  или  отделки  их 
поверхности. 
 
Ағаш 
өңдейтін 
машиналар – 
табиғи 
ағаштарды 
немесе 
ағаш 
материалдарына 
тиісінше  өлшемдер  мен  пішіндер  беру  немесе 
олардың  бетін  әрлеу  арқылы  өңдеудің  түрлі 
технологиялық  операцияларын  орындайтын 
машиналар. 
 
Дереворежущие 
станки
 – 
деревообрабатывающие 
машины 
для 
 
Ағаш  кесетін  станок – 
ағашты  және  ағаш 
материалдарды  механикалық  өңдеуге  (кесуге) 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
47 
механической  обработки  (резания)  древесины  и 
древесных материалов. 
арналған ағаш өңдейтін машиналар. 
Деревянная  плотина
 – плотина,  у  которой 
основные 
конструкции, 
воспринимающие 
нагрузку, 
выполнены 
из 
древесины 
преимущественно  хвойных  пород;  сооружается 
при 
небольших 
напорах 
воды, 
обычно 
водосливными. 
 
Ағаш 
бөгет – 
салмақ 
түсетін 
негізгі 
құралымдары 
ағаштан, 
негізінен 
қылқан 
жапырақты  ағаш  түрлерінен  жасалған  бөгет; 
межелі  су  арыны  төмен    кезінде,  әдетте 
суағарлар болып салынады. 
Деревянные 
конструкции
 – строительные 
конструкции,  элементы  которых  выполнены 
преимущественно  из  древесины  и  соединены 
между  собой  врубками,  шпонками,  нагелями, 
болтами, металлическими креплениями, а также с 
помощью 
клея – клееные 
конструкции, 
изготовляемые индустриальными методами. 
 
Ағаш  құралымдар – 
құраушы  элементтері 
негізінде ағаштан орындалған және өзара ойық 
ағаштармен, 
қабыршақтармен, 
сынамен, 
бұрандалармен, 
металл 
бекіткіштермен 
қосылған  құрылыс  құралымдары,  сондай-ақ 
желім  арқылы  индустриальдық  әдістермен 
жасалып желімделген құралымдар. 
Деревянный  мост
 – мост  с  деревянными 
пролетными  строениями  и  деревянными  или 
бетонными (массивными) опорами. 
 
Ағаш көпір – 
аралық ағаш құрылыстары және 
ағаш немесе бетон (үлкен) тіреулері бар көпір. 
Деривация 
–  система  сооружений  для  отвода 
воды  из  реки,  водохранилища  или  другого 
водоема  и  транспортировки  ее  к  станционному 
узлу  ГЭС  (подводящая  Д),  а  также  для  отвода 
воды от него (отводящая Д). 
 
Деривация 
–  өзеннен,  су  қоймасынан  немесе 
басқа  суаттардан  суды  бұруға  және  оны  ГЭС 
станциялық  торабына  (жеткізуші  Д)  жеткізуге, 
сондай-ақ  одан  суды  бұрып  әкетуге  арналған 
(бұрып әкетуші Д)  имараттар  жүйесі. 
Деталь  строительная
 – часть  строительной 
конструкции,  изготовленная  из  однородного 
материала без применения сборочных операций. 
 
Құрылыс  бөлшегі
 – жинау  операциялары 
қолданылмай, 
біртекті 
материалдан 
дайындалған 
құрылыс 
құралымдарының 
бөлігі.  
Дефект элемента здания – 
неисправность (изъян) 
элемента  здания,  вызванная  нарушением  правил, 
норм 
и 
технических 
условий 
при 
его 
изготовлении, монтаже или ремонте. 
 
Ғимарат 
элементiнiң 
ақауы
 – ғимарат 
элементінің  дайындау,  орнату  және  жөндеу 
кезінде ережелердің, нормалар мен техникалық 
шарттардың  бұзылуы  салдарынан  болған  
ақауы (кемістік).  
Деформативность
 – свойство 
податливости 
материалов к изменению первоначальной формы. 
 
Деформацияланғыштығы
 – материалдың 
бастапқы пішінін өзгертуге бейімділік қасиеті. 
Деформация – 
изменение  формы  или  размеров 
тела  (либо  его  части)  в  результате  воздействий, 
вызывающих 
изменение 
относительного 
положения частиц данного тела. 
 
Деформация – 
дене 
бөлшектерінің 
салыстырмалы  қалпының  өзгеруіне    алып 
келетін  сыртқы  әсерлер  салдарынан  дене  (не 
дене бөлігі) пішінінің немесе өлшемінің өзгеруі. 
Деформация  здания  (сооружения) –
изменение 
формы  и  размеров,  а  также  потеря  устойчивости 
(осадка, сдвиг, крен и пр.) здания или сооружения 
под влиянием различных нагрузок и воздействий. 
 
Ғимарат  (имарат)  деформациясы
 – түрлі 
күштер  мен  сыртқы  әсерлердің  салдарынан 
ғимарат 
немесе 
имарат 
пішінінің 
және 
өлшемінің 
өзгеруі, 
сондай-ақ 
орнықтылығының  жойылуы  (шөгуі,  жылжуы, 
қисаюы және т.б.). 
Деформация  конструкции – 
изменение  формы  и 
размеров  конструкции  (или  части  ее)  под 
влиянием нагрузок и воздействий. 
 
Құралым  деформациясы
 – сыртқы  ықпал  мен 
күштердің әсерінен  құралым (немесе оның бір 
бөлігі) пішінінің және өлшемінің өзгеруі. 
Деформация 
основания – 
деформация, 
возникающая  в  результате  передачи  усилий  от 
здания (сооружения) на основание или изменения 
физического  состояния  грунта  основания  в 
период 
строительства 
эксплуатации 
здания 
(сооружения). 
 
Негіз 
деформациясы
 – салмақтың 
ғимараттардан 
(имараттардан) 
негізге 
берілуінен немесе ғимараттарды (имараттарды) 
салу 
және 
пайдалану 
кезінде 
негіз 
топырағының  физикалық  күйінің  өзгеруінен 
туындайтын деформациялар. 
Деформация  остаточная – 

жүктеу/скачать 3,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: