Строительные нормы и правила строительная терминология

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
86 
стене или колонне выступающих или выдвинутых 
в горизонтальном направлении частей машин или 
сооружений; 2) кронштейн  в  архитектуре – 
выступ  в  стене,  обычно  профилированный, 
служит для поддержки балконов, карнизов и пр. 
тұрған немесе горизонталь бағытта жылжытып 
шығарылған  бөліктеріне  бекітуге  арналған 
консольді  тірек  бөлшек  немесе  құралым;  2) 
сәулеттегі  кронштейн – қабырғадағы  кертеш, 
әдетте  пішінделген,  балкондарды,  ернеулерді 
және т.б. ұстап тұруға арналған. 
Круглопильный 
станок
 – 
деревообрабатывающий  станок  для  продольной, 
поперечной  и  смешанной  распиловки  и  раскроя 
бревен 
и 
древесных 
материалов; 
режущий 
инструмент – круглая пила. 
 
Дөңгелекаралы  станок – 
бөренелер  мен  ағаш 
материалдарын  ұзынынан,  көлденеңінен  және 
аралас  аралауға  және  пішуге  арналған  ағаш 
өңдеуші станок; кесуші аспап – дөңгелек ара. 
Крупноблочные  конструкции  в  строительстве
 – 
сборные 
конструкции 
из 
крупноразмерных 
искусственных или природных камней (блоков). 
 
Құрылыстағы  ірі  блокті
 
құралымдар  - і
рі 
жасанды немесе табиғи тастардан (блоктардан) 
құрастырылатын құрама құралымдар. 
Крупнопанельные конструкции в строительстве
 – 
конструкции  из  крупноразмерных  плоскостных 
сборных 
элементов, 
изготовляемые 
на 
специальных  предприятиях  и  монтируемые  на 
строительной площадке. 
 
Құрылыстағы  ірі  панельді  құралымдар – 
арнайы  кәсіпорындарда  жасалып,  құрылыс 
алаңында  орнатылатын  ірі  жазықтық  құрама 
элементтерден тұратын құралымдар.  
Крупнопористый  бетон,  беспесчаный  бетон
 – 
бетон,  получаемый  из  смеси  плотного  или 
пористого гравия или щебня, вяжущего и воды. 
 
Ірі кеуекті бетон, құмсыз бетон – тығыз немесе 
кеуекті 
гравий 
немесе 
ұсақталған 
тас, 
байланыстырушы 
мен 
судың 
қоспасынан 
жасалынатын бетон. 
Крыльцо
 — наружная пристройка при входе в дом 
с площадкой и лестницей. 
 
Кіреберіс – 
алаңшасы  және  баспалдағы  бар 
үйге кіре берістегі сыртқы жапсарлас жай.  
Крыша – 
верхняя  ограждающая  конструкция 
здания. Состоит из несущей части (стропил, ферм, 
прогонов,  панелей  и  т.д.),  передающей  нагрузку 
от  снега,  ветра  и  собственного  веса  крыши  на 
стены  или  каркас.  Крыши  подразделяются  на 
чердачные  и  бесчердачные  (совмещенные  с 
верхним перекрытием). 
 
Шатыр 
-  ғимараттың  жоғарғы  қоршаушы 
құралымы.  Қардың,  желдің  және  төбенің  өзі-
нің  салмағын  қабырғаларға  немесе  қаңқаға 
тарататын  көтергіш  бөліктен  (итарқалардан, 
фермалардан,  жүгіртпелерден,  панельдерден 
және  т.с.с.)  тұрады.  Шатырлар    шатырлық 
және 
шатырсыз 
(жоғарғы 
аражабынмен 
біріктірілген) болып бөлінеді. 
Крышка – 
деталь, закрывающая корпус изделия. 
 
Қақпақ – 
бұйымның тұлғасын жауып тұратын 
бөлшек. 
Крышная  котельная – 
котельная,  располагаемая 
(размещаемая) 
на 
покрытии 
здания 
непосредственно  или  на  специально  устроенном 
основании над покрытием. 
 
Төбе  қазандығы – 
ғимараттың  төбесінде 
немесе  жабынның  үстінде  арнайы  жасалған 
негіздің үстінде орналастырылатын қазандық. 
Кряж
 – сравнительно короткий толстый  отрезок  
ствола  дерева,  преимущественно  лиственных 
пород, реже – хвойных. 
 
Дөңбек – 
ағаш  діңгегінің  салыстырмалы 
қысқа  жуан  кесіндісі,  негізінен  жапырақты 
ағаштардан, 
сирегірек 
қылқан 
жапырақтылардан жасалады. 
Ксилолит
 – искусственный 
строительный 
материал  из  смеси  магнезиального  вяжущего, 
древесной  муки  и  опилок  с  добавлением 
тонкодисперсных 
минеральных 
веществ 
и 
щелочестойких пигментов. 
 
Ксилолит – 
магнезиялық  байланыстырушы, 
ағаш  ұны  және  үгінділері  қоспасынан  жұқа 
дисперсті минералды заттар мен сілтіге төзімді 
пигменттер  қосылып  жасалатын  жасанды 
құрылыс материалы. 
Кулачок  цилиндрового  механизма – 
деталь 
цилиндрового 
механизма, 
служащая 
для 
передвижения засова. 
 
Цилиндрлік  механизмнің  жұдырықшасы – 
ысырманы  жылжытуға  арналған  цилиндрлік 
механизмнің бөлшегі. 
Купол
 – 1) пространственная  конструкция 
выпуклого  покрытия  зданий  и  сооружений, 
перекрывающая  круглые,  эллиптические  или 
многоугольные в плане помещения; 2) в геологии 
–  форма  залегания  слоистых  магматических 
пород, солей и др. 
 
Күмбез – 
1)  бөлмелердің  жайғасымында  
дөңгелек, 
эллипті 
немесе 
көп 
бұрышты 
жабатын, ғимараттар мен имараттардың дөңес 
жабынды  кеңістікті  құралымы; 2) геологияда 
–  қабатты  магматикалық  жыныстардың, 
тұздардың және т.б. жату пішіні. 
Кювет
 – боковая  сточная  канава  для  отвода 
поверхностных  вод  с  полотна  и  откосов  выемки 
дороги. 
 
Кювет – 
жол  бетінен  және  қиябетінен  суды 
ағызуға арналған қаптал  ақаба су арығы. 
Лаборатория  строительная
 – учреждение  или 
отдел в составе строительного подразделения, где 
производятся 
все 
необходимые 
испытания 
строительных материалов и конструкций. 
 
Құрылыс 
лабораториясы
 
(зертханасы) – 
құрылыс  материалдары  мен  құралымдарын 
қажетті 
сынақтан 
өткізетін 
құрылыс 
бөлімшесінің  құрамындағы  мекеме  немесе 
бөлім. 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
87 
Лавины  снежные – 
сосредоточенное  движение 
снежных масс, падающих или соскальзывающих с 
горных  склонов,  в  виде  сплошного  тела  (мокрые 
лавины) или распыленного снега (сухие лавины). 
 
Қар 
көшкіні – 
тұтас 
күйінде 
(ылғал 
көшкіндер)  немесе  бытыранды  қар  күйіндегі 
(құрғақ  көшкіндер)  тау  бөктерлерінен  құлап 
немесе  сырғып  түсетін  қар  массаларының 
жинақталған қозғалысы. 
Лаки
 – растворы  пленкообразующих  веществ  в 
органических  растворителях,  применяемые  для 
получения прозрачных защитных и декоративных 
покрытий 
или 
для 
 
электроизоляционной 
пропитки  различных  материалов,  а  также  для 
приготовления  эмалевых  красок,  грунтовок, 
шпатлевок. 
 
Лактар – 
мөлдір  қорғаныш  және  декоративті 
қабаттар 
жасау 
үшін 
немесе 
түрлі 
материалдарға 
электрлік 
ажыратушыны 
сіңдіру  үшін,  сондай-ақ  эмаль  сырларды, 
тегістеушілерді, 
тығындаушыларды 
дайындауға  қолданылатын  қабық  жасаушы 
заттардың 
органикалық 
еріткіштердегі 
ерітіндісі.  
Лакокрасочное  защитное  покрытие
 – покрытие 
на  поверхности  строительного  изделия  или 
конструкции 
из 
лакокрасочного 
материала, 
состоящее  из  одного  или  нескольких  слоев, 
адгезионно 
связанных 
с 
защищаемой 
поверхностью. 
 
Сырлы  лак  қорғаныш  қабаты – 
қорғанатын 
бетпен  адгезивті  байланысқан  бір  немесе 
бірнеше 
қабаттан 
тұратын 
құрылыс 
бұйымының  немесе  құралымының  бетіндегі 
сырлы лак қабаты. 
Лакокрасочные 
материалы
 – составы 
(преимущественно  жидкие  и  пастообразные), 
которые при нанесении тонким слоем на твердую 
подложку  высыхают  с  образованием  твердой 
пленки – лакокрасочного покрытия. 
 
Сырлы  лак  материалдары – 
қатты  бетке 
жұқалап  жаққан  кезде  қатты  қабық – сырлы 
лак қабатын жасап кебетін құрамдар (негізінен 
сұйық және сықпа түрінде).  
Лакокрасочные  покрытия
 – покрытия,  которые 
образуются 
после 
высыхания 
(отверждения) 
лакокрасочных 
материалов, 
нанесенных 
на 
подготовленную поверхность. 
 
Сырлы  лак  қабаттар – 
дайындалған  бетке 
жағылған  сырлы  лак  материалдары  кепкенде 
(қатқанда) пайда болатын қабаттар. 
Ламинарное  течение
 – перемещение  (течение) 
жидкости 
(или 
газа), 
характеризующееся 
отсутствием  перемешивания  между  соседними  ее 
слоями. 
 
Ламинарлық  ағыс – 
көрші  қабаттары  бір-
бірімен 
араласпайтын 
сұйықтың 
(немесе 
газдың) жылжуы (ағысы). 
Лампа  дневного  света
 – люминесцентная  лампа, 
излучение  которой  по  спектральному  составу 
близко к дневному свету. 
 
Күндізгі  жарық  шам -  
сәулесі  спектрлік 
құрамы  бойынша  күндізгі  жарыққа  жақын 
люминесценттік шам. 
Лампа 
накаливания
 – источник 
света 
с 
излучателем в виде проволоки (нити, спирали) из 
тугоплавкого 
металла 
(обычно 
вольфрама), 
накаливаемой 
электрическим 
током 
до 
температуры 2500-3300 К. 
 
Қыздыру  шамы – 
қиын  балқитын  металдан 
(әдетте  вольфрамнан)  жасалған  сым  (жіп, 
спираль)  түріндегі  сәуле  таратушысы  электр 
тогымен 2500-3000 К  температурасына  дейін 
қыздырылатын жарық көзі. 
Ландшафтная архитектура
 – искусство создавать 
гармоническое 
сочетание 
естественного 
ландшафта 
с 
освоенными 
человеком 
территориями, 
населенными 
пунктами, 
архитектурными комплексами и сооружениями. 
 
Ландшафтық  сәулет
 – адамзат  игерген 
аумақтар  мен  елді  мекендерді,  сәулеттік 
кешендер 
мен 
имараттарды 
табиғи 
ландшафтымен үйлестіру өнері. 
Лафетный  пожарный  ствол 
(лафетный  ствол) – 
поворотный  в  вертикальной  и  горизонтальной 
плоскостях  пожарный  ствол,  монтируемый  на 
опоре. 
 
Лафеттік өрт сөндіруші оқпан 
(лафеттік оқпан) 
– 
тірекке  орнатылатын  вертикаль  және 
горизонталь 
бағыттарда 
бұрылатын 
өрт 
сөндіруші оқпан.  
Лебедка – 
механизм,  тяговое  усилие  которого 
передается 
посредством 
гибкого 
элемента 
(каната,  цепи)  от  приводного  барабана.  Типы 
лебедок: 
барабанная, 
с 
канатоведущими 
шкивами, шпилевая. 
 
Жүкарба – 
тарту  күші  иілгіш  элемент  (арқан, 
шынжыр) 
арқылы 
қозғағыш 
барабаннан 
берілетін 
механизм. 
Жүкарба 
түрлері: 
барабанды,  арқан  жүргізетін  шкивтері  бар, 
шпильдік.  
Левое  замочно-скобяное  изделие – 
изделие, 
применяемое для левой двери или окна. 
 
Сол  жақ  құлып-қапсырма – 
сол  жақ  есік 
немесе терезеге қолданылатын бұйым. 
Легкие сплавы – 
конструкционные материалы на 
основе  легких  металлов  (алюминия,  магния, 
титана 
и 
бериллия), 
обладающие 
малой 
плотностью.  Характеризуются  высокой  удельной 
прочностью. 
 
Жеңіл 
қорытпалар – 
жеңіл 
металдар 
(алюминий,  магний,  титан  және  бериллий) 
негізінде 
жасалған 
тығыздығы 
төмен 
құралымдық  материалдар.  Жоғары  меншікті 
беріктігімен сипатталады. 
Легкий бетон
 – общее название большой группы 
бетонов  с  объемной  массой  менее 1800 кг/м
3
.  К 
ней  относятся  бетоны  на  пористых  заполнителях 
и ячеистые бетоны. 
 
Жеңіл бетон – 
көлемдік массасы 1800 кг/м
3 
кем 
бетондардың  үлкен  тобының  жалпы  атауы. 
Оған  кеуекті  толтырушылардан  жасалған 
бетондар мен ұялы бетондар жатады. 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
88 
Ледорез – 
отдельная конструкция или устройство 
на  плотинах  и  опорах  мостов  для  защиты  их  от 
повреждения  льдом  во  время  ледохода  и 
предупреждения образования ледовых заторов. 
 
Мұз  кесуші – 
бөгеттер  мен  көпірлердің 
тіректерін 
мұз 
кету 
кезінде 
мұзбен 
зақымдалудан қорғау және мұздың кептелуінің 
алдын  алу  үшін  оларда  орнатылған  жеке 
құралым немесе қондырғы.  
Ледосброс,  ледосбросное  сооружение
 – часть 
водосливной 
плотины, 
через 
которую 
производится  пропуск  (сброс)  льда  из  верхнего 
бьефа в нижний. 
 
Мұз  түсіруші,  мұз  түсіруші  имарат – 
жоғарғы 
бьефтен 
төменгі 
бьефке 
мұз 
өткізілетін 
(түсірілетін) су төккіш бөгеттің бөлігі. 
Ленточный 
конвейер
 – транспортирующее 
устройство  непрерывного  действия,  у  которого 
грузонесущим  и  одновременно  тяговым  органом 
служит  замкнутая  (бесконечная)  гибкая  лента, 
которая 
опирается 
по 
всей 
длине 
на 
стационарные роликоопоры. 
 
Ленталық  конвейер – 
барлық  ұзындығы 
бойынша  стационарлы  роликті  тіректерге 
тірелетін,  жүк  тасушы  және  бір  мезгілде 
тартушы  органы  болып  тұйықталған  иілгіш 
лента  қызмет  ететін,  үздіксіз  жұмыс  істейтін 
тасымалдаушы қондырғы. 
Леса 
строительные
 – временные 
вспомогательные конструкции для размещения на 
необходимой  высоте  рабочих,  инструментов, 
материалов  для  выполнения  строительных  и 
монтажных  работ,  преимущественно  снаружи 
здания (сооружения). 
 
Құрылыс 
мінбесатылары – 
көбінесе 
ғимараттың 
(имараттың) 
сырт 
жағында 
қажетті биіктікте жұмысшыларды, аспаптарды, 
материалдарды 
құрылыс 
және 
жинақтау 
жұмыстарын 
жүргізу 
үшін 
орнатылатын 
уақытша құралымдар. 
Лесоматериалы
 – материалы  из  древесины, 
сохранившие 
ее 
природную 
физическую 
структуру и химический состав. 
 
Ағаш  материалдар – 
табиғи  физикалық  және 
химиялық 
құрамы 
сақталған 
ағаш 
материалдар. 
Лесопильная  рама
 – станок  для  продольной 
распиловки бревен и брусьев. 
 
Ағаш  кесуші  рама – 
бөренелер  мен  ағаш 
келтектерін ұзынынан кесуге арналған станок. 
Лестница-палка – 
ручная  пожарная  лестница, 
складываемая  сдвиганием  тетив  за  счет  повоpoтa 
ступенек. 
 
Таяқсаты – 
сатыларын бұру арқылы таяқтары 
жиналатын өрт сөндіруге арналған қол саты. 
Лестница-штурмовка 
(штурмовка) – ручная 
пожарная  лестница,  снабженная  крюком  для 
подвешивания на опорной поверхности. 
 
Шабуыл  сатысы 
(штурмовка) – тірек  бетіне 
ілуге  арналған  ілмегі  бар  өрт  сөндіруге 
арналған қол саты. 
Лестничное  полотно  эскалатора – 
грузонесущий 
элемент  эскалатора,  состоящий  из  ступеней, 
объединенных тяговыми цепями. 
 
Эскалатордың  баспалдақ  тақтасы
 – тарту 
шынжырларымен  біріктірілген  басқыштардан 
тұратын эскалатордың жүк тасушы элементі. 
Лестнично-лифтовой  узел 
—  помещение,  пред-
назначенное 
для 
размещения 
вертикальных 
коммуникаций – лестничной клетки и лифтов. 
 
Баспалдақты-лифтілі  торап 
–  тік  коммуника-
циялар – баспалдақ  торлары  мен  лифтілерді 
орналастыруға арналған бөлме. 
Летние  помещения – 
балконы,  лоджии,  вклю-
чаемые  в  общую  площадь  квартир  (жилищ)  с 
понижающими коэффициентами. 
 
Жаздық  бөлмелер – 
пәтерлердің  (үйлердің) 
жалпы  ауданына  төмендету  еселеуіштерімен 
енгізілетін балкондар, лоджиялар. 
Лётная  полоса  (ЛП)
 — часть  летного  поля 
аэродрома, 
включающая 
взлетно-посадочную 
полосу  и  примыкающие  к  ней  спланированные  и 
в  отдельных  случаях  уплотненные,  а  также 
укрепленные  грунтовые  участки,  предназначен-
ные 
для 
уменьшения 
риска 
повреждения 
воздушных  судов,  выкатившихся  за  пределы 
взлетно-посадочной полосы. 
 
Ұшу жолағы (ҰЖ) – 
аэродромның ұшу алаңы-
ның бөлiгi, бұған ұшу-қону жолағы және оның 
маңайындағы 
жоспарланған 
және 
кейбiр 
жағдайларда  топырағы  тығыздалған,  сондай-
ақ  нығайтылған  ұшу-қону  жолағынан  сырғып 
шыққан  әуе  кемелерiнiң  зақымдану  қатерін 
төмендетуге арналған алаңдары енеді. 
Лётное  поле  аэродрома
 — часть  аэродрома,  на 
которой расположены одна или несколько летных 
полос,  рулежные  дорожки,  перроны  и  площадки 
специального назначения. 
 
Аэродромның ұшу алаңы – 
бiр  немесе  бiрнеше 
ұшу жолағы, бұрылу жолдары, перрондар және 
арнайы  алаңшалар  орналасқан  аэродромның 
бөлiгi. 
Лещадь – 
пол (дно) в доменной печи, вагранке и 
некоторых  других  шахтных  металлургических 
печах. 
 
Лещадь – 
домна  пешінің,  вагранканың  және 
тағы 
басқа 
шахталық 
металлургиялық 
пештердің едені (түбі). 
Ливнеотвод
 – сооружение  для  отвода  ливневых 
вод в систему дождевой канализации. 
 
Нөсербұрғыш
 – нөсер  суларын  жаңбыр 
канализациясы  жүйесіне  ағызып  жіберуге 
арналған имарат. 
Ливнеспуск
 – сооружение 
на 
сети 
полураздельной 
и 
общесплавной 
систем 
канализации для сброса дождевых вод в водоем. 
 
Нөсерағызғыш
 – жаңбыр  суын  су  қоймасына 
ағызуға  арналған  жартылай  бөлінген  және 
жалпы  канализация  жүйесінде  орнатылған  
имарат. 
Лизинг 
–  сдача  в  пользование  на  определенный 
срок 
доходного 
имущества 
с 
возможным 
 
Лизинг 
–  белгілі  бір  мерзімге  табыс  әкелетін 
мүлікті  пайдалануға  беру,  соңынан  жалға 

СНиП РК 1.01-32-2005 
 
89 
последующим выкупом арендатором арендуемого 
имущества.  
алынатын  мүлікті  жалгердің  сатып  алуы 
мүмкін.  
Ликвидация пожара – 
действия, направленные на 
окончательное  прекращение  горения,  а  также  на 
исключение 
возможности 
его 
повторного 
возникновения. 
 
Өртті  сөндіру – 
жануды  біржола  тоқтатуға, 
сондай-ақ 
оның 
қайта 
пайда 
болуын 
болдырмауға бағытталған әрекеттер. 
Ликвидация  чрезвычайной  ситуации
  (ликвидация 
ЧС) – аварийно-спасательные 
и 
другие 
неотложные 
работы, 
проводимые 
при 
возникновении 
чрезвычайных 
ситуаций 
и 
направленные  на  спасение  жизни  и  сохранение 
здоровья  людей,  снижение  размеров  ущерба 
окружающей  природной  среде  и  материальных 
потерь, 
а 
также 
на 
локализацию 
зон 
чрезвычайных  ситуаций,  прекращение  действия 
характерных для них опасных факторов. 

жүктеу/скачать 3,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: