Строительные нормы и правила строительная терминология

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
55 
Загрязнение 
воздуха – 
любое  загрязнение 
воздуха веществами, которые являются вредными 
для здоровья или опасными в другом отношении, 
независимо от их физического состояния. 
 
 
Ауаның  ластануы 
–  ауаның  денсаулық  үшін 
зиянды  немесе    басқа  да  қатынастарда  қауіпті 
болып  табылатын  физикалық  жағдайларына 
қарамастан кез келген заттармен ластануы. 
Задвижка – 
изделие,  служащее  для  запирания 
дверей  и  окон  с  одной  стороны  при  помощи 
возвратно-поступательного движения засова. 
 
 
Ысырма – і
лмешектің  қайтарымды-үдемелі 
қозғалысының 
көмегімен 
есіктер 
мен 
терезелерді  бір  жағынан  жабу  үшін  қызмет 
ететін бұйым. 
Задел
 – объем незавершенного строительства по 
мощности,  объему  капитальных  вложений  и 
объему  строительно-монтажных  работ,  который 
должен  быть  выполнен  фактически  на  пусковых 
объектах 
и 
комплексах, 
переходящих 
на 
следующие  за  планируемым  периоды,  в  целях 
обеспечения  планомерного  ввода  в  действие 
основных  фондов  и  ритмичного  строительного 
производства. 
 
 
Алдын  ала  жұмсалым
 – негізгі  қорларды 
жоспарлы  түрде  іске  қосуды  және  құрылыс 
өндірісін 
бірқалыпты 
қамтамасыз 
ету 
мақсатында жоспарланған кезеңнен кейінгісіне 
өтетін 
іске 
қосылатын 
нысандар 
мен 
кешендерде 
нақты 
орындалуы 
тиіс 
қуаттылығы,  күрделі  салымдар  мөлшері  және 
құрылыс-жинақтау  жұмыстарының  ауқымы 
бойынша аяқталмаған құрылыс көлемі. 
Задел  по  мощности
 – суммарная  проектная 
мощность 
предприятий, 
которые 
должны 
находиться  в  стадии  строительства  на  конец 
планируемого  периода  за  вычетом  мощностей, 
введенных  от  начала  их  строительства  до  конца 
планируемого периода. 
 
 
Қуаты  бойынша  алдын  ала  жұмсалым
 – 
құрылыстың  басынан    жоспарлы  мерзімінің 
аяғына  дейінгі  іске  қосылған  қуаттарды  алып 
тастағанда, жоспарлы мерзім аяғында құрылыс 
сатысында  болатын  кәсіпорынның  жобалық 
жиынтық қуаты. 
Задел  по  объему  капитальных  вложений
 – 
стоимость 
строительно-монтажных 
работ 
и 
других  затрат,  входящих  в  сметную  стоимость 
объектов,  которая  должна  быть  освоена  к  концу 
планируемого периода на переходящих стройках. 
 
Күрделі  қаржыландырудың    көлемі  бойынша 
алдын  ала  жұмсалым
 – өтпелі  құрылыстарда 
жоспарланған  мерзімнің  соңына  дейін  игерілуі 
тиіс  нысандардың  сметалық  құнына  кіретін 
құрылыс-жинақтау  жұмыстары  мен  басқа  да 
шығындар құны. 
 
Задел по объему строительно-монтажных работ
 – 
часть  задела  по  объему  капитальных  вложений  и 
монтажных 
работ, 
которые 
должны 
быть 
выполнены  на  переходящих  стройках  к  концу 
планируемого периода. 
 
Құрылыс-жинақтау 
жұмыстарының 
көлемі 
бойынша  алдын  ала  жұмсалым
 – өтпелі 
құрылыстарда жоспарланған мерзімнің соңына 
дейін  орындалуы  тиіс  күрделі  қаржыландыру 
және 
жинақтау 
жұмыстарының 
мөлшері 
бойынша алдын ала жұмсалым бөлігі. 
 
Задувка – 
матовый  налет  на  поверхности 
плитки, 
образующийся 
под 
воздействием 
дымовых газов при обжиге. 
 
 
Задувка – 
күйдіру  кезінде  түтінді  газ  әсерінен 
пайда  болатын  тақташаның  бетіндегі  күңгірт 
дақ. 
Заземленная  нейтраль
 – нейтраль  генератора 
(трансформатора), 
присоединенная 
к 
заземляющему  устройству  непосредственно  или 
через  малое сопротивление. 
 
 
Бейтарап  жерге  қосу  –
    жерге  қосылатын 
құрылғыға  тікелей  немесе    аз  қарсылықпен 
қосылған  генератордың  (трансформатордың) 
бейтарабы. 
Заземлитель
 – проводник  или  совокупность 
металлически 
соединенных 
проводников, 
находящихся  в  соприкосновении  с  землей  или  ее 
эквивалентом. 
 
 
Жерге  қосушы – 
жермен  немесе  оның 
баламасымен  жанасуда  болатын  өткізгіштер 
немесе  металл  арқылы  қосылған    өткізгіштер 
жиынтығы. 
Заземляющее 
устройство
 – совокупность 
конструктивно 
объединенных 
заземляющих 
проводников и заземлителя. 
 
 
Жерге  қосу  құрылғысы – 
жерге  қосушы 
өткізгіштер 
мен 
жерге 
қосушының 
құралымдық біріктірілген жиынтығы. 
Заземляющий 
проводник
 – проводник, 
соединяющий заземляемые части с заземлителем. 
 
 
Жерге  қосушы  өткізгіш – 
жерге  қосушы  мен 
жерге қосылатын бөліктерді қосатын өткізгіш. 
Заказчик 
(застройщик) – организация, 
предприятие 
или 
учреждение, 
которым 
выделяются 
средства 
для 
осуществления 
капитального  строительства  или  которые  имеют 
 
Тапсырыс беруші
 (құрылыс салушы) – күрделі 
құрылысты  жүргізуге  қаржы  бөлінетін  немесе 
осы  мақсатта  өз  қаражаты  бар,  мердігер 
ұйыммен  күрделі  құрылыс  жүргізуге  мердігер 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
56 
для этих целей собственные средства и заключают 
с  подрядной  организацией  договор  подряда  на 
капитальное строительство. 
 
шартын  жасайтын  ұйым,  кәсіпорын  немесе 
мекеме. 
Закарстованные  породы – 
породы,  имеющие  в 
своем  составе  каменную  соль,  гипс,  известняк, 
подверженные растворению природными водами, 
характеризующиеся 
комплексом 
подземных 
пещер, полостей, ходов, естественных колодцев. 
 
 
Карстіленген  жыныстар – 
құрамында  табиғи 
суларда  еруге  бейімделген  тас  тұзы,  гипс, 
әктасы  бар  жыныстар,  олар  жер  астындағы 
үңгiрлер,  қуыстар,  жолдар,  табиғи  құдықтар 
кешендерімен сипатталады. 
Закладные 
детали 
в 
железобетоне
 – 
металлические  элементы  (из  круглой,  полосовой, 
уголковой  стали)  с  приваренными  к  ним 
анкерными 
стержнями, 
устанавливаемые 
(закладываемые)  в  конструкцию  до  заливки  ее 
бетоном  для  соединения  сборных  и  сборно-
монолитных железобетонных конструкций между 
собой  и  с  другими  конструкциями  путем  сварки 
анкерных стержней. 
 
Темірбетондағы 
бекіткіш 
бөлшектер – 
анкерлік  шыбықтарды  пісіру  арқылы  өзара 
немесе 
 
басқа 
құралымдар 
арасындағы 
жинамалы 
және 
жинамалы-тұтасқұймалы 
темірбетондар 
құралымдарын 
қосу 
үшін 
құралымға 
оны 
бетонмен 
құюға 
дейін 
орнатылатын 
анкерлік 
шыбықтармен 
дәнекерленген    металл  элементтер  (дөңгелек, 
жолақ, бұрыштық болаттан жасалған). 
 
Заклепка
 – крепежная  деталь,  состоящая  из 
стержня  (трубки)  и  закладной  головки  на  одном 
конце  и  замыкающей  головки,  образующейся  в 
процессе  клепки,  на  другом  в  результате  чего 
получается неразъемное заклепочное соединение. 
 
 
Тойтарма 
–  нәтижесінде    ажырамас  тойтарма 
қосылу 
пайда 
болатын 
 
бір 
ұшында  
шыбықтардан  (түтік)  және  бекіткіш  бас 
тиектерден,  ал  екінші  ұшында  тойтару  процесі 
кезінде  жасалатын  тұйықталатын  бас  тиектен 
тұратын бекіту бөлшегі. 
Заклепочное 
соединение
 – неразъемное 
соединение деталей при помощи заклепок. 
 
 
Тойтарма  қосу 
–  тойтарма  шегелер  арқылы 
тетіктерді  ажырамастай етіп қосу. 
Закомара 
– 
полукруглое 
или 
килевидное 
завершение  наружного  участка  стены  (отрезка 
между 
двумя 
лопатками), 
воспроизводящее 
очертания расположенного за ним свода. 
 
 
Закомара
 – өзінен 
кейін 
орналасқан 
тоғыспаның 
сұлбасын 
қайталайтын 
қабырғаның 
сыртқы 
бөлігінің 
(екі 
жауырындықтың 
арасының) 
жартылай 
дөңгелене немесе үшкірленіп аяқталуы. 
Закрепление 
грунтов
 – искусственное 
преобразование  свойств  грунтов  в  условиях 
естественного  залегания  для  повышения  их 
прочности 
или 
связности, 
придания 
им 
водонепроницаемости. 
 
 
Топырақтарды  бекіту – 
беріктігін  немесе 
байламдылығын  арттыру,  су  өткізбейтіндей 
етіп 
жасау 
үшін 
табиғи 
 
жағдайдағы 
топырақтардың қасиеттерін жасанды  өзгерту. 
Залог 
–  серия  ударов  молота  по  забиваемой  в 
грунт  свае,  выполняемая  для  замера  средней 
величины ее отказа. 
 
Кепіл
 – қаданың  қағылуының    орташа 
шамасын 
өлшеу 
үшін 
орындалатын, 
топыраққа  қағылатын  қадаға  балғаның  соғу 
сериясы. 
 
Замачивание  грунтов
 – способ  уплотнения 
просадочных  грунтов  путем  затопления  водой до 
заданной стабилизации просадки. 
 
Топырақты  сулау
 – төмендеудің    тұрақты 
қалпына  келгенге  дейін  су  құю  арқылы 
отырылғыш топырақтарды тығыздау әдісі. 
 
Замок
 – 1) в  широком  смысле – устройство, 
обеспечивающее  стопорение  подвижных  частей 
машин  и  механизмов; 2) специальное  соединение 
деревянных  конструкций; 3) устройство  для 
запирания  помещений,  ящиков,  дверей  машин  и 
т.д.; 4) замок  в  архитектуре – верхний 
замыкающий (замковый) камень арки или свода. 
 
 
Құлып – 
1)  кең  мағынада  алғанда - 
машиналар 
мен 
тетіктердің 
қозғалмалы 
бөліктерінің  тоқтатылуын  қамтамасыз  ететін 
құрылғы; 2) ағаш  құралымдардың  арнайы 
қосылуы; 3) үй-жайлардың, 
жәшіктердің, 
машиналардың  есіктерін  және  т.б.  жабуға 
арналған құрылғы; 4)сәулетте- арканың немесе 
тоғыспаның жоғарғы (құлып) тасы. 
Замораживание  грунтов
 – способ  временного 
укрепления  слабых  водонасыщенных  грунтов  с 
образованием  ледогрунтового  массива  заданных 
размеров 
и 
прочности 
путем 
циркуляции 
носителя 
по 
трубам, 
погружаемым 
в 
замораживаемый грунт. 
 
 
Топырақтарды 
тоңдату
 – тоңданатын 
топыраққа  батырылатын  құбырлар  бойынша 
суық 
тасушы 
затты 
айналдыру 
арқылы 
берілген  мөлшерлер  мен  беріктіктің  мұз 
топырақ  массивін  қалыптастырып    суға 
қаныққан  әлсіз  топырақтарды  уақытша  бекіту 
әдісі. 
Замоноличивание 
стыков 
 
железобетонных   
Темірбетон 
құралымының 
түйісуін 
құйып 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
57 
конструкций
 – превращение 
в 
монолит 
сопряжения 
 
двух 
или 
более 
сборных 
железобетонных  конструкций  или  их  элементов 
путем 
скрепления 
(преимущественно 
электросваркой) 
выпусков 
арматуры 
или 
закладных  деталей  с  последующим  заполнением 
стыковой полости бетонной смесью. 
 
бекіту 
–  арматура  жеңсырықтарын  немесе 
салмалы  бөлшектерді  бекіту  арқылы  (көбінесе 
электр  пісірумен)  кейіннен  түйісу  қуыстарын 
бетон  қоспасымен    толтыра  отырып,  екі 
немесе  одан  да  көп  жинамалы  темірбетон 
құралымының  немесе  олардың  элементтері 
жанасуының тұтасқұймаға айналуы. 
Замочно-скобяное  изделие – 
изделие,  служащее 
для  соединения  оконных  створок  и  дверных 
полотен  с  коробками,  а  также  для  закрывания, 
запирания,  фиксирования  и  украшения  окон  и 
дверей. 
 
 
Құлып-қапсырма 
бұйымдары
 – терезе 
жармалары  мен  есік  жаппаларын  қосу  үшін, 
сондай-ақ терезелер мен есіктерді жабу, бекіту, 
белгілеу  және  безендіру  үшін  қызмет  ететін 
бұйым. 
Зануление – 
преднамеренное  электрическое 
соединение  с  нулевым  защитным  проводником 
металлических  нетоковедущих      частей,  которые 
могут  оказаться под напряжением. 
 
 
Нөлдеу
 – кернеуде  болуы  мүмкін  ток 
өткізбейтін    металл  бөлшектердің  нөлдік 
қорғаныш  өткізгішін  күні  бұрын  электрлік 
қосу. 
Заполнители  (для  бетонов)
 – природные  или 
искусственные 
сыпучие 
каменные 
материалы,основной 
компонент 
бетона. 
Различают  плотные,  пористые,  крупные,  мелкие. 
Подбор  заполнителей  существенно  влияет  на 
свойство бетонов и его стоимость. 
 
 
Толтырғыштар 
(бетондар 
үшін)
 
–табиғи 
немесе 
қолдан 
жасалған 
сусымалы 
тас 
материалдар, бетонның негізгі құрамы. Тығыз, 
кеуекті, 
ірі, 
майда 
болып 
бөлінеді. 
Толтырғыштарды  таңдау  бетонның  қасиеті 
мен оның құнына айрықша әсер етеді. 
Заполнители  для  бетона
 – природные  или 
искусственные сыпучие материалы, составляющие 
основную часть (до 85% по объему) бетона. 
 
Бетонға  арналған  толтырғыштар 
–  бетонның 
негізгі  бөлігін  (көлемі  бойынша 85 % дейін) 
құрайтын,  табиғи  немесе  жасанды  сусымалы 
материалдар.  
 
Запорная  планка – 
деталь,  в  которую  входит 
засов  или  засов-защелка  при  запирании  или 
фиксировании окна или двери. 
 
Бекіткіш  планка 
– терезені  немесе  есікті жабу 
немесе  бекіту  кезінде  ысырма  немесе  ысырма-
ілмешектер кіретін бөлшек.  
 
Заправочный 
островок
 — технологическая 
площадка, предназначенная для установки ТРК. 
 
Жанармайды  құю  орны 
–  ЖҮК  орнатуға 
арналған технологиялық алаң. 
 
Запроектная 
промышленная 
авария – 
промышленная 
авария, 
вызываемая 
не 
учитываемыми для проектных аварий исходными 
состояниями 
и 
сопровождающаяся 
дополнительными  по  сравнению  с  проектными 
авариями  отказами  систем  безопасности  и 
реализациями  ошибочных  решений  персонала, 
приведших к тяжелым последствиям. 
 
Жобадан  тыс  өнеркәсіптік  апат 
–  бастапқы 
қалыптағы 
жобалық 
апаттар 
үшін 
ескерілмейтін    және  жобалық  апаттармен 
салыстырғанда 
қауіпсіздік 
жүйелерінің 
қосымша 
істен 
шығуымен 
және 
қызметкерлердің 
қате 
шешімдерін 
жүзеге 
асыруымен  туындайтын,  ауыр  салдарларға 
әкелетін өнеркәсіптік апат. 
 
Засов – 
деталь  замка,  завертки  или  задвижки, 
служащая  для  обеспечения  запирания  дверей  или 
окон посредством входа в запорную планку. 
 
 
Ысырма 
-  бекіткіш  планкаға  кіру  арқылы 
есікті немесе терезені бекітуді қамтамасыз етуге 
арналған 
құлып, 
орама 
немесе 
ысырма 
бөлшегі.  
 
Засов-защелка – 
деталь  защелки,  служащая  для 
фиксирования  дверей  посредством  входа  в 
запорную планку. 
 
 
Ысырма-ілмешек
 - бекіткіш  планкаға  кіру 
арқылы  есікті  бекіту  үшін  қызмет  ететін  ілгіш 
бөлшегі.  
Затвор  гидравлический  (затвор  водяной)
 – 
устройство, 
препятствующее 
проникновению 
газов  из  одного  пространства  в  другое  (из 
трубопровода  в  помещение,  из  одного  участка 
трубопровода в другой), в котором течению газов 
в  нежелательном  направлении  препятствует  слой 
воды. 
 
 
Гидравликалық  жапқыш  (сумен  жапқыш) – 
газдың қажетсіз бағытта қозғалуына су қабаты  
кедергі  келтіретін  құбырлардағы  газдың  бір 
кеңістіктен екінші бір кеңістікке (құбырдан үй-
жайға,  құбырдың  бір  бөлігінен  басқа  бөлігіне) 
өтуіне тосқауыл болатын құрылғы. 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
58 
Затвор 
гидротехнический
 – подвижное 
водонепроницаемое устройство для закрывания и 
открывания 
водопропускных 
отверстий 
гидротехнического 
сооружения 
(водосливной 
плотины, 
шлюза, 
трубопровода, 
гидротехнического  туннеля,  рыбохода  и  т.п.)  с 
целью 
управления 
проходящим 
через 
них 
потоком воды. 
 
Гидротехникалық 
жапқыш
 – 
гидротехникалық имараттың (суағарлық бөгет, 
шлюз,  құбыр  желісі,  гидротехникалық  туннел, 
балық  өткізгіш  және  т.с.с.)  су  өткізетін 
тесіктерін    олар  арқылы  өтетін  су  ағынын 
басқару мақсатында  жабу мен ашуға арналған 
су өткізбейтін жылжымалы құрылғы.  
 
Затирочная  машина
 – отделочная  строительная 
машина 
для 
механизированной 
затирки 
штукатурного 
слоя, 
а 
также 
шлифовки 
шпатлеванных поверхностей. 
 
 
Тегістеу 
машинасы
 – сылақ 
қабатын 
механикалық 
тегістеуге, 
сондай-ақ 
тығыздалған 
үстіңгі 
қабатты 
ажарлауға 
арналған әрлейтін құрылыс машинасы.  
 
Затопление – 
образование  свободной  повер-
хности  воды  на  территории  в  результате 
паводков, нагонов волн и повышения уровней во-
доемов и водотоков. 
 
Су басу
 – аумақтағы су тасқыны, су айдамасы 
және    су  қоймалары  мен  ағын  су  деңгейінің 
артуы нәтижесінде су бетінің еркін жиналуы. 
 
Затраты  прямые
 – основная  составная  часть 
сметной 
стоимости 
строительно-монтажных 
работ,  включающая  стоимость  всех  материалов, 
изделий  и  конструкций,  энергетических  ресурсов, 
заработную 
плату 
рабочих 
и 
стоимость 
эксплуатации машин и механизмов. 
 
Тікелей шығындар
 – барлық материалдардың 
құны, 
бұйымдар 
мен 
құралымдар, 
энергетикалық  ресурстар,  жұмысшылардың 
еңбек  ақысы  және  машиналар  мен  тетіктерді 
пайдаланудың  құнына  негізделетін  құрылыс-
жинақтау  жұмыстарының  сметалық  құнының 
негізгі құрамдас бөлігі. 
 
Затяжка
 – стержневой 
элемент, 
вос-
принимающий 
растягивающие 
усилия 
в 
распорной  конструкции  арок,  сводов,  стропил  и 
т.п.,  соединяющей  концевые  узлы  строительных 
конструкций. 
 
 
Тартпа
 – құрылыс  құралымдарының  шеткі 
тораптарын 
қосатын 
арканың, 
тоғыспалардың, 
итарқалардың 
және 
т.б. 
кергіш 
құралымындағы 
созу 
күшін 
қабылдайтын  шыбықтық элемент. 
Затяжка 
в 
строительстве – 
обычно 
металлический  или  железобетонный  стержень, 
устанавливаемый,  как  правило,  на уровне  опор  и 
воспринимающий 
распорные 
усилия, 
возникающие  в  арках  (арочных  фермах),  сводах, 
конструкциях мостов и т.д. 
 
Құрылыстағы  тартпа 
–  ереже  бойынша  тірек 
деңгейінде 
бекітілетін 
және 
аркаларда 
(аркалық 
фермаларда), 
тоғыспаларда, 
көпірлердің  құралымдарында  пайда  болатын 
кергіш  күштерді  қабылдайтын  металл  немесе 
темірбетон шыбық.  
 
Захватка
 – участок 
здания, 
сооружения, 
предназначенный  для  поточного  выполнения 
строительно-монтажных 
работ 
с 
повторяющимися  на  данном  и  последующих  за 
ним участках составом и объемом работ. 
 
Алым 
– жұмыстардың құрамы және көлемімен 
берілген 
және 
одан 
кейінгі 
телімдерде 
қайталанатын 
 
құрылыс-жинақтау 
жұмыстарын  үздіксіз  орындауға  арналған 
ғимарат пен имараттың телімі. 
 
Заход 
направляющих 
ступени – 
элемент 
направляющих 
ступени, 
обеспечивающий 
плавный  заход  основных    бегунков  ступени  на 
направляющие. 
 
Бағыттаушы 
баспалдақ 
кірмесі
 – 
баспалдақтың 
негізгі 
жүгіртпелерінің 
бағыттаушыға  бірқалыпты  кіруді  қамтамасыз 
ететін бағыттаушы баспалдақтың элементі. 
 
Зачистка  котлована
 – съем  слоя  грунта  с 
поверхности 
дна 
и 
стен 
котлована, 
разработанного с недобором. 
 
Қазаншұңқырды  тазарту
 – қазаншұңқыр 
қабырғалары  мен  түбінің  бетінен  кем  қазудан 
қалыптасқан топырақ қабатын алу. 
 
Защелка – 
изделие,  служащее  для  фиксирования 
дверей 
и 
удержания 
их 
в 
определенном 
положении. 
 
Ілгіш – есіктерді  бекіту  және  оларды  белгілі 
бір жағдайда ұстау үшін қызмет ететін бұйым.  
 
Защита  населения  в  чрезвычайных  ситуациях 
(защита  населения  в  ЧС) – совокупность 
взаимосвязанных  по  времени,  ресурсам  и  месту 
проведения  мероприятий  ЧС,  направленных  на 
предотвращение или предельное снижение потерь 
населения  и  угрозы  его  жизни  и  здоровью  от 
поражающих факторов и воздействий источников 
чрезвычайной ситуации. 
 
Төтенше  жағдайларда  халықты  қорғау 
(ТЖ-да 
халықты  қорғау) – халықтың  азаюы  және 
олардың  өмірі  мен  денсаулығына  төнген 
қауіпті  жою  факторлары  мен  ТЖ  көздерінің 
әсерлерін 
болдырмауға 
немесе 
азайтуға 
бағытталған 
өзара 
байланыстағы 
ТЖ 
шараларының өткізу уақыты, ресурстары және 
орны бойынша  жиынтығы.  
Защита  от  коррозии  строительного  материала –   
Құрылыс  материалын  тоттанудан  қорғау
 – 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
59 
способы 
и 
средства, 
уменьшающие 
или 
предотвращающие 
коррозию 
строительного 
материала. 
құрылыс  материалының  тоттануын  азайтатын 
немесе болдырмайтын тәсілдер мен құралдар.  
 
Защита  от  прикосновения  к  токоведущим  частям 
–
  устройство,  предотвращающее  прикосновение 
или  приближение  на  опасное  расстояние  к 
токоведущим частям. 
 
Ток  жүретін  бөліктерге  жанасудан  қорғау
 – 
ток  жүретін  бөліктерге  қауіпті  аралыққа 
жанасуды  немесе  жақындауды  болдырмайтын  
құрылғы.  
 
Защитная  обработка  поверхности – 
физическая, 
химическая  или  электрохимическая  обработка, 
повышающая 
коррозионную 
стойкость 
поверхностного  слоя  строительного  изделия  или 
конструкции. 
 
 
Беттерді қорғау өңдеуі
 – құрылыс бұйымының 
немесе 
құралымының 
беткі 
қабатының 
тоттанбау  беріктігін  арттыратын  физикалық, 
химиялық немесе электрохимиялық өңдеу.  
 
Защитная пропитка – 
заполнение пор материала 
строительной 
конструкции 
или 
нанесение 
защитного  покрытия  материалами,  стойкими  к 
воздействию агрессивной среды. 
 
 
Қорғаныштық  сіңіруші
 – жеміргіш  ортаның 
әсеріне 
берік 
материалдармен 
құрылыс 
құралымы 
материалдарының 
кеуектерін 
толтыру немесе қорғау жабынды қондыру.  
 
Защитно-декоративная 
планка – 
изделие, 
устанавливаемое  на  дверях  или  окнах,  служащее 
для 
декоративного 
оформления 
ручки, 
цилиндрового  механизма  замка,  отверстия  для 
ключа  или  для  защиты  цилиндрового  механизма 
от принудительной поломки. 
 
 
Қорғаныштық-әшекей  планка
 – тұтқаның, 
құлыптың  цилиндр  тетігін,  кілтке  арналған 
ойықты  әшекейлі  безендіру  немесе  цилиндр 
тетікті мәжбүрлеп бұзудан қорғау үшін қызмет 
ететін  есіктер  мен  терезелерге  бекітілетін 
бұйым.  
 
Защитное 
заземление – 
преднамеренное 
электрическое  соединение  с  землей  или  ее 
эквивалентом    металлических  нетоковедущих 
частей, 
которые 
могут 
оказаться 
под 
напряжением. 
 
 
Қорғаныштық  жерге  қосу
 – жермен  немесе 
оның  кернеулі  болып  шығуы  мүмкін  металл 
ток  өткізбейтін  баламасымен  күні  бұрын 
электрлік қосу.  
 
Защитное    отключение – 
быстродействующая 
защита, 
обеспечивающая 
автоматическое 
отключение электроустановки при возникновении 
в ней опасности поражения током. 
 
 
Қорғаныштық  ажырату
 – ток  соғу  қаупі 
төнген 
жағдайда 
электр 
қондырғысын 
автоматты 
түрде 
ажыратуды 
қамтамасыз 
ететін шұғыл әрекет жасайтын қорғаныш.  
Защитное  покрытие – 
покрытие,  создаваемое  на 
поверхности 
строительного 
изделия 
или 
конструкции для защиты от коррозии. 
 
 
Қорғаныш  жапқышы
 – тоттанудан  сақтау 
үшін 
құрылыс 
бұйымының 
немесе 
құралымдарының бетінде жасалған жапқыш.  
 
Защитное сооружение – 
инженерное сооружение, 
предназначенное  для  укрытия  людей,  техники  и 
имущества 
от 
опасностей, 
возникающих 
в 
результате  последствий  аварий  или  катастроф  на 
потенциально опасных объектах, либо стихийных 
бедствий  в  районах  размещения  этих  объектов,  а 
также  от  воздействия  современных  средств 
поражения. 
 
Қорғаныш 
имараты
 – әлеуетті 
қауіпті 
нысандарда апаттар немесе зілзаланың, не осы 
нысандар  орналасқан  аудандардағы  табиғи 
апаттардың  салдарынан,  сондай-ақ  қазіргі 
зақымдау 
құралдарының 
әсерінен 
пайда 
болатын  қауіп-қатерден  адамдарды,  техника 
мен  мүлікті  жасыруға  арналған  инженерлік 
имарат.  
 
Защитный  бетон – 
особо  тяжелый  бетон, 
используемый  для  защиты  от  нейтронного 
излучения  (главным  образом,  за  счет  его 
поглощения) 
на 
атомных 
электростанциях, 
ядерных энергетических установках и др. 
 
Қорғаныш 
бетон
 – атом 
электр 
станцияларында, 
ядролық 
энергетикалық 
қондырғыларда және т.б. нейтрондық сәуледен 
(ең бастысы, оның сіңуі есебінен) қорғану үшін 
пайдаланылатын айрықша ауыр бетон.  
 
Защитный  слой – 
элемент  кровли,  предохра-
няющий  основной  водоизоляционный  ковер  от 
механических  повреждений,  непосредственного 
воздействия  атмосферных  факторов,  солнечной 
радиации и распространения огня на поверхности 
кровли. 
 
 
Қорғаушы  қабат – 
негізгі  суоқшаулағыш 
кілемді  механикалық  зақымданулардан,  ат-
мосфералық  факторлардың,  күн  радиация-
сының  тікелей  әсерінен  және  жабын  беті 
үстінде  от  таралуынан  қорғайтын  жабын  эле-
менті. 
Защитный  слой  бетона
 – слой  бетона  от 
наружной 
поверхности 
железобетонной 
 
Бетонның  қорғаныш  қабаты
 – бетонның 
темірбетон  құралымының  сыртқы  бетінен 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
60 
конструкции 
до 
ближайшей 
поверхности 
арматуры. 
арматураның  жақын  арадағы  бетіне  дейінгі 
қабаты.  
 
Защитный  угол  светильника
  определяется  углом, 
заключенным  между  горизонтальной  плоскостью 
и  линией,  касательной  к  светящему  телу  лампы, 
проведенной 
через 
край 
отражателя 
или 
непрозрачного экрана. 
 
Шырақтың  қорғаныш  бұрышы
 – көлденең 
жазық  пен  бейнелегіштің  немесе  мөлдір  емес 
экранның  шеті  арқылы  өткізілген  шамның 
жарқырайтын 
денесіне 
жанама 
сызық 
арасында жасалған бұрыш деп анықталады.  
 
 
Защищенность 
в 
чрезвычайных 
ситуациях
 
(защищенность  в  ЧС) – состояние,  при  котором 
предотвращают,  преодолевают  или  предельно 
снижают  негативные  последствия  возникновения 
потенциальных 
опасностей 
в 
чрезвычайных 
ситуациях  для  населения,  объектов  народного 
хозяйства и окружающей природной среды. 
 
 
Төтенше  жағдайлардағы  қорғаныштылық  (ТЖ 
қорғаныштылық)
 – халық, 
халық 
шаруашылығы 
нысандары 
мен 
қоршаған 
табиғи  орта  үшін  төтенше  жағдайлардағы  
әлеуетті  қауіп-қатерлердің  пайда  болуының 
теріс  салдарын  жоятын, болдырмайтын  немесе 
неғұрлым азайтатын жағдай.  
 
Звукоизоляционные 
материалы
  
(преимущественно  рулонные  и  плиточные) - 
используют 
в 
конструкциях 
межэтажных 
перекрытий, во внутренних стенах и перегородках 
(минераловатные  и  стекловолокнистые  маты  и 
плиты), 
а 
также 
как 
виброизоляционные 
прокладки  (из  эластичных  газонаполненных 
пластмасс,  литой  или  губчатой  резины)  под 
машины и оборудование. 
 
 
Дыбыс  оқшаулағыш  материалдар
    (көбінесе 
рулонды  немесе  тақташалы) - қабатаралық 
жабулар  құралымдарында,  ішкі  қабырғалар 
мен арақабырғаларда (минералдық мақта және 
шыны  талшықты  төсемдер  мен  тақталар), 
сондай-ақ  машиналар  мен  жабдықтар  астына 
виброоқшаулағыш  төсемдер  (созылмалы  газ 
толтырылған  пластмасса  құйылған  немесе 
кеуекті резеңке) ретінде пайдаланады.  
Звукоизоляция ограждающих конструкций зданий
 
–  ослабление  уровня  звука,  проникающего  в 
помещение 
извне, 
путем 
повышения 
звукоизолированной способности ограждений. 
 
 
Ғимарат 
құралымын 
қоршайтын 
дыбысоқшаулау 
– 
қоршаудың 
дыбысоқшаулау 
мүмкіндіктерін 
арттыру 
арқылы  үй-жайға  сырттан  енетін  дыбыс 
деңгейінің әлсіреуі. 
Звукопоглощающие  конструкции
 – конструкции 
и  устройства  для  поглощения  падающих  на  них 
звуковых волн. 
 
Дыбыс  сіңіргіш  құралымдар
 – түсетін  дыбыс 
толқындарын  сіңіруге  арналған  құралымдар 
мен құрылғылар.   
 
Звукопоглощающие материалы
 – применяют для 
облицовки  помещений  и  технических  устройств, 
требующих  снижения  уровня  шумов,  а  также  для 
улучшения  акустических  свойств  зрительных 
залов, радиостудий и пр. 
 
Дыбыс сіңіргіш материалдар
 – үй-жайды және 
шулар  деңгейін  төмендетуді  талап  ететін  
техникалық 
құрылғыларды 
қаптау 
үшін, 
сондай-ақ 
көрермен 
залдарының, 
радиостудиялардың  және  т.б.  акустикалық 
қасиеттерін жақсарту үшін қолданады. 
 
Звукопроницаемость 
– 
свойство 
материала 
пропускать воздушные и ударные звуки. 
 
Дыбыс  өткізушілік
 – материалдың  ауа  және 
ұрмалы дыбыстар өткізу қасиеті. 
 
Здание 
–  искусственное  строение,  состоящее  из 
несущих  и  ограждающих  конструкций,  образую-
щих обязательный  наземный замкнутый объем,  в 
зависимости от функционального назначения, ис-
пользуемое  для  проживания  или  пребывания 
людей, выполнения производственных процессов, 
а  также  размещения  и  хранения  материальных 
ценностей. Здание может иметь подземную часть. 
 
Ғимарат 
– адамдардың тұруына немесе iшiнде 
болуына,  өндiрiстiк  процестердi  орындауға, 
сондай-ақ 
материалдық 
құндылықтарды 
орналастыруға және сақтауға пайдаланылатын 
қызметтік  мақсатына  байланысты  жер  бетiнде 
мiндеттi  түрде  тұйық  көлемдi  құрайтын, 
көтергіш 
және 
қоршау 
құралымдарынан 
тұратын 
жасанды 
құрылыс. 
Ғимараттың 
жерастындағы бөлiгi болуы мүмкiн. 
 
Здание  (помещение)  сервисного  обслуживания 
водителей  и  пассажиров 
—  здание  (помещение), 
предназначенное  для  обслуживания  водителей  и 
пассажиров. 
 
Жүргiзушiлер  мен  жолаушыларға  сервистiк 
қызмет  көрсету  ғимараты  (үй-жайы)  
– 
жүргiзушiлер 
мен 
жолаушыларға 
қызмет 
көрсетуге арналған ғимарат (үй-жай). 
 
Здание  (помещение)  сервисного  обслуживания 
транспортных  средств  (мойка  и  посты  техниче-
ского  oбcлуживaния  автомобилей)
 — здание 
 
Көлiк  құралдарына  (автомобильдерді  жуу  және 
техникалық 
қызмет 
көрсету 
орындары) 
сервистiк  қызмет  көрсету  ғимараты  (үй-жайы) 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
61 
(помещение), 
в 
котором 
предусматривается 
выполнение 
работ 
по 
техническому 
обслуживанию транспортных средств. 
–  көлiк  құралдарына  техникалық  қызмет 
көрсету 
бойынша 
жұмыс 
атқару 
қарастырылатын ғимарат (үй-жай). 
 
Здания 
жилые
 – квартирные 
дома 
для 
постоянного проживания людей и общежития для 
проживания в течение срока работы или учебы. 
 
Тұрғын  ғимараттар
 – адамдардың  тұрақты 
тұруына  арналған  пәтерлі  үйлер  және  жұмыс 
немесе  оқу    мерзімінде  тұруға  арналған 
жатақханалар. 
 
Здания  и  сооружения  временные
 – специально 
возводимые  или  временно  приспосабливаемые 
(постоянные)  на  период  строительства  здания 
(жилые,  культурно-бытовые  и  др.)  и  сооружения 
(производственного  и  вспомогательного  назначе-
ния), необходимые для обслуживания работников 
строительства, 
организации 
и 
выполнения 
строительно-монтажных работ. 
 
 
Уақытша  ғимараттар  мен  имараттар 
 – 
ғимарат (тұрғын, мәдени-тұрмыстық және т.б.) 
пен  имараттардың  (өндірістік  және  қосалқы 
қызметтегі)  құрылысы  мерзімінде  құрылыс 
жұмысшыларына  қызмет  етуіне,  құрылыс-
жинақтау 
жұмыстарын 
орындау 
мен 
ұйымдастыруға  қажетті  арнайы  салынған 
немесе  уақытша  ыңғайландырылған  (тұрақты) 
құрылымдар. 
Здания  и  сооружения  общественные
 – здания  и 
сооружения,  предназначенные  для  социального 
обслуживания  населения  и  для  размещения 
административных  учреждений  и  общественных 
организаций. 
 
 
Қоғамдық  ғимараттар  мен  имараттар 
– 
халыққа  әлеуметтік  қызмет  көрсетуге  және 
әкімшілік мекемелер мен қоғамдық ұйымдарды 
орналастыруға 
арналған 
ғимараттар 
мен 
имараттар. 
Здания 
производственные
 – здания 
для 
размещения 
промышленных 
и 
сельскохозяйственных производств и обеспечения 
необходимых  условий  для  труда  людей  и 
эксплуатации технологического оборудования. 
 
Өндірістік  ғимараттар
 – өнеркәсіптік  және 
ауылшаруашылық 
 
өндірістерді 
орналастыруға,  адамдардың  еңбек  етуі  үшін 
қажетті 
жағдайлар 
жасауға 
және 
технологиялық 
жабдықтарды 
пайдалануға 
арналған ғимараттар. 
 
Земельный  участок
 – земельная  территория, 
закрепленная за жилым домом в порядке, устано-
вленном законодательством. 
 
 
Жер  телімі – 
заңмен  белгіленген  тәртіпте 
тұрғын үйге бекітілген жер аумағы. 
Землеройно-фрезерная  машина
 – землеройно-
транспортная  машина  для  послойной  разработки 
(рытья) 
мерзлых 
грунтов 
и 
планировки 
поверхности. 
 
Жер 
қазу-фрезерлеу 
машинасы 
–
 
тоң 
топырақтарды  қабатымен  өңдеуге  (қазуға) 
және  бетін  тегістеуге  арналған  жер  қазу-
тасымалдау машинасы. 
 
Землеройные машины
 – машины для разработки 
грунтов всех категорий, в т.ч. мерзлых, скальных, 
заболоченных, 
а 
также 
залежей 
полезных 
ископаемых. 
 
Жер  қазу  машиналары – 
барлық  санаттағы 
топырақтарды,  соның  ішінде  тоң,  жартасты, 
батпақты,  сондай-ақ  пайдалы  қазба  кендерін  
өңдеуге арналған машиналар. 
 
Землесосный  снаряд,  земснаряд
 – плавучая 
землеройная  машина  для  извлечения  грунта  из-
под воды всасыванием его в виде  водогрунтовой 
смеси (пульпы). 
 
Топырақ  сору  снаряды,  жер  снаряды – 
топырақты 
сутопырақ 
қоспасы 
(қойыртпақтар)  түрінде  су  астынан  сорып 
алуға  арналған  қалқымалы  жер  қазатын 
машина. 
 
Землечерпательный 
снаряд 
–
плавучая 
землеройная  машина  с  черпаковым  устройством 
для извлечения грунта из-под воды. 
 
Топыраққарпығыш  снаряд – 
су  астынан 
топырақты  алуға  арналған  топырақ  шығару 
құрылғысы 
бар 
қалқымалы 
жер 
қазу 
машинасы. 
 
Земляное  полотно
 – сооружение,  служащее 
основанием  верхнего  строения  пути  железной 
дороги  и  дорожной  одежды  автомобильной 
дороги. 
 
 
Жер  төсемі – 
теміржол  жолының  үстіңгі 
құрылысына  және  автомобиль  жолының  жол 
төсеміне негіз болатын имарат. 
Знак  безопасности – 
знак,  предназначенный  для 
предупреждения 
человека 
о 
возможной 
опасности, 
запрещении 
или 
предписании 
определенных действий, а также для информации 
 
Қауіпсіздік  белгісі – 
адамды  болуы  мүмкін 
қауіп 
туралы 
ескертуге, 
белгілі 
бір 
іс-
әрекеттерге тыйым салу немесе бұйрық беруге, 
сондай-ақ  пайдалануға  қауіпті  және  (немесе) 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
62 
о 
расположении 
объектов, 
использование 
которых  связано  с  исключением  или  снижением 
последствий воздействия опасных и (или) вредных 
производственных факторов. 
 
зиянды  өндірістік  факторлардың  әсер  етуі 
салдарын  жою  немесе  азайтуға  байланысты 
нысандардың 
орналасқаны 
туралы 
ақпараттандыруға  арналған белгі. 
Знаки  геодезические
 – подземные  устройства  и 
наземные 
сооружения, 
обозначающие 
и 
закрепляющие  положение  геодезического  пункта 
на местности. 
 
 
Геодезиялық  белгілер 
–  жергілікті  жердегі 
геодезиялық  пункттің  орналасуын  білдіретін 
және  бекітетін  жерасты  құрылғылары  және 
жерүсті имараттары.  
Золоудаление
 – удаление  золы  и  шлаков, 
скапливающихся в зольных и шлаковых бункерах, 
топочных  камерах,  газоходах,  золоуловителях 
котельных агрегатов при сжигании в них твердых 
топлив. 
 
 
Күлді 
әкету 
– 
күлдің 
және 
қождың 
бункерлерінде, 
жанғыш 
камераларда, 
газ 
жолдарында, 
қазандық 
агрегатының 
күлұстағышында  қатты  отынды  жағу  кезінде 
жинақталған күл мен қожды әкету. 
Золоуловитель
 – аппарат  для  очистки  дымовых 
газов от летучей золы. 
 
 
Күлұстағыш 
–  түтінді  газды  ұшқан  күлден 
тазартуға арналған аппарат. 
Зона  А – 
зона  эскалатора,  включающая 
криволинейный 
участок 
направляющих 
и 
натяжное устройство. 
 
 
А 
аймағы
 – бағыттағыштардың  қисық 
сызықты  бөлігі  және  керу  құрылғысы  енетін 
эскалатор аймағы. 
Зона  Б – 
зона  эскалатора,  расположенная  выше 
зоны 
Бн, 
включающая 
прямолинейные 
направляющие. 
 
 
Б 
аймағы
 – Бн 
аймағынан 
жоғары 
орналасқан, 
құрамына 
түзу 
сызықты 
бағыттағыштар енетін эскалатор аймағы. 
Зона Бн – 
зона эскалатора, расположенная выше 
зоны 
А, 
включающая 
прямолинейные 
направляющие и контрнаправляющие. 
 
Бн 
аймағы
 – А 
аймағынан 
жоғары 
орналасқан, 
құрамына 
түзу 
сызықты 
бағыттағыштар 
мен 
кері 
бағыттағыштар 
кіретін эскалатор аймағы. 
 
Зона 
В – 
верхняя 
зона 
эскалатора, 
расположенная  после  зоны  И,  включающая 
верхний криволинейный участок направляющих и 
привод поручня. 
 
В аймағы 
– эскалатордың И аймағынан кейін 
орналасқан, 
құрамына 
бағыттағыштардың 
жоғарғы  қисық  сызықты  бөлігі  мен    жетек 
тұтқасы кіретін жоғарғы аймағы. 
Зона  Д – 
дополнительная  зона  эскалатора, 
расположенная после зоны В. 
 
Д  аймағы
 – эскалатордың  В  аймағынан  кейін 
орналасқан қосымша аймағы. 
 
Зона 
Е – 
приводная 
зона 
эскалатора, 
расположенная после зоны В. 
 
Е  аймағы
 – эскалатордың  В  аймағынан  кейін 
орналасқан жетек аймағы. 
 
Зона 
Ед – 
приводная  зона  удлиненного 
эскалатора, расположенная после зоны Д. 
 
Ед аймағы
 – Д аймағынан кейін орналасатын  
ұзартылған эскалатордың жетек аймағы. 
 
Зона  И – 
зона  эскалатора,  расположенная  после 
зоны 
Б, 
включающая 
прямолинейные 
направляющие заданной длины. 
 
И  аймағы
 – Б  аймағынан  кейін  орналасқан, 
құрамына берілген ұзындықтағы түзу сызықты 
бағыттағыштар кіретін эскалатор аймағы. 
 
Зона 
М – 
приводная 
зона 
поэтажного 
эскалатора. 
 
М  аймағы
 – қабатаралық  эскалатордың  
жетек аймағы. 
 
Зона  бедствия – 

жүктеу/скачать 3,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: