Жануарлар этологиясы
жүктеу/скачать 1,51 Mb. Pdf көрінісі
|
Жануарлар этологиясы
|
Жеңіліп қалғаны қашуға бас салған кезде, барлығына тән өзіндікреттеуші жүйесі тежеудің құбылысын, яғни – тербелісін байқауға болады. Қудаланып келе жатқанның жігері өсе келеді, егер өз аймағында орналаса, ал керісінше қудалап келе жатқанның жігері төмендейді. Нәтижесінде қашқын біркезде лезде айналып 213 қалып, жанаға ғана жеңгенін ұрып соғып, оны қудалай бастайды. Осының бәр тағы бірнеше рет қайталана береді, күресушілер белгілі бір тепе – теңдік нүктесінде тоқталады және тек қана бір - бірін қоқыта бастайды. Бұл қарапайым аймақ үшін күрес механизмісі, яғни әр түрге тиімді оның жиынтығында, ареал бойынша бөлінуі, түрдің өмір сүре алуының мінсіз «әділетті» талапты шешеді. Осылай өте шаған кеңістікте де, ең әлсіздері де азықтанып және ұрпақ бере алады. Осындай нәтиже жануар агрессиясыз да жете алады, жай ғана кездесу кезінде бір бірінен алыстаса. Басты рольды осында «аймақты белгілеу» болып табылады, әсіресе аймақтың перифериялық жерін. Нәжіс қалдыру, тері бездерінен бөлінуі, оптикалық белгілері – діннен қабығын бөлуғ бұлар аймақтың шекараларын бөледі, белгілейді. Көптеген сүтқоректілер иісті іздерін қалдырады, тек сол жерде қарсыларына тап болуы немесе күтуі мүмкін жерлерінде ғана. Иттер осындай мақсатта нәжіс қалдырады, қорқаулар, тауықтар, бөкендер және басқа түрлері арнайы бездерін қолданады, секреттері топырақты белгілейтін, тоғайларды, тастарды және т.б. Аюлар арқасымен ағаш дініне қасынады, біра уақытта нәжістенеді. Осындай белгілердің артында агрессиялық қорқытуы жатыр (Тинберген, Фабри). жүктеу/скачать 1,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|