Оқулық Алматы 2010 ббк 65. 051 Ш 78
жүктеу/скачать 2,85 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 450 ІI БӨЛІМ.
- 452 ІI БӨЛІМ.
- Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар
- Ұсынылатын əдебиет
- 21.3. Практикум 21.3.1. Ізденуге арналған сұрақтар
- 21.3.2. Типтік есептерді шешу мысалдары 1 - м ы с а л .
- 454 ІI БӨЛІМ.
- 21-тақырып.
- 4 - м ы с а л.
21-тақырып. Экономикалық қызмет нəтижелері тиімділігінің... 449 Орташа өнімділік индексі (өзгермелі құрам индексі) – жұмысшылар (қызметкерлер) жиынтығының орташа еңбек өнімділігінің өзгеруін си- паттайды жəне оның өзгеруінің жеке өнімділік пен жұмысшылардың (қызметкерлердің құрылымы) деп аталатын екі факторының ықпалын көрсетеді. Мына формула бойынша есептеледі:
w I w 0 0 0 1 1 1 xI I T T w : T T w = = ∑ ∑ ∑ ∑ құр. , мұнда:
w I ∑ ∑ ∑ ∑ = 1 1 0 1 1 1 T T w : T T w – тұрақты құрамның өнімділік индексі; І құр. ∑ ∑ ∑ ∑ = 0 0 0 1 1 0 T T w : T T w – еңбек өнімділігі əр түрлі жұмысшылардың (қыз- меткерлердің) санындағы құрылымдық өзгерістер индексі. Орташа өнімділіктің өзгеру факторларын талдау: – орташа өнімділіктің еңбек өнімділігінің есебінен өзгеруі: ∆ ∑ ∑ ∑ ∑ − = 1 1 0 1 1 1 w T T w T T w W ; – орташа өнімділіктің жұмыс істейтіндер санындағы құрылымдық өзгерістердің есебінен өзгеруі:
Δ с W құр. ∑ ∑ ∑ ∑ − = 0 0 0 1 1 0 T T w T T w .
тын екі фактордың өзгеру салдарынан факторлық талдау. ∆ ЖҚҚ = ∑ЖҚҚ 1 – ∑ЖҚҚ 0 = ∑W 1 × Т 1 – ∑W 0 × Т 0 , мұнда:
∆ ЖҚҚ – жалпы қосылған құнның абсолюттік өсімі; ∑ЖҚҚ 1 – ∑ЖҚҚ 0 – жалпы қосылған құнның тиісінше есепті жəне ба- зистік жылдағы сомасы;
0 0 0 1 1 1 T ВДC W ; T ВДC
W = = ЖҚҚ 1 ЖҚҚ 0 – еңбек өнімділігінің есепті жəне базистік жылдағы деңгейлері;
0 1 T , T – жұмыс істейтіндердің есепті жəне базистік жылдағы, оның ішінде факторлардың өзгеру есебінен саны: а) еңбек өнімділігінің; ∆ ЖҚҚ W :
ЖҚҚ W = ∑W 1 Т 1 – ∑W 0 Т 1 ,; 29 – 3/10-09 450 ІI БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика ə) жұмыс істейтіндер санының ∆ ЖҚҚ Т :
ЖҚҚ Т = ∑W 0 Т 1 – ∑W 0 Т 0 Жалпы қосылған құнның абсолюттік өсімдерінің өзара байланысы: ∆ ЖҚҚ = ∆ЖҚҚ Т + ∆ ЖҚҚ W . С. Орташа еңбек өнімділігін индекстік талдау: 1.
∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ = = = 0 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 1 : :
W d W T T W T T W W W (
W (өзг. құр.) , мұнда: 0 1 , W W – есепті жəне базистік жылдағы орташа еңбек өнімділігі; ∑ ∑ = = 0 0 0 1 1 1 ; T T d T T d – Қазақстанда есепті жəне базистік жылы жұмыс істейтіндердің жалпы санындағы əрбір өңірде, кəсіпорында, сала- да жұмыс істейтіндер санының үлесі, өзіндік салмағы, оның ішінде мына факторлардың өзгеру есебінен: а) еңбек өнімділігінің: (
= . 1 :W W усл ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ = = 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 :
W d W T T W T T W (тұр. құр.) шарт. ; ə) жұмыс істейтіндер саны құрылымының: I W = . W усл ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ = = 0 0 1 0 0 0 0 1 1 0 0 : : d W d W T T W T T W W (құр. өзг.) шарт. Орташа индекстердің өзара байланысы:
W
(өзг. құр.) ( W I = W I ×
(өзг. құр.) D. Есептелген орташа индекстердің негізінде барлық ЖҚҚ-ның, оның ішінде мына үш фактордың ықпалының есебінен абослюттік өсімі анықталады: ∆ ЖҚҚ = ∆ ЖҚҚ 1 – ∆ ЖҚҚ 0 , оның ішінде мына факторлардың өзгеру есебінен: 21-тақырып. Экономикалық қызмет нəтижелері тиімділігінің... 451 а) жекелеген кəсіпорындарда, салаларда еңбек өнімділігінің ∆ЖҚҚ W :
( )
Т W Т W T Т Т W T Т Т W T T T W T T W T W W ΔBDC 1 0 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 0 1 1 1 1 шарт. 1 w ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ − = ⋅ − × = ⋅ ⎟⎟ ⎠ ⎞ ⎜⎜ ⎝ ⎛ − = × − = ∆ ЖҚҚ W × ə) жұмыспен қамтылғандардың (жұмыс істейтіндердің) санының өзгеруінің ∆ЖҚҚ
: ( ) ( ) = − = × − = Δ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 0 0 0 0 1 0 0 1 T T W T T W T T BDC T = − × = ⋅ − ⋅ = ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
W T W I T T W T T T W T T ∑ = × ∆ ЖҚҚ Т ∆ ЖҚҚ 0 ;) 1 ( −
I 0 0 ∑ =
W ) 1 ( −
I б) (жұмыспен қамтылғандар) жұмыс істейтіндер саны құрылымының өзгеруінің: ( ) ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ × − = × − = × − × = × ⎟ ⎟ ⎠ ⎞ ⎜ ⎜ ⎝ ⎛ − = × − = Δ
T усл d J J ВДC Т W Т W Т W T T T W T T T W T T T W T T W T W ВДC 0 1 0 0 0 1 0 1 0 0 0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 1 0 1 . 0 . W ∆ ЖҚҚ d × T I ЖҚҚ 0 = = I T шартты – мұнда
T I ∑ ∑ = 0 1 T T – жұмыс істейтіндер санының индексі. Жалпы қосылған құнның абсолюттік өсімдерінің өзара байланысы: Δ ЖҚҚ = Δ ЖҚҚ
W + Δ ВДC T + Δ ЖҚҚ
d .
рынан еңбекақы қорының өсімін факторлық талдау. Δ ЕҚ = ∑ЕҚ 1 – ∑ЕҚ
0 = ∑Ж
1 Т 1 – ∑Ж 0 Т 0 , мұнда: Δ ЕҚ – еңбекақы қорының абсолюттік өсімі; ∑ЕҚ 1
0 – есепті жəне жəне базистік кезеңдегі еңбекақы қоры; 452 ІI БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика Ж 1 , Ж 0 – есепті жəне базистік кезеңдегі орташа еңбекақы; 0 1 ,Т Т – есепті жəне базистік кезеңдегі жұмыс істейтіндердің саны, оның ішінде мына факторлардың өзгеру есебінен: а) орташа еңбекақының; ∆ ЕҚ
= ∑Ж 1 Т 1 – ∑Ж
0 Т 1 ; ə) жұмыс істейтіндер санының: ∆ ЕҚ
= ∑Ж 1 Т 1 – ∑Ж
0 Т 0 . Еңбекақы қорының абсолюттік өсімінің өзара байланысы: Δ ЕҚ =
Δ ЕҚ з + Δ ЕҚ Т . Кəсіпорындардың, өңірлердің, экономика салаларын жеке алып қара- ғанда орташа еңбекақы мен еңбекақы қорының абсолюттік өсімін индекс тік талдау өзгермелі, тұрақты құрамның жəне құрылымдық өзгерістердің ең бек өнімділігінің индекстері сияқты схема бойынша жүргізіледі.
1. Экономикалық қызмет нəтижелерінің тиімділігі деген ұғымға анықтама беріңіз. 2. Экономикалық қызмет нəтижелерінің тиімділігі көрсеткіштерінің жүйесін атаңыз. 3. Еңбек өнімділігінің факторлық талдауы қалай жүргізіледі? 4. Өнімнің факторлар өзгеруінің ықпалынан өскені қалай анық- талады?
5. Еңбекақы өсімінің факторлық талдауы қалай жүргізіледі? 6. Жұмыссыздық салдарынан өнімнің шегілетін ысырабы қалай анықталады?
1. Голуб Л.А. Социально-экономическая статистика. – М.: ВЛАДОС ИМПЭ им. А.С. Грибоедова, 2003. 21-тақырып. Экономикалық қызмет нəтижелері тиімділігінің... 453 2. Гусаров В.М. Статистика. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2001. 3. Социально-экономическая статистика: Учебное пособие / А.М. Елемесо- ва, К.К. Бельгибаева, Е.М. Кииков, Г.М. Молдакулова. – Алматы: Эконо- мика, 1999. 4. Экономическая статистика: Учебник/ Под ред. Ю.Н. Иванова. – М.: ИН- ФРА-М, 1999. 5. Цены в реальном секторе экономики Казахстана. – Алматы: Агентство Республики Казахстан по статистике, 2004. 6. Статистика: Учебное пособие / Под ред. В.Г. Ионина. – М.: ИНФРА-М, 2003. 21.3. Практикум 21.3.1. Ізденуге арналған сұрақтар 1. Жұмыссыздық салдарынан өнімнің шегілетін ысырабының көлемі қалай есептеледі? 2. Еңбек өнімділігі, еңбектің капиталмен жарақтандырылуы мен капитал қайтарымы индекстерінің арасында қандай тəуелділік болады? 3. Еңбек өнімділігінің: орташа арифметикалық, орташа гармоникалық, агрегаттық, академик Струмилин, еңбек индекстерінің арасында қандай айырмашылық барын түсіндіріңіз. 21.3.2. Типтік есептерді шешу мысалдары 1 - м ы с а л . Мына деректер (шартты) берілген: Көрсеткіш Базистік жыл Есепті жыл Жұмыс істейтіндердің орташа жылдық саны, мың адам Жұмыссыздар саны, мың адам Жалпы ішкі өнім (тұрақты бағада), млн теңге Негізгі капиталдың орташа жылдық құны, млн теңге 7820 366
3742 15022
7835 394
3964 15981
Ш е ш у і 1. Еңбек өнімділігінің базистік жəне есепті жылдағы деңгейі (бір адамға шаққандағы мың АҚШ долларында):
9 , 505 7835
3964 5 , 478 7820
3742 1 0 W W = = = = 2. Жұмыссыздық салдарынан жалпы ішкі өнімнің шегілетін ысырабы (мың АҚШ долларында). ЖҚҚ
жұмыссыздық = W × Ж = 505,9 × 394= 199324,6 мың теңге. 454 ІI БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика 2 - м ы с а л. 3-есептің жəне 7-қосымшаның деректері бойынша Астана жəне Алматы қалаларындағы экономикалық қызметтің тиімділігіне статистикалық тал- дау жасаңыз. Осы мақсатта мыналарды есептейміз: 1. Жалпы қосылған құнның жан басына шағылған деңгейі 2002 ж. 2003 ж. Астана қаласы
5 , 420 5 , 497 1000
2 , 209 = × 6 , 568
3 , 506 1000 9 , 287 = × Алматы қаласы мың теңге / адам мың теңге / адам 8 , 526 1 , 1141 1000
1 , 601 = × 4 , 643
4 , 1162 1000 9 , 747 = × 2. Еңбек өнімділігінің деңгейі 2002 ж. 2003 ж. Астана қаласы
6 , 956 7 , 218 1000
2 , 209 = × 8 , 1200
0 , 239 1000 9 , 287 = × Алматы қаласы мың теңге / адам мың теңге / адам 2 , 1180 3 , 509 1000
1 , 601 = × 7 , 1422
7 , 525 1000 9 , 747 т = × 3. Орташа еңбекақының өсу қарқыны Астана қ. %; 3 , 19 27658 100 33002
= ×
Алматы қ. % 9 , 114
28396 100
32622 = × 4. Жалпы қосылған құнның жұмыссыздықтан шегілген ысырабы 2002 ж.
2003
ж. Астана қ. 956,6 × 20,8 = 19897,28 млн теңге 1200,8 × 22 = 26417,6 млн теңге Алматы қ. 1180,2 × 54 = 63730,8 млн теңге 1422,7 × 51 = 73411,2 млн теңге
21-тақырып. Экономикалық қызмет нəтижелері тиімділігінің... 455 3 - м ы с а л . 2-мысалдың есептерін пайдалана отырып 2 қаланың (Астана мен Алматы) арасындағы жалпы қосылған құнындағы барлық абсолюттік айырманы факторлық талдауды орындаңыз, ∆ ЖҚҚ = ∑ЖҚҚ 1 – ∑ЖҚҚ 0 = = (287,9 + 747,9) – (209,2 + 601,1) = 225,5 млрд теңге, оның ішінде мына факторлардың айырмашылықтары есебінен: а) бір жұмыс істейтінге шаққандағы ЖҚҚ деңгейінің:
ə) жұмыс істейтіндер санының: ∆ ЖҚҚ Т
мына коэффициенттерді есептеңіз: 1. Өндірісте тұтынылған құралдарды пайдалану тиімділігінің коэффициен- тін:
642 , 0 2517 1616
287 2230
287 2230
4133 = = + − − . 2. Өндірісте төленген еңбекті пайдалану тиімділігінің коэффициентін: 327 ,
718 953
718 55 ) 718 1616
( = = + − . 3. Ұлттық экономиканың тиімділік коэффициентін: 261
, 0 3235 843 287
718 2230
843 = = + + . жүктеу/скачать 2,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|